Vikipedi

Hertfordshire: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.605 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
MrBrandon15 (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
5.554 değişiklik
kDeğişiklik özeti yok
10. satır:
| görüntü_açıklaması=
| harita = Hertfordshire_UK_locator_map_2010.svg
| harita_boyutu = 200px220px
| harita_açıklaması = Herfordshire'ın İngiltere'de konumu
| bayrak = County_Flag_of_Hertfordshire.svg
36. satır:
| yüz_ölçümü_toplam_km2 = 1643
| yüz_ölçümü_şu_km2 =
| nüfus_aş_of = 20112019
| nüfus_not = Tahmin
| nüfus_urban =
| nüfus_toplam = 1,119184,800365
| nüfus_yoğunluğu_km2 = 682
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 =
60. satır:
==Tarihçe==
 
Hertfordshire 913'te [[Yaşlı Edward]] hükümdarlığı sırasında iken [[Hereford]]'da yapılan kaleye verilen malikane arazilerinden oluşmuştur. Hereford Anglo-Sakson dilinde "geyik akarsu geçiş yeri" anlamına gelen "heort ford" sözcüklerinden ortaya çıkartılmıştır. Hertfordshire Kontluğu için bu isim aslına atıfla kontluk bayrağında (armasında ve diğer kontluk senbollerindesembollerinde) bir geyik bulunmaktadır. Hertfordshire adı tarihsel belgelerde ilk defa 1011'de hazırlanan "Anglo-Sakson Kronikleri (Anglo-Saxon Chronicle)" bulunmaktadır.
 
Arkeolojik delillere göre Hertfordshire'da ilk insan [[Mezolitik]] dönemde [[Orta Taş Çağı]]'nda yaşamıştır. Kontluk arazilerini ilk defa tarım için kullanılması [[Cilalı Taş Devri]]'nde olmuştur. Yine arkeolojik buluntulara göre Kontlukta ilk devamlı insanların yaşama yerleşkesi [[bronz çağı]] başlarında kurulmuştur. Hertfordshire'a insan kabilelerinin yerleşmeleri [[Demir Çağı]]'ninnın başından itibaren başlamış ve bu çağın tümünde bu kontluk arazilerine Kelt kabileler göç etmişlerdir.
 
M.Ö. 43'ten itibaren İngiltere'nin antik Romalılar tarafından istila edilip yerleşilmeye başlanması ile bu arazilerde bulunan önemli "Catuvellam" yerli kabilesi Romalılara hemen teslim olmuş ve Roma adet ve görgülerini ve yaşama tarzını kabul eden yerli halk arasında başta gelmiştir. Antik Romalı yaşam tarzını kabul eden yerli halk bu arazilerde birkaç yeni kasaba kurmuşlardır. Bunlar arasında en mühimi "Verulamium" Romalı adlı [[St. Albans]] şehri olmuştur. St. Albans'da yaklaşık 230'da ilk İngiltere asıllı Hristiyan şehidin öldürüldüğü kabul edilmektedir. Bir Britanya asıllı pagan Romalı asker olan "Evliya Alban" idam edilecek olan bir Hristiyan papazın yerine kendinin idamını talep etmiş ve Holywell Hill mevkinden kafası kesilerek idam edilmiş olduğu kilise belgelerine geçmiştir. Bunun için "Aziz Albans" önce kilisece resmen Hristiyan şehidi ve sonra da "aziz" olarak ilan edilmiştir. Bu Hristiyan şehidinin cesedinin halka gösterilmek için çarmıha gerildiği de belgelidir. Hertfordshire kontluğunun tarihi bayrağı üzerindeki mavi dalgalar ve sarı renkli bir kalkan fon icineiçine bir geyik ihtiva etmesi bu olaya atıfladır. Hertfordshire Kontluğu Evliya Alban'ı kontluğun evliya sembolü olarak kabul etmiştir.
 
