Vikipedi

Ermeni Kırımı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Bdllhcngz (mesaj | katkılar)
9 değişiklik
k Yanlış yazılan bir kelimeyi düzelttim.
Etiketler: Geri alındı Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Esc2003 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
93.826 değişiklik
k Bdllhcngz (mesaj) tarafından yapılan değişiklikler geri döndürülerek, Thecatcherintherye tarafından değiştirilmiş son sürüm geri getirildi.
Etiket: Geri döndürme
13. satır:
| sebep = [[Ermeni karşıtlığı]], [[Ermeni isyanları]], [[Türkleştirme]] ve [[İslamlaştırma]]
}}
'''Ermeni Kırımı'''<ref>{{Kitap kaynağı|ilk=Doğan|son=Avcıoğlu|başlık=Millî Kurtuluş Tarihi 1838'den 1995'e|yayımcı=Tekin Yayınevi|yıl=1998|isbn=975-478-081-1|sayfa=1138}}</ref> veya '''Ermeni Soykırımı'''<ref>{{Kaynak|yayıncı=Uluslararası Soykırım Araştırmacıları Derneği|tür=teyit|başlık=Ermeni Soykırımı|alıntı=3-11 Haziran 1997'de Montreal'de düzenlenen Soykırım Araştırmacıları Derneğinin işbu toplantısı, 1915'te Türkiye'de gerçekleşen toplu Ermeni katliamlarının Birleşmiş Milletler Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi tüzüğüne istinaden soykırım olduğunu tekrar teyit eder. Ayrıca Ermeni Soykırımının, Türk hükûmeti ve Türk hükûmetinin resmî ve gayriresmî temsilcileri ya da destekçileri tarafından reddedilmesini kınar.}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.history.com/topics/world-war-i/armenian-genocide | başlık = Armenian Genocide | erişimtarihi = 7 Ekim 2020 | tarih = | çalışma = The Armenian genocide was the systematic killing and deportation of Armenians by the Turks of the Ottoman Empire. | yayıncı = History Channel | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180913032113/https://www.history.com/topics/world-war-i/armenian-genocide | arşivtarihi = 13 Eylül 2018 | ölüurl = hayır }}</ref> ({{dil|hy|Հայոց Ցեղասպանութիւն}}, ''Hayodz Dzeğasbanutün''),{{refn|group=not|[[Klasik Ermeni ortografi]]sinde {{dil|hy|Հայոց ցեղասպանութիւն|dil_adı=hayır}}}} [[Osmanlı hükûmeti]]nin [[Osmanlı Ermenileri|Ermenilere]] karşı gerçekleştirdiği [[etnik temizlik]]ti.<!--TARTIŞMA SAYFASINDA KONUŞMADAN DEĞİŞTİRMEYİNİZ. Bu kısım tartışma sayfasındaki konuşmalar sonucunda yazılmıştır. "Etnik temizlik" ifadesini değiştirmeyin.--><ref>{{Kitap kaynağı| yayıncı = IQ Kültür Sanat Yayıncılık| isbn = 978-975-255-127-5| soyadı = Dabağyan| ad = Levon P.| başlık = Emperyalistler kıskacında: Ermeni Soykırımıtehciri| ;tarih yakın= tarihte2007}}</ref><ref>{{Kitap merkezikaynağı| yayıncı ABD= İletişim Yayınları| isbn = 978-975-05-2485-1| soyadı = Dündar| ad = Fuat| başlık = Modern Türkiye’nin Şifresi: İttihat Ve Terakki’nin Etnisite Mühendisliği (1913-1918)| tarih =8 Eylül 2018|alıntı="Türkiye'de bulunan'Ermeni Catholictehciri' Worldve CenterTürkiye Sözcüsüdışında Brad'Ermeni Stonesoykırımı' Maxolarak tarafındantanımlanan...}}</ref> StoneFarklı Courtkaynaklarda isimli[[tehcir]] mahkemeyeve [[katliam]]lar sonucunda ölen Ermenilerin sayısının taşındı800.000 Mahkemeile ;1,8 tarihçilerdenmilyon kurulanarasında birolduğu komisyonbelirtilmektedir.{{#tag:ref|1,5 yardımıylamilyon en önceçok kabul gören sayıdır.<ref name="CNN"/><ref name="TMC2016"/><ref name="NYTJK"/><ref name="DM2007"/> Ancak çeşitli kaynaklara göre sayı 800.000'den 1.800.000'e kadar değişir.