Mosasaurus: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Ömer Berkay (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
Ömer Berkay (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok Etiket: 2017 kaynak düzenleyici |
||
1. satır:
{{Otomatik taksonkutu
|italik_başlık = evet
|en_eski_fosil = 82.7
|en_genç_fosil = 66.0
|ad = Mosasaurus
'''Mosasaurus''', sucul [[Pullular|pulluların]] soyu tükenmiş bir grubu olup [[Mosasaurlar|mosasaurların]] [[Tip cins|tip cinsidir]]. Bundan yaklaşık 82 ila 66 milyon yıl öncesine tekabül eden [[Kretase|Geç Kretase]]'nin [[Campanian]] ve [[Maastrichtian]] döneminde yaşamıştır. En eski fosiller 1700 yıllarda [[Hollanda]]'nın [[Maastricht]] kenti yakınlarındaki bir tebeşir ocağında bulunmuştur. Bu fosillerin başlarda bir timsaha veya balinaya ait olduğu düşünülüyordu. 1780 yılında keşfedilen bir kafatası, [[Fransız Devrim Savaşları]]'nın yaşandığı sırada bilimsel değeri nedeniyle [[Paris]]'e götürülmüş ve "Maastricht'in dev hayvanı" olarak ünlenmiştir. 1808 yılında doğa bilimci [[Georges Cuvier]], bu hayvanın [[Varanoidea|monitör kertenkeleleri]] ile benzerlik taşıyan ancak bugün var olan hiç bir hayvana benzemeyen, dev bir sucul kertenkele olduğu sonucuna varmıştır. Vardığı bu sonuç o zamanlar devrim niteliğindeydi ve gelişmekte olan, canlıların soyunun [[Soy tükenmesi|tükenebileceği]] görüşünü destekliyordu. Ancak Cuiver bu yeni hayvana bilimsel bir ad vermemiştir. [[Latince]] ''Mosa'' (Saint Peter Dağı'ndan geçen Meuse Nehri'nin Latince çevirisi) ve ''Saurus'' ("kertenkele" anlamına gelen [[Grekçe|Antik Yunanca]] σαῦρος kelimesi) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuş ''Mosasaurus'' ismi, 1822 yılında [[William Daniel Conybeare]] tarafından, fosilin bulunduğu tortulların yakınından geçen [[Maas Nehri|Meuse Nehri]]'ne atfen verilmiştir. ''Mosasaurus'' ve modern kertenkeleler arasındaki ilişki tartışmalıdır ve bilim adamları, yaşayan en yakın akrabalarının kertenkeleler mi yoksa [[Yılan|yılanlar]] mı olduğunu tartışmaya devam ediyor.▼
|renk = <!--zorunlu değildir, birçok durumda zaten otomatik belirlenir-->
|takson = Mosasaurus
|resim =Mosasaurus hoffmannii - skeleton.jpg
|sağüst =ccdd
|resim_genişlik =
|resim_altyazı =
|sıralama = [[William Daniel Conybeare|Conybeare]], 1822
|tip_tür ={{extinct}}'''''Mosasaurus hoffmannii'''''
|tip_tür_sıra =[[Gideon Mantell|Mantell]], 1829
<!-- Bahsi geçen taksonun alt bölümündeki (hangi sıralamaysa) taksonların listesi, eğer eklemek istiyorsanız -->
|altbölüm =
|altbölüm_kaynak =
|altbölüm_sıra =
|sinonimler ={{collapsible list|title=Sinonimlerin listesi|
{{collapsible list|title=Synonyms of genus<ref name=StreetandCaldwell /><ref name=Leidy1864>{{cite book|author=Joseph Leidy|title=Cretaceous Reptiles of the United States|year=1864|publisher=Smithsonian Contributions to Knowledge|volume=14|pages=30–120|url=https://books.google.com/books?id=Nb1BAQAAMAAJ}}</ref>|
*''Batrachiosaurus'' <small>Harlan, 1839</small>
*''Batrachiotherium'' <small>Harlan, 1839</small>
