Klarnet: Revizyonlar arasındaki fark

KlarinetinKlarnetin gövdesi silindir biçimindedir. Kalak bölümü ise obuanın kalağına oranla daha geniştir. Dikkatlice yontulup biçimlendirilen bu kamış parçası, ağızlık üzerine takılır. Çalıcının nefesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreşime geçirerek [[ses]] elde edilmesini sağlar. Çalıcının sol eli yukarıda, sağ eli ise aşağıda olmak üzere az bir eğimle yere doğru tutulur.

Klarnet tarihi 19. yüzyılda Chalumeau (Şalümo) adıyla orkestralarda icra edilen bu nefesli saz klarnetin atasıydı. Fransızcadan gelen bu isim nefesli sazların genel adıydı. Aynı yüzyılda Denner adlı çalgı yapım ustası Şalümo’yu geliştirerek bugünkü sisteme doğru ilk adımı atmıştır. 18. yüzyılda keşfedilen enstrümanın orkestraya dâhil edilmesi 1750 yılında olmuştur. 1800’lü yıllarda klarnetin oda orkestralarında yaygınlaşmasında Mozart’ın rolünün büyük olduğu bilinmektedir. 1812’de Paris Konservatuvarı’ndaKonservatuvarında öğretim üyesi olan Ivan Müler klarnete farklı mekanikler ekledi. Müller’in 13 tuşlu hale getirdiği enstrüman Denner’in sistemine göre daha karmaşıktı. 1840 yılında ses sistemleri için metal tuş mekanizması flüt ve obua’daobuada olduğu gibi klarnette de kullanılmıştır. Paris Konservatuvarı Klarnet bölümü öğretim üyesi Klose Boehm Sistemini klarnete uyguladıktan sonra 1860 yılına kadar enstrüman üzerinde mekanik gelişmeler devam etti. 1900- 1925 yılları arasında klarnet artık radyo ve stüdyo kayıtlarında önemli yer tutmaya başladı. Perde sistemlerinin esas amacı akustiğin daha kaliteli elde edilmesi yönünde idi. Şalümo ile 1600’lerde 1,5 oktav ses genişliğiyle yola çıkan klarnet Mozart’ın konçerto ve Quintetlerinde yumuşak ve koyu sesiyle klasik, caz ve pop orkestralarının vazgeçilmez nefesli sazı olarak bugün konservatuvarlarda eğitim metotlarında ve müzik literatüründe yerini almıştır.

[[Dosya: Klarinettenfamilie.jpg|küçükresim|upright=1.22| BassBas clarinetklarnet, Basset horn, clarinets in D, B♭B ♭, A, highyüksek G andve E♭E ♭ klarnet, A'da basset clarinetklarnet. in A]]

Bu dört çalgının da dördü birden her yapıtta kullanılmaz. Genellikle besteciler iki si bemol klarinetklarnet kullanırlar. Üçlü orkestra kuruluşu ise, bunlara bir de bas klarinetklarnet eklenir. Daha büyük orkestralarda mi bemol klarinetklarnet ve bir si bemol klarinetklarnet daha eklenebilir.

La klarinetklarnet Si bemol klarineteklarnete çok yakın bir çalgıdır. La klarinetinklarnetin boyu Si bemol klarineteklarnete göre biraz daha uzun, ses rengi biraz daha koyudur. Çalınışı ve ses genişliği aynıdır. Yalnız, Si bemol klarinetklarnet yazılı olan notanın büyük ikili kalınını, La klarinetklarnet ise küçük üçlü kalınını seslendirir. Besteciler bu iki klarinetklarnet türünden birini kullanırlar. Bunun en önemli nedenleri şunlardır:

