Niccolò Paganini: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
9. satır:
| çalgı = [[Keman]], [[viyola]], [[gitar]]
}}
'''Niccolò Paganini''' (27 Ekim 1782, [[Cenova]] - 27 Mayıs 1840, [[Nice]]), [[İtalyanlar|İtalyan]] besteci, [[keman]] virtüözü, gitarist ve [[kompozitör]]. Müzik tarihinin en ünlü keman [[virtüöz]]lerinden biridir. Keman tekniğine önemli katkılarda bulunmuş; keman, gitar ve oda müziği alanında birçok eser vermiştir. Bestelerinin birçoğu dünyaca ünlüdür ve [[Franz Liszt|Liszt]], [[Frédéric Chopin|Chopin]], [[Robert Schumann|Schumann]] gibi bestecilere enstrümantal [[virtüöz]]lüğün müziğin ana öğelerindenögelerinden biri olması konusunda ilham kaynağı olmuşlardır.
 
== Yaşamı ==
20. satır:
Paganini, [[Cenova]]'nın en iyi kemancılarından [[Giovanni Servetto]] ve [[Giacomo Costa]]'dan altı ay boyunca ders aldıktan sonra babası ile beraber bir diğer kemancı olan [[Alessandro Rolla]]'dan eğitim almak üzere [[Parma]]'ya gitmek istedilerse de, [[Parma]]'ya ulaşım oldukça pahalıydı. Bu durumda yakınları olan Markiz Gian Carlo di Negro, Paganini için bir bağış konseri düzenledi. Konserden elde edilen para ile sonunda, 1795 yılında, [[Parma]]'ya gidebilmişlerdi.<ref name=":7" />
 
Alessandro Rolla, Paganini'ye birkaç ay ders verdikten sonra onu kendi hocası [[Ferdinando Paer]]'e yönlendirdi.<ref name=":1">Istel, Edgar. a.g.e (1952 bas.), syf. 5.</ref> Paer, Paganini'yi kendi hocası [[Casparo Ghiretti]]'ye yönlendirdi. Paganini bir süre Ghiretti'den ders aldıktan sonra başarıyla yanından ayrıldı. Paganini, Paer ve Ghiretti ile uzun süre kalmasa da, ikisi de Paganini'yi kompozisyon stili konusunda büyük ölçüde etkilemişti.<ref>Sausine, R. (1954). a.g.e, syf. 20.</ref>
[[Dosya:Niccolò Paganini ritratto giovanile.jpg|sol|küçükresim|268x268px|Paganini'nin gençliğini betimleyen bir portre.]]
 
29. satır:
Antonio Paganini, genç Paganini'nin üzerinde baskı kurmaya devam etmekteyse de, sonunda oğlunun diğer oğlu ile beraber [[Lucca]]'ya gitmesine izin verdi. Paganini henüz 16 yaşında [[Lucca]]'ya gitmiş ve burada konserler vermeye devam etmişti. 1801 yılına gelindiğinde ise 18 yaşındaki Paganini [[Lucca Cumhuriyeti]] Orkestrasındaki ilk kemancı olarak çalmaya başlamıştı, ancak gelirinin önemli bir kısmını serbest çalışarak sağlıyordu. Baba baskısından kurtulan Paganini, şöhretini günden güne arttırsa da babasından kalma kumarbazlığı ayrıca kadınlara olan düşkünlüğü, keman yeteneğini gölgede bırakıyordu. Öyle ki, bir günde konserden kazandığı paranın tamamını kaybettiği bile olmuştu.<ref name=":1" />
 
1805 yılında [[Lucca]], [[Birinci Fransız İmparatorluğu|Napolyon Fransası]] tarafından ilhak edildi; bölgenin yönetimi ise [[Napolyon Bonapart|Napolyon]]'un kız kardeşi [[Elisa Bonapart]]'a verildi.<ref>Sausine, R. (1954). a.g.e, syf. 26.</ref> Paganini, saraya çağrılmış ve orada da yeteneğini sergileyerek Elisa'yı etkilemiş, ardından saray orkestrasına atanmıştı. Napolyon Sonatını da bu dönemde besteleyen Paganini, kendi anlattığına göre kemanını iki ve tek telli şekilde çalmakta da yine bu dönemde ustalaşmıştı.<ref>Istel, Edgar. a.g.e (1952 bas.), syf. 7.</ref> Elisa Bonapart'ın Toskana Büyük Düşesi olmasından sonra Paganini de [[Floransa]]'ya gitmiş ve orada da konserler vermeye devam etmişti. 1801 yılından beri yazmaya devam ettiği meşhur 24 Kapris albümünü ise nihayet 1807 yılında tamamlamıştı.
 
