Hattiler: Revizyonlar arasındaki fark

'''Hatti''' (^URU''Ha-at-ti''), M.Ö. 25002.500-20002.000/17001.700 yıllarında [[Anadolu]]'da yaşamış bir [[uygarlık]]. [[Anadolu Yarımadası]]'nın bilinen en eski adı ''Hatti Ülkesi''<nowiki>'</nowiki>dir. İlk defa [[Mezopotamya]] yazılı kaynaklarında [[Akad İmparatorluğu|Akad]] sülalesi döneminde (M.Ö. 2350-2150) kullanılan bu adlandırma, M.Ö. 7. yüzyıl [[Asur]] yıllıklarında görüldüğü üzere, M.Ö. 630 tarihlerine değinkadar süregelmiştir. Böylece Anadolu en az 1.500 yıl boyunca Hatti Ülkesi olarak tanındı. Bu ad o denli yerleşmişti ki Anadolu'da Hattilerden sonra yaşayan [[Hititler]] yaşadıkları ülkeden söz ederlerken, Hatti Ülkesi deyimini kullandılar. Bu ve bazı arkeolojik bulgular nedeniyle uzun yıllar boyunca [[Hititler]] ve Hattilerin aynı ırk ya da akraba ırklar oldukları varsayıldı.

Hititlerin [[Hattuşa]] tabletlerini ilk okuyan filologlar, hep bu tabire rastladıkları için bambaşka bir dil konuşan bu yeni kavme de Hatti adını taktılar. Oysa sonradan yine tabletlerden Hint-Avrupalı bir kavim oldukları anlaşıldı.<ref>Ekrem Akurgal Anadolu Kültür Tarihi TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları s. 49 - 55</ref> Kussar kentinde yaşayan yönetici sınıfın{{kaynak belirt}} bir araya getirdiği halk, kendini [[Nesice]] konuşan [[Nesililer]] olarak anıyordu. Ancak [[Hititler|Hitit]] biçimindeki adlandırma, bilim çevrelerinde yayıldığı için kalıcı oldu. Kaldı ki kendilerini [[Nesili]] olarak adlandıran bu grubun yanı sıra Anadolu'da ''[[Luviler]]'' ve ''[[Palalar]]'' adı ile tanınan gruplar vardı.

Hattiler, Hititçeden tamamen farklı bir dil olan [[Hattice]]yi konuşurdu. Zaten [[filolog]]lar, Hatti sözcüğünü olduğu gibi almayıp, onun [[Ahd-i Atik]]'dete zikredilen "Heth" ve "Hittim" şeklinden esinlenerek [[Almanca]] ''Die Hethiter'', [[İngilizce]] ''The Hittities'', [[Fransızca]] ''Les Hittities'' ve [[İtalyanca]] ''Gli Ittiti'' deyimlerini ürettiler. Türkçede önceleri [[Hititler|Eti]] sözcüğü kullanıldı,kullanılırken şimdi ise [[Hititler|Hitit]] deyimi yerleşti. Burada yanlış kullanılan bir adlandırmaya işaret etmek yerinde olacaktır. Birçok bilim insanı, bir zamanlar doğru olduğu sanılan, ancak şimdi isabetsiz olduğu anlaşılan "Proto-Hitit" ya da "Proto-Hatti" deyimlerini alışkanlık sonucu hâlâ kullanmaktadırlar. Hatti yerine "Proto-Hitit" tabiri kullanıldığı takdirde Hititlerin Hattilerden geldiği izlenimi ortaya çıkar. Oysa söz konusu iki halk birbirinden dil ve ırk bakımından tamamıyla ayrıdır. Hele adı Hatti olan kavmi "Proto-Hatti" diye anmak büsbütün anlamsızdır. Ancak kültürel açıdan bakıldığına Anadolu Hatti sanatının Hititler tarafından alındığını ve köklü Hatti geleneğinin Hititlerde yaşadığını görürüz. Hatti yer isimleri, şahıs isimleri ve efsaneleri Hitit kültüründe yer almıştır. Gerek [[Alaca Höyük]], gerekse son yıllarda yapılan arkeolojik kazılar, Hatti kültürünün gücünü ortaya koymaktadır. Anadolu'ya ne zaman geldikleri bilinmeyen, belki dağınık gruplar hâlinde gelmiş olan Hititler, bu gücün bir parçası olmuşlardır. [[Hitit Krallığı]]'nın hâkim yönetici sınıfı olan ve Hatti geleneği taşıyan Hitit kralları, Anadolu'yu teokratik tabanlı bir feodal yapı içinde yönetmişlerdir.