Hadi Atlasi: Revizyonlar arasındaki fark
Hadi Atlasi sayfası Rusça wikipediden yararlanılarak oluşturuldu |
(Fark yok)
|
Sayfanın 23.21, 11 Şubat 2021 tarihindeki hâli
Hadi Atlasi (tam adı:Hadi Miftahetdin oğlu Atlasov) — Tatar tarihçi, pedagog, Türkolog.
Hadi Atlasi | |
|---|---|
 Hadi Miftaxetdin oğlu Atlasov | |
| Doğum | 29 Ağustos 1876 Tüben Çeke, Bua ilçesi, Sembir guberniyası |
| Ölüm | 15 Şubat 1938 Kazan, SSCB |
| Meslek | yazar, tarihçi |
Hayatı
Hadi Miftahetdin oğlu Atlasi edildi doğumlu 1876 yılında kurulmuş Sembir eyaletinin Bua ilçesinde Tuben Cheke köyünde Tatar topraklarını işgal Çarlık Rusya . Şimdi bu köy, Tataristan Cumhuriyeti'nin Chuprale bölgesinin bir parçası. Gelin, ilköğretime babasından, medrese Buadakı'da okumaya devam etti .
Avrupa ülkelerinin hızla gelişmesi, Rusya'nın bunları her alanda taklit etmesi, Rusya tarafından köleleştirilen halklar arasında Avrupa yanlısı bir hava yarattı. Bu nedenle Hadi usul-i eski, yani Ortaçağ medresesinde öğretilmesine rağmen Cedidlere meyilliydi. Bua Medresesi'nden mezun olduktan sonra, Orenburg kenti yakınlarındaki Kargali köyündeki Öğretmenler Okulu'na girdi.
1898'de Öğretmen Okulu'ndan mezun olduktan sonra, Türkçe, Arapça, Farsça, Rusça ve Almanca'nın yanı sıra astronomi, coğrafya, matematik ve diğer konularda çalıştı.
Pedagog
Öğretmenler Okulu'ndan mezun olduktan sonra Bua'da bir medresede çalışmaya başlayan Hadi Atlasi, buradaki eğitim sisteminde değişiklik için çabalar ve istediğini başarır. Medrese öğrencilerine yönelik "Kesme avlusu", yani "Astronomi" ve "Doğa Tarihi", yani "Doğa Tarihi" gibi ders kitapları yazıp yayınlamaktadır.
1903'te Bogelma ilçesine bağlı Almat köyünde bir camide imam, cami yakınlarındaki bir okulda öğretmen olarak çalışmaya davet edildi ve kısa süre sonra yetenekli bir pedagog, milliyetçi ve halk olarak tanındı. şekil. Hadi Atlasi bu daveti memnuniyetle kabul ediyor. Burada çalıştığı yıllarda medresede kızlara dersler açarak "Ahir Zamanın İşareti", "İdel Güle Güle", yani "Volga Boyunca" ve "Okul ve Molla" gibi yayıncılık çalışmaları yayınladı.
Bu eserlerinde edebiyat döneminin sosyo-politik olaylarına karşı tavrını ifade eder. Hadi Atlasi'nin imam olarak çalıştığı ve medreselerde öğretmenlik yaptığı yıllarda Çarlık Rusyası, sömürgeleştirilen halkları Ruslaştırmak ve her yerde Rusça öğretmek için binlerce yıldır kullandıkları alfabeyi Kiril harfleriyle değiştirmeye çalıştı. Rusya Eğitim Bakanlığı'nın kararı 31 Mart 1906'da yayınlandı.
Siyasi hizmetleri
Hadi Atlasi de Soltan Galiyevizm'den suçlu bulunarak 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı ve Arkhangelsk Oblast'daki Solovki Adaları'ndaki hapishanelere gönderildi. Burada siyasi amaçlarla açlık grevine başlayan ve açlıktan ölmeye devam eden Azerilerle tanıştı. Azerilerin iman adına ölüyor olmaları onlara yeniden ilham verecek gibi görünüyor.
Tutuklu Tatar-Başkurt entelektüelleri Muhtarov, Mansurov, Burundukov, Bubeyli ve diğerleri Sovyetlerle savaşmanın yeni yollarını planlıyor.
1934'te hapisten çıkan Hadi Atlasi, Bogelma'ya döner. Orada altı ay yaşadıktan sonra, zulümden ve yerel özel servislerin baskısından kaçmak için Kazan'a taşındı. Ama burada da zulümden kaçamaz. Kendisine uygun bir iş bulamasa da gizli bir organizasyonda faaliyetlerini genişletti.
Ağustos 1936'da KGB onu ve 23 gizli örgütün üyesini tutukladı. Mayıs 1937'ye kadar süren soruşturma "Atlasovshin", yani Hadi Atlasov başkanlığındaki gizli bir örgüt adı altında yürütüldü. 23-28 Ekim 1937'de "Atlasov grubunun" davası Kazan'daki Menjinsk Kulübünde başladı. Volga Askeri Mahkemesi Yönetim Kurulu 9 kişiyi HM Atlasov, RR Yarullin, KK Tuykin, BF Fattahov, FK Tuykin, GA Altunbayev, KL Iskhakov, S.Sh.Urazmanov ve ZB Fattahov'u idam, geri kalanı ise çeşitli hapis cezalarına mahkum etti. Hadi Atlasi mahkemede yaptığı son konuşmasında, "Ben bugünün adamı değilim, geçmişin adamıyım" dedi.
Dokuz kişi Şubat 1938'de ölüm cezasına çarptırıldı ve tutuklananlardan üçü Stalin'in kişilik kültüyle suçlanmasının ardından geri dönebildi. Hapisten dönenler de hasta ve bunalımlı.
Hadi Atlasi 1958'de beraat etmesine rağmen SSCB'nin dağılmasından sonra eserleri yayınlandı ve tanıtıldı[1].
Eserleri
Yayınlanmış kitaplar:
- «Гыйльме хаят (Bilim Astronomi) [1898-1903 döneminde].
- «Тарих табигый» ("Doğa Bilimleri Tarihi") (1898-1903 döneminde).
- «Ахыр заман ишаны» Dünyanın Sonu İnancı (1904-1908).
- «Идел буе» ("Volga bölgesi") [1904-1908 döneminde].
- «Мэктэб хэм мулла» (Okul ve Molla) [1904-1908 döneminde].
- «Яна низам вэ голэмаларыбыз» ("Yeni kurallar ve aydınlarımız") [dr. çeviriler: "Yeni Düzen ve Din Adamlarımız"; "Yeni kurallar ve ulemamız"]. - Orenburg, 1906.
- «Себер тарихы» ("Sibirya Tarihi"). - Kazan, 1911; modern Rusça çeviri .
- «Сөен-Бикә» (" Süyünbike "). - Kazan, 1914.
- «Казан ханлыгы» ("Kazan Hanlığı"). - Kazan, 1914.