<ref name="FMG"/><ref name="AYanir2000"/><ref name = "Forsythe2009"/><ref name="FRCKJ1990"/><ref name="HP2015"/>|group ="not"}} Olayların başlangıç tarihi çoğunlukla 250 Ermeni aydının ve komite liderinin Osmanlı yöneticileri tarafından [[İstanbul]]'dan [[Ankara]]'ya [[24 Nisan 1915'te Ermeni aydınların sürgünü|sürüldüğü ve Ermenistanbirçoğunun öldürüldüğü]] 24 Nisan 1915 ile ilişkilendirildi. Ermeni ArşivleriniKırımı, ardındansağlıklı Rusyaerkek Arşivlerinüfusun bastatoptan olmaköldürülmesi üzereya genişda kapsamlıaskere araştırmalaralınarak gerçekleştirmişzorla çalıştırılması ve sonrasında kadın, buçocuk araştırmalarve kapsamındayaşlılarla obirlikte zaman[[ölüm sürgünyürüyüşü]] edilenkoşullarında ,[[Suriye Çölü]]'ne hayattasürülmesi olangibi bazıolaylarla Ermenilerebirlikte [[I. Dünya Savaşı]] sırasında ve sonrasında yakınlarınaiki daaşamada ulaşmışgerçekleşti. Osmanlı askerlerinin koruması eşliğinde yaşadıkları yerlerden sürülen Ermeniler; sürgün sırasında yiyecek ve su sıkıntısı yaşadı; ayrıca çeşitli raporlara göre zaman zaman soygun, otecavüz zamanlardave yazılankatliamlara mektuplarmaruz dakaldı.<ref>{{Kitap kaynağı|ad1=Hans-Lukas|soyadı1=Kieser|ad2=Dominik incelenmiştirJ.|soyadı2=Schaller|dil=Almanca|başlık=Der GenişVölkermord kapsamlıan araştırmalarden sonucundaArmeniern sözund konusudie mahkemeShoah|yayıncı=Chronos|yıl=2002|isbn=3-0340-0561-X|sayfa=114}}</ref><ref>{{Kitap tarafındankaynağı Ermenilere| soykırımbaşlık yapılmadığı,= gerçekArmenia: katliamlarınThe Rusya'nınSurvival silahof gönderdiğiA isyancıNation Ermeni| Çeteleriurl = tarafındanhttps://archive.org/details/armeniasurvivalo0000walk Anadolu'daki| Müslümanad vatandaşlara= yapıldığıChristopher kararınaJ. | soyadı = Walker | yayıncı = Croom Helm | yer = Londra | yıl = 1980 | sayfalar varmıştır=[https://archive.org/details/armeniasurvivalo0000walk/page/200 Bu200]-03}}</ref><ref>{{Kitap komisyonkaynağı | başlık = The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, o1915–1916: zamankiDocuments öldürülenPresented veto çoğuViscount topluGrey mezarlaraof gömülenFalloden insan| cesetleriad1 üzerinde= yaptığıViscount incelemelerdeJames bu| cesetlerinsoyadı1 = MüslümanBryce Halka| aityazarbağı= olduğuJames sonucunaBryce, varmıştır.1st OViscount zamankiBryce Osmanlı| Hükûmetindead2 Ermeni= Arnold | soyadı2 = Toynbee |basım= uncensored | editör-ad = Ara | editör-soyadı = Sarafian | yer Bakan= bulunmasıPrinceton, üst[[New düzeyJersey|NJ]] devlet| kadrolarındayayıncı Ermenilerin= bulunmasıGomidas komisyon| tarafındanyıl dikkate= alınmış2000 | isbn = 0-9535191-5-5 | sayfalar =635-49}}</ref> Dünya genelindeki [[Ermeni diasporası]], bugenel durumlaranlamda daErmeni buKırımı'nın kararındoğrudan alınmasındabir etkilisonucu olmuşturolarak ortaya çıktı.<ref>{{Web kaynağı | başlık = The Many Armenian Diasporas, Then and Now | url = http://www.geocurrents.info/place/russia-ukraine-and-caucasus/caucasus-series/the-many-armenian-diasporas-then-and-now | website = GeoCurrents | erişimtarihi = 13 Aralık 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160714201103/http://www.geocurrents.info/place/russia-ukraine-and-caucasus/caucasus-series/the-many-armenian-diasporas-then-and-now | arşivtarihi = 14 Temmuz 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>
 
Mahkeme Başkanı David Bridget ; bu katliamların sonucunda Osmanlı Hükûmetinin yayınladığı sürgün kararının resmi yazısını da incelemiş, o bölgede yaşayan Ermeni Halkın Rusya ve Ermeni Çeteleri tarafından savaş ortamında Osmanlı Devletine karşı kullanılmasını önlemek amacıyla zamanın Osmanlı Hükûmeti tarafından başka topraklara sürgün edilmesini o zamanın şartlarında haklı bulmuştur. ( KAYNAK : Mahkeme kararı şu adreste stonecourt.tr.gg )
 
1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşında Osmanlı Devleti ve Türkiye'nin savaştığı Türkiye Düşmanlığını kendilerine rol edinmiş ABD, Fransa ve İngiltere'nin başını çektiği devletler ellerinde bulunan büyük maddi gücü kullanarak Türkiye'yi yıpratmak ve zayıflamak amacıyla gerçek tarihi Dünya'ya farklı anlatmış, Türkiye'nin ; "Ortak tarihi komisyon kuralım, bu komisyon tüm gerçekleri araştırsın. Bizim arsivlerimiz açık, gelin bakın. " Çağrısını reddetmişlerdir. Bu devletler Türkiye Topraklarını işgal eden İtilaf Devletlerinin yaptığı katliamları Dünyadan gizlemektedirler.
