|
== Coğrafya ==
Şırnak iline 120 km, İdil ilçesine 25 km , Midyat ilçesine 4020 km, Mardin iline 100 km uzaklıktadır.
Kayı köyü Mardin, Dargeçit, Midyat, İdil , Nusaybin ve Gercüş güzergahı üzerindedir. Cehennem Deresinin batısında yer aldığı için Tur Abidin Bölgesinin başladığı yer olarak kabul edilir.yı Köyü; Şırnak ve Mardin illerini içine alan Cehennem Deresinin tam orta bölgesinde yer almaktadır. Çevredeki diğer dağlık köylere nazaran Kayı köyü düzlük ve verimli bir araziye sahiptir.
{{başlık genişlet}}
Köyün Batı ve Kuzey kısımları Ormanlık alanlara sahiptir. Ormanlık alan bakımından köyün ortalaması Güneydoğu Anadolu Bölgesinin ortalamasından fazladır.
Kayı köyünde üzüm, karpuz, kavun ve kiraz gibi meyveler de bolca yetiştirilmektedir.
kiraz gibi meyveler bolca yetiştirilmektedir.
Kayı köyünde 2010 yılından beri yoğun olarak Antep fıstığı yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Köyün Süryanice adı '''Hetel''' ܚܝܕܠ, Arapça adı '''Hetil''' حدل ve Kürtçe adı '''Hêdil''''dir. Süryanilere ait harabeler bulunmaktadır.
Kayı Köyü 1990 yılına kadar Mardin iline bağlı bir köy iken daha sonra Şırnak iline bağlanmıştır.
M.S 350-400 Yılları arasında Süryani Kadim'in bölgedeki Aziz Şehidi Merbasus için inşa edilen ve halk arasında Dêra Beranî olarak adlandırılan ve şu an tadilat aşamasında olan köyün 300 metre kuzeyinde bir kilise vardır. Hedil (Kayı Köyü) İdil'in 15 km batısına (Newala Omerka), Cehennem Deresinin Güney ucunda dört tarafı Newala Omerka ile çevrili geniş arazi,meşelik ve stratejik bir coğrafyada kuruludur. Midyat ilçesine 40 km uzaklıktadır.
== Ömerka Aşireti ==
Ömerka Aşireti İdil’in batısınD dargeçitin güneydoğusuM,midyatın doğusuna yerleşik bölgenin en eski ve en büyük aşiretlerinden biridi Kurucususu ve tarihsel lideri "Sı"o(İsmail Ağa)'dır. mezarırPir-Kureyşeş Mezarlığındır.
Ömerka Aşiretin merkezi Kayı Köyü (Hedil)'dir.
Aşiretin köyleri:
Hedil İwan Gizre Hespıst File Mırık Sıtawrane Dinara Ezdina Werzıke Xanduke Gundike simo Xırbehur Çalıka Gundike Asle Xelani xırabeneriya olmak üzere toplam 20 köyden oluşup aşiretin merkezi Hedil(kayı köyü)'dir.
Ezdina,Dinara ve Gunde Asle'de İslam peygamberi Hz.muhammed (s.a.v)'in torunu Hz Hüseyin’in soyundan gelen seyyidler bulunmaktadır.
Aşiretin bireyleri Günümüzde Dünyanın dört bir yanına yerleşmiştir.1980 sonrası yaşanan bu yerleşme olgusu başta Türkiye şehirleri olmak üzere Almanya,İsviçre,Danimarka,İsveç,Suriye,İsrail Fransa olmak üzere Avrupa'ya yerleşmişlerdir.
Yazar Hasan Cemalin anlattığına göre;
1990'lı yıllarda Kayı(Hêdil) Köyü Siyasi ve Güvenlik nedenlerinden dolayı boşaltılmıştır.Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve Başbakanı Yıldırım Akbulut incelemelerde bulunmak için bu köye gelmiştir.Köyün kanaat önderleri ile istişare yapmıştır
== Altyapı bilgileri ==
| 