Vikipedi

Deprem: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
BSRF (mesaj | katkılar)
Devriyeler
50.607 değişiklik
içerik taşındı
BSRF (mesaj | katkılar)
Devriyeler
50.607 değişiklik
geçmişleri birleştirilmeli
1. satır:
{{geçmiş birleştir|Deprem}}
[[Dosya:Quake_epicenters_1963-98_notitle.png|küçükresim|400px|sağ|1963-1998 yılları arasında meydana gelen depremlerin [[yeryüzü]]nde dağılışı]]
'''Çöküntü''' Yerin belirli derinliklerinde [[Kaya tuzu]], [[Alçı|Gips]] gibi kolay eriyen katmanların zamanla erimesiyle oluşan boşlukların çökmeiyle meydana gelen [[Deprem]] türü.
'''Deprem''', '''yer sarsıntısı''' veya '''zelzele''',<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tdkterim.gov.tr/ttas/?kategori=derlay&kelime=deprem |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Ocak 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110922040354/http://www.tdkterim.gov.tr/ttas/?kategori=derlay&kelime=deprem |arşivtarihi=22 Eylül 2011 |ölüurl=evet}}</ref> [[yer kabuğu]]nda beklenmedik bir anda ortaya çıkan [[enerji]] sonucunda meydana gelen [[sismik dalga]]lanmalar ve bu [[Sismik dalga|dalgaların]] [[yeryüzü]]nü sarsması olayıdır. ''Sismik aktivite'' ile kastedilen meydana geldiği alandaki depremin [[frekans]]ı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler [[sismograf]] ile ölçülür. Bu olayları inceleyen [[bilim]] dalına da [[sismoloji]] denir. Depremin şiddeti [[Moment magnitüd ölçeği]] (ya da eskiden kullanımda olan [[Richter ölçeği]]) ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı şiddetteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü şiddetteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti [[Mercalli şiddet ölçeği]] ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvvetine etkilidir ve yeryüzüne yakın noktada gerçekleşen depremler daha çok hasar vermektedir.<ref>http://www.crustal.ucsb.edu/outreach/faq.php</ref>
 
{{jeoloji-taslak}}
Dünya yüzeyinde gerçekleşen depremler kendilerini bazen sallantı bazen de yer değiştirme şeklinde göstermektedir. Bazen yeryüzüne yakın bir noktada güçlü bir deprem gerçekleştiğinde [[tsunami]]ye sebep olabilir. Bu sarsıntılar ayrıca toprak kayması ve volkanik aktiviteleri de tetikleyebilir.
 
[[Kategori:Sismoloji]]
Genel olarak ''deprem'' sözcüğü herhangi bir sismik olayın -Doğal bir fenomen olarak gerçekleşmiş veya insanların sebebiyet verdiği- ürettiği sismik dalgaları adlandırmak için kullanılır. Depremler genellikle kırıkların (fay hatları) çatlamasıyla oluşur. Bunun yanı sıra volkanik faaliyetler, toprak kaymaları, mayın patlamaları veya nükleer testler sonucunda da deprem gerçekleşebilir.
 
== Doğal depremler ==
[[Dosya:Fault types.png|küçükresim|Kırık çeşitleri Yukarıdan aşağıya; <br /> Doğrultulu atımlı kırık <br /> Eğim atımlı normal kırık <br /> Eğim atımlı ters kırık]]
=== Deprem kırık türleri ===
Üç çeşit [[Fay|kırık]] tipi bulunmaktadır. Bunlar; Eğim atımlı ters kırık, eğim atımlı normal kırık ve doğrultu atımlı kırıklardır.
 
Yeryüzünde pek çok deprem eğim atımlı ve doğrultu atımlı faylardaki kırıklar sonucunda meydana gelmektedir.
 