 
<ref>{{Kitap kaynağı| yayıncı = IQ Kültür Sanat Yayıncılık| isbn = 978-975-255-127-5| soyadı = Dabağyan| ad = Levon P.| başlık = Emperyalistler kıskacında: Ermeni tehciri| tarih = 2007}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı| yayıncı = İletişim Yayınları| isbn = 978-975-05-2485-1| soyadı = Dündar| ad = Fuat| başlık = Modern Türkiye’nin Şifresi: İttihat Ve Terakki’nin Etnisite Mühendisliği (1913-1918)| tarih =8 Eylül 2018|alıntı="Türkiye'de 'Ermeni tehciri' ve Türkiye dışında 'Ermeni soykırımı' olarak tanımlanan...}}</ref> Farklı kaynaklarda [[tehcir]] ve [[katliam]]lar sonucunda ölen Ermenilerin sayısının 800.000 ile 1,8 milyon arasında olduğu belirtilmektedir.{{#tag:ref|1,5 milyon en çok kabul gören sayıdır.<ref name="CNN"/><ref name="TMC2016"/><ref name="NYTJK"/><ref name="DM2007"/> Ancak çeşitli kaynaklara göre sayı 800.000'den 1.800.000'e kadar değişir.<ref name="FMG"/><ref name="AYanir2000"/><ref name = "Forsythe2009"/><ref name="FRCKJ1990"/><ref name="HP2015"/>|group ="not"}} Olayların başlangıç tarihi çoğunlukla 250 Ermeni aydının ve komite liderinin Osmanlı yöneticileri tarafından [[İstanbul]]'dan [[Ankara]]'ya [[24 Nisan 1915'te Ermeni aydınların sürgünü|sürüldüğü ve birçoğunun öldürüldüğü]] 24 Nisan 1915 ile ilişkilendirildi. Ermeni Kırımı, sağlıklı erkek nüfusun toptan öldürülmesi ya da askere alınarak zorla çalıştırılması ve sonrasında kadın, çocuk ve yaşlılarla birlikte [[ölüm yürüyüşü]] koşullarında [[Suriye Çölü]]'ne sürülmesi gibi olaylarla birlikte [[I. Dünya Savaşı]] sırasında ve sonrasında iki aşamada gerçekleşti. Osmanlı askerlerinin koruması eşliğinde yaşadıkları yerlerden sürülen Ermeniler; sürgün sırasında yiyecek ve su sıkıntısı yaşadı; ayrıca çeşitli raporlara göre zaman zaman soygun, tecavüz ve katliamlara maruz kaldı.<ref>{{Kitap kaynağı|ad1=Hans-Lukas|soyadı1=Kieser|ad2=Dominik J.|soyadı2=Schaller|dil=Almanca|başlık=Der Völkermord an den Armeniern und die Shoah|yayıncı=Chronos|yıl=2002|isbn=3-0340-0561-X|sayfa=114}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı | başlık = Armenia: The Survival of A Nation | url = https://archive.org/details/armeniasurvivalo0000walk | ad = Christopher J. | soyadı = Walker | yayıncı = Croom Helm | yer = Londra | yıl = 1980 | sayfalar =[https://archive.org/details/armeniasurvivalo0000walk/page/200 200]-03}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı | başlık = The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, 1915–1916: Documents Presented to Viscount Grey of Falloden | ad1 = Viscount James | soyadı1 = Bryce | yazarbağı= James Bryce, 1st Viscount Bryce | ad2 = Arnold | soyadı2 = Toynbee |basım= uncensored | editör-ad = Ara | editör-soyadı = Sarafian | yer = Princeton, [[New Jersey|NJ]] | yayıncı = Gomidas | yıl = 2000 | isbn = 0-9535191-5-5 | sayfalar =635-49}}</ref> Dünya genelindeki [[Ermeni diasporası]], genel anlamda Ermeni Kırımı'nın doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıktı.<ref>{{Web kaynağı | başlık = The Many Armenian Diasporas, Then and Now | url = http://www.geocurrents.info/place/russia-ukraine-and-caucasus/caucasus-series/the-many-armenian-diasporas-then-and-now | website = GeoCurrents | erişimtarihi = 13 Aralık 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160714201103/http://www.geocurrents.info/place/russia-ukraine-and-caucasus/caucasus-series/the-many-armenian-diasporas-then-and-now | arşivtarihi = 14 Temmuz 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>
 
