Vikipedi

Kağan: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.422 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
Serkanb06 (mesaj | katkılar)
5 değişiklik
Kategoriler eklendi
Etiketler: Geri alındı Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
1. satır:
'''Kağan''', '''(Kaan)''' Moğol ve Türk devletlerinde hükümdarlar tarafından kullanılan unvanlardan birisi ve göreceli olarak en eskilerindendir. [[Avarlar]] döneminden beri Türk devlet kültürü "kağan" sözcüğünü barındırmaktadır. Bu bağlamda "kağan", [[Tanhu]], [[Hakan]], [[Bey]], [[Toktamış]], [[Giray]] gibi Türkçe bir sözcük olup Türk devletleri için ayırt edici bir özellik de oluşturur. Kağanın eşine ise kağatun denilir.<ref name= "at"/>
{{Diğer anlamı|Hakan (anlam ayrımı)}}
'''Hakan''', [[Türkler|Türk]] ve [[Moğollar|Moğol]] devlet geleneğinde imparatorlara verilen unvandı. Bazı Türk dillerinde '''Hagan''' olarak da söylenir. Moğollar [[Kağan]] derler. Birleşmiş hanlıklardan veya krallıklardan oluşan ülkeyi, bir topluluğu veya bir boyu yöneten kişi. Kralların kralıdır. Türk tarihinde yer alan [[Karahanlılar|Karahan]] devletine diğer uluslar Hakanya adını vermişlerdir. Kelime, soy ve soyluluk anlamları içerir. [[Han (unvan)|Han]] sözcüğü ile bağlantılıdır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:TurkSoylenceSozlugu.pdf |başlık=Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt |erişimtarihi=2 Ocak 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20111213090506/http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:TurkSoylenceSozlugu.pdf |arşivtarihi=13 Aralık 2011 |ölüurl=hayır }}</ref>
 
==Köken bilimi==
"Hakan", "[[Kağan]]" sözcüğünün ses değişimi oluşan bir sözcüktür (han-kağan=hakan). Bu bağlamda [[Tanhu]] gibi imparatorluk anlamları kazanmış bir sözcüktür{{Kaynak belirt}}. [[Türkler|Türk]], [[Moğollar|Moğol]] ve [[Tatar]] "büyük-hanları" için, "hükümdarlar hükümdarı" anlamında kullanılan bir san.<ref>{{Web kaynağı |url=http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=Hakan&ayn=tam |başlık=TDK ''BSTS / Tarih Terimleri Sözlüğü'' 1974 |erişimtarihi=12 Eylül 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100503102706/http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=hakan&ayn=tam |arşivtarihi=3 Mayıs 2010 |ölüurl=evet }}</ref> ve [[Alp Er Tunga|Afrasyab]]'a verilen ungun'dur.
Atsız, kağan kelimesinin büyük, ulu anlamındaki kağa kelimesinden türediğini savunmaktadır. Buna kanıt olarak kağanın yönetsel güçte etkili olan eşine kağatun denilmesini kanıt göstermektedir.<ref name="at">Atsız, Nihal, Türk Ansiklopedisi, [https://books.google.com.tr/books?id=JLPrCQAAQBAJ&pg=PT73&lpg=PT73&dq=ka%C4%9Fatun&source=bl&ots=KjHK9LYMGv&sig=H-06B_afOUgTkLNre3gkmr1YCQ8&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwiiscyoiYnLAhUDGZoKHVUIAlMQ6AEIQzAI#v=onepage&q=ka%C4%9Fatun&f=false ''kağan maddesi'']</ref> Bir görüşe göre ise, kağa kan (kan eski Türkçede "baba" anlamına gelir) kelimelerinin birleşiminden meydana gelmiştir. Bu da ''hanların hanı veya kralların kralı'' anlamına gelmektedir ki, [[Farsça]]'da ''şehinşah ('''Şahların Şahı''')'' ve [[Latince]] ''imperator'' kelimesinin Türkçedeki karşılığıdır. İslam kaynaklarında kağan kelimesinden çok bu kelimenin Farsçaya uyarlanmış hâli olan [[hakan]] kelimesi kullanılır.
 
Kağan unvanı aynı zamanda Türkçe olması açısından da önemlidir. Türkçede "[[Sultan]]", "[[Melik]]" gibi Arapça ve "[[Şah]]", "[[Padişah]]", "Hünkar" gibi Farsça unvanlardan ayrılır.
Hakan unvanını diğer Türkçe unvanlardan ayıran en önemli özellik ise [[Türk tarihi]]'nin [[İslam]] döneminde kullanımının devam etmesidir. [[Hilâfet]] sonrasında bile [[Osmanlı Devleti|Osmanlı]] padişahları "Hakan" unvanını kullanmakta ısrar etmiş ve [[Türk devlet kültürü]] içerisinde unvan yaşamını sürdürmüştür.<ref>http://akademikperspektif.com/2014/08/26/osmanli-sultanlarinin-unvanlari-ve-egemenlik-kavrami</ref><ref>http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=HAKAN</ref><ref>https://tr.m.wikisource.org/wiki/Kanuni_Sultan_Süleyman’ın_Kral_Fransuva’ya_fermanı</ref>
 
Kağan kelimesinin okunuşundan dolayı Moğolca Kaan kelimesi de Türkçeye girmiştir.
== Kaynakça ==▼
 
{{Kaynakça}}
▲== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
 
==Ayrıca bakınız==
* [[Hakan]]
* [[Han (unvan)|Han]]
 
{{Göktürkler}}
 
[[Kategori:Türk unvanları]]
[[Kategori:Moğol tarihi]]
[[Kategori:Türk kültürü]]
[[Kategori:Medyumluk]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kağan" sayfasından alınmıştır