# KlarinetKlarnet partisinin en kalınından Do diyez sesinin kullanılması gerekiyorsa.

KlarinetinKlarnetin notaları [[sol anahtarı]] üzerine yazılır. Ses genişliği neredeyse 4 [[oktav]] kadardır. Bu genişlik içinde tüm diatonik ve kromatik sesler elde edilebilir. Dördüncü ek çizgideki sol notasından daha ince notaların çalınması biraz güç olduğu için bu sesler pek kullanılmaz. Eğer kullanılması isteniyorsa da küçük klarinetklarnet kullanılır. En kalın mi notasından bir sonraki oktav içerisindeki si bemol notasına kromatik olarak olarak, aşağıdan yukarıya doğru ses deliklerinin sırasıyla açılması yoluyla elde edilir. Bu Si bemolün incesindeki seslerin elde edilişi, flüt ve obuadakinden biraz farklıdır. Flüt ve obuada en kalındaki esas seslerden sonra gelen sesler, bu esas seslerin ikinci doğuşkanları (bir oktav incesi) olarak, daha incelerde ise, esas seslerin genellikle dördüncü [[Doğuşkan|doğuşkanları]] (iki oktav incesi) olarak elde edilirler. Klarinette ise (gövdesi silindir biçiminde olduğundan) elde edilen doğuşkanlar tek sayılıdır (3, 5, 7, 9). Üçüncü çizgi Si sesi klarinetinklarnetin yazılı en kalın sesi olan mi sesinin dudak ve nefes ayarı, ayrıca bir yardımcı perde yardımı sonucunda çıkarbılançıkarılabilen üçüncü doğuşkanıdır yani 1 oktav ve tam 5'li. bu Si sesinden üçüncü ek çizgi Fa' ya kadar olan sesler kromatik olarak bu yolla elde edilir. Fa' nın daha incesindeki sesler çeşitli yollardan, her klarinetçiyeklarnetçiye ve klarinetklarnet yapısına göre değişebilen yollarla elde edilir.

# '''Kalın ses bölgesi''' : En kalın ses olan Mi' den bir oktav incesi Fa diyez notasına kadar olan bölgedir. Zengin, madeni, gizemli, karanlık ve dramatik sözcükleri ile tanımlanabilir. Bu ses bölgesine "Şalümo" (Chalumeau) bölgesi de denir. "Şalümo" klarnetin atası olan eski bir çalgının adıdır.

# '''Kötü sesler''' : Sol notasından üç yarım perde sonraki si bemol notasına kadar olan bölgedir, klarinetinklarnetin en kötü sesleridir, zayıf, soluk hem de elde edilmesi biraz daha güçtür.

# ''' Orta ses bölgesi''' : Si notasından ikinci ek çizgi Do notasına kadar olan ve klarinetinklarnetin en güzel sesleridir. Bu bölgeye "klarinoKlarino" (Clarino) ses bölgesi denir. En güzel ve en etkili klarinetklarnet soloları bu ses bölgesinde yazılmıştır. Bu sesler duru, parlak, ılık ve etkileyicidir.

# '''İnce ses bölgesi''' : İkinci ek çizgi Do' dan sonraki daha ince seslerdir. Gür çalındığında sert ve rahatsız edici fakat kısık sesle çalındığında ılık ve yumuşak, flüt ses rengine yakın bir tını özelliği gösterir.

KlarinetKlarnet, çeviklik bakımından [[flüt]]e çok yakındır. Her çeşit hızlı, parlak, gösterişli pasajlar, diziler, [[arpej]]ler, [[grupetto]] ve benzeri figürler, [[tril]] ve [[tremolo]]lar rahatlıkla çalınabilir. Genellikle tek dil kullanırlar. Çift dil ve üç dil çok zor olduğundan, özel durumlar olmadıkça kullanılmaz. Bir ses bölgesinden başka bir ses bölgesine geniş aralıklı atlamalar, klarineteklarnete özgü kolaylıklardan biridir. Ancak hızlı tekrarlanan sesleri çalmakta oldukça sınırlıdır. KlarinetinKlarnetin en önemli özelliklerinden biri de, gürlük kontrölükontrolü bakımından son derece yetenekli olmasıdır. Çok kısık sesle ve çok gür sesle çalınabilir.

Klarnete orkestrada hızlı, akıcı, parlak, gösterişli pasajlardan geniş duygusal ezgilere dek her türlü görev verilir. Duru ve parlak ses rengi ile birleşen etkili [[kreşendo]] ve [[dekreşendo]] yeteneği, klarinetinklarnetin "Espressivo" [[solo]] pasajlarda sık sık görevlendirilmesine neden olur. Ses rengi diğer tahta üflemelilerleüflemeliler ile iyi kaynaşır. Başka çalgılardaki temaları katlamak, gerekirse arka plandaki armonileri sağlamak ve eşlik figürlerini seslendirmek klarnetin yapabileceği en önemli görevlerdir.