[[Raphael Lemkin]], [[Yunanca]]da "ırk" anlamına gelen ''genos'' ve [[Latince]]de "katletmek" anlamına gelen ''cide'' sözlerini birleştirerek yarattığı ''[[wikt:genocide|genocide]]'' (yani [[soykırım]]) kelimesini Ermeni katliamlarını tanımlamak için de kullandı.<ref>{{Dergi kaynağı | soyadı= Hyde | ad= Jennifer | başlık= Polish Jew gave his life defining, fighting genocide | url= http://www.cnn.com/2008/WORLD/europe/11/13/sbm.lemkin.profile/ | yayıncı= CNN | tarih= 2 Aralık 2008 | arşivurl= https://web.archive.org/web/20081203090012/http://www.cnn.com/2008/WORLD/europe/11/13/sbm.lemkin.profile/ | arşivtarihi= 3 Aralık 2008 | ölüurl= hayır | erişimtarihi= 7 Mart 2016 }}</ref> Yapılan katliamların Ermenileri ortadan kaldırmak için düzenli bir şekilde gerçekleştiğini öne süren bazı tarihçiler, ölümleri ilk modern soykırımlardan biri olarak kabul etti.<ref name="24.04.1998">{{Web kaynağı | url = http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.153/current_category.7/affirmation_detail.html | başlık = Council of Europe Parliamentary Assembly Resolution | yayıncı = Armenian genocide | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160312230331/http://www.armenian-genocide.org/affirmation.153/current_category.7/affirmation_detail.html | arşivtarihi = 12 Mart 2016 | erişimtarihi = 17 Eylül 2010 | ölüurl =evet}}</ref><ref name = "Ferguson">{{Kitap kaynağı | yazarbağı = Niall Ferguson | soyadı = Ferguson | ad = Niall | başlık = The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West | url = https://archive.org/details/warofworldtwenti00nial | yer = New York | yayıncı = Penguin Press | yıl = 2006 | isbn = 1-59420-100-5 | sayfa = [https://archive.org/details/warofworldtwenti00nial/page/177 177]}}</ref><ref name = "IAGS">{{Dergi kaynağı | yayıncı = Genocide Watch | url = http://www.genocidewatch.org/images/Turkey-_13Jun05ErdoganletterAmericanHistoricalAssociation.pdf | biçim = PDF | başlık = A Letter from The International Association of Genocide Scholars | tarih = 13 Haziran 2005 | erişimtarihi = 17 Eylül 2010 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171011090846/http://www.genocidewatch.org/images/Turkey-_13Jun05ErdoganletterAmericanHistoricalAssociation.pdf | arşivtarihi = 11 Ekim 2017 | ölüurl =evet}}</ref> Ermeni Kırımı, soykırım çalışmaları alanında [[Holokost]]'tan sonra üzerinde en çok araştırma yapılan ikinci konu oldu.<ref name="nazi">{{Kaynak | soyadı = Rummel | ad = RJ | başlık = The Holocaust in Comparative and Historical Perspective | dergi = The Journal of Social Issues | cilt = 3 |sayı= 2 | tarih = 1 Nisan 1998}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı| yayıncı = ABC-CLIO| isbn = 978-1-4408-6468-1| soyadı = Bartrop| ad = Paul R.| başlık = Modern Genocide: Analyzing the Controversies and Issues| tarih =18 Ekim 2018|sayfa=74}}</ref>
Satır 195 ⟶ 189:
I. Dünya Savaşı'nda Ermeni isyanları boyunca Rusların desteklediği düzensiz Ermeni askerleri, Ermeni Kırımı'na karşılık olarak bölgedeki Türk sivillere karşı birçok katliam ve savaş suçu işledi.<ref name="john">{{Kitap kaynağı|başlık=War in Peace|sayfalar=173-177|yayıncı=Oxford University Press|yıl=2013|isbn=9780199686056|soyadı=Horne|ad=John}}</ref><ref name="mark">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=RRgbAgAAQBAJ&q=immediate+consequence+was+a+range+of+Armenian+atrocities+against+Muslims%3A+the+massacres+in+Erzinjan+and+Erzurum+from+late+...+close+to+10%2C000+estimated+to+have+been+butchered+in+the+two+cities%E2%80%94being+notable+for+their+scale+and+ugliness&pg=PA217|başlık=Devastation|sayfalar=217, 218|yayıncı=Oxford University Press|yıl=2013|isbn=9780191505546|soyadı=Levene|ad=Mark}}</ref> 1915 ve 1916 arasındaki dönemde bölgede en az 128,000 ve bazı tahminlere göre 600,000 kadar Türk ve Kürt, Ermeni gönüllüler ve Rus askerleri tarafından öldürüldü. O dönemde bölgede bulunan bir İranlı büyükelçinin tahminine göre 1917 ve 1918 yılları arasında Rus askerleri tarafından işgal edilmiş bölgede 400,000 Müslüman daha öldürüldü, ancak Rudolph J. Rummel'in dediğine göre bu tahmin güvenilir değildi ve 1915 ve 1918 arasındaki dönemde toplam 150,000 Türk sivil Ruslar ve Ermeniler tarafından öldürüldü.