Moskova: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Victor Trevor (mesaj) tarafından yapılmış 24384448 numaralı değişiklikler geri getirildi. (TW)
Etiket: Geri al
Kayra3333 (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Görsel Düzenleyici Yeni kullanıcı görevi
73. satır:
'''Moskova''' ([[Rusça]]: ''Москва'' / ''Moskva''), [[Rusya]]'nın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir merkezinde 10.406.578'lik nüfusa sahiptir. Banliyöler de eklendiğinde 18 milyona yaklaşan bir nüfusa ev sahipliği yapar.
 
Moskova [[Doğu Avrupa|Doğu Avrupa'nın]] önemli bir politik, ekonomik, kültürel ve bilim merkezidir. Topraklarının tamamı [[Avrupa|Avrupa'da]] yer alan en büyük şehirdir, İstanbul'un ardından [[Avrupa|Avrupa'nın]] 2. en büyük şehridir <ref>http://www.citymetric.com/fabric/which-largest-city-europe-2878 {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170504141214/http://www.citymetric.com/fabric/which-largest-city-europe-2878 |tarih=4 Mayıs 2017 }}<nowiki/>Which is the largest city in Europe? - CityMetric</ref> Ayrıca Dünya'nın en büyük 18. kentsel alanına sahiptir. [[Forbes|Forbes'in]] 2013 yılı araştırmasına göre Moskova Dünya'nın en pahalı 9. şehri seçilmiştir<ref>[https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL=https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL=https://en.wikipedia.org/&referrer=https://en.wikipedia.org/&referrer=https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL=https://en.wikipedia.org/&referrer=https://en.wikipedia.org/ https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL=https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20180216030102/https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https%3A%2F%2Fwww.forbes.com%2Fsites%2Fricardogeromel%2F2013%2F03%2F14%2Fforbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again%2F&refURL=https%3A%2F%2Fwww.forbes.com%2Fforbes%2Fwelcome%2F%3FtoURL%3Dhttps%3A%2F%2Fwww.forbes.com%2Fsites%2Fricardogeromel%2F2013%2F03%2F14%2Fforbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again%2F&refURL=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2F&referrer=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2F&referrer=https%3A%2F%2Fwww.forbes.com%2Fforbes%2Fwelcome%2F%3FtoURL%3Dhttps%3A%2F%2Fwww.forbes.com%2Fsites%2Fricardogeromel%2F2013%2F03%2F14%2Fforbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again%2F&refURL=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2F&referrer=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2F |tarih=16 Şubat 2018 }} Forbes Top 10 Billionaire Cities – Moscow Beats New York Again</ref>. Aynı zamanda Dünya'nın sayılı büyük kentsel ekonomisine sahip olan Moskova, "''Global şehir''" kabul edilir. [[Turizm]] konusunda dünya çapında en hızlı büyüyen şehirler arasında yer alan Moskova, aynı zamanda yer yüzündeki en kuzeyde yer alan [[Metropol]] unvanına sahiptir. Avrupa'nın en uzun tek başına duran yapısı olan [[Ostankino Kulesi]]'ne, yine Avrupa'nın en yüksek gökdeleni unvanına sahip ''Federation Tower''<nowiki/>'a ev sahipliği yapar. 1 Temmuz 2012'deki bölgesel genişlemenin ardından yüz ölçümü 2 kat artmış olup, 233.000 kişi ise nüfusa eklenmiştir.<ref>https://www.mos.ru/city/about/ {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170322040547/https://www.mos.ru/city/about/ |tarih=22 Mart 2017 }} Из истории Москвы</ref> [[Avrupa]] Rusya'sında yer alan şehir, [[Moskova Nehri]]'nin üzerinde yer alır. Denize kıyısı olmayan en büyük şehirdir. Şehir aralarında [[Aziz Vasil Katedrali]]'nin de bulunduğu birçok tarihi bina ile zengin bir mimariye sahiptir. Kapladığı alanın %40'ını ormanlar ve yeşil alanlar oluşturması, Moskova'yı Dünya'nın en yeşil şehirlerinden biri yapar. Şehir sırasıyla [[Moskova Knezliği]], [[Rusya Çarlığı]], [[Rus İmparatorluğu]], [[Sovyetler Birliği]] ve son olarak şu anki [[Rusya]] devletine başkentlik yapmıştır. Moskova Rus kültürünün merkezi konumundadır ve içerisinde barındırdığı birçok müze, tiyatro ve akademik kurumlardan dolayı sayısız bilim adamı ve sanatçıya ev sahipliği yapmaktadır.
 
