Determinizm: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Etiket: Geri alındı
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Geri alındı potansiyel vandalizm
1. satır:
'''İNSAN EYLEMİNİ YORUMLAMANIN İKİ METFİZİK YOLU
'''Determinizm, belirlenircilik, gerekircilik veya belirlenimlilik''' evreninin işleyişinin, evrende gerçekleşen olayların çeşitli bilimsel yasalarla, örneğin fizik yasaları ile, belirlenmiş olduğunu ve bu belirlenmiş olayların gerçekleşmelerinin zorunlu olduğunu öne süren öğretidir. Yani öğretiye göre her şey belirlenmiştir ve değişmesi mümkün değildir. Bu görüş başta [[ahlak felsefesi]] olmak üzere felsefenin çeşitli dallarının uğraş ve çalışma alanına bir görüştür. Ahlak felsefesindeki "İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür?" sorusunu yanıtlamaya çalışır.
İnsanın tarihsel eylemiyle, onun dışındaki etkenlerin arasındaki ilişki konusunda farklı görüşler vardır. Diyalektik materyalizm bunların birbirleri üzerinde sürekli etkileşimini vurgularken, metafizikçiler aradaki ilişkiyi koparmış ve insanlık tarihini böyle yorumlamışlardır. İnsan eylemi ve insandan bağımsız olarak var olan nesnel koşullar arasındaki diyalektik ilişkiyi koparan bir anlayış, ya birini ya da diğerini kesinleştirici unsur olarak görür. Bu anlayışın bir ucu determinizm, yani belirlenimcilik, diğer ucu ise indeterminizm, yani belirlenmezciliktir.
 
BİRİNCİ UÇ: DETERMİNİZM
Determinist görüşe göre evrendeki olay ve olgular önceden belirlenmiştir, onlar öyle olmalarını zorunlu kılan birtakım yasa veya güçlerin etkisiyle meydana gelirler. Buna göre doğada olup biten her şeyde katı bir şekilde belirlenmiş neden-sonuç ilişkisi vardır. Bu nedenler ve sonuçlar zinciri kırılamaz veya insan iradesi ile değiştirilemez. Burada bir insan iradesinden ve onun özgür eyleminden bahsedemeyiz.
 
İKİNCİ UÇ: İNDETERMİNİZM
İndeterminizm ise determinizmin tam karşıtıdır. Hiçbir neden sonuç ilişkisinin sürekli bir zincir oluşturamayacağını söyler. Buna göre insanın eylemi dış etkilerden bağımsızdır, onu belirleyen, etkileyen veya kısıtlayan hiçbir dış unsur yoktur. İndeterminizmin en yaygın şekillerinden birisi ise voluntarizm, yani iradeciliktir.
 
İnsan eylemini yorumlamanın Marksist yolu: TARİHSEL MATERYALİZM
 
Reklam
 
Tarihsel materyalizm Marks ve Engels’in, toplumlar tarihini yorumlamakta kullandıkları bilimsel yöntemin adıdır. Marks ve Engels metafizikçilerin aksine tarihte insanın rolüyle onu çevreleyen unsurların birbiriyle olan ilişkilerini görmüş ve bunların aralarındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Bu ilişki içinde bir toplumun üretim biçimi, son kertede insanların bütün bir toplumsal yaşamını koşullayan temeldir.
 
Tarihsel materyalizmin ortaya koyduğu görüş ekonomik ilişkilerin “tek” değil “temel” belirleyici olduğu yorumudur. Elbette tarihsel olayların oluşmasında veya gelişmesinde ekonomik ilişkilerin dışında da birçok etken (hukuk, felsefe, din, bilim, sanat vb.) bulunur; bunlar da örneğin ekonomi üzerinde etkide bulunabilir, ancak “son kertede” belirleyici olan, diğerlerinin var oldukları temeli belirleyen, toplumun maddi yaşamı yani ekonomik altyapıdır.
 