<ref name="Rummel">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=LFDWp7O9_dIC&q=Given+the+other+estimates+and+the+overall+populations+involved%2C+I+estimate+that+from+128%2C000+to+600%2C000+Moslem+Turks+and+Kurds+were+killed&pg=PA83|başlık=Statistics of Democide: Genocide and Mass Murder Since 1900|sayfalar=82, 83|yayıncı=LIT Verlag Münster|yıl=1998|isbn=9783825840105|soyadı=J. Rummel|ad=Rudolph|erişimtarihi=25 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201226204817/https://books.google.com/books?id=LFDWp7O9_dIC&q=Given+the+other+estimates+and+the+overall+populations+involved%2C+I+estimate+that+from+128%2C000+to+600%2C000+Moslem+Turks+and+Kurds+were+killed&pg=PA83|arşivtarihi=26 Aralık 2020|ölüurl=hayır}}</ref> Tarihçi [[Uğur Ümit Üngör]]'e göre, 1916 yılında [[Çoruh Havzası]]'nda 45,000 Türk ve Kürt katledildi.<ref name="google176">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Ap94gZsbu6QC&pg=PA176|başlık=War in Peace: Paramilitary Violence in Europe After the Great War|sayfa=176|yayıncı=Oxford University Press|yıl=2012|isbn=9780199654918|soyadı1=Gerwarth|ad1=Robert|soyadı2=Horne|ad2=John|erişimtarihi=25 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200812051505/https://books.google.com/books?id=Ap94gZsbu6QC&pg=PA176|arşivtarihi=12 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}</ref> Rus Yarbay Tverdohlebof, 1917 yılı ilkbaharında Ermenilerin halkın elindeki silahları toplamak amacıyla halka zulmettiğini ve işkence yaptığını belirtti.<ref name="Tver5">{{Harvnb|Tverdohlebof|1918|loc=5-6}}.</ref> Daha sonra, Rus ordusu çekildikçe katliamlar artmaya başladı.<ref name="Tver5" /> 1918'de [[Erzincan (merkez)|Erzincan]]'da Ermeniler 800 Türk sivili öldürdü.<ref name="Tver7">{{Harvnb|Tverdohlebof|1918|loc=7}}.</ref> Ermeniler [[Erzurum]]'a çekilirken yoldaki Türk köylerindeki halkı öldürdüler.<ref name="Tver8">{{Harvnb|Tverdohlebof|1918|loc=8}}.</ref> [[Aziziye, Erzurum (ilçe)|Ilıca]]'da Ermenilerden kaçamayan Türkler öldürüldü.<ref name="Tver8" /> [[Tepeköy, Erzurum|Tepeköy]]'ün tüm Müslümanları 17 Şubat 1918 tarihinde öldürüldü.<ref name="Tver23">{{Harvnb|Tverdohlebof|1918|loc=23}}.</ref> Tepeköy'de öldürülen Türklerin cesetleri 2010'da [[Atatürk Üniversitesi]]'nin yaptığı kazılarda bulundu ve sayıları 150 olarak tespit edildi.<ref name="tepekoykazi">[http://www.atauni.edu.tr/#duyuru=ermeni-vahseti-tepe-koy-toplu-mezar-kazisiyla-bir-kere-daha-gozler-onune-serildi Ermeni Vahşeti Tepe Köy toplu mezar kazısıyla bir kere daha gözler önüne serildi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/19981212022930/http://www.atauni.edu.tr/#duyuru=ermeni-vahseti-tepe-koy-toplu-mezar-kazisiyla-bir-kere-daha-gozler-onune-serildi |tarih=12 Aralık 1998 }} (Atatürk Üniversitesi) Tarih: 15 Haziran 2010, Erişim tarihi: 6 Haziran 2011</ref> 26 Şubat 1918 günü [[Tercan, Erzurum|Tekederesi]]'nden çekilen Ermeniler yolları üzerine çıkan Müslümanları öldürdü, önlerine çıkan köylerdeki halkın hayvanlarını çaldı.<ref name="Tver36">{{Harvnb|Tverdohlebof|1918|loc=36}}.</ref> 27 Şubat 1918 günü Ermeniler Erzurum'un [[Alaca, Ilıca|Alaca]] köyünde Türkleri öldürdü.<ref name="Tver9">{{Harvnb|Tverdohlebof|1918|loc=9-10}}.</ref> Erzurum'da Türk çarşıları Ermeniler tarafından yakılmaya başlandı.<ref name="Tver9" /> 26-27 Şubat 1918 gecesi Ermeniler Erzurum'da 3000<ref name="Tver11">{{Harvnb|Tverdohlebof|1918|loc=11-12}}.