=== Virtüözün Seyahatleri ===
Paganini, birkaç yıl boyunca [[Parma]] ve [[Cenova]] civarlarında turne yapmaya devam etti. Halk arasında oldukça popüler olmasına rağmen, [[Avrupa]]'nın geri kalanında hala çok iyi bilinmiyordu. Ünlenişi, 29 Ekim 1813'te [[Milano]]'daki [[La Scala|La Scala Operası]]'nda verdiği konseriyle birlikte oldu.<ref>Zafer, Ahmet Hamdi (2005). syf. 18.</ref> Paganini, bu konserde [[Franz Süssmayr]]'ın ''"Le Nozze De Benevenuto"'sundan' adlı eserinden etkilenerek yazdığı Le Streghe'yi çalmıştı.<ref name=":2">Istel, Edgar. a.g.e (1952 bas.), syf. 9.</ref> Konser harika geçmiş ve Paganini [[Avrupa]]'daki müzisyenlerin dikkatini çekmeye başlamıştı. 1814 yılında yayımlanan bir gazeteye göre Paganini, ''"dünyanın en iyi kemancısı"'' olarak gösteriliyordu.<ref name=":2" /> 1816 yılında Paganini, [[Charles Lafont]] ile sahneye çıkmış ve aynı yıl [[Ludwig Spohr]] ile tanışmış, iki müzisyen ilerleyen yıllarda dost olmuşlardı.
[[Dosya:Nicolo Paganini by Richard James Lane.jpg|küçükresim|305x305px|1831 yılına ait bir bültende Niccoló Paganini, keman çalarken.]]
1827 yılında [[Papa XIII. Leo|Papa XII. Leo]], Paganini'yi Altın Mahmuz Nişanı ile onurlandırdı.<ref name=":4">David, Paul. "Paganini, Nicolo", Grove (ed.) ''A Dictionary of Music and Musicians'' (1900), Vol. II, pp. 628-632.</ref><ref>''Encyclopædia Britannica'' (1911), Vol. XX, p. 459, "Paganini, Nicolo".</ref> Ünü, Ağustos 1828'den Şubat 1831'e kadar sürdürdüğü, [[Viyana]]'da başlayan ve [[Almanya]], [[Polonya]] ve [[Bohemya]]'daki her büyük Avrupa şehrinden geçen ve nihayet [[Strasbourg]]'da duran bir konser turuyla [[Avrupa]]'ya yayıldı. Bu turu [[Paris]] ve [[İngiltere]] izledi. Teknik yeteneği ve onu sergilemedeki gösterişi çok büyük beğeni toplamıştı. Kendi kompozisyonları, teması ve varyasyonlarından yanı sıra, [[Rodolphe Kreutzer]] ve [[Giovanni Battista Viotti]] gibi Paganini de, ondan öncekiler tarafından yazılan eserlerin varyasyonlarını (özellikle konçertolar) yazdı. Paganini, seyahatleri esnasında [[Paris]]'teki [[Ferdinando Carulli]] ve [[Viyana]]'daki [[Mauro Giuliani]] de dahil olmak üzere zamanının seçkin gitar virtüözleriyle temasa geçti.<ref>Thomas F. Heck: ''Mauro Giuliani, a life for the Guitar'' (doctoral dissertation). GFA Reference, US 2013</ref> Ancak bu deneyim ona gitarla halka açık konserler vermesi için ilham vermemişti. Kendi gitar trioları ve dörtlüleri, kapalı kapılar ardında kalmaya devam etti.
 
