Hürmüz Boğazı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
Maddeye eklemeler yapıldı. Alt başlıklara bölündü. Bilgi kutusu eklendi. |
||
1. satır:
{{eksik}}
{{Diğer anlamı|Hürmüz (anlam ayrımı)}}
{{Boğaz bilgi kutusu
| adı = Hürmüz Boğazı
| resim = Straße von Hormuz.jpg
| başlık = Uydudan Hürmüz Boğazı
| bağladığı_sular= Basra Körfezi - Umman Körfezi
| ülke = {{Unbulleted list|[[İran]]|[[Umman]]|[[Birleşik Arap Emirlikleri]]}}
| uzunluk =
| en_geniş = 95 km<ref name="thoughtco">{{web kaynağı |soyadı1=Amanda |ad1=Briney |başlık=Strait of Hormuz |url=https://www.thoughtco.com/strait-of-hormuz-1435398 |website=thoughtco |erişimtarihi=15 Aralık 2020 |arşivURL=http://web.archive.org/web/20201215110620/https://www.thoughtco.com/strait-of-hormuz-1435398 |arşivtarihi=15 Aralık 2020 |tarih=23 Ocak 2020}}</ref>
| en_dar = 33 km<ref name="thoughtco"/>
| en_derin =
| dipçe =
}}
[[Dosya:Strait of Hormuz.jpg|küçükresim|Hürmüz Boğazı gemi geçiş güzergahları]]
'''Hürmüz Boğazı''' ([[Arapça]]: مضيق هرمز - Madîk Hürmüz, [[Farsça]]: تنگه هرمز - Tange-ye Hormoz) [[Umman Körfezi]] ile [[Basra Körfezi]]'ni birbirine bağlayan boğazdır.
Boğazın [[kuzey]] kıyısında [[İran]], [[güney]] kıyısında ise [[Umman]] toprakları bulunur. Genişliği 33 ila 95 kilometre kadardır. [[Keşm Adası|Qeshm]], [[Hürmüzgan Eyaleti|Hürmüz]] ve Hengam adalarını içerir ve özellikle [[Basra Körfezi]]'ndeki çeşitli limanlardan toplanan petrol, tankerler aracılığıyla bu su yolunu kullanarak dünyaya taşındığı için büyük stratejik ve ekonomik öneme sahiptir.<ref>{{web kaynağı |başlık=Strait of Hormuz |url=https://www.britannica.com/place/Strait-of-Hormuz |website=Britannica |erişimtarihi=15 Aralık 2020 |arşivURL=https://web.archive.org/web/20201128150838/https://www.britannica.com/place/Strait-of-Hormuz |arşivtarihi=28 Kasım 2020}}</ref>
Hürmüz Boğazı enerji taşımacılığı açısından alternatifsizdir. Kuveyt, Irak, İran, Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar ihraç ettikleri petrolü Hürmüz'den uluslararası pazarlara ulaştırmaktadır. Dünya sıvılaştırılmış gaz ([[LNG]]) ihracatının %66'sı Hürmüz Boğazından geçmektedir<ref name=demir/>.▼
== Deniz trafiği ==
Hürmüz Boğazı güvenliğinin sağlanması bazı sorunları barındırır. Zayıf askeri güce sahip körfez ülkeleri boğazın güvenliğini sağlamakta yetersiz kalmaktadır. Bu durunda güçlü devletlerin bölge ile ilgilenmesi zorunlu olmaktadır. ABD [[İran İslam Devrimi]]ne kadar Suudi Arabistan ve İran ortaklığı ile boğazın güvenliğini sağlamaya çalıştı. 1979 devriminden sonra Amerikan karşıtı politikalar yürüten İran, Hürmüz Boğazını tehdit etmeye başladı. [[Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi|Körfez İşbirliği Ülkeleri]] ([[Suudi Arabistan]], [[Bahreyn]], [[Katar]], [[Kuveyt]], [[Umman]], [[Birleşik Arap Emirlikleri]]) buna İran tehdidine karşı 2000 yılında savunma paktı imzaladılar. NATO’ya benzer şekilde 'üye ülkelerin birine yapılan saldırı, tümüne yapılmış sayılır' kuralını kabul edildi. [[İKÖ]] güvenliğin sağlanması amacıyla [[NATO]] ile de iş birliği yapmaya çalışmaktadır. ABD körfez ülkeleriyle çeşitli savunma anlaşmaları yapmış, askeri üsler kurmuştur.<ref name=demir/>.▼
Hürmüz Boğazı bir "dar nokta" olarak kabul edilir. Çünkü sular, boğazın genişliği boyunca petrol tankerleri için yeterince derin değildir. Derinliği [[Musandam Yarımadası]]'nın yakınında en fazladır ve kuzeye İran kıyılarına doğru ilerledikçe incelir. Bununla birlikte, her biri üç km olan denizcilik şeritlerinin genişlikleri çok daha dardır. Boğazdan geçen ticari trafik genel olarak Musandam Yarımadası'nın kuzeyindeki belirlenmiş olan bu şeritlerden geçer. Bu alandaki derinlikler 200 metrenin üzerine çıkmaktadır.<ref name="strauss">{{web kaynağı |başlık=Strait of Hormuz |url=https://www.strausscenter.org/strait-of-hormuz-geography/ |website=Strausscenter |yayıncı=University of Texas |erişimtarihi=15 Aralık 2020 |arşivURL=https://web.archive.org/web/20201011113547/https://www.strausscenter.org/strait-of-hormuz-geography/
