Vikipedi

COVID-19 pandemisi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
TheFraxdeS (mesaj | katkılar)
Devriyeler
1.118 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Geri alındı Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Bilgi kutusu uygunsuz, yeni tip demeye gerek yok
Etiket: Elle geri alma
38. satır:
}}
 
'''COVID-19{{efn|'''CO'''rona '''VI'''rus '''D'''isease 20'''19''' (2019 [[Koronavirüs]] Hastalığı)}} pandemisi''' veya '''Yeni tip koronavirüs pandemisi''', 1 Aralık 2019 tarihinde<ref name="bjnews.com.cn">{{Web kaynağı | url = http://www.bjnews.com.cn/news/2020/01/27/680493.html | başlık = 柳叶刀披露首例新冠肺炎患者发病日期，较官方通报早7天 | çeviribaşlık = The Lancet disclosed the date of onset of the first patient with new coronary pneumonia, 7 days earlier than the official announcement | tarih = 27 Ocak 2020 | dil = zh | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200130090050/http://www.bjnews.com.cn/news/2020/01/27/680493.html | arşivtarihi = 30 Ocak 2020 | erişimtarihi = 4 Mart 2020 | ölüurl = hayır }}</ref><ref name="m.caixin.com">{{Web kaynağı | url = http://m.caixin.com/m/2020-01-26/101508497.html?cx_referer=http%3A%2F%2Fwww.caixin.com%2F2020-01-26%2F101508497.html | başlık = 柳叶刀》刊文详解新冠肺炎 最初41案例即有人传人迹象 | çeviribaşlık = "The Lancet" published an article explaining the first 41 cases of new coronary pneumonia with signs of human transmission | tarih = 26 Ocak 2020 | dil = zh | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201004184901/http://m.caixin.com/m/2020-01-26/101508497.html?cx_referer=http%3A%2F%2Fwww.caixin.com%2F2020-01-26%2F101508497.html | arşivtarihi = 4 Ekim 2020 | erişimtarihi = 4 Mart 2020 | ölüurl = evet }}</ref> [[Çin]]'in [[Hubei]] bölgesinin başkenti olan [[Vuhan]]'da ortaya çıkan virüs salgını. Çeşitli hastalarda belirli bir neden olmaksızın gelişen ve tedavi ile aşılara cevap vermeyen bir [[zatürre]] görülmesi üzerine<ref name="NYT-20200129">{{haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2020/01/29/opinion/coronavirus-outbreak.html|başlık=Is the World Ready for the Coronavirus?|erişimtarihi=30 Ocak 2020|arşivtarihi=30 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200130005006/https://www.nytimes.com/2020/01/29/opinion/coronavirus-outbreak.html|tarih=29 Ocak 2020|eser=[[The New York Times]]|ölüurl=hayır}}</ref> [[Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2|SARS-CoV-2]] olarak adlandırılan<ref name="Fox2020">{{dergi kaynağı|başlık=What you need to know about the Wuhan coronavirus|tarih=24 Ocak 2020|dergi=Nature|soyadı1=Fox|ad1=Dan|issn=0028-0836|doi=10.1038/d41586-020-00209-y}}</ref> yeni bir koronavirüs teşhis edildi. Kişiden kişiye bulaşabilen virüsün [[Bulaşıcılık|bulaşma oranı]]<ref>{{web kaynağı|url=https://www.cnbc.com/2020/01/24/chinas-hubei-province-confirms-15-more-deaths-due-to-coronavirus.html|başlık=China virus death toll rises to 41, more than 1,300 infected worldwide|erişimtarihi=26 Ocak 2020|arşivtarihi=26 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200126003719/https://www.cnbc.com/2020/01/24/chinas-hubei-province-confirms-15-more-deaths-due-to-coronavirus.html|tarih=24 Ocak 2020|website=CNBC|ölüurl=hayır}}</ref> 2020 Ocak ortasında büyüme gösterdi.<ref name="washingtonpost.com">{{haber kaynağı|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-latest-updates/2020/01/26/4603266c-3fa8-11ea-afe2-090eb37b60b1_story.html|başlık=Fifth coronavirus case confirmed in U.S., 1,000 more cases expected in China|erişimtarihi=27 Ocak 2020|arşivtarihi=27 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200127132045/https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-latest-updates/2020/01/26/4603266c-3fa8-11ea-afe2-090eb37b60b1_story.html|website=[[The Washington Post]]|ad1=Gerry|soyadı1=Shih|ad2=David J.|soyadı2=Lynch|ad3=Simon|soyadı3=Denyer|ölüurl=hayır}}</ref> İlerleyen zamanlarda Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya-Pasifik'te yer alan çeşitli ülkelerde yaşanan virüs vakaları rapor edilmeye başlandı.<ref name="cdc.gov">{{Web kaynağı | url = https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/locations-confirmed-cases.html#map | başlık = Confirmed 2019-nCoV Cases Globally {{!}} CDC | erişimtarihi = 31 Ocak 2020 | tarih = 30 Ocak 2020 | dil = İngilizce | website = www.cdc.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200220052906/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/locations-confirmed-cases.html#map | arşivtarihi = 20 Şubat 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> 11 Mart 2020'de [[Dünya Sağlık Örgütü]] tarafından [[Pandemi|küresel salgın]] ilan edildi.<ref name="washingtonpost.com"/><ref name="cdc.gov"/> 13 Mart 2020'de Avrupa'nın artık koronavirüs krizinin merkez üssü hâline geldiği bildirildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dso-avrupa-artik-koronavirus-krizinin-merkez-ussu-haline-geldi/1765444 | başlık = DSÖ: Avrupa artık koronavirüs krizinin merkez üssü haline geldi | tarih = 13 Mart 2020 | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200314164539/https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dso-avrupa-artik-koronavirus-krizinin-merkez-ussu-haline-geldi/1765444 | arşivtarihi = 14 Mart 2020 | erişimtarihi = 14 Mart 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> {{COVID-19 pandemisi sayısal bilgileri|WORLD|SON_ACIKLANMA_ZAMANI}} tarihi itibarıyla dünyada {{COVID-19 pandemisi sayısal bilgileri|WORLD|VAKA_SAYISI_TOPLAM|N}} onaylanmış vaka, {{COVID-19 pandemisi sayısal bilgileri|WORLD|VAKA_SAYISI_IYILESEN|N}} iyileşen varken virüs nedeniyle {{COVID-19 pandemisi sayısal bilgileri|WORLD|VAKA_SAYISI_OLEN|N}} hasta öldü.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.worldometers.info/coronavirus/#countries | başlık = Coronavirus Update (Live) - Worldometer | website = www.worldometers.info | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200129195657/https://www.worldometers.info/coronavirus/#countries | arşivtarihi = 29 Ocak 2020 | erişimtarihi = 8 Mart 2020 | ölüurl = hayır }}</ref>
 