5. yüzyılın başlarında antik Roma ordularının Britanya'dan ayrılıp Britanya'da Roma İmparatorluğu hükmü sona erince bu askeri savunmadan yoksun arazilere Almanya'dan [[Anglo-Saksonlar]] kavimi mensupları göç etmiş, bu arazileri istila edip bu arazilerde yaşayan Kelt asıllı halkı kendi arazilerinden kovup onların arazilerini gaspedipgasp edip buralarda yerleşmişlerdir. 6. yüzyıla girilmekte iken modern kontluk arazilerinin hemen hepsi "Doğu Sakson Krallığı" idaresine girmiştir. Bu "Doğu Sakson Krallığı" fazla uzun sürmemiş ve 9. yüzyılda ortadan kalkmıştır. Bu krallığın arazileri ve bu arada Hertfordshire arazileri, doğu'da Doğu Anglia'da kurulmuş olan [[Mercia]] krallığı idaresi altına geçmiştir. Hertfordshire Kontluğu 10. yüzyılda "Batı Sakson Krallığı" ile "Mercia Krallığı"'nın birleşmesi ile ortaya çıkan "İngiltere Krallığı" içinde bir İngiltere yerel idare birimi "shire" olarak ortaya çıkmıştır.
 
1066'da Anglo-Saksonları [[Hasting Muharabesi]]'nden yenen Normandiya Dükü [[I. William|Giyom]] İngiltere'de bu savaşta hayatlarını kaybetmemiş bulunan önemli kilise papazları ve Anglo-Sakson soylularının resmen ülkelerinin teslim olaması ve yeni İngiltere Kralı'nın [[I. William]] olmasını kabul eden törensel toplantı Hertfordshire'da [[Berkhamsted]]'de yapılmıştır. I. William ancak bundan sonra başşehir olan Londra'ya hiç direniş görmeden girmiş ve [[Westminster Abbey]]'de kendi taç giyme törenine katılmıştır.
82. satır:
1920'den 1980'li yılların sonlarına kadar [[Borehamwood]] Britanya film ve sonra televizyon program yapım stüdyoları kompleksinin bulunduğu şehir olmuştu. Bu film stüdyoları arasında "Elstree Stüdyoları", "British National Stüdyoları", "Gate Stüdyo", "Danziger Stüdyoları" ve "MGM-British Stüdyoları" sayılabilir. 20. yüzyılın ikinci yarısında bu stüdyolarda seyirciler tarafından gayet popüler bulunan sinema filmleri ve televizyon dizi filmleri yapılmıştır. O zamanlar bu şehre verilen "İngiltere'nin Hollywood"'u ismi gerçeklere gayet yakışmakta idi. Günümüzde piyasaları kontrol etmeden bırakma politikası nedeniyle bunlardan ikisi hariç, hepsi kapanmış ve çoğu yıkılmıştır.
 
Efektif olarak 1994 başında özelleştirilmiş ve o dönemden sonra özel şirket taşeronluğu ile işletilen Britanya demiryolu sisteminin başı olan "Railtrack" şirketi hataları yüzünden 17 Ekim 2000'de ortaya çıkan "Hatfield Tren Kazası"'ndan 4 kişi ölmüş ve 179 kişi yaralı olarak kurtulmuşlardır. Bundan sonra büyükçe yatırımlar yapilmisyapılmış ve "Railtrack" şirketi yerini devletleştirmiş bir şirkete bırakmıştır. Aralık 2005 başında hiç resmi kontrol görmemiş "Hartfordshire Petrol Depolama Terminali"'ne ait petrol depolarında büyük patlamalar olmuştur. 10 Mayıs 2002 Potter Barr'da olan ikinci tren kazasında hızla giden tren raydan çıkıp havaya uçmuş ve bir vagonu istasyon platformu üzerinde epeyce kaydıktan sonra durmuş, 7 kişi ölmüş ve çok sayıda yaralı ortaya çıkmıştır.
 