Mark ve Engels’ın tarih anlayışı, insanı tarih karşısında pasif ve edilgen varsayan Feurbach’ın mekanik materyalizminden de ayrılır. Evet, insanlar kendilerinin seçmedikleri nesnel koşullarda doğar ve yaşarlar, bu onların eylemlerini sınırlar. Ancak insan bu nesnel koşullar üzerinde etkide bulunabilir. Sonuçta diyebiliriz ki, tarihin belirli yasalarla açıklanabilmesi, onun insan tarafından yapıldığı gerçeğini değiştirmez.
 
EKONOMİK DETERMİNİZM NEDİR?
Ekonomik determinizm toplumsal olay ve olguları belirleyenin ekonomik unsur olduğunu söyleyen anlayıştır. Yani ekonomik ilişkiler toplumların düşünce dünyasını, yaşayışlarını kesin olarak belirler. Bu kavram sık sık Marksizm’le ilişkilendirilir ve Marksizm’in materyalist tarih anlayışının da ekonomik determinist ve indirgemeci olduğu iddia edilir, daha basit bir ifadeyle Marksistlerin her toplumsal olayı ekonomiyle açıkladıklarını ve bunun hatalı olduğunu söylerler.
 
PEKİ MARKSİZM EKONOMİK DETERMİNİST MİDİR?
“… materyalist tarih anlayışına göre, tarihte en sonunda belirleyici etken, gerçek yaşamın üretimi ve yeniden üretimidir. Marx da ben de bundan daha çoğunu asla ileri sürmedik. Bundan ötürü, herhangi bir kimse bunu ekonomik etken biricik belirleyici etkendir diyerek bozarsa, bu önermeyi anlamsız, soyut, saçma bir söze dönüştürüyor demektir. Ekonomik durum temeldir, ama üstyapının çeşitli ögeleri –sınıf savaşımının politik biçimleri ve sonuçları, örneğin başarılı bir çarpışmadan sonra yenen sınıfın koyduğu anayasalar vb., hukuksal biçimler, özellikle de bu gerçek savaşımların onlara katılanların beyinlerindeki yansımaları, politik, hukuksal, felsefi teoriler, dinsel görüşler ve daha sonra bunların dogma sistemlerine gelişmeleri- de tarihsel savaşımların gidişinde etkilerini gösterirler ve birçok durumda özellikle onların biçimlerini belirlerler.”
 
F. Engels
 
Reklam
 
Tarihsel Materyalizm Üzerine Mektuplar, Kor Kitap, s. 13.
 
Reklamsız Evrensel için abone ol
ÖNCEKİ HABEREmperyalist güçlerin oturduğu masadan halklara fayda çıkmaz
SONRAKİ HABERKaranlığa ışık tutuyoruz
YAZARLAR
İhsan Çaralan
İhsan Çaralan
Virüse karşı mücadele ‘halk sağlığı sorunu’dur; iktidarın ‘kapalı av alanı’ olmamalı
 
Nuray Sancar
Nuray Sancar
Gara'dan sonra
 
Ender İmrek
Ender İmrek
Garê operasyonu ve daha ne kadar kan dökülecek?
 
İsmail Gökhan Bayram
İsmail Gökhan Bayram
Link vergisi, teknoloji tekelleri ve medya devleri
 
İzzettin Önder
İzzettin Önder
Pandemi testi
 
Evrensel Bilgin
Evrensel Bilgin
Matematik ağlıyordu
 
SEFER SELVİ
Sefer Selvi Karikatürleri
 
BİRİNCİ SAYFA
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
HABER BÜLTENİ
Evrensel haber bülteni
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca: Normalleşme süreci 1 Mart'ta başlayacak
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca: Normalleşme süreci 1 Mart'ta başlayacak
Koronavirüs vaka sayıları, son haberler, analizler
 
Polis eşi "İntihar etti" dedi, yoğun bakımdan çıkan Sevginur "Eşim vurdu" dedi
Polis eşi "İntihar etti" dedi, yoğun bakımdan çıkan Sevginur "Eşim vurdu" dedi
Anestezi Teknikeri Sevginur Aktaş, intihar ettiği yönündeki iddiaların doğru olmadığını söyleyerek, "Zorla alıkoydu ve sonra da acımadan vurdu. 'Bizde boşanma yoktur' diyerek vuruldum" dedi.
 