[[Rusya hükûmeti|Rusya Hükümeti]]'nin]] merkezidir. Şu anda [[Rusya devlet başkanı]]|Rusya devlet başkanı'nın]] çalışma yeri olan [[Moskova Kremlini]] de şehirdeki önemli yapılardan biridir. [[Moskova Kremlini]] orta çağ kalesi olarak inşa edilmiştir. [[Kremlin]] ile birlikte [[Kızıl Meydan]] da [[Dünya Mirası]] listesine giren yerlerdendir. Rus Parlamentosu'nun iki birimi ([[Devlet Duması]] ve [[Federasyon Konseyi (Rusya)|Federasyon Konseyi]]) de Moskova'da bulunmaktadır.
 
Şehir yaygın bir transit ulaşım ağına sahiptir. 4 uluslararası havaalanı, 9 demiryolu istasyonu, sayısız tramvay, monorail sistemi ve en önemlisi Dünya'nın en derin yer altı hızlı taşıma sistemine sahip olan [[Moskova Metrosu]] metropolün yaşamında önemli bir yere sahiptir. Ayrıca [[Moskova Metrosu]] zengin mimarisi ve 200'ü aşkın istasyonu ile şehrin simgesel noktalarından biri haline gelmiştir.
 
[[Aziz Vasil Katedrali|Rusya'nın]] iki [[Rusyanın Federal Şehirleri|federe şehrinden]] biridir. 1917 [[Ekim Devrimi]]|Ekim Devrimi'nden]] sonra Mart 1918'de başkent olmuştur. [[Moskova nehrininNehri|Moskova Nehri'nin]] içinden geçtiği bu şehir Dünya'nın en yoğun işleyen [[metro]] sistemine sahiptir. 1980 yaz olimpiyatlarına ev sahipliği yapmıştır. Moskova'da yaşayan milyarder sayısı diğer dünya şehirlerden fazladır, bu da en çok milyarderin yaşadığı şehir unvanını getirmiştir. 2007 yılı istatistiklerine göre [[dünyanın en pahalı şehirleri listesi]]nde 1. sıraya yerleşmiştir. Ayrıca [[Eurovision 2009]]'a ev sahipliği yapmıştır. [[Kızıl Meydan]], [[Lenin Mozolesi]], Tarih Müzesi, [[Bolşoy Tiyatrosu]] şehirdeki önemli mekanlardır.
 
Moskova'nın çeşitli lakapları vardır ve bunların çoğu şehrin büyüklüğüne veya Rus ulusu için önemine atıfta bulunur. Üçüncü Roma (Третий Рим), Beyaz Taşlı (Белокаменная), İlk Taç (Первопрестольная) ve Kahraman Şehir (город-герой). Moskovalı için kullanılan [[demonim]] erkekler için "москвич" (''moskviç'') kadınlar için ise "москвичка" (''moskviçka''). İngilizceye ''Muscovite'' olarak geçmiştir.
87. satır:
=== Coğrafi Konum ===
 