|arşivtarihi=11 Ekim 2020}}</ref>
Hava yıl boyunca kuru ve sıcaktır, Temmuz ve Ağustos ayları özellikle en sıcak aylardır. Bu nedenle [[Kum fırtınası|kum fırtınaları]], sabah sisi ve pus, Boğaz'da görüşü zorlaştırmaktadır. Kum fırtınaları, özellikle kurak yaz aylarında İran'ın güney kıyılarında oldukça yaygındır. Açık denizdeki rüzgarlar hem nem hem de toz taşıyarak Körfez'deki petrol tankerlerinin yükleme ve boşaltma operasyonları için tehlike oluşturabilmektedir.<ref name="strauss"/>
Hürmüz Boğazı'ndaki bir diğer sorun ise [[karasuları]] meselesidir. İran ve Umman'ın karasularını 3 mil olarak uyguladığı zamanlarda, 21 mil genişliğindeki boğazdan geçişte herhangi bir sorun bulunmuyordu. Boğazın orta kısmında geniş bir [[Uluslararası sular|uluslararası suyolu]] bulunuyordu. Fakat İran’ın 1959, Umman'ın 1972 yılında karasularını 12 mile çıkarmaları geçişlerde sorun oluşturmuştur. Bu durumda boğazın uluslararası su alanı kalmamış, tüm sular İran ve Umman'ın karasuları haline gelmiştir▼
== Ticari değeri ==
▲
== Jeopolitik durumu ==
▲Hürmüz Boğazı güvenliğinin sağlanması bazı sorunları barındırır. Zayıf askeri güce sahip körfez ülkeleri boğazın güvenliğini sağlamakta yetersiz kalmaktadır. Bu durunda güçlü devletlerin bölge ile ilgilenmesi zorunlu olmaktadır. ABD [[İran İslam Devrimi]]ne kadar Suudi Arabistan ve İran ortaklığı ile boğazın güvenliğini sağlamaya çalıştı. 1979 devriminden sonra Amerikan karşıtı politikalar yürüten İran, Hürmüz Boğazını tehdit etmeye başladı. [[Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi|Körfez İşbirliği Ülkeleri]] ([[Suudi Arabistan]], [[Bahreyn]], [[Katar]], [[Kuveyt]], [[Umman]], [[Birleşik Arap Emirlikleri]]) buna İran tehdidine karşı 2000 yılında savunma paktı imzaladılar. NATO’ya benzer şekilde 'üye ülkelerin birine yapılan saldırı, tümüne yapılmış sayılır' kuralını kabul edildi. [[İKÖ]] güvenliğin sağlanması amacıyla [[NATO]] ile de iş birliği yapmaya çalışmaktadır. ABD körfez ülkeleriyle çeşitli savunma anlaşmaları yapmış, askeri üsler kurmuştur.<ref name=demir/>
▲Hürmüz Boğazı'ndaki bir diğer sorun ise [[karasuları]] meselesidir. İran ve Umman'ın karasularını 3 mil olarak uyguladığı zamanlarda, 21 mil genişliğindeki boğazdan geçişte herhangi bir sorun bulunmuyordu. Boğazın orta kısmında geniş bir [[Uluslararası sular|uluslararası suyolu]] bulunuyordu. Fakat İran’ın 1959, Umman'ın 1972 yılında karasularını 12 mile çıkarmaları geçişlerde sorun oluşturmuştur. Bu durumda boğazın uluslararası su alanı kalmamış, tüm sular İran ve Umman'ın karasuları haline gelmiştir.<ref name=demir>{{Web kaynağı | url = http://dergipark.ulakbim.gov.tr/khosbd/article/download/5000050094/5000047359 | başlık = Basra Bölgesi’nin Enerji Kaynakları ve Hürmüz Boğazı’nın Önemi | yazar = DEMİR, Ali | tarih = Mayıs 2014 | eser = İran'ın Basra Körfezi’ni Bloke İhtimali ve Hürmüz Boğazı’ndan Geçişlerin Uluslararası Hukuk Açısından Analizi | yayıncı = Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2014 | erişimtarihi = 2 Eylül 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151219131359/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/khosbd/article/download/5000050094/5000047359 | arşivtarihi = 19 Aralık 2015 | ölüurl = evet }}</ref>
== Kaynakça ==
| |||