Türkçe dışındaki diller için tehlike çanları çalıyor
Türkçe dışındaki diller için tehlike çanları çalıyor
Yüksel Genç, anadiller için yaptıkları saha çalışmalarının sonuçlarının korkutucu boyutlara ulaştığını belirterek, Türkçe dışındaki diller için tehlike çanlarının çaldığını söyledi.
 
Cumartesi Annesi Hanife Yıldız: Evladımın mezarına hasret kaldım
Cumartesi Annesi Hanife Yıldız: Evladımın mezarına hasret kaldım
Cumartesi Anneleri, 26 yıl önce ailesiyle birlikte gittiği karakolda kaybedilen Murat Yıldız'ın akıbetini sordu. Yıldız’ın annesi Hanife Yıldız: Mezarına hasret bırakıyorlar.
 
DEDAŞ 1 milyon lira fatura çıkardı, köylü susuz kaldı: Köyü satsak ödeyemeyiz
DEDAŞ 1 milyon lira fatura çıkardı, köylü susuz kaldı: Köyü satsak ödeyemeyiz
Şırnak Güçlükonak Bafê köyünde 20 yıl önceye ait su pompası saatinin birikmiş bir milyon TL borcu ödenmeyince DEDAŞ elektriği kesti. Köylüler, fatura için “Köyü satsak ödeyemeyiz” dedi.
 
HDP: Ömer Faruk Gergerlioğlu sadece haberi paylaştığı için cezalandırılıyor
HDP: Ömer Faruk Gergerlioğlu sadece haberi paylaştığı için cezalandırılıyor
HDP MYK, Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu’na verilen hapis cezasının siyasi saiklerle verildiğini söyledi, “Gergerlioğlu yalnız değildir" dedi.
 
Maden patronu, muhabirimizin "Sonradan görme sermayedar" sözüne alındı
Maden patronu, muhabirimizin "Sonradan görme sermayedar" sözüne alındı
Bazalt madeni istemeyen köylülere cahil diyen maden patronu, muhabirimiz Özer Akdemir hakkında "sonradan görme sermayedar" sözleri nedeniyle suç duyurusunda bulundu.
 
Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi: Bakanlığın iklim raporu iyi niyet beyanı gibi
Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi: Bakanlığın iklim raporu iyi niyet beyanı gibi
İklim Değişikliğiyle Mücadele raporu sonuç bildirgesini ve iklim değişikliğinin tarıma etkisini eski Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi değerlendirdi.
 
Emek Partisi Kadıköy İlçe Örgütü: İşçiler kimin dost, kimin düşman olduğunu gördü
Emek Partisi Kadıköy İlçe Örgütü: İşçiler kimin dost, kimin düşman olduğunu gördü
"İşçiler birleştiklerinde neler yapabileceklerini, kimlerin korkusu olacaklarını görmüştür.” Emek Partisi Kadıköy İlçe Örgütü, Kadıköy Belediyesinde yaşanan greve ilişkin açıklama yayımladı.
 
Anadolu'nun 412 tarihi eseri Türkiye'ye getiriliyor
Anadolu'nun 412 tarihi eseri Türkiye'ye getiriliyor
Müzik anadili ve diğer dilleri öğrenmede bir köprü
Müzik anadili ve diğer dilleri öğrenmede bir köprü
Alper Kaya’nın ‘Herkesin Düşmanı’ romanı online kitapçılarda
Alper Kaya’nın ‘Herkesin Düşmanı’ romanı online kitapçılarda
Özlem Ertan’dan Dolunay Ayini
Özlem Ertan’dan Dolunay Ayini
Gelirlerinden yoksun kalan müzisyenler için "Her Ev Bir Sahne" konserleri
Gelirlerinden yoksun kalan müzisyenler için "Her Ev Bir Sahne" konserleri
WhatsApp zorunlu güncellemeyle ilgili detaylı bilgi mesajı yayımlayacak
WhatsApp zorunlu güncellemeyle ilgili detaylı bilgi mesajı yayımlayacak
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
 
Ege Sayfaları için tıklayın...
Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi: Bakanlığın iklim raporu iyi niyet beyanı gibi
Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi: Bakanlığın iklim raporu iyi niyet beyanı gibi
İklim Değişikliğiyle Mücadele raporu sonuç bildirgesini ve iklim değişikliğinin tarıma etkisini eski Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi değerlendirdi.
 
