Ambroise Paré: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzenlemeler ve imla
Etiketler: AWB Ücretsiz blog veya wiki bağlantısı içeren madde
k düzeltme
Etiketler: AWB Ücretsiz blog veya wiki bağlantısı içeren madde
24. satır:
'''Ambroise Paré''' (y. 1510 - 20 Aralık 1590), [[II. Henri (Fransa kralı)|II. Henry]], [[II. François]], [[IX. Charles]] ve [[III. Henri (Fransa kralı)|III. Henry]] için hizmette bulunmuş Fransız cerrahtır. Cerrahinin ve modern adli patolojinin babalarından biri olarak kabul edilir ve özellikle yaraların tedavisinde cerrahi teknikler ve savaş alanı tıbbında öncüdür. Aynı zamanda bir [[anatomi]]stti ve birkaç cerrahi alet icat etti. Aynı zamanda Parisli Cerrah loncasının bir parçasıydı.
 
Piémont kampanyasında (1537-1538) Kaptan Rat'a verdiği bakımla ilgili kişisel notlarında Paré şunları yazdı: ''Je le pansai, Dieu le guérit'' ("Onu ''sardım'' ve Tanrı onu iyileştirdi"). Bu, kariyeri boyunca kullandığı bir felsefenin somut örneğidir.<ref>Jean-Pierre Poirier, ''Ambroise Paré'', Paris, 2006, p.&nbsp;42.</ref><ref>In 1522, near Metz, a citizen had been pierced by twelve sword thrusts and was left to die; but Paré was able to treat him: "I was his doctor, pharmacist, surgeon and cook: I bandaged him until the end of the treatment, and God healed him." (Jean-Michel Delacomptée, ''Ambroise Paré, La main savante'', Gallimard, 2007, pp. 166–167166-167.) originally from ''Voyage d'Allemagne'', ''Œuvres'', t. III, p. 698. Elsewhere Paré also wrote: "Preservation lies more in the divine providence than in the physician or surgeon’s advice." (Jean-Pierre Poirier, ''Ambroise Paré'', Paris, 2006, p. 33.)</ref> [[Laval, Mayenne|Laval]]'daki heykelinin üzerine yazılan bu sözler, Latince atasözü ''medicus curat, natura sanat''ı anımsatmaktadır.
 
== Erken dönemi ==
31. satır:
== Tıp ==
[[Dosya:Title_page_of_Ambroise_Pare's_Ouevres.jpg|küçükresim|Ambroise Paré's Oeuvres'in başlık sayfası.]]
Paré keskin bir gözlemciydi ve günün inançlarının eldeki kanıtların yerini almasına izin vermedi. Otobiyografik kitabı ''Farklı Yerlerde Yolculuk'ta'' anlattığına göre Paré, savaş alanına döndüğünde bilimsel bir yöntemi uyguladı. Geleneksel şekilde kaynayan [[mürver]] yağı ve koterizasyon ile tedavi edilen bir grup hastayı ve geri kalanını yumurta sarısı, gül yağı ve terebentin ile yapılan bir tarifle karşılaştırdı ve gece boyunca kaldı. Paré, kaynar yağla tedavi edilen askerlerin acı içinde olduğunu, merhemle tedavi edilenlerin ise terebentinin antiseptik özelliklerinden dolayı iyileştiğini keşfetti. Böylece bu yöntemin etkinliğini kanıtladı ve daha sonra koterizasyondan kaçındı.<ref>Ambroise Paré, "A Surgeon in the Field," in The Portable Renaissance Reader, James Bruce Ross and Mary Martin McLaughlin, eds. (New York, Viking Penguin, 1981): 558–563558-563.</ref> Ancak bunun gibi tedaviler yıllar sonrasına kadar yaygın olarak kullanılmadı. İlk kitabı ''olan Arquebus ve ateşli silahların neden olduğu yaraları tedavi etme yöntemi'' 1545'te yayınladı.
 