</ref> ila 8000<ref>Demirel, Muammer. ''Birinci Dünya Harbinde Erzurum ve çevresinde Ermeni hareketleri, 1914-1918'' (1996), Genelkurmay Basımevi, [http://books.google.com/books?id=209pAAAAMAAJ&q=Erzurum+katliam+8000&dq=Erzurum+katliam+8000&hl=en&ei=vVW5TceACczSsgbmoO3qAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CC4Q6AEwAA sf.97] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131231164424/http://books.google.com/books?id=209pAAAAMAAJ&q=Erzurum+katliam+8000&dq=Erzurum+katliam+8000&hl=en&ei=vVW5TceACczSsgbmoO3qAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CC4Q6AEwAA |tarih=31 Aralık 2013 }}</ref><ref>Türközü, Halil Kemal. ''Armenian atrocity according to Ottoman and Russian documents'' (1986), Institute for the Study of Turkish Culture, [http://books.google.com/books?ei=C1S5TfKgFJDfsgbO1LDrAw&ct=result&id=sKsMAAAAIAAJ&dq=Erzurum+massacre&q=%22Erzurum+massacre%22#search_anchor sf.72] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131231164513/http://books.google.com/books?ei=C1S5TfKgFJDfsgbO1LDrAw&ct=result&id=sKsMAAAAIAAJ&dq=Erzurum+massacre&q=%22Erzurum+massacre%22#search_anchor |tarih=31 Aralık 2013 }}: "In brief, the victims of Erzurum massacre, including aged men women and children totaled at 8000."</ref> Müslümanı öldürdü.<ref name="Tver11" /> Rus Yarbay Tverdohlebof, Şubat 1918 sonlarında Erzurum'a yakın köylerdeki Türklerin "ortadan kaybolduklarını" bildirmektedir.<ref name="Tver30">{{Harvnb|Tverdohlebof|1918|loc=30}}.</ref> Aralık 1918'de [[Uluhanlı]], [[Kamerli]] ve [[Dereleyez]] halkı Ermeni çetelerinin zulmüne uğradı.<ref>ATASE, A1/2, Kls.65</ref><ref>Aliyev, Kanlı Günlerimiz, sf.88-89</ref><ref>Richard Bovannisian,The Republic of Armenia, Vol.1, 1918/1919, Los Angeles, 1971, sf. 229.</ref> Mayıs 1918'de bölgeyi ele geçiren Osmanlı ordusu Ermenilerin 250 Müslüman köyünü yaktıklarını bildirdi.<ref name="Carthy210">{{Harvnb|McCarthy|1995|loc=2106}}.</ref>
 
[[Türk Kurtuluş Savaşı]] sırasında Ermeni Kırımı'nın sebep olarak gösterildiği katliamlar devam etti. [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi]]nde [[Ermeniler|Ermeni]] - [[Fransızlar|Fransız]] işbirlikçileri Türklere yönelik öldürme, yaralama, gasp vb. olaylarında bulundu.<ref>[http://books.google.com/books?id=6FKf0ocxEPAC&pg=PA301#v=onepage&q&f=false Gary D. Solish (2010) The Law of Armed Conflict: International Humanitarian Law in War] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110511110733/http://books.google.com/books?id=6FKf0ocxEPAC&pg=PA301#v=onepage&q&f=false |tarih=11 Mayıs 2011 }} ISBN 9780521870887</ref> 1920 yılında Ermeniler tarafından [[Kozan Katliamı]] gerçekleştirildi.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Ermeniler Ve Türk-Ermeni İlişkileri|tarih=2002|sayfalar=035-057|dergi=OTAM: Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi|ad=Hülya|soyadı=YARAR|issn=1019-469X|doi=10.1501/otam_0000000482}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Armenian Church Beyond the 1700th Anniversary. By Aram I. Antelias. Lebanon, Armenian Catholicosate of Cilicia 2001. Pp. 71.|tarih=2010|sayı=1|sayfalar=137-138|dergi=Mission Studies|cilt=27|ad=Martin|soyadı=Conway|issn=0168-9789|doi=10.1163/157338310x498530}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Ahlâk ve İçtenlik|tarih=2014|sayı=1|sayfalar=15-17|dergi=Kilikya|cilt=1|ad=Ahmet|soyadı=İnam|issn=2148-7898|doi=10.5840/kilikya2014112}}</ref> 22 Haziran 1920'de, en az 64 sivil Kahyaoğlu Çiftliğinde Ermeniler tarafından katledildi.<ref name="Kemal1999">{{kitap kaynağı|url=http://books.google.com/books?id=5tVtAAAAMAAJ&dq=isbn:9789751611444&hl=&cd=1&source=gbs_api|başlık=Millı̂ Mücadele'de Adana ve havalisi, 1918-1922|dil=Türkçe|sayfalar=391-392|yayıncı=Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999|yıl=1999|ad=Kemal|soyadı=Çelik|isbn=9789751611444}}</ref> Ermeni ve Fransız askerler tarafından kadınlara sıklıkla tecavüz ediliyordu.<ref name="Kemal">{{kitap kaynağı|url=http://strateji.cukurova.edu.tr/ERMENI/pdf/celik_02.pdf|başlık=ADANA VE ÇEVRESİNDE ERMENİ VE FRANSIZ CİNAYETLERİ|erişimtarihi=27 Temmuz 2020|arşivtarihi=26 Mart 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120326080536/http://strateji.cukurova.edu.tr/ERMENI/pdf/celik_02.pdf|ölüurl=evet|sayfalar=12http://strateji.cukurova.edu.tr/ERMENI/pdf/celik_|ad=Kemal|soyadı=ÇELİK}}</ref> Savaş sonucu, Antep'teki 10,000 evden 8,000'i yok edildi.