=== Artçı depremler ===
{{Ana|Artçı deprem}}
Ana depremden sonra meydana gelen sarsıntılara artçı sarsıntı denmektedir. Artçı sarsıntılar ana depremin hissedildiği merkezde gerçekleşir ancak büyüklük olarak ondan daha küçüktür. Eğer artçı sarsıntı ana depremden daha şiddetli gerçekleşirse bilinmelidir ki artçıdan önce meydana gelen deprem ana deprem değil öncü sarsıntıdır ve artçı sarsıntı adı verilen sarsıntı aslında ana depremdir.
 
=== Çöküntü depremler ===
Yerin belirli derinliklerinde [[kaya tuzu]], [[Alçı|gips]] gibi kolay eriyen katmanların zamanla erimesiyle oluşan boşlukların çökmesiyle meydana gelen Deprem türüdür.
 
=== Deprem fırtınası ===
Belirli bir bölgede meydana gelen depremler dizisidir. Artçı sarsıntılardan farkı tek bir depreme bağlı olmayışlarıdır. Esas depremden sonra ondan daha yüksek şiddette artçılar meydana gelmezken deprem fırtınalarında bu mümkündür. Deprem fırtınasına örnek olarak 2004 yılında [[Yellowstone Millî Parkı]]nda meydana gelen sismik aktiviteleri verebiliriz.<ref>{{Web kaynağı |url=http://volcanoes.usgs.gov/yvo/2004/Apr04Swarm.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Ocak 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080513060550/http://volcanoes.usgs.gov/yvo/2004/Apr04Swarm.html |arşivtarihi=13 Mayıs 2008 |ölüurl=evet}}</ref>
 
== Büyüklüğü ve gerçekleşme sıklığı ==
Dünyada her yıl yaklaşık 500.000 deprem meydana gelmekte ve bunların 100.000 kadarı hissedilmektedir.<ref>http://earthquake.usgs.gov/learn/facts.php</ref> [[Guatemala]], [[Şili]], [[Peru]], [[Endonezya]], [[İran]], [[Pakistan]], [[Portekiz]], [[Türkiye]], [[Yeni Zelanda]], [[Yunanistan]], [[İtalya]], [[Japonya]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] gibi ülkelerde sıklıkla ve küçük şiddetlerde depremler meydana gelmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://earthquake.usgs.gov/ | başlık = Earthquake Hazards Program | erişimtarihi = 14 Ağustos 2006 | yayımcı = [[USGS]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151211172659/http://earthquake.usgs.gov/ | arşivtarihi = 11 Aralık 2015 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
Büyük şiddette depremler az sıklıkla gerçekleşir. Örneğin; Kabaca günde 10 kez gerçekleşen depremlerin çoğunun 4 büyüklüğünde olması 5 büyüklüğüne göre daha olasıdır. Yine örneğin; İngiltere'de her yıl 3.7-4.6 büyüklüğü arası depremler, 10 yıl içinde 4.7-5.5 büyüklüğünde depremler görülürken 5.6 ve üstü büyüklükteki depremler 100 yılda bir görülebilmektedir.<ref>http://www.quakes.bgs.ac.uk/hazard/Hazard_UK.htm</ref> Buna Gutenberg-Richter kuralı denilmiştir.
 
Yine [[USGS]]'ye göre 1900 yılından bu yana yılda ortalama 18 adet 7.0-7.9 büyüklükleri arasında deprem meydana gelirken 8.0 ve üstü bir deprem yılda ortalama yalnızca bir kez gerçekleşmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://earthquake.usgs.gov/learning/faq.php?categoryID=6&faqID=110 | başlık = Common Myths about Earthquakes | erişimtarihi = 14 Ağustos 2006 | yayımcı = [[USGS]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090122081002/http://earthquake.usgs.gov/learning/faq.php?categoryID=6&faqID=110 | arşivtarihi = 22 Ocak 2009 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
Yakın tarihte ise 7.0 ve üstü büyüklükteki depremlerin sıklığının azaldığı görülmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://neic.usgs.gov/neis/eqlists/eqstats.html | başlık = Earthquake Facts and Statistics: Are earthquakes increasing? | erişimtarihi = 14 Ağustos 2006 | yayımcı = [[USGS]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141026231435/http://neic.usgs.gov/neis/eqlists/eqstats.html | arşivtarihi = 26 Ekim 2014 | ölüurl =evet}}</ref>
 
