Karakutu: Revizyonlar arasındaki fark

'''Kara kutu''', ([[İngilizce]] - ''Flight recorder''), Halk arasında "''karakutu''" ya da "''kara kutu''" olarak bilinen ve uçuş esnasında bir uçakta ki belli başlı verileri kaydetmeye yarayan araçtır. Hava olayları ve kazalarının soruşturulmasında kolaylık sağlaması amacıyla [[hava taşıtı|hava taşıtlarında]] bulunmaktadır. Çeşitli özelliklerine göre sınıflara ayırılır:

* ''Tip 1'': Sadece kokpit ile yer, kokpit ile diğer hava araçları ve mürettebatın kendi arasındaki konuşmaları kaydeden cihazcihazdır.

* ''Tip 2'': SadeceSes uçuşkayıtlarını verilerinies kaydedengeçerek, vesadece sesuçuş kaydetmeyenverilerini kaydeden cihazcihazdır.

* ''Tip 3'': Hem ses hem de uçuş verilerini kaydeden cihaz., Kısacakısaca FDR/CVR olarak bilinir. Günümüzde en yaygın kullanılan kara kutu tipidir.

Kara kutular kullanıldıkları uçaklara göre farklılıklarfarklılık gösterirler. En detaylı kayıt, büyük yolcu uçaklarında yapılıryapılabilir. Küçük bir uçakta kaydedilecek parametre sayısı ve çözünürlükleri uçağın kullanılacağı sınıfa göre değişirdeğişiklik göstermektedir. 2 kişilik bir akrobasi uçağında kaydedilecek veriler 15 ile 20 arasında değişirdeğişiklik gösterir. Bu konudakonuya referansilişkin olarak [[SAE]] AS 8039A dokümanı referans alınabilir. Büyük uçaklarda ise bu sayı, 88 temel parametreparametreye kadar vardırulaşabilir. Bu parametrelerin türetilmesi ile bir uçakta toplam kaydedilecek bilgiveri belli olur. Yolcu uçaklarında bu kriter sayısı 250 'ye yaklaşabiliryaklaşır. Bu veriler bir kaza olması durumunda incelenirincelemeye alınır ve kazakazaya nedenisebebiyet anlaşılırveren etmenlere kolayca ulaşılabilir. Örneğin Pilotunpilot motor gücünü arttırdığı Güçarttırdığında, kolugüç nunkolunun herhangi bir andaki değeri motor gücügücünün değeri ile aynıeşitlenmiyorsa, bu demektir değilseki güç kolu ile motor bağlantısıarasındaki kopmuşturbağlantı diye yorumlanabilirkopmuştur. BuEdinilen bilgiler, [[kokpit]] ses kayıtları ile kıyaslanarakdesteklenerek emin olunurbilgilere ulaşılır. Şayet arıza fark edilmişse pilot bunu yere bildirmeye çalışacak, bubunun konuşmalarsonucunda kayıt altına alınan ses kayıtları da kara kutudakutuya kaydolacaktıraktarılacaktır.

Bu kayıtlar sadece kaza durumunda değil, aynı zamanda amatör bir öğrenci pilotun uçuş performansının değerlendirilmesinde de incelenebilirkullanılabilir.

Aşağıdaki listede verilenlerverilen maddeler orta büyüklükte bir uçakta kaydedilecek 88 parametreden sadece bazılarıdır:

# Basınç irtifası

== Ne kadar sağlamdırdayanıklı olması gerekir? ==

# Kara kutu her 3 ekseneksende de aynı anda 1000 g'lik güçte yarı dalga sinüs biçimli çarpmaya dayanıklı olmalıdır. (g=9.81 m/s²)

# Kara kutu 0,05 inch2 'lik bir alanda 250 kilogramlık ani bir baskıya dayanabilmelidir. (bozuk para büyüklüğünde, 5 ton ağırlığında olan bir nesne yere 5düşecek tonolsa, kaldırabilecek düşsegüçte kaldıracakolması güçanlamına demektirgelir).

# 18 'inch derinliğinde kumun altında çalışabilmelidir (45 santim).

Yukarıda verdiğimizbulunan maddeler bir kara kutunun kullanım izni almadan evvel geçtiği testlerin bir listesidir. Bu testleri geçemeyen bir kara kutununkutu biraracının uçağauçakta takılmasınakullanılmasına izin verilmez. Bunlar dışında pek çok test daha uygulanmaktadır.

# TSO 124A, fisikselfiziksel ve genel gereksinimler.

Bunun dışında kara kutular askeri ve sivil olarak da 2 yesınıfa ayrılır. Sivil uçaklarda uçakuçakların içerisinde kesinlikle birverileri silmesilmeye tuşuyarayan yokturherhangi bir tuş bulunmaz. KaraSivil uçaklarda kayıt altına alınan kara kutudaki veriveriler asla silinemez. Oysa askeri kara kutular yüksek önem arz eden görevlerde de kullanıldıkları için farklıdırlar. Düşman bölge üzerinde vurulan bir askeri pilot, bilgilerbilgilerin düşman eline geçmesingeçmemesi diye,için kara kutununkutudaki verileri uçakta bulunan tek bir tuşla ile silme tuşunayetkisine basarsahiptir. veBöylece kara kutuda depolanan tüm veriyiveriler temizlenmiş silerolur.