Moskova [[Rusya]]’nın Avrupa merkezinde, [[Oka Nehri|Oka]] ve [[İdil Nehri|Volga]] nehirlerNehirleri arası, [[Smolensk-Moskova sırtları]] (batıda), [[Moskvoretsko-Okskaya ovası]]nda (doğuda), [[Meşçyora çukureli]] (Güney-Batıda) kavşağında bulunur. Şehir alanı 2006 yılının verilere göre 1081&nbsp;km²<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mos.ru/wps/portal/!ut/p/c1/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3izECfXQHMPIwODQFMTAyMXFwNnFydvYwNvc6B8pFm8n79RqJuJp6GhhZmroYGRmYeJk0-Yp4G7izExug1wAEcDArrDQa7FbztIHo_5fh75uan6BbmhEQZZJooAqHO3lw!!/dl2/d1/L3dJVkkvd0xNQUJrQUVrQSEhL1lCcHhKRjFOQUEhIS82XzZUQkVRN0gyMDBRNTQwMkREMENEQkszMEs3LzdfNlRCRVE3SDIwMFE1NDAyREQwQ0RCSzMwVDM!?nID=6_6TBEQ7H200Q5402DD0CDBK30K7&cID=6_6TBEQ7H200Q5402DD0CDBK30K7&rubricId=1716&documentId=64586#7_6TBEQ7H200Q5402DD0CDBK30T3 | başlık = Москва в зеркале цифр, фактов, событий 2006/2007 | erişimtarihi = 13 Eylül 2010 | yayımcı = Moskova Belediyesi resmî sitesi | dil = Rusça | arşivengelli = evet }}{{Ölü bağlantı|tarih=Şubat 2020 }}</ref>, bu da [[Rusya|Rusya federasyonundaFederasyonu'nda]] şehri en küçük yapar. Ana bölümü (877&nbsp;km ²) [[Moskova Çevre Oto Yolu|çevre otoyolunda]] iken, diğeri 204&nbsp;km ² - çevre otoyolun dışında.
Ortalama deniz yüksekliğirakımı 156 m. oluştururmetredir. Arazinin en yüksek noktası Teplostanskaya Yükseltisinde ([[Rusça]]: Теплостанская возвышенность ) bulunur ve 255 m. rakıma sahiptir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.darwin.museum.ru/expos/oopt/?t=40 | başlık = Памятник природы "Высшая точка Москвы - 255 м над уровнем моря (Теплый Стан)" | erişimtarihi = 13 Eylül 2010 | yayımcı = www.darwin.museum.ru | dil = Rusça | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130727151218/http://www.darwin.museum.ru/expos/oopt/?t=40 | arşivtarihi = 27 Temmuz 2013 | ölüurl = evet }}</ref>.
 
=== İklim ===
{{Ana|Moskova iklimi}}
Moskova ılımlı kara iklimi altında, güçlü don ve yıkıcı sıcaklıklar oldukça seyrek, ancak normdan uzaklaşma sıkça görülür. [[Meteoroloji]] istasyonu verilere göre yıllın en soğuk ayı Ocak (Ortalama Orta derecesıcaklık −7,5&nbsp;°C'dir, ayrıca kış sezonunda hava sıcaklığın artma eğilimi gözlenmektegözlenmektedir.<ref>Большой энциклопедический словарь. Климат Москвы.</ref>), soğuk dalgaların zamanında hava derecesisıcaklığı -20&nbsp;°C'ye düşebilir. En sıcak ayı temmuz (Orta dereceOrtalama sıcaklık +18,4&nbsp;°C). Yaz boyunca ortalama 5 - 7 gün +30&nbsp;°C ve daha yüksek geçer. 130 yıllık dizi gözlemde en yüksek hava derecesisıcaklığı 2010 yılında +38,2&nbsp;°C iken, en alçakdüşük 1940 yılının Ocak ayında -42,2&nbsp;°C 1940 yılının Ocak ayındaolarak kaydedildikaydedilmiştir. Yıl boyu Moskova'da ve bitişikçevresindeki topraklarabölgeler 600 - 800 [[Milimetre|mm]] ( 2008 yıllı yılı- 869 [[Milimetre|mm]]<ref>{{Web kaynağı | url = http://newsru.com/russia/09jan2009/hotest2008.html | başlık = Синоптики: в 2008 году в Москве были побиты рекорды тепла и осадков | erişimtarihi = 11 Ocak 2009 | yayımcı = NEWSru.com | tarih = 9 Ocak 2009 | dil = ru | arşivurl = https://www.webcitation.org/616Ham400?url=http://newsru.com/russia/09jan2009/hotest2008.html | arşivtarihi = 21 Ağustos 2011 | ölüurl = hayır }}</ref>) yağış yağaralır. Moskova'nın kendikendine havahas rejimhavasının özelliklerinözelliklerinden birien :önemlisi hava akımıakımının şehrin merkezine akarken birlikteberaberinde yağışlar ve yakıcı sıcaklığısıcaklık getirmesigetirmesidir.
 
