Dağlık Badahşan: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
142. satır:
1895 öncesinde Bugünkü Dağlık badahşan bölgesi Darvaz, Shugnon ve [[Vahan]] bölgelerini kapsayan birkaç yarı özerk devletçikten oluşmaktaydı. Bu bölgeler şu anda Dağlık Badahşan ve Afganistan’ın [[Bedahşan (il)|Badahşan]] vilayetine bağlıdır. Badahşan bölgesi günümüzde Tacikistana bağlı Dağlık Badahşan Özerk Bölgesi, Afganistana bağlı Badahşan Vilayeti ve Çin’in [[Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi|Taşkurgan]] otonom bölgesine karşılık gelmektedir. Bölge Çin İmparatorluğu, Rus İmparatorluğu ve Afganistan Emirliği tarafından ele geçirilmiştir. [[Çing Hanedanı]]'nın yönetimdeki Çin İmparatorluğu [[Pamir Dağları]]'nın tamamını kontrol etmeyi amaçlasa da Çin askeri bölükleri sadece [[Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi|Taşkurgan]]’ın doğusundaki geçitleri hakimiyeti altına alabilmiştir. 1890'larda Çin, Rusya ve Afgan hükümetleri Badahşan'ı kendi aralarında bölen bir dizi anlaşma imzaladılar, ancak Çin, Tacikistan hükümeti ile 2002 yılında bir anlaşma imzalayana kadar bu sınırlara itiraz etmeye devam etti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjb_663304/zzjg_663340/tyfls_665260/tyfl_665264/2626_665266/t22820.shtml | başlık = China's Territorial and Boundary Affairs | erişimtarihi = 26 Aralık 2020 | tarih = 30 Haziran 2003 | çalışma = www.fmprc.gov.cn | yayıncı = Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160227122516/https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjb_663304/zzjg_663340/tyfls_665260/tyfl_665264/2626_665266/t22820.shtml | arşivtarihi = 27 Şubat 2016}}</ref>
19. yüzyılın ikinci yarısından sonra Orta Asya'da bulunan [[Hive Hanlığı|Hive]], [[Hokand Hanlığı|Hokand]] ve [[Buhara Emirliği|Buhara]] hanlıklarının Rusya egemenliğine girmesi ile Orta Asya [[Rus Türkistanı|Türkistan Valiliği]] ve Step Valiliği olarak ikiye bölündü. 1917 Bolşevik Devrimi sonrasında ise Orta Asya'da Sovyet Milliyetler Politikası çerçevesinde 1929 yılında Tacikistan'ın Birlik Cumhuriyeti olması ile bölge Dağlık Badahşan Özerk Bölgesi olarak [[Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'ne bağlandı.<ref name=":1" /> 1955 yılında ise Gharm bölgesinin dağıtılmasıyla bu bölgenin toprakları da Dağlık Badahşan bölgesine dahil edildi. 1970'lerde, Sovyet yetkilileri büyük Pamir gruplarını doğu dağlarından güneybatı Tacikistan'ın daha düz tarım alanlarına taşımaya karar verdi. Politikanın aynı anda iki hedefi gerçekleştirdiği görüldü: Pamirlerin Tacik Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin nispeten gelişmiş bölgelerine daha fazla entegre edilmesi ve tarımda emeği arttırmak.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = https://www.rferl.org/a/tajikistan-unconquerable-gorno-badakhshan-region/29534057.html | başlık = Tajikistan's Unconquerable Gorno-Badakhshan Region | erişimtarihi = 29 Aralık 2020 | dil = İngilizce | çalışma = RadioFreeEurope/RadioLiberty | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181009134149/https://www.rferl.org/a/tajikistan-unconquerable-gorno-badakhshan-region/29534057.html | arşivtarihi = 9 Ekim 2018}}</ref> 1992 yılındaki [[Tacikistan İç Savaşı]]'nda Dağlık Badahşan bölgesi Tacikistan’dan bağımsızlığını ilan etti. İç savaş esnasında ise bir süre önce batıya yerleştirilen Pamirler, rakip gruplar tarafından hedef alındılar.
Dağlık Badahşan iç savaş esnasında İslamcılar tarafından oluşturulan [[:en:United_Tajik_Opposition|Birleşik Tacik Muhalefeti]] için bir kale oldu. Dağlık Badahşanın Duşanbe yolu boyunca batı kesimi, uzun süren savaşlara sahne oldu. Rus sınır muhafızları, genel olarak Afganistan sınırı boyunca bir dizi karakolda sınır güvenliğini sağladı. Horog, Rus birliklerinin yardımıyla hükümet kontrolü altındaydı. Geri kalanı bölgeleri ise kimse tarafından kontrol edilmiyordu ve Haziran 1997 sonlarında Tacik barış anlaşması imzalandıktan ve barış yerleştikten sonra da öyle kaldı.<ref name=":2" /> İç savaşta Rusya'nın ve Özbekistan'ın desteğini alan hükümetin karşısında Dağlık Badahşan Hükümeti bağımsızlık kararından geri adım atmak zorunda kaldı. Dağlık Badahşan, Günümüzde Tacikistan içerisindeki otonom bölge statüsünü korumaktadır.<ref name="davlat" /> <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.orexca.com/tajikistan/regions/gorno_badakhshan_region.htm | başlık = Gorno-Badakhshan Autonomous Oblast (GBAO) | erişimtarihi = 26 Aralık 2020 | tarih = | çalışma = www.orexca.com | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200128190203/https://www.orexca.com/tajikistan/regions/gorno_badakhshan_region.htm | arşivtarihi = 28 Ocak 2020}}</ref> 2011 yılında Tacikistan, Pamir Dağları'ndaki 1.000 km²'lik arazinin Çin Halk Cumhuriyeti'ne devredilmesine yönelik 1999 tarihli bir anlaşmayı onaylayarak 130 yıllık bir anlaşmazlığı sona erdirdi ve böylece Çin, 28.000 km²'nin üzerindeki Tacikistan toprakları üzerindeki iddialarından vazgeçti.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-12180567|başlık=Tajikistan cedes land to China|erişimtarihi=26 Aralık 2020|tarih=13 Ocak 2011|dil=en-GB|çalışma=BBC News|yayıncı=|ad=|soyadı=}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://timesofindia.indiatimes.com/world/china/Chinas-area-increases-by-1000-sq-km/articleshow/7269616.cms | başlık = China's area increases by 1000 sq km - The Times of India | erişimtarihi = 26 Aralık 2020 | tarih = 16 Ocak 2011 | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110114143849/https://timesofindia.indiatimes.com/world/china/Chinas-area-increases-by-1000-sq-km/articleshow/7269616.cms | arşivtarihi = 14 Ocak 2011}}</ref>
| |||