=== Kariyerinin sonları ve hastalıkları ===
Paganini, hayatı boyunca pek çok kronik hastalık yaşamıştı. Kesin bir tıbbi kanıt bulunmamasına rağmen, Paganini'nin doktorunun 1831 yılında yayınladığı yazısından yola çıkarak [[Marfan sendromu]]'ndan veya [[Ehlers-Danlos sendromu]]'ndan muzdarip olduğu rivayet edilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://jama.ama-assn.org/cgi/content/abstract/239/1/40|başlık=Nicolo Paganini – Musical Magician and Marfan Mutant?|erişimtarihi=12 Kasım 2011|arşivtarihi=9 Haziran 2013|arşivurl=https://www.webcitation.org/6HFbxW4WT?url=http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=357475|yazarlar=Schoenfeld|tarih=2 Ocak 1978|ölüurl=hayır|sayı=1|sayfalar=40-42|çalışma=[[The Journal of the American Medical Association]]|cilt=239|arşivurl=https://www.webcitation.org/6HFbxW4WT?url=http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=357475|arşivtarihi=9 Haziran 2013|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.violinist.com/discussion/response.cfm?ID=13135 | başlık = Paganini's left hand | erişimtarihi = 12 Kasım 2011 | yayıncı arşivtarihi=8 Violinist.comMart 2012| arşivurl = https://web.archive.org/web/20120308121928/http://www.violinist.com/discussion/response.cfm?ID=13135 | arşivtarihi ölüurl= 8 Mart 2012 hayır| ölüurl yayıncı= hayır Violinist.com}}</ref> veya [[Ehlers-Danlos sendromu]]'ndan muzdarip olduğu rivayet edilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Creativity and chronic disease. Niccolo Paganini (1782-1840)|yazarlar=Wolf|tarih=Kasım 2001|sayı=5|sayfalar=345|çalışma=West J Med|cilt=175}}</ref><ref name=":5">Tekiner, Halil. (2013), a.g.m, syf. 59.</ref> Hastalığının yanı sıra, sık konser programı ve abartılı yaşam tarzı, sağlığına zarar verdi. 1820'lerin henüz başında görme bozukluğu yaşamış ve sahne ışıklarından etkilenmemek için mavi camlı gözlük takmaya başlamıştı.<ref name=":3" /> 1822 gibi erken bir tarihte ise kendisine [[Frengi|sifiliz]] teşhisi kondu, ilaç olarak kullandığı [[cıva]] ve [[Afyon (narkotik)|afyon]] içeren maddeler ise ona ciddi şekilde fiziksel ve psikolojik yan etkiler yaptı. 1834 yılında henüz [[Paris]]'te iken, muayene olmuş, kullandığı ilaçların dozları azaltılmış ve [[Verem|tüberküloz]] nedeniyle tedavi edilmişti. İyileşmesi oldukça hızlı ilerliyordu ancak hastalıktan sonra kariyeri, günler hatta aylarca süren süren soğuk algınlığından depresyona kadar çeşitli sağlık sorunları nedeniyle sık sık iptal edildi.
 
