Tarihyazımı: Revizyonlar arasındaki fark

'''Tarihyazımı''' ya da '''historiyografi''', [[tarih]] yapıtlarıhakkında eserlerin yazımı ve tarihçilik [[kuram]] ve geçmişini ifade eden terimdir. Terim Yunanca ἱστοριογράφος ''tarih yazanlar'' ifadesinden gelir (ἱστορία ''historia'' "tarih" ve γράφος ''graphos'' "yazım", γράφειν ''grafein'' "yazmak" kökünden; tarih yazan (veya anlatan) kişi anlamında).<ref>Panayotis Tournikiotis, [http://books.google.es/books?id=xdy4wbZ9PeUC&printsec=frontcover&dq=%22arquitectura+moderna%22&hl=es&sa=X&ei=io8hT4eiBIjRhAes7az0BA&ved=0CF0Q6AEwBg#v=onepage&q=%22arquitectura%20moderna%22&f=false ''Prefacio''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150408181939/http://books.google.es/books?id=xdy4wbZ9PeUC&printsec=frontcover&dq=%22arquitectura+moderna%22&hl=es&sa=X&ei=io8hT4eiBIjRhAes7az0BA&ved=0CF0Q6AEwBg#v=onepage&q=%22arquitectura%20moderna%22&f=false |tarih=8 Nisan 2015 }} a ''La historiografía de la arquitectura moderna'', Reverte, 2001, ISBN 8482113437, s. 17.</ref> Tarihçilik terimiyle sıklıkla aynı anlamda kullanılsa da, çağdaş dönemde ayrı bir disiplin olarak anılmaktadır. Tarihyazımı hem yazma sanatının,<ref>"Tarih sanatı" terimi yazında sıkça kullanılır ([1]), ancak bunun gibi belirsiz ifadelerin kullanımı değişkenlik gösterdiği gibi tarihsel bilginin veya tarihyazımı disiplininin niteliğini ya da adını belirtmek amacıyla kullanılmayabilir.</ref> hem de tarih biliminin bir parçasıdır.<ref>'''Tarih bilimi''' adlandırılmasına yazında sıkça rastlanır. ([http://www.google.es/search?tbm=bks&tbo=1&q=ciencia+hist%C3%B3rica&btnG=] [http://www.xornalgalicia.com/index.php?name=News&file=article&sid=48782] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150923060146/http://xornalgalicia.com/index.php?name=News&file=article&sid=48782 |tarih=23 Eylül 2015 }})</ref> Tarih alanının "sanat" (τέχνη ''tékhnē'') ve "bilim" (ἐπιστήμη ''epistḗmē'') özelliklerine yapılan vurgu, kültür temelinde, pek çok farklı alandan düşünürün üzerinde fikir belirttiği ve tarihçilerin yöntem açısından tartıştığı önemli bir konudur.<ref>[[Louis Althusser]] tarihin özgün bilimsel konumunu açıkça ifade etmiştir: ''Tarih bilimi bir bilimdir, ama diğerleri gibi değil.'' ([http://books.google.es/books?id=JpCQUHD4Re0C&pg=PA151&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=kBFPTKS7CuTP4waGt-iBCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CE8Q6AEwCDgK#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false ''La Soledad de Maquiavelo''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150408231645/http://books.google.es/books?id=JpCQUHD4Re0C&pg=PA151&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=kBFPTKS7CuTP4waGt-iBCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CE8Q6AEwCDgK#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false |tarih=8 Nisan 2015 }}, pg. 151).</ref> Bazıları tek bir "tarih"ten değil, olayın koşulları ve sonuçları nedeniyle çoğul "tarihler"den bahseder.<ref>[[John Burrow]], ''Tarihlerin tarihi (Heredot'tan 20. yüzyıla)'' [[Carlos García Gual]] tarafından yapılan açıklaması [http://www.elpais.com/articulo/portada/estilo/historiadores/elpepuculbab/20100717elpbabpor_28/Tes ''El estilo de los historiadores'' (Tarihçilerin Tarzları)] (El País, 17/07/2010): {{cita|Anlamını araştırmak ve yansıtmak için sert ve geçici gerçekle yüzleşen bir tür (Thucydides kendini sert bir "noter" olarak sunmuştur), doğruluk ve hassasiyetle kendini gösterir. Ama tüm büyük tarihçiler "geleceğin unutuşundan kurtarmak için" (Heredot) gerekli gördüğünü düşündüklerinden seçip ve yansıttıklerının tarafsız bir versiyonunu vermek istemesine rağmen kendi ses ve görüşlerine sahiptirler. Tüm tarihyazımı nesnel hikâyeye bağlılığı seslendirir ama vurgunun kendisi, öznel bir tarz ve şahsi etki kaçınılmazdır. Bazı tarihçiler büyük yazarlardır ama en yaşlı kurtlerınkurtların bile kendi tarzları vardır (hah bir de kendi edebi değerleri). <p> Tarih tam olarak bir bilim değildir ama geçmişi toparlayıp yansıtma yöntemidir. Bir episteme -bilme yöntemi- değil ama Yunanların dediği gibi bir téchne'dir -sanat-. Ve bir "hikâyeler" silsilesi gibi ifade dilir.