==Coğrafya==
94. satır:
Hertfortshire çok şehirleşme baskısına maruz kalmakla beraber kontluk arazisi günümüzde gayet kırsal görüntüsünü korumakta ve kırsal tarım arazisi olarak kullanılmaktadır.
 
TebesirTebeşir olan kayalar su tuttuğu için Hertfordshire'ın tebeşir kayası olan toprak altı tabakalarında iyi su tutan [[akifer]]ler bulunmaktadır. Bunun bir sonucu gayet temiz iyi içimli şu kaynakları bulunmasıdır. Günümüzde hemen hemen sona ermiş olmakla beraber bu kaynaklardan sağlanan temiz ve yeterli su ile Hemel Hempstead ve Berkhamsted civarlarında [[su teresi]] tarımı yapılmakta idi. Bu kaynakların birinin ortaya çıkardığı "Ware Deresi" 1613'te Hugh Myddleton adlı bir girişimci tarafından açılan "New River" kanalı ile o tarihten itibaren Londra şehrine temiz içme suyu sağlamak için kullanılmakta idi.
 
Kontluk sınırı "Çolne Suyu" ve "Lea Suyu"'nun şu toplama havzalarında bulunmaktadır. Bu iki akarsu yanında açılmış olan insan yapısı kanallar ile birlikte kuzey yönünde akış göstermektedirler.
100. satır:
Kırsal olma niteliği ile gayet çeşitli vahşi hayvan ve bitkilere habitat sağlamaktadır. Bu arazide çok bulunan ama başka yerlerde nispeten nadir olan bir hayvan "Royston Kargası"'dir.
 
Hertforshire Kontluğu'nda bulunan tebeşir kayası kireç ocaklarında yakılıp kireçekirece dönüştürüp inşaatlaradainşaatlarda ve gübre olarak tarımda kullanılabilmekta idi. Tebeşir kayası Hertfordshire'da 18. yüzyıl başlarından itibaren maden ocağı ve ocak tünelleri açılarak üretilmekte idi. Eskiden kazılmış olan tebeşir madeni tünelleri nerede olduğu tam olarak bilinmediği için zaman zaman bilinmeyen tünellerin beklenmedik zamanlarda çökmesi yıllarca Hertforshire Kontluğu'nda önemli bir riziko konusu olmuştur.
 
===Nüfus===
106. satır:
Bu kontluk içinde bulunan şu 4 kentin nüfusu 50,000 ile 10,000 kişi arasındadır: [[Hemel Hempstead]], [[Stevenage]], [[Watford]], [[St Albans]]. Kontluğun merkez şehri olan [[Hertford]] 'un Orta Çağ'da, bu kontluk İngiltere'de önemli bir tarım merkezi olduğu dönemlerde, kontluğun ana pazar kenti olmakla beraber günümüzde nüfusu kontluk yerleşimleri arasında 13. sıraya düşmüştür.
 
Kontlukta bulanan yerleşim merkezlerinde, Orta Çağ'da ve Tudor hanedanının hüküm sürdüğü dönemlerde yapımlanmışyapılmış olup günümüzde bile kullanılan eski tarihi yapılar sayısı İngiltere'nin eskiden beri başkenti olan Londra'da bulunan bu tipte yapılar sayısını aşmaktadır. Özellikle St. Albans kenti eski antik Roma döneminden kalan antik Verulamium şehrinin kalıntı binalarını da ihtiva etmektedir. Bu antik Romalı kenti Britanya adasında öldürulenöldürülen ve bu nedanlenedenle aziz olduğu kabul ilk Hristiyan dinsel şehidşehit olma olayının 3. yüzyiildayüzyılda ilk ortaya çıktığı Britanya yerleşkesi olduğu belgelidir.
 
