Müfettiş: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
Müfettiş, ünlü oyunu, Revizor (1836). Konu, kendi kusurlarını bilen ve örtmeye çalışan küçük bir taşra kentindeki olumsuz kişilerin, kendi sanılarına kurban olarak bir toplum eleştirisine fırsat vermesine dayanır. Beşkentin çapkın başıboşlarından Klestakov, yolunun uğrağı bir kasabada, yönetim işlerini denetleyecek bir görevli olarak kabul edilir: Validen gardiyana kadar uzanan bir memurlar katında herkes kendi açığını gömemezlikten gelmesi için müfettişe yaranmaya, ona rüşvetin çeşitli kılıklarında armağanlar sunmağa girişir. Bütün bu yaraların deşilmesinden sonra da tam işlerin düzelip örtüldüğü sanılırken müfettişin geldiği haberi sahneye tam bir karabasan gibi düşer.
Griboyevdov’la mizah önünden aynı yolda sayılan Gogol, ilk Rus komedya yazarlarından en büyüğüydü. Yazdığı komedyaları arasında Müfettiş, (1836’da oyandı) günümüze kadar en büyük Rus komedyalarından biri olarak kaldı. Buoyundaki kahraman, Griboyedov’un Çatski’sinden hem daha değişik hem daha karmaşık hem de çok ayrıntıları olan Hlestakov’dur. O, yarı aydın, parasız ve uzak bir taşra kasabasında bulunan bir kimsedir. Ne ülkücüdür, ne de tam anlamıyla bir serseridir. Canlı, yalın, kendine özgü mizahı ve gözlemleri güçlü olan bir gençtir. Korkuyla bir müfettişin gelmesini bekleyen bir taşra kasabasında ,önceleri düşünmediği halde sonra kendini müfettiş olarak tanıtan bu yüzden birdenbire paraya, aşka ve saygınlığa erişen Hlestkov, bu oyunun suçlu ya da dolapçı kişisi değildir. Gogol, büyük bir ustalıkla taşlamasını belli bir kişiye değil, doğrudan doğruya belli bir bürokrat çevreye yöneltmiştir. Böyle bir çevrede , hiç aklında olmadığı halde, Hlestakov gibi birisi dolap çevirebilir. Aslında o ne bir şarlatandır ne de bir namussuz ; ancak onu bu duruma getiren toplumun döndürdüğü çarktır.
Gogol, bu oyunun ilk oynanışından on bir yıl sonra yazdılğı anılarında, Müfettiş’i yalnız bir takım kişileri taşlamak için değil, Rusya’da çürümekte olan her kurumu ve düşünceyi ele alarak yazdığını belirtti. Oysa, 1836’daki ilk temsilde, oyuncular Gogol’ün karakter yorumuna dikkat etmedikleri gibi , komedyanın genel yönelişini de görmezden gelmişlerdi Böylece bu oyun kaba çizgili bir farsmış ve Hlestakov da basit bir vodvil serserisiymiş gibi ele alınmıştı. Gogol, bu oyunu sonradan bir kez daha ele almış ve 1842 yılında , bu oyunun ikinci metnini yayınlamıştı.Metnini başına ‘Yüzünüz çarpıksa kabahati aynada bulmayın’ tümcesini eleyen Gogol ,bazı bölümleri de oyundan çıkartmıştı.
Müfettiş’in büyük yanlarından biri , mizah havası içinde acı olanı, ciddi bir biçimde vermesiydi Gogol, bu komedyasını Puşkin’e okuduğunda gülmeyi çok seven Puşkin ‘Aman Allahım’demişti, ‘Meğer Rusya’mız ne kadar hüzün ve acı vericiymiş!’XX.yüzyılda bu oyunu sahneye koyan ünlü yönetmen Meyerhold, bu yapıtın trajikomik türün en büyük oyunlarından biri olduğunu belirtmiştir.
| |||