== Yapay depremler ==
 
Depremlerin büyük çoğunluğu Dünyadaki [[Levha hareketleri|tektonik]] tabakaların hareketi sonucu meydana gelir. Bunun yanı sıra insanlar da deprem oluşumuna neden olabilir. Büyük [[baraj]]lar ve [[köprü]]ler inşa ederken, toprağı delerken, kömür madeni kazarken veya petrol kuyuları açarken insanlar yapay depremler yaratabilir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://blog.wired.com/wiredscience/2008/06/top-5-ways-that.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Ocak 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090409163136/http://blog.wired.com/wiredscience/2008/06/top-5-ways-that.html |arşivtarihi=9 Nisan 2009 |ölüurl=hayır}}</ref> En bilinen örneklerden biri 2008 yılında [[Çin]]'in [[Sichuan]] kentindeki Zipingpu Barajının çökmesi sonucu oluşan ve 69.227 kişinin ölümüne sebep olan yapay depremdir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://news.nationalgeographic.com/news/2009/02/photogalleries/humans-cause-earthquakes/photo2.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Ocak 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170525101004/http://news.nationalgeographic.com/news/2009/02/photogalleries/humans-cause-earthquakes/photo2.html |arşivtarihi=25 Mayıs 2017 |ölüurl=hayır}}</ref>
 
== Ölçümü ve yerlerinin belirlenmesi ==
{{Ana|Sismoloji}}
 
Depremler sismometrelerle uzun mesafeler boyunca ölçülür çünkü sismik dalgalar Dünyanın iç kısmı boyunca hareket halindedirler. Depremin kesin büyüklüğü [[Moment magnitüd ölçeği]] numaralandırması (ya da eskiden kullanımda olan Richter ölçeği) ile tespit edilir. Buna göre 7 ve üstü depremler yıkıcı türlerdendir. Hissedilen şiddet ise [[Mercalli şiddet ölçeği]] ile ölçülür. (2-12 şiddeti)
 
Her yer sarsıntısı değişik tipteki sismik dalgaların farklı hızlardaki hareketini meydana getirir: Boylamsal (P-dalgaları), Enlemsel (S-dalgaları) ve bir takım yüzey dalgaları. Sismik dalgaların yayılma hızı ortamın yoğunluğu ve esnekliğine göre 3&nbsp;km/s ile 13&nbsp;km/s arasında değişebilir. Yeryüzünde S-dalgalarına oranla P-dalgaları çok daha hızlı ilerler. [[Rasathane]]ler ile depremin merkez üssü arası uzaklık farkı ölçülmekle birlikte [[deprem odağı]]nın derinliği de kabaca ölçülür.
 
Depremler sadece şiddetlerine göre kategorilendirilmez. Bunun yanı sıra nerede meydana geldikleri de önemlidir. Dünya sismik aktivitelerle birlikte coğrafi ve politik olarak 754 [[Flinn-Engdahl bölgeleri]] (F-E bölgeleri)'ne ayrılmıştır. Daha aktif alanlar daha küçük alanlara bölünmüştür. Pek aktif olmayan kuşaklar ise geniş F-E bölgeleri oluşturur.
 
