Bodoni (yazı tipi): Revizyonlar arasındaki fark

[[FileDosya:Bodoni_vita_nuova_facsimile_sepia.png|küçükresim| [[Dante Alighieri|Dante'nin]] "La Vita Nuova"nın ilk kez 1925 yılında Bodoni yazı tipiyle Officina Bodoni tarafından yayımlanan eserinin tıpkıbasımı. Bu sayfadaki yazı tipi 1999'da yayınlanan dijital Bodoni Monotype'dır .|bağlantı=Special:FilePath/Bodoni_vita_nuova_facsimile_sepia.png]]

'''Bodoni''', ilk kez Giambattista Bodoni (1740–1813) tarafından on sekizinci yüzyılın sonlarında tasarlanan ve o zamandan beri sık sık yeniden canlandırılan serif [[Harf karakteri|yazı karakterlerine]] verilen addır. <ref name="Anatomy of a Typeface">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=FiJ87ixLs0sC&pg=PA196|başlık=Anatomy of a Typeface|tarih=1990|sayfalar=196–208196-208|yer=Boston|yayıncı=Godine|seri=1st|isbn=9780879233334}}</ref> <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.fonts.com/font/linotype/bodoni|başlık=Bodoni|çalışma=Fonts.com}}</ref> Bodoni'nin yazı tipleri Didone veya modern olarak sınıflandırılır. Baskı teknolojilerinin gelişimiyle ince serifler ve daha düşey aksların olanaklı kılınması [[Baskerville (yazı tipi)|Baskerville]] gibi yazı tiplerinin ortaya çıkmasını sağladı. Ancak Bodoni bu yaklaşımı daha da ileri götürdü ve hat kontrastlarını iyice arttırdı. Bodoni'nin uzun bir kariyeri oldu; zaman içinde tasarımları değişti ve çeşitlendi. Kariyerinin sonlarına doğru nihai tasarımları düz, braketsiz çizgiler, kalın ve ince vuruşlar arasında aşırı kontrast ve genel bir geometrik yapı ile hafif sıkıştırılmış bir yazı tipi olarak şekil aldı. <ref>Arntson, A. (1988). Graphic design basics. New York: Holt, Rinehart, and Winston, p.92.</ref>

Modern dünyada Bodoni en çok bir yazı tipinin adı olarak bilinmesine rağmen, Bodoni, Parma Dükü'nün himayesinde prestijli bir baskı ofisi işleten uzman bir matbaacıydı. İçinde bulunduğu bu koşullar yazı tipini tasarlamasına ve sergilemesine olanak tanıdı. Aynı zamanda işlerini Parma'da üretilen eserlerde kullanabildi.<ref name="A Sketch of a Tour on the Continent, in the Years 1786 and 1787">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/asketchatouronc01smitgoog|başlık=A Sketch of a Tour on the Continent, in the Years 1786 and 1787|erişimtarihi=11 AugustAğustos 2015|tarih=1793|sayfalar=[https://archive.org/details/asketchatouronc01smitgoog/page/n55 36]–38-38|yer=LondonLondra}}</ref> İnce serifler ve ince vuruşlar, düşük kaliteli baskı ekipmanlarındaki aşınma sonucu, kopmalara sebep olurdu. Bu tür matbaalarda bunu önlemek için seriflerin kalın olması gerekiyordu. Bu nedenle Bodoni gibi baskıların ilk örnekleri yüksek bir döküm kalitesini yansıtır. <ref name="Typographia, an Historical Sketch of the Origin and Progress of the Art of Printing">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/typographiaanhi01hansgoog|başlık=Typographia, an Historical Sketch of the Origin and Progress of the Art of Printing|erişimtarihi=12 AugustAğustos 2015|tarih=1825|sayfa=[https://archive.org/details/typographiaanhi01hansgoog/page/n432 370]}}</ref> Aynı şekilde Parma kağıdının pürüzsüz yüzeyi, ince detayların yüzeyde kalmasına izin veriyordu. Bodoni ayrıca zarif bir görünümü yaratmak için hiyerarşi ve sınırlar kullanarak baskısının kompozisyonunda da özen gösteriyordu ve üretmiş olduğu bir dizi yazı tipi boyutu ona kompozisyon esnekliği sağlıyordu.