<ref>{{Kaynak|bölüm=Özgür bir adam|tarih=16 Ekim 2019|sayfalar=74-75|çalışma=Kaçan Adam|yer=New York: Routledge, 2019.|yayıncı=Routledge|ad=Mafalda|soyadı=Ade|isbn=978-0-429-26186-2|doi=10.4324/9780429261862-24}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Mehmet Çilek, İmam Müslim ve Kitâbü't-Temyîz Adlı Eseri, Ankara: Fecr Yayınları 2017. 164 sayfa.|tarih=15 Haziran 2018|sayfalar=170-176|dergi=Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi|ad=Muhammet İkbal|soyadı=ASLAN|issn=1302-4973|doi=10.15370/maruifd.452191|doi-access=free}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Cografya Fakültesi Tarih Arastırmaları Dergisi Dizini (Cilt: I-XXV, Sayı: 1–40)|tarih=2007|sayı=41|sayfalar=143-193|dergi=Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi|cilt=26|ad=ERCOŞKUN|soyadı=Tülay|issn=1015-1826|doi=10.1501/tarar_0000000399}}</ref> Yunan ordusu ile beraber savaşan Ermeni gönüllüler tarafından da benzer katliamlar gerçekleştirildi. [[Armutlu Yarımadası]]'nda, Yunan ordusu ve Ermeni gönüllüler 27 Türk köyünü ateşe verdi,<ref name="Smith3">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=E4OuoSFztt8C&q=stergiadis+smyrna&pg=PA97|başlık=Ionian vision : Greece in Asia Minor, 1919–1922.|sayfa=209|yer=Londra|yayıncı=C. Hurst|alıntı=At the same time bands of Christian irregulars, Greek Armenian, and Circassian, looted, burned and murdered in the Yalove-Gemlik peninsula.|basım=New edition, 2nd impression|yıl=1999|isbn=9781850653684|soyadı=Smith|ad=Michael Llewellyn}}</ref> Türk kadınlarına tecavüzler etti<ref>Sorrowful Shores, Ryan Gingeras, page 111-112, 2009</ref> ve 5,500<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=-Q4POZH7C1AC&q=1500+survivors+yalova&pg=PT225|başlık=Arnold J. Toynbee: A Life|yayıncı=Oxford University Press|alıntı=To protect their flanks from harassment, Greek military authorities then encouraged irregular bands of armed men to attack and destroy Turkish populations of the region they proposed to abandon. By the time the Red Crescent vessel arrived at Yalova from Constantinople in the last week of May, fourteen out of sixteen villages in that town's immediate hinterland had been destroyed, and there were only 1500 survivors from the 7000 Moslems who had been living in these communities.|yıl=1989|isbn=9780199923397|soyadı=McNeill|ad=William H.|erişimtarihi=25 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201128183533/https://books.google.com/books?id=-Q4POZH7C1AC&q=1500+survivors+yalova&pg=PT225|arşivtarihi=28 Kasım 2020|ölüurl=hayır}}</ref> ila 9,100<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.scribd.com/doc/46207420/Ar%C5%9Fiv-Belgelerine-Gore-Balkanlar%E2%80%99da-ve-Anadolu%E2%80%99da-Yunan-Mezalimi-2 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Ocak 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131202233856/http://www.scribd.com/doc/46207420/Ar%C5%9Fiv-Belgelerine-Gore-Balkanlar%E2%80%99da-ve-Anadolu%E2%80%99da-Yunan-Mezalimi-2 |arşivtarihi=2 Aralık 2013 |ölüurl=hayır}}</ref> Türk sivili öldürdü. Ermeniler ayrıca 5 ve 8 Eylül 1922 arasında 3,500 Türk sivilin yanarak öldüğü ve 855'inin Yunan askerleri tarafından öldürüldüğü [[1922 Manisa yangını|Manisa Yangını]]'nın başlatılmasında önemli bir rol oynadı.<ref name="U.S. Vice-Consul James Loder Park 1923">U.S. Vice-Consul James Loder Park ''to [[Secretary of State]], [[Smyrna]], 11 April 1923.'' US archives US767.68116/34</ref><ref name="Freely10">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=OGzRrs4KkRoC&pg=PA212|başlık=Children of Achilles: The Greeks in Asia Minor Since the Days of Troy|tarih=2010|sayfa=212|yayıncı=.B.Tauris|alıntı=Manisa, which was burned to the ground by the Greeks when they evacuated the town.