== Sonuçları ==
[[Dosya:1755 Lisbon earthquake.jpg|küçükresim|1755 [[Lizbon]] depremi ardından]]
 
=== Sallantı ve yeryüzünün çatlaması ===
 
Sallantı ve yeryüzü çatlamasına bağlı olarak binaların ve dikili yapıların zarar görmesi depremlerin en temel sonuçlarından biridir. Sonucun ciddiyeti; depremin Richter ölçeğine göre şiddeti, merkez üsse olan uzaklığı ve yerel jeolojik, jeomorfolojik durumlarına bağlı olarak dalga yayılımı arttıran yahut azaltan karmaşık bir birleşimdir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.abag.ca.gov/bayarea/eqmaps/doc/contents.html | başlık = On Shaky Ground, Association of Bay Area Governments, San Francisco, reports 1995.1998 (updated 2003) | erişimtarihi = 23 Ağustos 2010 | yayımcı = Abag.ca.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130903074744/http://www.abag.ca.gov/bayarea/eqmaps/doc/contents.html | arşivtarihi = 3 Eylül 2013 | ölüurl =evet}}</ref>
 
Yer sarsıntısı zemin hızlanması ile ölçülür.
 
Bölgeye özgü jeolojik, jeomorfolojik ve yapısal özellikler düşük şiddetli depremlerde bile güçlü şiddette bir sallantıya sebep olabilir. Buna amplifikasyon etkisi denmektedir.
 
Yer çatlakları, baraj, köprü, nükleer tesis gibi büyük ve geniş yapılar için büyük tehlike oluşturmaktadır.
<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.consrv.ca.gov/cgs/information/publications/cgs_notes/note_49/Documents/note_49.pdf |başlık=Guidelines for evaluating the hazard of surface fault rupture, California Geological Survey |erişimtarihi=23 Ocak 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20091009065422/http://www.consrv.ca.gov/cgs/information/publications/cgs_notes/note_49/Documents/note_49.pdf |arşivtarihi=9 Ekim 2009 |ölüurl=evet}}</ref>
 
=== Heyelan ve çığlar ===
{{Ana|Heyelan}}
 
Depremler ardından gelen pek çok ve sürekli artçı sarsıntı, volkanik dağların aktif hale geçmesi, kıyıya vuran güçlü dalgalar ve orman yangınları sonucu heyelanlar meydana gelebilmektedir. Heyelanlar deprem sonrası yardım için orada bulunan personel için de önemli bir tehlikedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.usgs.gov/hazards/landslides/ | başlık = Natural Hazards - Landslides | erişimtarihi = 15 Eylül 2008 | yayımcı = [[USGS]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100905124145/http://www.usgs.gov/hazards/landslides/ | arşivtarihi = 5 Eylül 2010 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
=== Yangınlar ===
{{Ana|Yangın}}
[[Dosya:Sfearthquake3b.jpg|küçükresim|[[1906 San Francisco depremi]] sonrası çıkan yangın]]
 
Deprem ardından elektrik hatları ile gaz borularının zarar görmesi sonucu yangınlar çıkabilir. Yine depreme bağlı olarak su borularının da zarar görmesi durumunda depremlere zamanında müdahale etmek zorlaşabilmektedir. Örneğin; [[1906 San Francisco depremi]]nde ölümlerin çoğu durdurulamayan yangın sonucunda gerçekleşmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://earthquake.usgs.gov/regional/nca/1906/18april/index.php | başlık = The Great 1906 San Francisco earthquake of 1906 | erişimtarihi = 15 Eylül 2008 | yayımcı = [[USGS]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151201191935/http://earthquake.usgs.gov/regional/nca/1906/18april/index.php | arşivtarihi = 1 Aralık 2015 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
=== Zemin sıvılaşması ===
 