Bodoni'nin modern baskıda etkili kullanımı, tüm Didone tasarımlarında ortak olan bir zorluğu ortaya çıkarır. Düzenli, rasyonel tasarımı ve ince vuruşları nedeniyle çok zarif görünebilirken, aynı zamanda okuyucular üzerinde bilinen bir etkisi vardır; kalın dikeyler okuyucunun dikkatini fazlasıyla çeker ve ince vuruşlu hatlara konsantre olmak güç olur. Bunun sonucunda 'göz kamaştıran' bir etkiye neden olurlar ve harfleri ayırdetmek güçleşir. . <ref>{{Web kaynağı|url=http://ilovetypography.com/2010/11/02/reviving-caslon-part-2-readability-affability-authority/|başlık=Reviving Caslon, Part 2|erişimtarihi=21 SeptemberEylül 2014|çalışma=I Love Typography}}</ref> <ref>Cees W. De Jong, Alston W. Purvis, and Friedrich Friedl. 2005. Creative Type: A Sourcebook of Classical and Contemporary Letterforms. Thames & Hudson. (223)</ref> <ref name="Designing information : human factors and common sense in information design">{{Kitap kaynağı|başlık=Designing information : human factors and common sense in information design|tarih=2012|sayfa=140|yer=Hoboken, NJ|yayıncı=Wiley|isbn=9781118420096}}</ref> Bu nedenle, doğru [[Yazı tipi|optik boyutta]] yazı tipinin kullanılması, profesyonel sonuçlar elde etmek için özellikle gereklidir. <ref name="Trianon review">{{Web kaynağı|url=http://blog.identifont.com/show?WUL|başlık=Trianon review|erişimtarihi=10 AugustAğustos 2015|çalışma=Identifont}}</ref> Metin boyutlarında kullanılacak yazı tiplerinin okunabilirliği artırmak için sunum (başlık, vb.) tasarımlarına göre daha kalın 'ince' konturlara sahip olması gerekir ve harfler arasında daha fazla boşluğa ihtiyaç duyulur. <ref name="HFJ Didot">{{Web kaynağı|url=http://www.typography.com/fonts/didot/features/|başlık=HFJ Didot|erişimtarihi=10 AugustAğustos 2015|yayıncı=Hoefler & Frere-Jones}}</ref> <ref>{{Web kaynağı|url=http://ilovetypography.com/2008/01/22/why-bembo-sucks/|başlık=Why Bembo Sucks|erişimtarihi=30 JuneHaziran 2015}}</ref> Optik boyutlandırmalar, her punto boyununun ayrı ayrı düşünülmesi ve dökülmesini zorunlu kılındığı zamanlarda büyük ölçüde kendi kendine çözülen bir meseleydi, ancak [[pantograf]], fototip ayarı ve dijital yazı tiplerinin aynı yazı tipini herhangi bir boyutta basmayı daha basit hale getirmesiyle bu sorun daha fazla hissedilir oldu; zira özellikle dijital sürümlerde, aynı font dosyasında vektörel olarak bir yazı tipinin 8 puntoda da, 50 puntoda da basılması mümkün olur. Ancak 8 puntolu bir Bodoni ile 20 puntolu bir Bodoni arasında yapısal farklar olmalıdır. Aksi halde 8 puntoda ince hatlarda kırılmalar ve kopmalar meydana gelir ve okunması zorlaşır. Son yıllarda dijital yazı tipi tasarımındaki gelişmelerle bu sorunu çözmek kolaylaştı. <ref>{{Web kaynağı|url=http://justanotherfoundry.com/size-specific-adjustments-to-type-designs|başlık=Size-specific Adjustments to Type Designs|erişimtarihi=21 NovemberKasım 2014|yayıncı=Just Another Foundry}}</ref> <ref>{{Web kaynağı|url=http://typographica.org/typography-books/size-specific-adjustments-to-type-designs/|başlık=Book Review: Size-specific Adjustments to Type Designs|erişimtarihi=21 NovemberKasım 2014|çalışma=Typographica}}</ref> Fransız tasarımcı Loïc Sander, özellikle tasarımcıların bunları etkili bir şekilde nasıl kullanacaklarına aşina olmadıkları ve ticari olarak kolayca elde edilebilen yazı tiplerini kullanma eğiliminde olan ülkelerde üretilen tasarımlarda bu sorunun özellikle yaygın olabileceğini öne sürdü. <ref name="Parmigiano review">{{Web kaynağı|url=http://typographica.org/typeface-reviews/parmigiano/|başlık=Parmigiano review|erişimtarihi=10 AugustAğustos 2015|çalışma=Typographica}}</ref> Parmagiano ve ITC Bodoni gibi profesyonel kullanım için tasarlanan modern Bodoni canlandırmaları, bir dizi optik boyuta sahiptir, ancak bu, bilgisayarlarda yer alan varsayılan yazı tiplerinde daha az yaygındır. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.eyemagazine.com/feature/article/forensic-types|başlık=Forensic Types|erişimtarihi=6 OctoberEkim 2014|çalışma=Eye Magazine}}</ref> <ref name="Surveyor overview">{{Web kaynağı|url=http://www.typography.com/fonts/surveyor/overview/|başlık=Surveyor overview|erişimtarihi=11 AugustAğustos 2015|yayıncı=Hoefler & Frere-Jones}}</ref> <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.academia.edu/8186614|başlık=Martha Stewart's Graphic Design for Living|erişimtarihi=7 OctoberEkim 2014|çalışma=Academia.edu}}</ref>