* Yıllık [[Sıcaklık]] Ortalaması -: +5,4&nbsp;°C ( 2007 ve 2008 yıllardayıllarında +7&nbsp;°C'yi<ref>{{Web kaynağı | url = http://pogoda.ru.net/weathernews.php?id=3284 | başlık = 2008 год стал самым тёплым в истории Москвы (абзац 1) | erişimtarihi = 11 Ocak 2009 | yayımcı = pogoda.ru.net | tarih = 11 Ocak 2009 | dil = ru | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200413063246/http://www.pogodaiklimat.ru/weathernews.php?id=3284 | arşivtarihi = 13 Nisan 2020 | ölüurl = evet }}</ref> aşmaktaydı .)
* Yıllık [[Beaufort Rüzgâr Şiddeti Skalası|Rüzgâr Hızı]] Ortalaması -: 2,3&nbsp;m/s
* Yıllık [[HavaHavadaki Nemi]]Nem Ortalaması -: 76 %
* Yıllık [[Güneş Işığı]] OrtalamaAlınan SaatSüre Miktarı -Ortalaması: 1731 saat<ref>{{Web kaynağı | url = http://pogoda.ru.net/weathernews.php?id=3284 | başlık = 2008 год стал самым теплым в истории Москвы (абзац 2) | erişimtarihi = 11 Ocak 2009 | yayımcı = [[pogoda.ru.net]] | tarih = 11 Ocak 2009 | dil = ru | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200413063246/http://www.pogodaiklimat.ru/weathernews.php?id=3284 | arşivtarihi = 13 Nisan 2020 | ölüurl = evet }}</ref> ( 2007 yılında - 2000 saat<ref>{{Web kaynağı | url = http://meteoweb.ru/cl006-4.php | başlık = Продолжительность солнечного сияния в Москве в 2007 г. | erişimtarihi = 21 Şubat 2009 | arşivurl = https://www.webcitation.org/616Hcm2nQ?url=http://meteoweb.ru/cl006-4.php | arşivtarihi = 21 Ağustos 2011 | ölüurl = evet }}</ref> üzerinde, güneşgözlemlenmiştir.) saat(Güneş miktarınınışığı alınan sürede kış aylarında azalma, ilkbahar ve yazınyaz aylarında artma eğilimi gözlenmektegözlenmektedir.)
 
{{İklim bilgi kutusu
143. satır:
|}}
 
AylarınaYıllarına göre Dereceninsıcaklığın Mutlakmutlak minimumların büyük çoğunluğu [[19. yüzyıl|XIX]] veya [[20. yüzyıl|XX]] başlangıcındayüzyıllarında kayda geçerken, bizimXXI. yüzyıllınyüzyılın başlangıcında ise 4 mutlak maksimum derecesisıcaklığı gelmektegörülmüştür.<ref name="Климат Москвы">{{Web kaynağı | url = http://pogoda.ru.net/climate/27612.htm | başlık = Температура воздуха для г. Москвы | erişimtarihi = 11 Ocak 2009 | yayımcı = Погода и климат | dil = ru | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130422052528/http://www.pogoda.ru.net/climate/27612.htm | arşivtarihi = 22 Nisan 2013 | ölüurl = evet }}</ref>
 
<table class="wikitable" style="text-align:center;">
199. satır:
== Tarih ==
{{Ana|Moskova tarihi}}
Kent içinden geçen nehirle adlandırılmıştır. Kentin adı ile ilgili bazı kuramlar bulunmaktadır fakat adının kökeni tam olarak bilinmemektedir. Çarlık döneminin başkenti [[Sankt-Peterburg|St.Petersburg'data]] batı tarzı mimari görülürken, Moskova daha çok Rus kültürünün özelliklerine sahiptir.
 