Eylül 1834'te Paganini, başta el titremesi olmak üzere hastalıkları dolayısıyla konserlerine son verdi ve [[Cenova]]'ya döndü. Paganini, müziğini ve tekniklerini gizli tutmak istediğine dair yaygın inançların aksine, zamanını bestelerini ve keman yöntemlerini yayınlamaya adadı. Ayrıca öğrencileri olan [[Camillo Sivori]] ve Çellist [[Gaetano Ciandelli]] çeşitli başarılar elde etmişlerdi. Ancak Paganini'nin onlara yardımının dokunmadığını düşünmekteydiler. 1835 yılında Paganini, bu kez [[Napolyon Bonapart|Napolyon]]'un ikinci karısı [[Avusturya]]'dan [[Arşidük|Arşidüş]] [[Marie Louise, Parma Düşesi|Marie Marie]]'nin emriyle [[Parma]]'ya döndü. Burada saray orkestrasını yeniden düzenlemekten sorumluydu. Ancak sonunda oyuncular ve saray çatıştı, bu yüzden çalışmaları hiçbir zaman tamamlanmadı. [[Paris]]'te, 11 yaşındaki Polonyalı virtüöz [[Apollinaire de Kontski]] ile arkadaş oldu ve ona ders verdi. Anlatılanlara göre Paganini, Kontski'den o kadar etkilendi ki, kemanlarını ve el yazmalarını ona miras olarak bıraktı.<ref>Grove's Dictionary of Music and Musicians, 5th ed, 1954, Vol. IV, p. 821</ref>
55. satır:
[[Dosya:Liszt at the Piano.JPG|sol|küçükresim|213x213px|J. Danhauser'in ''"Franz Liszt Fantasizing at the Piano"'' tablosunda, Rossini ve Paganini yan yana bir şekilde.]]
==== Yakın arkadaşlıkları ====
Paganini birçok besteci ile yakın arkadaşlık kurmuştur. Bunlardan biri de Rossini'dir. 1818 ylılında Bologna'da tanıştılar. 1821 yılında ise tekrar bir araya geldiler ve bu bir araya gelişte Paganini, Rossini'nin ''"Matilde di Shabron"'' adlı eserininin ilk seslendirişini yönetecek kişi olarak sahneye çıkmıştı.<ref name=":8">Zafer, Ahmet Hamdi (2005). syf. 19.</ref> Oldukça samimi olan bu arkadaşlık, [[Gioacchino Rossini|Rossini]]'nin beş ay boyunca Paganini'nin teknikleri ile keman çalmayı öğrenmesine de sebep olmuştu.<ref>Istel, Edgar. a.g.e (1952 bas.), syf. 11.</ref> Paganini'nin bir diğer yakın arkadaşı ise [[Hector Berlioz]]'du.<ref name=":8" /> [[Paris]]'te tanıştılar ve sıkı arkadaş oldular. Paganini, [[Hector Berlioz|Berlioz]]'u [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]]'ı geçtiğini söyleyerek överdi.<ref>Istel, Edgar. a.g.e (1952 bas.), syf. 20.</ref> İkisinin de gitara epey ilgisi vardı. Öyle ki Paganini, [[Hector Berlioz|Berlioz]]'a ikisinin de üstünde imzası bulunan bir gitar hediye etmişti. 1830-1831 yıllarında, [[Frankfurt]]'ta [[Carl Guhr]] ile arkadaş olmuş; [[Carl Guhr]], Paganini'nin keman tekniklerini inceleyen bir eser yayınlamıştı.<ref name=":8" /><ref>Sausine, R. (1954). a.g.e, syf. 125.</ref>[[Dosya:Bartolomeo giuseppe guarneri, violino cannone, appartenuto a niccolò paganini, cremona 1743.JPG|küçükresim|377x377px|Paganini'nin Cenova'da sergilenen kemanı.|alt=]]
=== Enstrümanları ===
Paganini bir dizi ince telli çalgıya sahipti. Bu çalgıları ilginç kılanlar ise onları alış ve kaybediş hikâyeleriydi. Paganini hala [[Livorno|Livorno'da]]'da bir gençken, Livron adlı zengin bir işadamı ona [[Guarnerius|Giuseppe Guarneri]] tarafından yapılmış bir kemanı ödünç vermişti. Livron, Paganini'nin çalışından memnun kalınca, kemanı geri almayı reddetti.<ref name=":6">Yehudi Menuhin and Curtis W. Davis. ''The Music of Man''. Methuen, 1979.</ref> Paganini hayatı boyunca bu kemanı çaldı. Bu özel keman ''[[Il Cannone Guarnerius]]'' olarak biliniyor ve hâlâ [[Cenova]]'da sergileniyor. Daha sonraları ise Pasini adlı bir adamla girdiği bir mücadele sonucunda başka bir keman daha kazanmıştı.
 
Paganini'nin sahip olduğu diğer enstrümanlar arasında ''Antonio Amati'' 1600, ''Nicolò Amati'' 1657, ''Paganini-Desaint'' 1680 [[Stradivarius|Stradivari]], Guarneri-filius ''Andrea'' 1706, ''Le Brun'' 1712 Stradivari, ''Vuillaume'' c. 1720 Bergonzi, ''Hubay'' 1726 Stradivari ve ''Comte Cozio di Salabue'' 1727 kemanları; ''Flandre Kontes'' 1582 ''da Salò-di Bertolotti'' ve ''Mendelssohn'' 1731 Stradivari viyolaları; ''Piatti'' 1700 Goffriller, ''Stanlein'' 1707 Stradivari ve ''Ladenburg'' 1736 Stradivari çelloları; ve ''Mirecourt 1820'lu Grobert'' gitarı bulunmaktaydı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://mediatheque.cite-musique.fr/ClientBookLineCIMU/recherche/NoticeDetailleByID.asp?ID=0161650 | başlık = Mediatheque.cite | erişimtarihi = 12 Kasım 2011 | yayıncı = Mediatheque.cite-musique.fr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110928073632/http://mediatheque.cite-musique.fr/clientbooklinecimu/recherche/NoticeDetailleByID.asp?ID=0161650 | arşivtarihi = 28 Eylül 2011 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://boulevarddesresistants.hautetfort.com/archive/2008/01/23/histoire-d-une-guitare-romantique.html | başlık = Hautetfort.com | erişimtarihi = 12 Kasım 2011 | tarih = 23 Ocak 2008 | yayıncı = Boulevarddesresistants.hautetfort.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110812200134/http://boulevarddesresistants.hautetfort.com/archive/2008/01/23/histoire-d-une-guitare-romantique.html | arşivtarihi = 12 Ağustos 2011 | ölüurl = evet }}</ref> Bu enstrümanlardan dört tanesi, ''Tokyo Yaylı Çalgılar Dörtlüsü'' grubu tarafından kullanıldı.
123. satır:
 