* ATF'nin 1909'da yarattığı ''Bodoni serisi'' <ref>http://www.linotype.com/682/morrisfullerbenton.html</ref>, Bodoni'nin çalışmalarının doğrudan yeniden canlandırılması olan ilk Amerikan sürümüydü. <ref name="Anatomy of a Typeface">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=FiJ87ixLs0sC&pg=PA196|başlık=Anatomy of a Typeface|tarih=1990|sayfalar=196–208196-208|yer=Boston|yayıncı=Godine|seri=1st|isbn=9780879233334}}</ref> Tüm varyantlar, Bodoni'nin orijinalinin lezzetini yakalayan Morris Fuller Benton tarafından tasarlandı ve tasarımlarında baskı teknolojisinin sınırlarını zorlamaya çalışmak yerine okunabilirliğe ağırlık verdi. Bu canlanma, "genel baskı ve tasarım uygulamaları için tarihsel bir yazı tipinin ilk doğru canlanması" olarak kabul ediliyor. <ref>Clair, K. and Busic-Snyder, C. (2005). A typographic workbook. Hoboken, N.J.: Wiley, p.272.</ref> Bununla birlikte, bazı ayrıntılar Bodoni'den çok, Fransız çağdaşı Firmin Didot'un çalışmalarına dayanıyor görünür, örneğin eğimli değil düz bir "t" vardı. <ref name="The Trieste leaf: a Bodoni forgery?">{{Web kaynağı|url=http://typefoundry.blogspot.co.uk/2009/03/trieste-leaf-bodoni-forgery.html|başlık=The Trieste leaf: a Bodoni forgery?|erişimtarihi=26 MarchMart 2016|çalışma=Type Foundry (blog)|alıntı=Bodoni never used the flat-topped letter t (a French innovation) that was added to the ATF typeface.}}</ref>

* Poster Bodoni ''[[Mamma Mia! (film)|Mamma Mia'nın]] posterinde'' kullanıldı . <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.linotype.com/1508/posterssignpostingcalendars.html|başlık=Posters, Signposting & Calendars|erişimtarihi=2013-04-15 Nisan 2013|yayıncı=Linotype.com}}</ref>

* Matthew Carter tarafından tasarlanan, "Stilson" (münhasırlık döneminde "Postoni" olarak bilinirdi) olarak adlandırılan bir Bodoni varyasyonu, [[The Washington Post|Washington Post]] gazetesinin ana başlık yazı tipidir. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.poynter.org/uncategorized/1548/behind-the-redesign-washington-post/|başlık=Behind the Redesign: Washington Post|arşivtarihi=2015-02-14 Şubat 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150214051646/http://www.poynter.org/uncategorized/1548/behind-the-redesign-washington-post/|çalışma=Poynter}}</ref>

* Bodoni, 1984–1998 Birleşik Krallık Şair Ödülü Sahibi [[Ted Hughes|Ted Hughes'un]] favori yazı tipiydi. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.powells.com/biblio?show=9780374125387&page=excerpt|başlık=Hughes, Collected Works, preface, p. v|erişimtarihi=2013-04-15 Nisan 2013|yayıncı=Powells.com}}</ref>

== ReferanslarKaynakça ==