Paré ayrıca ampütasyon sırasında koterizasyon yerine arterlerin ligatürünü (ilk olarak Galen tarafından kullanılan) yeniden kullandı.<ref>Paget (1897), p. 26.</ref> Kırmızı-sıcak bir demir ile yaraları mühürlemenin olağan yöntemi, kanamayı durdurmada başarısız oldu ve hastaların şoktan ölmesine neden oldu. Bağlama tekniği için modern hemostatların öncülü olan "''Bec de Corbeau''" ("karga gagası")'nı tasarladı. Ligatürler sıklıkla enfeksiyon yaysa da, cerrahi uygulamada hala önemli bir dönüm noktasıydı. Paré, 1564 tarihli ''Treatise on Surgery'' adlı kitabında ampütasyon sırasında kanamayı önlemek için ligatür kullanma tekniğini ayrıntılı olarak anlattı. Paré, yaralı askerlerle yaptığı çalışmada, ampute kişilerin kesilen 'hayalet' uzuvda duyu olarak algıladıkları acıyı kayda geçirdi. Paré, hayalet ağrıların uzuv kalıntılarında değil beyinde (günümüz tıp camiasının fikir birliği) meydana geldiğine inanıyordu.<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2007/01/070118-phantom-limb.html News.nationalgeographic.com]</ref> Ayrıca birçok beyin cerrahisi prosedürü gerçekleştirdi.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Ambroise Paré and 16th century neurosurgery|yazarlar=Banerjee|tarih=April 2011|sayı=2|sayfalar=193-196|çalışma=British Journal of Neurosurgery|cilt=25|issn=1360-046X|pmid=21545326|doi=10.3109/02688697.2010.544786}}</ref>
39. satır:
Paré, 16. yüzyılın ortalarında [[Obstetrik|kadın doğumunun]] ilerlemesinde önemli bir figürdü. Podalik versiyon uygulamasını yeniden canlandırdı ve baş prezentasyonu durumunda bile bu ameliyatı yapan cerrahların bebeği parçalamak ve bebeği parça parça çıkarmak zorunda kalmadan, genellikle bebeği güvenli bir şekilde doğurtabileceğini gösterdi.
 
Paré ayrıca, bir yol olmadığı için dişlerin diş etlerinden çıkmadığı ve bu başarısızlığın bir ölüm nedeni olduğu inancıyla, diş çıkarma sırasında bir [[Neşter|lanset]] kullanarak bebeklerin diş etlerinin delinmesi yöntemini tanıttı. Bu inanç ve uygulama, bazı istisnalar dışında, on dokuzuncu yüzyılın sonuna doğru giderek daha tartışmalı hale gelene ve ardından terk edilinceye dek yüzyıllar boyunca devam etti.<ref>"The lancet and the gum-lancet: 400 years of teething babies", Ann Dally, The Lancet, Volume 348, Issue 9043, 21–2821-28 December 1996, Pages 1710–17111710-1711</ref>
 
Paré, çalışmalarını [[Latince]]ye çeviren öğrencisi Jacques Guillemeau tarafından ustalıkla görevlendirildi ve daha sonraki bir dönemde [[ebelik]] üzerine bir inceleme yazdı. Bunun İngilizce çevirisi 1612'de Childbirth ''(veya Kadınların Mutlu Doğumu) adıyla yayınlandı''.
45. satır:
1552'de Paré, [[II. Henri (Fransa kralı)|II]] . [[II. Henri (Fransa kralı)|Henry]] yönetimindeki [[Valois Hanedanı|Valois Hanedanlığı'nın]] kraliyet hizmetine kabul edildi; ancak kralın 1559'da bir turnuva sırasında kafasına aldığı ölümcül darbede kralı iyileştiremedi. Paré, 1590'da vefat edene kadar Fransa Krallarının hizmetinde kaldı ve II. Henry, II. Francis, Charles IX ve Henry III'e hizmet etti.
 