[[Kuluçka süresi|Virüs ile temastan semptomların oluşmasına kadar geçen sürenin]] 2 ile 27 gün sürdüğü hastalıkta, virüsün belirtiler ortaya çıkmadan önce de bulaşıcı olduğuna dair bazı kesin olmayan kanıtlar bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200127-sitrep-7-2019--ncov.pdf | başlık = Novel Coronavirus(2019-nCoV) | website = [[World Health Organization]] (WHO) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200222115547/https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200127-sitrep-7-2019--ncov.pdf | arşivtarihi = 22 Şubat 2020 | erişimtarihi = 31 Ocak 2020 | ölüurl = hayır }}</ref><ref name="Hessen27Jan2020">{{Web kaynağı | url = https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center | başlık = Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary | erişimtarihi = 31 Ocak 2020 | arşivtarihi = 20 Şubat 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200220004346/https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center | tarih = 27 Ocak 2020 | dil = İngilizce | website = Elsevier Connect | soyadı = Hessen | ad = Margaret Trexler | ölüurl = evet }}</ref><ref>{{dergi kaynağı|başlık=Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany|tarih=30 Ocak 2020|dergi=New England Journal of Medicine|soyadı1=Rothe|ad14=Katrin|soyadı12=Drosten|ad12=Christian|soyadı13=Vollmar|ad13=Patrick|soyadı14=Zwirglmaier|ad15=Sabine|soyadı15=Zange|soyadı11=Seilmaier|soyadı16=Wölfel|ad16=Roman|soyadı17=Hoelscher|ad17=Michael|ad11=Michael|ad10=Wolfgang|ad1=Camilla|ad5=Guenter|soyadı2=Schunk|ad2=Mirjam|soyadı3=Sothmann|ad3=Peter|soyadı4=Bretzel|ad4=Gisela|soyadı5=Froeschl|soyadı6=Wallrauch|soyadı10=Guggemos|ad6=Claudia|soyadı7=Zimmer|ad7=Thorbjörn|soyadı8=Thiel|ad8=Verena|soyadı9=Janke|ad9=Christian|doi=10.1056/NEJMc2001468}}</ref> Hastalık semptomları arasında [[Ateş (tıp)|yüksek ateş]], [[Öksürük|öksürme]], [[Dispne|nefes almada güçlük]], [[Tat alma|Tat alamama]] ve [[anozmi|koku algısını kaybetme]] bulunmakta olup virüs ölüme sebep olabilmektedir.<ref name="Hessen27Jan2020" />▼
{{Kişi bilgi kutusu
| ad = COVİD-19 Salgınından bitkin düşen bir doktor
| resim = File:Covid-19 San Salvatore 09.jpg
}}
 