}}</ref> Çağdaş tarihçiler için tarihin bilimselliği ya da böyle bir bilimsellik durumu (yapılmakta olan bilim)<ref>[[Pierre Vilar]], [[Manuel Tuñón de Lara]] tarafından tekrar edildiği ve [[José Luis de la Granja Sáinz]], [[Alberto Reig Tapia]] ile [[Julio Aróstegui]] tarafından [http://books.google.es/books?id=LiU1SSYGk7UC&pg=PA177&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=kBFPTKS7CuTP4waGt-iBCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDEQ6AEwAjgK#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false ''Tuñón de Lara y la historiografía española''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140302181702/http://books.google.es/books?id=LiU1SSYGk7UC&pg=PA177&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=kBFPTKS7CuTP4waGt-iBCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDEQ6AEwAjgK#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false |tarih=2 Mart 2014 }}'da alıntılandığı üzere, s. 177.</ref> vazgeçilemezdir.<ref>[[Jacques Le Goff]], [[Max Weber]]'in [http://books.google.es/books?id=IEbAA36PSrAC&pg=PA91&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=RhhPTIX7N8mN4ga29fHdBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwADgU#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false ''Tarihsel Düşünce: Modern zaman, şimdiki zaman ve ilerleme''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140302234832/http://books.google.es/books?id=IEbAA36PSrAC&pg=PA91&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=RhhPTIX7N8mN4ga29fHdBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwADgU#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false |tarih=2 Mart 2014 }} kitabında [[Raymond Aron]]'un geliştirdiği düşüncelerini alıntılar, s. 91. [[Jerzy Topolski]], [http://books.google.es/books?id=zx10ts5b9W4C&pg=PA53&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=eQtPTJnLIeSV4gbf-rXXBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC0Q6AEwAQ#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false ''Tarih meselesinin genel tanımı (bilim olarak)''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140302170424/http://books.google.es/books?id=zx10ts5b9W4C&pg=PA53&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=eQtPTJnLIeSV4gbf-rXXBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC0Q6AEwAQ#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false |tarih=2 Mart 2014 }} ''Tarih metodolojisi'' 'nde s. 53, alıntılar [[E. Bernheim]], [[R. G. Collingwood]], [[Raymond Aron|R. Aron]], [[Marc Bloch|M. Bloch]], [[Johan Huizinga|J. Huizinga]], [[Lucien Febvre|L. Febvre]], [[E. Callot]] ve diğerleri.</ref> Hatta birbirlerinden tamamen ayrı iki uyumsuz özellik olarak görmek yerine birbirlerini tamamlayıcı olduklarına dair görüş daha yaygındır.<ref>Isabel Gallardo, [http://books.google.es/books?id=VyJEWALTz9YC&pg=PA119&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=eQtPTJnLIeSV4gbf-rXXBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CEAQ6AEwBQ#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false José Deleito y Piñuela y la renovación de la historia en España''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140302183614/http://books.google.es/books?id=VyJEWALTz9YC&pg=PA119&dq=%22la+historia+es+una+ciencia%22&hl=es&ei=eQtPTJnLIeSV4gbf-rXXBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CEAQ6AEwBQ#v=onepage&q=%22la%20historia%20es%20una%20ciencia%22&f=false |tarih=2 Mart 2014 }} içinde, s. 117 ve devamı, atıflar [[J. Kaerst]], [[Berr]], [[Ernst Curtius|Curtius]], [[Mommsen]], [[Benedetto Croce]], [[Villari]], [[Gabriel Monod]], [[L. Bordeau]], [[Camille Jullian]], [[G. Desdevises du Dézert]], [[Albert Sorel]], [[Lacombe]], vb. Ayrıca bakınız [[Tarih#Bilim olarak tarih]]</ref>

Belirli bir konunun tarihyazımı o konunun tarihçi tarafından nasıl çalışıldığını belirli kaynaklar, yöntemler ve kuramsal yaklaşımların kullanımıyla ortaya konmasıdır. Tarihçiler tarihyazımını konusal olarak - "Britanya İmparatorluğu'nun tarihyazımı", "Erken Dönem İslam tarihyazımı", veya "Çin tarihyazımı" gibi - ya da yaklaşım ve türlerine göre - "siyasi tarih", "sosyal tarih" gibi - incelerler. 19. yüzyıldan başlayarak akademik tarihin yükselmesiyle tarihyazımı adında bir bilimsel yazın doğmuştur. Ne dereceye kadar tarihçilerin kendi aidiyet ve kimliklerinden etkilendikleri de - milliyetçilik/ulus devlet veya din gibi - sıkça tartışılan bir konudur.<ref>Marc Ferro, ''The Use and Abuse of History: Or How the Past Is Taught to Children'' (2003)</ref>