===Komşu kontluklar===
186. satır:
* [[Hatfield, Hertfordshire|Hatfield]]
* [[Hemel Hempstead]]: 1947'de bir "Yeni Şehir" olarak planlanıp kurulmuştur. Günümüzde nüfusu 80,000 kişiyi geçmektedir.
* [[Hertford]]: Kontluğun idare merkezinin bulunduğu şehir. Şehirde eski bir ortaçağOrta Çağ kalesi bulunmaktadır.
* [[Hitchin]]: Her yıl yazın açık havada ''Rhythms of the World'' Festivali adlı üçüncü dünya müziği konserleri yapılmaktadır.
* [[Letchworth Garden City]]: Ebenezer Howard tarafından öngörülmüş "Bahçe Şehri" prensiplerine göre 1903'te kurulmuskurulmuş olan ilk "bahçe şehir".
* [[Potters Bar]]
* [[Radlett]]
* [[Rickmansworth]]
* [[Royston (Hertfordshire)|Royston]]: KontlugunKontluğun en kuzeyinde bulunan kenttir. Kentin yakınında Hristiyanlık İngiltere'de yayılmasında önce insan eliyle yapılmış antik "Royston Mağarası" bulunur ve bu mağara pagan Kelt din adamları Druidler tarafından yapıldığı iddia edilmektedir.
* [[Sawbridgeworth]]
* [[Stevenage]]: Kontluğun kuzeyindedir. Ebenezer Howard tarafından öngörülmüş "Bahçe Şehri" prensiplerine göre [[II. Dünya Savaşı]] sonrasında gayet planlı olarak kurulmuş olan ilk yeni "bahçe şehri"'dir. Nüfus 1950'li yıllarda öngörüldüğünden çok daha hızla artmıştır.
* [[St Albans]]: Antik Romalılar tarafından Verulamium adıyla kurulmuş şehir. Kurulduğu zaman İngiltere'de önemli Roma yolu olan "Watling Street" yolunda önemli bir merhale idi. Günümüzde 1877'den itabarenitibaren Anglikan Katedralidir. Ama 1077'de yapillmasındanyapılmasından Protestan reformları ile kapatılmasına kadar büyük BendiktinBendikt'in manastır kilisesi olarak kullanılmıştır. Romenesk/Gotik mimari şekilde olup turistik olarak ilgi çeken büyük bir yapıdır.
* [[Tring]]: Turistik Chiltern Tepeleri silsilesinin yamaçlarında olan kasaba.
* [[Waltham Cross]]: Bu şehrin merkezinde taştan bir istavroz anıtı bulunmaktadır. Bu 1272-1307 dönemidendöneminden İngiltere Kralı olan [[I. Edward]] tarafından karısı "Eleanor Kastilyali" anısına diktirilmiştir.
* [[Ware]]
* [[Watford]]: Londra'nın kuzeyinde bulunan ve 80.000 kişiyi aşkın bir nüfusu olan şehir. Güney İngiltereliler "Watford'un Kuzeyini" bazen bir "yabancı ülke" öldüğünü sanmaları bazen alaycı bazen gerçekçi olarak tenkit edilmektedir.
221. satır:
==Ulaşım==
 
Herfortshire Kontluğu Londra'yı [[Midlands]], [[Kuzey İngiltere]] ve [[İskoçya]]'ya bağlayan önemli karayolları ve demiryollarının geçtiği bir bölgededir. İngiltere'nin guneyiningüneyinin bir parçası olduğu için Hertfordshire başkent olan Londra'nın etrafında bulunan Londra'da çalışanların oturdukları varoşlar ve banliyölar kemerinin bir parçasıdır ve bu kontlukta oturan ve Londra'da çalışan büyük sayıda kişi her iş günü kontlukta bulunan ulaşım sistemini kullanarak Londra'ya gidip gelmektedirler.
 
Kontluk arazilerinden İngiltere'nin en önemli karayolları geçmektedir: Bunlar "A1" ve otoyol olan kısmı "A1(M)", "A5", "A6", "A41", "M1 Otoyolu", "M11 Otoyolu" ve "M25 Otoyolu"'dur.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Hertfordshire" sayfasından alınmıştır