▲[[Kuluçka süresi|Virüs ile temastan semptomların oluşmasına kadar geçen sürenin]] 2 ile 27 gün sürdüğü hastalıkta, virüsün belirtiler ortaya çıkmadan önce de bulaşıcı olduğuna dair bazı kesin olmayan kanıtlar bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200127-sitrep-7-2019--ncov.pdf | başlık = Novel Coronavirus(2019-nCoV) | website = [[World Health Organization]] (WHO) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200222115547/https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200127-sitrep-7-2019--ncov.pdf | arşivtarihi = 22 Şubat 2020 | erişimtarihi = 31 Ocak 2020 | ölüurl = hayır }}</ref><ref name="Hessen27Jan2020">{{Web kaynağı | url = https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center | başlık = Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary | erişimtarihi = 31 Ocak 2020 | arşivtarihi = 20 Şubat 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200220004346/https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center | tarih = 27 Ocak 2020 | dil = İngilizce | website = Elsevier Connect | soyadı = Hessen | ad = Margaret Trexler | ölüurl = evet }}</ref><ref>{{dergi kaynağı|başlık=Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany|tarih=30 Ocak 2020|dergi=New England Journal of Medicine|soyadı1=Rothe|ad14=Katrin|soyadı12=Drosten|ad12=Christian|soyadı13=Vollmar|ad13=Patrick|soyadı14=Zwirglmaier|ad15=Sabine|soyadı15=Zange|soyadı11=Seilmaier|soyadı16=Wölfel|ad16=Roman|soyadı17=Hoelscher|ad17=Michael|ad11=Michael|ad10=Wolfgang|ad1=Camilla|ad5=Guenter|soyadı2=Schunk|ad2=Mirjam|soyadı3=Sothmann|ad3=Peter|soyadı4=Bretzel|ad4=Gisela|soyadı5=Froeschl|soyadı6=Wallrauch|soyadı10=Guggemos|ad6=Claudia|soyadı7=Zimmer|ad7=Thorbjörn|soyadı8=Thiel|ad8=Verena|soyadı9=Janke|ad9=Christian|doi=10.1056/NEJMc2001468}}</ref> Hastalık semptomları arasında [[Ateş (tıp)|yüksek ateş]], [[Öksürük|öksürme]], [[Dispne|nefes almada güçlük]], [[Tat alma|Tat alamama]] ve [[anozmi|koku algısını kaybetme]] bulunmakta olup virüs ölüme sebep olabilmektedir.<ref name="Hessen27Jan2020" />
 
Hastalığın yol açtığı ilk ölüm 9 Ocak 2020'de meydana gelmiştir.<ref name="bno">{{Web kaynağı |url=https://birparcatuhaftik.com/corona/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=6 Mart 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200301002602/https://birparcatuhaftik.com/corona/ |arşivtarihi=1 Mart 2020 |ölüurl=evet}}</ref> Bilimsel çalışmalar, virüsün daha çok kişiye bulaştığını ancak bu kişilerde virüsün henüz tespit edilmediğini tahmin etmektedir.<ref name="Imai17Jan2020">{{web kaynağı|url=https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/2019-nCoV-outbreak-report-17-01-2020.pdf|başlık=Estimating the potential total number of novel Coronavirus cases in Wuhan City, China (report 1)|erişimtarihi=18 Ocak 2020|arşivtarihi=21 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200121081317/https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/2019-nCoV-outbreak-report-17-01-2020.pdf|tarih=17 Ocak 2020|website=Imperial College London|ad1=Natsuko|soyadı2=Dorigatti|ad2=Ilaria|soyadı3=Cori|ad3=Anne|soyadı4=Riley|soyadı1=Imai|soyadı5=Ferguson|ad5=Neil M|ölüurl=hayır|ad4=Steven}}</ref> Çin dışında gerçekleşmiş ilk bulaşma [[Vietnam]]'da bir babanın oğluna geçirmesi şekilde meydana gelmiş,<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.scmp.com/week-asia/economics/article/3048017/china-coronavirus-vietnam-flags-likely-human-transmission-case | başlık = China coronavirus: 'family cluster' in Vietnam fuels concerns over human transmission | erişimtarihi = 29 Ocak 2020 | tarih = 29 Ocak 2020 | website = South China Morning Post | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200214202429/https://www.scmp.com/week-asia/economics/article/3048017/china-coronavirus-vietnam-flags-likely-human-transmission-case | arşivtarihi = 14 Şubat 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> ailenin rol oynamadığı ilk bulaşma vakası ise Çinli bir iş adamından Alman bir adama bulaşması ile 22 Ocak'ta [[Almanya]]'nın [[Bavyera]] eyaletinde yaşanmıştır.{{kaynak belirt}} Çin dışında gerçekleşen ilk ölüm 1 Şubat 2020 tarihinde, COVID-19, [[Influenza|Influenza B]] ve [[Pnömokok]]'un bulaşmış olduğu bir adamın hayatını kaybetmesi ile [[Filipinler]]'de meydana gelmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3048576/china-coronavirus-duterte-orders-travel-ban-visitors | başlık = Philippines reports first coronavirus death outside China after travel ban | erişimtarihi = 2 Şubat 2020 | tarih = 2 Şubat 2020 | dil = İngilizce | website = South China Morning Post | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200215171408/https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3048576/china-coronavirus-duterte-orders-travel-ban-visitors | arşivtarihi = 15 Şubat 2020 | ölüurl = hayır }}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/COVID-19_pandemisi" sayfasından alınmıştır