Eğitim Sen Manisa Şubesi TÜGVA protokolüne tepki gösterdi
Eğitim Sen Manisa Şubesi TÜGVA protokolüne tepki gösterdi
Eğitim Sen Manisa Şubesi, İl Milli Eğitim Müdürlüğünün bazı okullara “Manisa TÜGVA Etkinlik Duyuruları” konulu yazı gönderilmesine tepki göstererek, yazıların hukuka aykırı olduğunu söyledi.
 
Genel Maden-İş Çine Temsilciliği: İş cinayetlerine karşı çözüm birleşik gücümüzde
Genel Maden-İş Çine Temsilciliği: İş cinayetlerine karşı çözüm birleşik gücümüzde
Madenlerde yaşanan iş cinayetlerine ilişkin açıklama yapan Genel Maden-İş Çine Temsilciği, iş cinayetlerinin kader olmadığını söyleyerek, mücadele çağrısı yaptı.
 
Denizli'de JES tarlaya zarar verdi, şirket "doğal afet" dedi
Denizli'de JES tarlaya zarar verdi, şirket "doğal afet" dedi
Denizli'nin Sarayköy ilçesi Tekkeköy Mahallesi'nde jeotermal enerji santralinin sıcak akışkanı yer üstüne çıkarak tarım arazilerine zarar verdi. Şirket "Doğal afettir" açıklaması yaptı.
 
Menemen Belediyesi şirket işçileri işbaşı yapacak
Menemen Belediyesi şirket işçileri işbaşı yapacak
Menemen Belediyesi AKP’li Başkan Vekili Aydın Pehlivan, şirket yetkisini aldıklarını ve herkesin işbaşı yapacağını duyurdu. İşçiler ise işten atılma korkularının devam ettiğini söyledi.
 
Kültürpark planına tepki: Bir sabah Kültürpark’ta yükselen binalar göreceğiz
Kültürpark planına tepki: Bir sabah Kültürpark’ta yükselen binalar göreceğiz
Kültürpark planına karşı açıklama yapan TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, projeyi savunan İzmir Büyükşehir Belediyesine tepki gösterdi.
 
Son 24 saatte eklenen tüm haberler için tıklayın.
ANASAYFA
E-gazete
İletişim
Künye
Arşiv
Reklam
Gizlilik Politikası
Mobil UygulamalarDeterminizm, belirlenircilik, gerekircilik veya belirlenimlilik''' evreninin işleyişinin, evrende gerçekleşen olayların çeşitli bilimsel yasalarla, örneğin fizik yasaları ile, belirlenmiş olduğunu ve bu belirlenmiş olayların gerçekleşmelerinin zorunlu olduğunu öne süren öğretidir. Yani öğretiye göre her şey belirlenmiştir ve değişmesi mümkün değildir. Bu görüş başta [[ahlak felsefesi]] olmak üzere felsefenin çeşitli dallarının uğraş ve çalışma alanına bir görüştür. Ahlak felsefesindeki "İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür?" sorusunu yanıtlamaya çalışır.
 
Determinizm, evrende gerçekleşen tüm olayların bir neden sonuç ilişkisine dayalı olduğunu savunan felsefi akımdır. Deterministlere göre bir bilim insanının ve filozofun asli görevi tüm olay ve olguları neden - sonuç ilişkisi içerisinde incelemektir. Determinizm nedir? Örnekleriyle birlikte açıkladık.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Determinizm" sayfasından alınmıştır