Zemin sıvılaşması sallantı sonrası suya doymuş tanecikli materyallerin sıkılığını kaybetmesi ve katı halden sıvı hale geçmesi şeklinde görülebilir. Bu durumda binalar ve köprüler çökebilir ya da bulunduğu noktaya batabilir. Örneğin; 1964 Alaska Depreminde pek çok yapı toprağın sıvılaşması sonucu çökmüştür.<ref>{{Web kaynağı | url = http://earthquake.usgs.gov/regional/states/events/1964_03_28.php | başlık = Historic Earthquakes -1946 Anchorage Earthquake | erişimtarihi = 15 Eylül 2008 | yayımcı = [[USGS]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090825173010/http://earthquake.usgs.gov/regional/states/events/1964_03_28.php | arşivtarihi = 25 Ağustos 2009 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
=== Tsunami ===
{{Ana|Tsunami}}
[[Dosya:2004-tsunami.jpg|küçükresim|sağ|2004 Hint Okyanusu Depremi sonrası görülen tsunami]]
 
Tsunamiler okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan depreme bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi meydana gelen tektonik olaylar sebebiyle denizde açığa çıkan enerji sonucunda meydana gelen uzun periyotlu deniz dalgasını temsil eder.
 
Tsunamiden sonra oluşan dalganın diğer deniz dalgalarından farkı, su zerreciklerinin sürüklenmesi sonucu hareket kazanmasıdır. Derin denizde varlığı hissedilmezken, sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ya da V tipi daralan körfez ve koylarda bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok şiddetli akıntılar yaratabilen bu dalga; insanlar için deprem, tayfun, çığ, yangın ya da sel gibi bir doğal afet haline gelebilmektedir.
 
7.5 ve üstü büyüklükteki depremler tsunami oluşturmaya daha müsaittir.
 
=== Seller ===
{{Ana|Sel}}
 
Seller de deprem sonrası oluşabilen tehlikelerden biridir. Sellere nehir ve göllerin kapasitelerinden fazla su taşımaları sonucunda taşmalarının yanı sıra deprem sırasında barajların yıkılması veya hasar görmesi de sebep olabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.quakes.bgs.ac.uk/earthquakes/historical/historical_listing.htm | başlık = Notes on Historical Earthquakes | erişimtarihi = 15 Eylül 2008 | yayımcı = [[British Geological Survey]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110808231042/http://www.quakes.bgs.ac.uk/earthquakes/historical/historical_listing.htm | arşivtarihi = 8 Ağustos 2011 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
=== Gelgit kuvveti ===
Depremlerin gelgit kuvvetlerini oluşturdukları da tespit edilmiştir.<ref>{{Haber kaynağı
| soyadı = Thomas
| ad = Amanda M.
| yazar2 = Bürgmann, Roland
| yazar3 = Nadeau, Robert M.
| yazarbağı =
| yayıntarihi = 24 Aralık 2009
| tarih = 24 Aralık 2009
| başlık = Tremor-tide correlations and near-lithostatic pore pressure on the deep San Andreas fault
| süreliyayın = Nature
| seri =
| yayınyeri =
| yer =
| yayıncı =
| cilt = 462
| sayı =7276
| sayfalar =1048-1051| url = http://www.nature.com/nature/journal/v462/n7276/full/nature08654.html
| arşivurl =
| arşivtarihi =
|issn=
| pmid =20033046
| pmc =
|doi= 10.1038/nature08654
| oclc =
| erişimtarihi = 29 Aralık 2009
| kaynak =
|postscript= <!--None-->
}}</ref><ref>[http://www.spiegel.de/wissenschaft/natur/0,1518,669370,00.html "Gezeitenkräfte: Sonne und Mond lassen Kalifornien erzittern"] SPIEGEL online, 29.12.2009</ref><ref>{{Haber kaynağı
| soyadı = Tamrazyan
| ad = Gurgen P.
| yazarbağı =
| yayıntarihi =
| tarih =
| yıl = 1967
| başlık = Tide-forming forces and earthquakes
| süreliyayın = ICARUS
| seri =
| yayınyeri =
| yer =
| yayıncı = Elsevier
| cilt = 7
| sayı =
| sayfalar =59-65| url =
| arşivurl =
| arşivtarihi =
|issn=
| pmid =
| pmc =
|doi=
| oclc =
| erişimtarihi =
| kaynak =
|postscript= <!--None-->
}}</ref><ref>{{Haber kaynağı
| soyadı = Tamrazyan
| ad = Gurgen P.
| yazarbağı =
| yayıntarihi =
| tarih =
| yıl = 1968
| başlık = Principal Regularities in the Distribution of Major Earthquakes Relative to Solar and Lunar Tides and Other Cosmic Forces
| süreliyayın = ICARUS
| seri =
| yayınyeri =
| yer =
| yayıncı = Elsevier
| cilt = 9
| sayı =
| sayfalar =574-592| url =
| arşivurl =
| arşivtarihi =
|issn=
| pmid =
| pmc =
|doi=
| oclc =
| erişimtarihi =
| kaynak =
|postscript= <!--None-->
}}</ref>
 