Moskova, 1917 [[Ekim Devrimi|Büyük Ekim Sosyalist Devrimi]]'nden]] sonra 12 Mart 1918'de [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]]|Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin]] ve [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'nin başkenti oldu.
 
== Resmi sembolleri ==
321. satır:
 
=== Nüfus yapısı ===
2010 yılında yapılan nüfus sayımına göre Moskova'nın nüfusu 11.503.501 kişidir. 2002 yılında yapılan nüfus sayımında şehrin nüfusunun 10.382.754 idiolarak sayılmıştır.
2010 tarihli nüfus sayımına göre Moskova'nın etnik yapısı şöyledir:
* Ruslar: 9.930.410 (%91,65)
339. satır:
* Osetler: 11.311 (%0,1)
* Diğer etnik gruplar: 164.825 (%1,6)
* 668.409 kişi etnik grubunu belirtmedibelirtmemiştir.
 
== Halk hizmetleri ==
 
=== Eğitim ve Bilim ===
Moskova [[Rusya]]|Rusya'nın]] önemli kültür merkezlerden, ülkenin ilk Yükseköğretimyükseköğretim kurulunun - ([[Slav-Yunan-Latin akademisi]] -) kurulması itibarıyla, şehirde önemli ölçüde öğretim kurumkurumları yoğunlaşırartar. Günümüzde şehirde 124 Yükseköğretimyükseköğretim Kurulukurulu faaliyette, bunların arasında Rusya'nın en eski ve en çok tanınan [[Moskova Devlet Üniversitesi]], [[Mihail Lomonosov|Lomonosov]] inisiyatifine göre 1755 yılında kuruldukurulmuştur.
 
{| cellpadding="2" style="border:3px solid green;"
392. satır:
|}
 
Moskova'da birçok genel eğitim okulukurumu faaliyette,faaliyettedir. liseLise, gimnazyumgymnasium, yatılı okulokullar dahil olmak üzere, 1800'den üzerine okul öncesifazla öğretim kurumu, 400'e yakın kütüphane, bunların yanında Rusya'nın en eski halk kitaplığı - [[Moskova Devlet Üniversitesi Bilimsel Kütüphane|MDÜ Bilimsel KütüphaneKütüphanesi]] ve ülkenin en büyük kitap deposu - [[Rusya Devlet Kütüphanesi|Rusya Devlet (Lenin) Kütüphanesi]] bulunmaktadır.<ref name="Facty">{{Web kaynağı | url = http://www.mos.ru/wps/portal/!ut/p/c1/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3izECfXQHMPIwODQFMTAyMXFwNnFydvYwNvc6B8pFm8n79RqJuJp6GhhZmroYGRmYeJk0-Yp4G7izExug1wAEcDArrDQa7FbztIHo_5fh75uan6BbmhEQZZJooAqHO3lw!!/dl2/d1/L3dJVkkvd0xNQUJrQUVrQSEhL1lCcHhKRjFOQUEhIS82XzZUQkVRN0gyMDBRNTQwMkREMENEQkszMEs3LzdfNlRCRVE3SDIwMFE1NDAyREQwQ0RCSzMwVDM!?nID=6_6TBEQ7H200Q5402DD0CDBK30K7&cID=6_6TBEQ7H200Q5402DD0CDBK30K7&rubricId=1716&documentId=64586#7_6TBEQ7H200Q5402DD0CDBK30T3 | başlık = Москва в зеркале цифр, фактов, событий 2006/2007 | erişimtarihi = 12 Ocak 2009 | yayımcı = Официальный сервер правительства Москвы | dil = ru | arşivengelli = evet }}{{Ölü bağlantı|tarih=Şubat 2020 }}</ref>
{| cellpadding="2" style="border:1px solid darkgray;"
|-
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Moskova" sayfasından alınmıştır