Basmacı Hareketi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
고려 (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
Sp1dey (mesaj | katkılar)
k →‎top: Düzenleme, değiştirildi: hükümet → hükûmet
36. satır:
|notlar =
}}
'''Basmacı Hareketi''' ([[Rusça]]: Басмачество, ''Basmaçestvo''), [[Özbekler|Özbeklerin]]in [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] yönetimine karşı [[Orta Asya]]'da 1917'de başlattığı ve aralıklı olarak 1934'e değin sürdürdükleri ayaklanma hareketi.
 
Ruslar ''Basmak'' ve ''Baskın'' kelimesinden yola çıkarak ayaklanmaları ''Basmacı Ayaklanması'' olarak nitelendirdiler. Ancak, bu harekete katılanlar kendileri için ''Korbaşı'' ifadesini kullandı ve bu hareket [[Türkistan]]'ın genelinde ''Korbaşılar Hareketi'' ismi altında millî bir direniş hareketi olarak kabul edildi.
48. satır:
Enver Paşa'nın ölümünden sonra arkadaşları Hacı Sami'nin önderliğinde Basmacıları yeniden örgütlediler. Lakay reisi İbrahim Bey'i de yardıma zorlayan Hacı Sami, sayı ve donanım bakımından üstün Kızıl Ordu birliklerine karşı Haziran 1923'e kadar savaştıktan sonra [[Türkiye]]'den gelen arkadaşlarının tümünü yitirdi; [[Afganistan]]'a geçti. Kızıl Ordu Türkmenistan'ı ele geçirince yakaladığı Basmacı önderlerini idam etti. Bu kez [[Hive Hanlığı|Hive]] Hanı Cüneyd Bey, yönetimindeki Basmacılarla 1924'te [[Hive]]'yi yeniden ele geçirdi, 1927'ye değin mücadeleyi sürdürdü. 1873'ten beri Ruslara karşı direnen Cüneyd Bey, 1927'de Ruslarla barış yaptı ama onların Basmacıları tutukladığını, kendisini de ele geçirmek istediklerini görünce çete savaşını 1929'a değin sürdürdü; bütün [[Karakum Çölü|Karakum]] [[Türkmenler]]i<nowiki/>ni de ayaklandırdı. Sonra [[İran]]'a, oradan da [[Afganistan]]'a geçti. Ruslar Buhara'da Şerefeddinof adlı [[Kazan (şehir)|Kazanlı]] bir [[Komünizm|komünist]] yönetiminde özel yetkili bir mahkeme kurarak her Basmacı için bütün kabilesinin sorumlu tutulacağını bildirdiler ve bu kararlarını uygulamaya koydular. Hareket 1934 tarihine kadar sürdü ve bu tarihte Ruslar direnişi sona erdirdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Basmacılar (Korbaşılar) - Ali Bademci|erişimtarihi=|tarih=|dil=Türkçe|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=|isbn=9786056970061}}</ref>
 
Basmacı Ayaklanması [[Türkistan]] ulusal dernekleri, partileri; [[Başkurdistan]], [[Buhara Hanlığı|Buhara]] ve [[Hive Hanlığı|Hive]] hükümetlerihükûmetleri üyeleri, [[Kırgızlar|Kırgız]] ve [[Kazak]] aydınları, [[Türkiye]]'den gelen subaylar, [[Paştunlar]]ın ve [[Uygurlar|Uygurların]]ın desteğiyle sürdürülmüştü. 16. yüzyıldan sonra [[Türkistan]] ve [[Orta Asya]]'da böylesine farklı grupların desteğini kapsayan ve bu denli uzun süren başka bir halk hareketi gerçekleşmemişti.
 
== Kaynakça ==