=== İnsana etkileri ===
[[Dosya:37 - Tremblement de terre - Août 2007.JPG|sağ|küçükresim|150px|2007 Peru depreminde zarar görmüş binalar]]
 
Depremler hastalık, temel ihtiyaç eksikliği, yaşam kaybı, yüksek sigorta primleri, genel mülke zarar, yollarda ve köprülerde hasar ile binalarda çatlak ve yıkılmaya sebep verebilir. Volkanik faaliyetleri harekete geçirerek var olan hasardan çok daha fazlasına sebep olabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.discoverychannel.co.uk/earth/year_without_summer/facts/index.shtml | başlık = Facts about The Year Without a Summer | erişimtarihi = | yayımcı = National Geographic UK | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090530054106/http://www.discoverychannel.co.uk/earth/year_without_summer/facts/index.shtml | arşivtarihi = 30 Mayıs 2009 | ölüurl =evet}}</ref>
 
== Başlıca depremler ==
Yeryüzünde ölçülmüş en büyük deprem, 22 Mayıs 1960 tarihinde [[Şili]]'nin [[Valdivia]] kentinde meydana gelen [[Büyük Şili Depremi|9.5 büyüklüğündeki]] depremdir. Enerji boşalımı olarak bakıldığında ise bir sonraki en büyük deprem 9.2 ile 27 Mart 1964 tarihinde [[Alaska]]'da gerçekleşmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.gps.caltech.edu/uploads/File/People/kanamori/HKjgr77.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Ocak 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100723182215/http://www.gps.caltech.edu/uploads/File/People/kanamori/HKjgr77.pdf |arşivtarihi=23 Temmuz 2010 |ölüurl=hayır}}</ref>
 
Yeryüzünde ölçülmüş en büyük 10 depremin tamamı 8.5 ve üstü büyüklükteyken buna paralel olarak en çok can kaybına sebebiyet vermiş depremlerden biri de bunlar dışında 2004 yılında [[Hint Okyanusu]]nda meydana gelen depremdir.
 
Depremlerin en önemli sonucu insanların hayatını kaybetmesidir. Güçlü bir deprem gerçekleştiğinde okyanus kıyısında bulunan ve pek çok insanın yaşadığı bölgeler önemli risk oluşturmaktadır. Bu depreme bağlı olarak tsunami meydana gelebilmekte ve binlerce kilometre uzaklıktaki bölgeleri bile etkileyebilmektedir. Tehlike altındaki diğer insanlar depremlerin nadir ancak kuvvetli görüldüğü yerlerde, depreme önem vermeyen fakir bölgelerde ve kontrolsüz inşa edilmiş yapılarda yaşayan insanlardır.
 