|isbn=9781845119416|soyadı=Freely|ad=John|erişimtarihi=25 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200203070143/https://books.google.com/books?id=OGzRrs4KkRoC&pg=PA212|arşivtarihi=3 Şubat 2020|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="Kamil Su">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=4XQInQEACAAJ&dq=manisa+isgal+kamil+su+1982|başlık=Manisa ve yöresinde işgal acıları|tarih=1982|sayfalar=26-87|yayıncı=Kültür ve Turizm Bakanlığı|soyadı=Su|ad=Kamil}}</ref><ref name="Ergül1991">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=P6gLAAAAIAAJ&q=manisa+3500+855&dq=manisa+3500+855|başlık=Kurtuluş Savaşında Manisa, 1919-1922|tarih=1991|sayfa=337|yayıncı=Manisa Kültür Sanat Kurumu|alıntı=Daha acısı 3500 kişi ateşte yakılmak ve 855 kişi kurşunlanmak suretiyle öldürülmüştü. Üç yüz kızın ırzına geçilmişti. Sadece bir mahalleden 500 kişi götürülmüştü. Ölü veya diri oldukları hakkında bir bilgi alınamamiştır. (English) "The more painful, that 3500 people were burned to death and 855 people were shot dead. Three hundred girls were raped. From only one district, 500 people were taken away. Their fate was unknown."|soyadı=Ergül|ad=Teoman}}</ref>
 
=== Mahkemeler ===
Satır 219 ⟶ 213:
 
Toplu ölümler, [[Türkiye]] kurulmadan birkaç yıl önce [[Türk Kurtuluş Savaşı|Kurtuluş Savaşı]] sırasında [[Türk Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi|Doğu Cephesi]]'nde devam etti.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=Christopher J. Walker|başlık=Armenia, the Survival of a Nation|url=https://books.google.com/books?id=KNEOAAAAQAAJ|yıl=1980|yayıncı=St. Martin's Press|isbn=978-0-312-04944-7|erişimtarihi=2 Haziran 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160615161123/https://books.google.com/books?id=KNEOAAAAQAAJ|arşivtarihi=15 Haziran 2016|ölüurl=hayır}}
* {{Kitap kaynağı|soyadı=Akçam|ad=Taner|başlık=A Shameful Act: The Armenian Genocide and the Question of Turkish Responsibility|yıl=2007|sayfa=327|url=https://books.google.com/books?id=E-_XTh0M4swC|erişimtarihi=2 Haziran 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160610200821/https://books.google.com/books?id=E-_XTh0M4swC|arşivtarihi=10 Haziran 2016|ölüurl=hayır}}</ref> Kayıtlara göre 60.000 ile 98.000 arasında Ermeni sivil, Türk ordusu tarafından öldürüldü.<ref name="Dad360-361">These are according to the figures provided by [[Aleksandr Myasnikyan|Alexander Miasnikyan]], the President of the Council of People's Commissars of Soviet Armenia, in a telegram he sent to the Soviet Foreign Minister [[Georgy Chicherin]] in 1921. Miasnikyan's figures were broken down as follows: of the approximately 60,000 Armenians who were killed by the Turkish armies, 30,000 were men, 15,000 women, 5,000 children, and 10,000 young girls. Of the 38,000 who were wounded, 20,000 were men, 10,000 women, 5,000 young girls, and 3,000 children. Instances of mass rape, murder and violence were also reported against the Armenian populace of Kars and Alexandropol: see [[Vahakn N. Dadrian]]. (2003). ''The History of the Armenian Genocide: Ethnic Conflict from the Balkans to Anatolia to the Caucasus''. New York: Berghahn Books, [https://books.google.com/books?id=ZCVJMAVoMM0C&pg=PA360 ss. 360-361] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160615210259/https://books.google.com/books?id=ZCVJMAVoMM0C&pg=PA360 |tarih=15 Haziran 2016 }}. ISBN 1-57181-666-6.</ref> Bazı sayımlarda ise katledilen toplam Ermeni sayısı yüz binler olarak geçti.<ref name="Akçam" />{{rp |327}}<ref>Armenia : The Survival of a Nation, Christopher Walker, 1980.</ref>
 
== Arşiv kaynakları ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ermeni_Kırımı" sayfasından alınmıştır