*''Macrosaurus'' <small>Owen, 1849</small>
*''Drepanodon'' <small>Leidy, 1856</small>
*''Lesticodus'' <small>Leidy, 1859</small>
*''Baseodon'' <small>Leidy, 1865</small>
*''Nectoportheus'' <small>Cope, 1868</small>
*''Pterycollosaurus'' <small>Dollo, 1882</small>
}}
{{collapsible list|title=Synonyms of ''M. hoffmannii''<ref name=StreetandCaldwell /><ref name=StreetThesis /><ref name=HarrellandMartin>{{cite journal|author1=T. L. Harrell Jr.|author2=J. E. Martin|title=A mosasaur from the Maastrichtian Fox Hills Formation of the northern Western Interior Seaway of the United States and the synonymy of ''Mosasaurus maximus'' with ''Mosasaurus hoffmanni'' (Reptilia: Mosasauridae)|year=2014|journal=Netherlands Journal of Geosciences|volume=94|issue=1|pages=23–37|doi=10.1017/njg.2014.27}}</ref>|
*''Lacerta gigantea'' <small>von Sömmerring, 1820</small>
*''Mososaurus hoffmannii'' <small>Mantell, 1829</small>
*''Mosasaurus belgicus'' <small>Holl, 1829</small>
*''Mosasaurus camperi'' <small>Meyer, 1832</small>
*''Mosasaurus dekayi'' <small>Bronn, 1838</small>
*''Mosasaurus hoffmanni'' <small>Owen, 1840</small>
*''Mosasaurus major'' <small>De Kay, 1842</small>
*''Mosasaurus occidentalis'' <small>Morton, 1844</small>
*''Mosasaurus meirsii'' <small>Marsh, 1869</small>
*''Mosasaurus princeps'' <small>Marsh, 1869</small>
*''Mosasaurus maximus'' <small>Cope, 1869</small>
*''Mosasaurus giganteus'' <small>Cope, 1869</small>
*''Mosasaurus fulciatus'' <small>Cope, 1869</small>
*''Mosasaurus oarthus'' <small>Cope, 1869</small>
}}
{{collapsible list|title=Synonyms of ''M. missouriensis''<ref name=Konishietal /><ref name=CaldwellandBell />|
*''Ichthyosaurus missouriensis'' <small>Harlan, 1834</small>
*''Ictiosaurus missuriensis'' <small>Harlan, 1834</small>
*''Batrachiosaurus missouriensis'' <small>Harlan, 1839</small>
*''Batrachiotherium missouriensis'' <small>Harlan, 1839</small>
*''Mosasaurus maximiliani'' <small>Goldfuss, 1845</small>
*''Mosasaurus neovidii'' <small>Meyer, 1845</small>
*''Pterycollosaurus maximiliani'' <small>Dollo, 1882</small>
*''Mosasaurus horridus'' <small>Williston, 1895</small>
}}
{{collapsible list|title=Synonyms of ''M. conodon''<ref name=IkejiriandLucas />|
*''Clidastes conodon'' <small>Cope, 1881</small>
*''Mosasaurus lemonnieri'' <small>Dollo, 1889</small>
}}
}}
}}
▲'''Mosasaurus''', sucul [[Pullular|pulluların]] soyu tükenmiş bir grubu olup [[Mosasaurlar|mosasaurların]] [[Tip cins|tip cinsidir]]. Bundan yaklaşık 82 ila 66 milyon yıl öncesine tekabül eden [[Kretase|Geç Kretase]]'nin [[Campanian]] ve [[Maastrichtian]] döneminde yaşamıştır.