== Fiorini'nin Dagerreyotipisi ==
Paganini'nin herhangi bir fotoğrafının olmadığı bilinmesine rağmen, 1900 yılında İtalyan keman yapımcısı [[Giuseppe Fiorini]], Paganini'nin sahte bir [[Dagerreyotipi]]'sini oluşturdu. Aslında o kadar iyi bir çalışmaydı ki, büyük klasik yazar ve konuşmacı [[Arthur M. Abell]] bile gerçek olduğuna inandı ve ve ''Musical Courier'' dergisinin 22 Ocak 1901 sayısında, bu görüntüyü yeniden bastırdı''.''<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.gegoux.com/fake.htm | başlık = Faked image of Nicolò Paganini | erişimtarihi = 8 Haziran 2020 | tarih = | çalışma = | yayıncı = | soyadı = Gegoux | arşivurl = https://web.archive.org/web/19970327033834/http://www.gegoux.com/fake.htm | arşivtarihi = 27 Mart 1997 | ölüurl = evet }}</ref>
 
== Canlandırıldığı dizi ve filmler ==
143. satır:
* {{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/guitarmandolinbi00bone/page/10/mode/2up|başlık=The Guitar &- Mandolin Biographies of Celebrated Players and Composers for these instruments|erişimtarihi=30 Mayıs 2020|tarih=1914|dil=İngilizce|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=|ad=Philip J.|soyadı=Bone|isbn=}}
*{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books/about/Paganini.html?id=edzrtgAACAAJ&redir_esc=y|başlık=Paganini|erişimtarihi=30 Mayıs 2020|tarih=|basım=1952|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=Milli Eğitim Bakanlığı|ad=Edgar|soyadı=Istel|çevirmen-ad=İ. Nezih|çevirmen-soyadı=Albayrak|isbn=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200805194153/https://books.google.com.tr/books/about/Paganini.html?id=edzrtgAACAAJ&redir_esc=y|arşivtarihi=5 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}
*{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/paganini0000saus|başlık=Paganini|erişimtarihi=17 Ocak 2021|tarih=1954|dil=İngilizce|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=McGrawzHill Book Company|ad=Renee de|soyadı=Sausine}}
*{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books/about/B%C3%BCy%C3%BCk_kompozit%C3%B6rler.html?id=kwgxHQAACAAJ&redir_esc=y|başlık=Büyük kompozitörler: Batı Müziğinin Kırk Bestecisi|erişimtarihi=11 Haziran 2020|arşivtarihi=11 Haziran 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200611194433/https://books.google.com.tr/books/about/B%C3%BCy%C3%BCk_kompozit%C3%B6rler.html?id=kwgxHQAACAAJ&redir_esc=y|yazarlar=Erten, Azize; Özkılıç, Osman Fuat; Unan, Canset|tarih=1959|ölüurl=hayır|basım=1969|dil=Türkçe|yayıncı=Varlık Yayınları}}
*{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books/about/Biographical_notice_of_Nicolo_Paganini.html?id=OWoZAQAAIAAJ&redir_esc=y|başlık=Biographical Notice of Nicolo Paganini: With an Analysis of His Compositions and a Sketch of the History of the Violin|erişimtarihi=2 Haziran 2020|arşivtarihi=5 Ağustos 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200805194645/https://books.google.com.tr/books/about/Biographical_notice_of_Nicolo_Paganini.html?id=OWoZAQAAIAAJ&redir_esc=y|tarih=1976|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|yayıncı=AMS Press|ad=Joseph Fétis|soyadı=François|isbn=9780404129095}}