== Tarihi ==
[[Dosya:Lycosthène.jpg|küçükresim|1557 yılına ait bir kitaptan]]
 
=== Orta Çağ öncesinde ===
Yunan filozof [[Anaxagoras]]'ın yaşadığı [[5. yüzyıl]]dan [[14. yüzyıl]]a kadar depremler ''Dünyanın oyuklarındaki hava boşlukları''na bağlandı.<ref name=World>{{Ansiklopedi kaynağı| başlık =Earthquakes |ansiklopedi=Encyclopedia of World Environmental History | cilt =1 | sayfalar =358-364| yayıncı =Encyclopedia of World Environmental History | yıl =2003 | erişimtarihi = 10 Mayıs 2009 }}</ref>
 
Milattan önce 625-547 yıllarında yaşayan [[Thales]] ise depremlere yeryüzü ve su arasındaki gerilimin sebep olduğunu ileri sürmüştür.<ref name=World/> [[Miletli Anaksimenes]]'e göre ise eğimli arazilerin kurak yahut yaş olma durumu depremlerin temel sebebiydi. Bir diğer filozof [[Demokritos]]'ta depreme sebep olarak suyu göstermişti. [[Gaius Plinius Secundus]] depremleri yeraltı fırtınaları olarak tanımlıyordu.<ref name=World/>
 
== Kültür ve depremler ==
=== Mitoloji ve deprem ===
[[İskandinav mitolojisi]]nde, depremlerin sebebi olarak Tanrı Loki gösterilir.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=[[Snorri Sturluson|Sturluson, Snorri]]|başlık=[[Prose Edda]]|yıl=1220|isbn=1156786215}}</ref>
 
[[Yunan mitolojisi]]nde, [[Poseidon]] depremlerin sebebi ve tanrısı olarak görülüyordu. Ne zaman kötü hissetse 3 dişli çatalını yere saplar, deprem ve benzeri felaketlere yol açardı. Bunların dışında o depremi insanları korkutmak ve onlardan öç almak için de kullanmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.pantheon.org/articles/p/poseidon.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Ocak 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080902103821/http://www.pantheon.org/articles/p/poseidon.html |arşivtarihi=2 Eylül 2008 |ölüurl=evet}}</ref>
 
[[Japon mitolojisi]]nde, '''Namazu''' (鯰) adı verilen dev kedi balığının depremlere sebep olduğuna inanılmıştır. Namazu yeryüzü çamurunun altında yaşar ve Tanrı Kashima tarafından oraya hapsedilmiştir. Kashima onu serbest bıraktığında Namazu çırpınmaya başlar ve büyük depremlere yol açar.
 
[[Eski Türk mitolojisi]]ne göre, Türkler yeryüzünü bir dikdörtgen biçiminde tasavvur etmişlerdi. Yeryüzü dört yöne bölünmüştü. Altaylı Türkler, ‘dünyanın önce daire, sonra kare şeklinde’ olduğuna inanırlar (Çoruhlu 2002: 89). Altayların kuzeyindeki Teleüt Türklerine göre, Dünya, dört gök öküzün üzerinde duruyordu: “Dört gök öküz, tabağa benzeyen dünyayı, altına girerek değil; kenarlarına koşulmus olarak tutuyorlardı. Öküzlerin kıpırdamalarından, deprem oluyordu.
 
=== Popüler kültür ===
Modern dünyada depremler pek çok roman, tiyatro, sinema eserine ilham vermiştir.
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Yavaş deprem]]
 
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
 
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.deprem.gov.tr/ Deprem Araştırma Dairesi]
* [http://www.koeri.boun.edu.tr/ Boğaziçi Üniversitesi-Kandilli]
* [http://www.emsc-csem.org/#2 European-Mediterranean Seismological Centre]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080819195049/http://www.emsc-csem.org/#2 |tarih=19 Ağustos 2008 }}
* [http://www.ahder.org/ Afete Hazırlık ve Deprem Eğitimi Derneği]
* [https://web.archive.org/web/20100614062223/http://www.sondepremler.org/ Son Depremler]
* [http://www.afet.gen.tr/ Deprem Bilgi Bankası]
* [http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/map/ ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160602041254/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/map/ |tarih=2 Haziran 2016 }}
{{Dünya}}
{{Otorite kontrolü}}
 
[[Kategori:Depremler| ]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Deprem" sayfasından alınmıştır