Henri IV'ün başbakanı Sully'ye göre Paré bir [[Huguenotlar|Huguenot'du]] ve 24 Ağustos 1572'de, [[Aziz Bartalmay Yortusu Kıyımı|St. Bartholomew Katliamı günü]], Kral Charles IX Paré'yi bir elbise dolabına kilitleyerek hayatını kurtardı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Ambrose {{sic}} Paré, Father of Modern Surgery|yazarlar=Mallon|tarih=December 1913|sayı=4|sayfa=346|çalışma=Records of the American Catholic Historical Society of Philadelphia|cilt=24}}</ref> 20 Aralık 1590'da 80 yaşında doğal nedenlerden ötürü Paris'te öldü<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://jdc.jefferson.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=https://www.google.com/&httpsredir=1&article=1033&context=gibbonsocietyprofiles|başlık=Ambroise Pare (1510 to 1590): A Surgeon Centuries Ahead of His Time|yazarlar=Shen|tarih=June 2014|yazarlarıgöster=2|biçim=PDF|sayfa=538|çalışma=The American Surgeon|cilt=80|doi=10.1177/000313481408000614}}</ref> ve Saint André-des-Arts kilisesine gömüldü.<ref>Mallon (1913), p. 343.</ref> Paré'nin Huguenot davasına sempati duyduğuna dair kanıtlar olsa da, tehlikeden kaçınmak için Katolik gibi görünmeye devam etti: iki kez evlendi, gömüldü ve çocuklarını Katolik inancına göre vaftiz ettirdi.<ref>Paget (1897), pp. 251–254251-254.</ref>
 
Paré'nin eserlerinden oluşan bir koleksiyon (savaş alanındaki askerleri tedavi etme deneyimlerine dayanarak bunları hayatı boyunca ayrı ayrı yayınladı) 1575'te Paris'te yayınlandı. Bu eserler sık sık yeniden basıldı, Almanca ve Hollandaca olarak birkaç baskı çıktı ve İngilizce çeviriler arasında Thomas Johnson'ın (1634) çevirisi vardı.
56. satır:
 
== Protezler ==
Paré hem cerrahi amputasyon uygulamasına hem de uzuv [[protez]]lerinin tasarımına katkıda bulundu.<ref>[http://www.todayinsci.com/P/Pare_Ambroise/PareProstheses.htm "Prostheses by Ambroise Paré"] drawings</ref><ref>Thurston, Alan J. (2007) "Paré and prosthetics: the early history of artificial limbs" ''ANZ Journal of Surgery'' 77(12):&nbsp;pp.&nbsp;1114–11191114-1119, {{Doi|10.1111/j.1445-2197.2007.04330.x}}</ref> Ayrıca emaye altın, gümüş, [[porselen]] ve camdan yapay gözler yaparak<ref>Snyder, Charles (1963) "Ambroise Pare and Ocular Prosthesis" ''Archives of Ophthalmology'' 70(1):&nbsp;pp.&nbsp;130–132130-132</ref> bazı oküler protezler icat etti.
 
== Anısı ==
76. satır:
* [https://e-monumen.net/patrimoine-monumental/monument-a-ambroise-pare-laval/ Ambroise Paré heykeli, Place du Jet d'eau, Laval, Fransa]
* [https://web.archive.org/web/20110927020646/http://archive.nlm.nih.gov/proj/ttp/v2/books/#!/ambroise_pare_oeuvres Paré's ''Oeuvres'in'' sanal bir kopyasını içeren sayfa]
* {{Kaynak|url=https://books.google.com/books?id=s2PsYxqqiSIC|başlık=Ambroise Paré and His Times, 1510–15901510-1590|yayıncı=G.P. Putnam's sons|yıl=1897}} . 186-7. Sayfalardaki Bezoar taş hikayesi. Paré not a huguenot, sayfa 84
* [http://www.mcqsurgery.com/famous Tarihte Ünlü Cerrahlar]
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ambroise_Paré" sayfasından alınmıştır