<ref name=GeologicTime>{{cite book|author1=J. G. Ogg|author2=L. A. Hinnov|title=Cretaceous|year=2012|pages=793–853|journal=The Geologic Time Scale 2012|doi=10.1016/B978-0-444-59425-9.00027-5|isbn=9780444594259}}</ref><ref name=Gallagher2005>{{cite journal|author=William B. Gallagher|title=Recent mosasaur discoveries from New Jersey and Delaware, USA: stratigraphy, taphonomy and implications for mosasaur extinction|year=2005|journal=Netherlands Journal of Geosciences|volume=84|issue=3|pages=241–245|doi=10.1017/S0016774600021028|doi-access=free}}</ref><ref name=Gallagher1984>{{cite journal|author=William B. Gallagher|title=Paleoecology of the Delaware Valley region, Part II: Cretaceous to Quaternary|year=1984|journal=The Mosasaur|volume=2|issue=1|pages=9–43|url=https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxkdnBzcGFsZW98Z3g6NzMyMmYyZDM2ZGE0MWE5MA}}</ref><ref name=Obasietal>{{cite journal|author1=Christian C. Obasi|author2=Dennis O. Terry Jr.|author3=George H. Myer|author4=David E. Grandstaff|title=Glauconite Composition and Morphology, Shocked Quartz, and the Origin of the Cretaceous(?) Main Fossiliferous Layer (MFL) in Southern New Jersey, U.S.A.|year=2011|journal=Journal of Sedimentary Research|volume=81|issue=1|pages=479–494|doi=10.2110/jsr.2011.42|bibcode=2011JSedR..81..479O}}</ref> En eski fosiller 1700 yıllarda [[Hollanda]]'nın [[Maastricht]] kenti yakınlarındaki bir tebeşir ocağında bulunmuştur. Bu fosillerin başlarda bir timsaha veya balinaya ait olduğu düşünülüyordu. 1780 yılında keşfedilen bir kafatası, [[Fransız Devrim Savaşları]]'nın yaşandığı sırada bilimsel değeri nedeniyle [[Paris]]'e götürülmüş ve "Maastricht'in dev hayvanı" olarak ünlenmiştir. 1808 yılında doğa bilimci [[Georges Cuvier]], bu hayvanın [[Varanoidea|monitör kertenkeleleri]] ile benzerlik taşıyan ancak bugün var olan hiç bir hayvana benzemeyen, dev bir sucul kertenkele olduğu sonucuna varmıştır. Vardığı bu sonuç o zamanlar devrim niteliğindeydi ve gelişmekte olan, canlıların soyunun [[Soy tükenmesi|tükenebileceği]] görüşünü destekliyordu. Ancak Cuiver bu yeni hayvana bilimsel bir ad vermemiştir. [[Latince]] ''Mosa'' (Saint Peter Dağı'ndan geçen Meuse Nehri'nin Latince çevirisi) ve ''Saurus'' ("kertenkele" anlamına gelen [[Grekçe|Antik Yunanca]] σαῦρος kelimesi) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuş ''Mosasaurus'' ismi, 1822 yılında [[William Daniel Conybeare]] tarafından, fosilin bulunduğu tortulların yakınından geçen [[Maas Nehri|Meuse Nehri]]'ne atfen verilmiştir. ''Mosasaurus'' ve modern kertenkeleler arasındaki ilişki tartışmalıdır ve bilim adamları, yaşayan en yakın akrabalarının kertenkeleler mi yoksa [[Yılan|yılanlar]] mı olduğunu tartışmaya devam ediyor.
17.6 metre uzunluğa sahip olduğu tahmin edilen ''Mosasaurus'', Mosasaurların en büyük cinslerinden biridir. Türe bağlı olarak geniş veya incelen kafatası, ileri geri hareket edebilen, avı parçalamak için düzinelerce büyük dişlerle ve güçlü kaslarla donatılmış bir çeneye sahiptir. Dört uzvu da su altında hareket edebilmesini sağlamak için kürek şeklini almıştır. Ucu aşağıya doğru bükülen uzun bir kuyruğa sahipti. ''Mosasaurus'', zayıf koku alma duyusunu telafi etmek için mükemmel bir görüşe ve [[Endoterm|endotermik]] ("sıcakkanlı") olduğunu düşündüren yüksek metabolizma hızına sahip bir avcıydı.
==Kaynakça==
{{Kaynakça}}
[[Kategori:1822'de tanımlanan fosil taksonları]]
| |||