Diofantos: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
kaynak düzenlendi.
13. satır:
 
== Yaşamı ==
Diophantus'un hayatı hakkında maalesef oldukça az bilgi mevcuttur. Hangi dönemde yaşadığıyla ilgili yapılan çıkarımlar ancak 500 yıllık bir döneme indirgenebilinmiştirindirgenebilmiştir. Kendisinin Poligon sayılarla ilgili çalışmasında, M.Ö. 2. yüzyılda yaşamış olan İskenderiyeli [[İskenderiyeli Hypsicles]]'ten bahsetmiş olmasının yanı sıra, M.S.MS 4. yüzyılda yaşamış olan [[İskenderiyeli Theon]]'un da Diophantus'tan alıntı yapmış olması, Diophantus'un M.Ö. 2. yüzyılla M.S.MS 4. yüzyıl arasında bir dönemde yaşamış olduğunu düşündürmüştür.<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Bashmakova|ad=Isabella G.|başlık=Diophantus and Diophantine Equations|yıl=1998|yayıncı=Cambridge University Press|sayfalar=81-84|url=http://www.google.gr/books?id=GfiKG7_1qCkC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|erişimtarihi=28 Ekim 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140202121656/http://www.google.gr/books?id=GfiKG7_1qCkC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|arşivtarihi=2 Şubat 2014|ölüurl=evet}}</ref> Diophantus'un kaç yaşında öldüğüyle ilgili bilgiye ise, M.S.MS 5. yüzyılda yaşamış olan [[Metrodorus (dilbilimci)|Metodorus]]'un, çeşitli matematik bilmecelerini derlediği, ''Yunan Antolojisi'' adlı eserinden ulaşıyoruz. Bu eserde Diophantus'un öldüğü yaş ile ilgili bilmece şöyledir:
*Diophantus hayatının 1/6'nda ergenliğe erişmiştir.
*Hayatının 1/12'sini tamamladığında sakal bırakmaya başlamıştır.
30. satır:
=== Arithmetika ===
{{Ana|Arithmetika}}
[[Dosya:Diophantus-cover.jpg|sağ|küçükresim|200px|{{Ortala|1621 yılında basılan Arithmetica'nın kapağı, Yunancadan Latinceye çeviri}}]]
Arithmetika, Diophantus'un 13 cilten oluşan ve sadece 6 cildinin günümüze ulaşabildiği, yazarın ''[[opus magnum]]''<nowiki/>'udur’udur. 19. yüzyılda yaşamış olan Matematik tarihçisi [[Hankel]]'in tanımlamasına göre, "Arithmetika 5 farklı katagoridekategoride 130 problemi içerir." Hankel ayrıca bu problemleri çözümlenişlerine göre iki gruba ayırır:
:1) Tek çözümü olanlar (''Determinate'')
:2) Genel çözümü olanlar (''Indeterminate'').
1. cilt tek çözümlü cebir problemlerini içerirken, 2, 3, 4 ve 5. ciltler genel çözümlü cebir problemlerini içerir. 6. cilt ise dik üçgenle ilgili aritmetik problemleri içerir. Diophantus Arithmetika'daki problemleri analitik bir şekilde, değişkenleri ve bilinmiyenleribilinmeyenleri semboller yardımıyla ifade etmiştir.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Kirschenbaum | ad = Marni | başlık = Alexandrian Algebra according to Diophantus | url = http://www.math.rutgers.edu/~cherlin/History/Papers2000/kirschm.html | yayıncı = Ruthgers | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150321024151/http://math.rutgers.edu/~cherlin/History/Papers2000/kirschm.html | arşivtarihi = 21 Mart 2015 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
Diophantus'un ölümünden sonra Arithmetika ve diğer çalışmaları batı dünyasında (Avrupa'nın [[karanlık çağ|Karanlık Çağ']]a girmesinden dolayı) unutulmuştur. [[Arithmetika]]'nın büyük bölümünün bugüne ulaşabilmesinin sebebi, [[Araplar|Arap]] alimlerin bu eser üzerinde tafsilatlı bir şekilde çalışmasıdır.<ref name="Dioph">{{Web kaynağı | url = http://www.crystalinks.com/diophantus.html | başlık = Diophantus | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131021182917/http://www.crystalinks.com/diophantus.html | arşivtarihi = 21 Ekim 2013 | ölüurl =hayır}}</ref>
 
Arithmetika'nın Latinceye ilk çevirisi [[Bombelli]] tarafından 1570 yılında yapılmış fakat basılmamıştır. Bununla birlikte Bombelli, Diophontos'un çalışmasının bir kısmını kendi cebir çalışmasında kullanmıştır. Arithmetika'nın en bilinen Latince çevirisi ise [[Bachet]] tarafından 1621 yılında yapılmıştır. Arithmetika'nın 1621 baskısı, [[Fermat]]'ın meşhur [[Fermat'nın son teoremi|Son Teorem'ini]] yazmasından sonra daha da bir önem kazanmıştır.<ref name="Dioph">{{Web kaynağı | arşivengelli = evet}}</ref>
 
=== Diophantus denklemi ===
{{Ana madde |Diophantus Denklemi }}
Diophantus denklemi, çözümü tam sayı olan ve içindeki tüm değişkenlerin de tam sayı olduğu denklemlerdir. Diophantus bu denklemlerde [[çıkarma]] işlemi, bilinmeyen değişkenler ve sayının üs değişkenleri için semboller kullanmıştır.<ref name="glossary">{{Web kaynağı | url = http://primes.utm.edu/glossary/xpage/Diophantus.html | başlık = Diophantus | erişimtarihi = 29 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150515022321/http://primes.utm.edu/glossary/xpage/Diophantus.html | arşivtarihi = 15 Mayıs 2015 | ölüurl =hayır}}</ref> Bu denklemlere en basit örnek (modern sembollerle) aşağıdaki gibidir;
 
:<math> aX = b </math>
- a ve b tam katsayılar, X ise bir ''tam sayı bilinmeyen''dir.
 
İki değişkenli örnek:
:<math> X + Y = 1 </math>
Bu eşitlikte her bir X değeri için tek bir Y çözümü vardır (<math> Y=1-X </math>). Bu eşitliğin çözüm kümesi ise şudur:
:Her X ∈ Z için (X, 1 − X)
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Diofantos" sayfasından alınmıştır