Vikipedi

Şogi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
12. satır:
9 yatay (dan 段, ‘basamak’) ve 9 dikey (suj i筋, ‘sıra’) yoldan oluşan 81 kareli ve fiziksel özellikleri [[go]] tahtasına oldukça benzeyen bir tahtada ('''shōgiban''' 将棋盤), karşılıklı iki oyuncu tarafından oynanır. ‘Kareler’, dikdörtgendir. Birinci oyuncuya '''Sente''' 先手, ikinci oyuncuya '''Gote''' 後手 denir, ancak Batı dillerinde bunlar sırasıyla siyah ve beyaz olarak anılır, oyuna [[go]] oyununda olduğu gibi Sente, yani siyah başlar. Tahta hemen her zaman dikdörtgen biçimli olup satrançtan farklı olarak renk kodlarıyla ayrıştırılmamıştır, yani damasızdır. Çizgi kesişimlerindeki birer çift nokta (shitennō 四天王 , ‘Göğün dört [[Budizm|Deva]]’sı’), oyuncuların terfi alanlarını gösterir.
 
Her oyuncunun, boyutları hafif değişken, 20’şer adet yassı, kamamsı beşgen taşı (駒 '''koma''') bulunur. Şahlar (başkumandan ve yeşim kumandan) dışındaki taşlar işaret veya renk kodu taşımazlar. Her taşın kime ait olduğu, taşın baktığı yönden anlaşılır. Oyuncular sırayla hamle yapar. Hedef, rakip oyuncunun şahını mat ederek almaktır. Baş ya da yeşim kumandan tehdit edildiğinde ('şah çekildiğinde'), bu kuruluma '''ōte''' 王手 denilir, fakat satrançtaki gibi sözel olarak rakibe bildirilmez. Rakip durumun farkına varmamışsa baş ya da yeşim kumandan alınıp rakip mat edilebilir. Bundan başka rakibin ''ōte'' karşısında oynacakoynayacak hamlesi kalmamışsa da şah mat ('''ōtezume''' 王手詰め) koşulları oluşur.
 
Her hamlede, sırası gelen oyuncu ya bir taşını hareket ettirmek, ya da daha önce rakibinden aldığı taşı kendi taşıymış gibi oyuna yeniden sokmak ('''uchi''' 打ち) zorundadır. Her taşın hareket kuralları ayrıdır. Bir taş, rakip taşın olduğu kareye geldiğinde onu alır.
31. satır:
Yukarıda adı geçen alternatif isimler, satrançta benzer hareket eden taşlardan seçilmiş olup Batı’daki shōgi kulüplerinde yaygındır. Türkçede yerleşmiş bir terminoloji olmayıp bu makale Japonca adlandırmayı takip edecektir.
 
Her taşın adı ön yüzüne siyah mürekkeple iki [[kanji]] ile ([[Japonca|Japoncada]] kullanılan Çin [[İdeografi|ideogramları]]) yazılıdır. Başkumandan, yeşim kumandan ve altın kumandanlar hariç her bir taşın arka yüzünde, genellikle başka renkte (en çok kırmızı) mürekkeple yazılmış bir veya iki kanji vardır. Bir taşın terfi ettiğiettiğini belirtmek için taş, kırmızı yazılı tarafı yukarıda kalacak şekilde çevrilir.
 
Taşların arka yüzüne terfi ettiklerini belirtmek için yazılan kırmızı karakterler genellikle işlek [[Kaligrafi|hatla]] ([[sōshodai]] 草書体) yazılmıştır. Altın kumandana terfi eden parçaların arkasındaki karakterler, 'altın' (kin 金) sözcüğünün [[Kaligrafi|hat]] varyantları olup terfi eden taşın asıl değeri azaldıkça daha da işlekleşip kısalır. Altına terfi eden taşların üstündeki hattın matbu eşdeğerleri şöyledir: 全 terfi eden gümüş kumandan, 今 terfi eden tarçın at, 仝 terfi deneden tütsülü araba ve 个 terfi eden piyade. Başka bir teamül de, taşın ön yüzündeki hatta bulunan fırça darbelerini arka yüzde eksiltmektir: 圭 terfi eden at (桂), 杏 terfi eden tütsülü araba (香) ve 全 terfi eden gümüş kumandan. Bu hâlde bile terfi eden piyade, yani tokin için と hattı ("to" hecesini gösteren hiragana karakteri) kullanılır.
{| class="wikitable"
95. satır:
Oyuncular taşlarını ucu rakibe bakacak şekilde dizer. Satrançtan farklı olarak shōgide taşların hangi sırayla dizileceği katı teşrifat kurallarına tabi olup bizzat oyuncular tarafından gerçekleştirilir. En yaygın dizilim sırası kuralları '''ōhashi ryū''' 大橋流 teşrifatı olup buna alternatif bir de '''tō ryū''' 伊藤流 teşrifatı bulunur.
 
''Ōhashi ryū'' kurallarına göre ilk önce oyuncuya en yakın yatay yolda:
 
* başkumandan (ya da yeşim kumandan) ortadaki kareye,
240. satır:
[[Dosya:Shogi ito ryu.png|yok|küçükresim|Itō ryū 伊藤流 teşrifatına göre taşların dizilim sırası]]Oyuna kimin başlayacağı '''furigoma''' 振 り 駒 yani 'taş atma' ile belirlenir. Oyunculardan biri avcuna beş adet piyade alıp zar atar gibi shōgi tahtasının üzerine atar. Terfi yüzleri (tokin と 'altın bulan') terfisiz yüzlerden (fuhyō 歩 'piyade') fazlaysa, taşları atan oyuncu gote 後手, yani 'beyaz' olur, dolayısıyla oyuna diğer oyuncu başlar.
 
Furigomadan''Furigoma''dan sonra oyuna geçilir. Birden fazla el oynanacaksa, her yeni turda ilk hamle hakkı diğer oyuncuya geçer. Sırası gelen oyuncu ya tahtada bulunan bir taşı hareket ettirir (bunu yaparken terfi ya da rakip taş alma gerçekleşebilir) ya da daha önce ele geçirdiği bir taşı tahtanın bir karesine bırakır.
 
== Kurallar ==
 
=== Taşların Hareketi ===
Taşların yani komaların''koma''ların çoğu yalnızca bitişik karelere ilerleyebilir. Çok az sayıda taş düz bir hat boyunca ilerleme ya da diğer taşların üzerinden atlama olanağına sahiptir.
 
Hat boyunca ilerleyebilen taşlar tütsülü araba, köşeci ve uçan arabadır. Gidebilecekleri kare sayısını yollarına çıkan başka bir taş ya da shōgi tahtasının sınırları dışında hiçbir şey kısıtlayamaz. Bir taşın yoluna rakip taş çıktığında bu taşı tutsak alabilir, kendi ordusundan bir taşla karşılaştığında ise o taştan önce durmak zorundadır.{{Col-begin|width=50%}}
438. satır:
'''Köşeci''' (角) istediği kadar çapraz gider. Yatay ve dikey ilerleyemediği için terfi etmemiş köşeci, tutsak edildikten sonra tekrar tahtaya konmamışsa, tahtadaki karelerin sadece yarısına ulaşabilir.
 
'''Altın kumandan''' (金), her yöne tek kare yatay ve dikey, ileri tek kare çapraz ilerleyebilir, dolayısıyla altı kareye hükmeder. Geriye çapraz ilerleyemezgidemez.
 
'''Gümüş kumandan''' (銀) her yöne tek kare çapraz, ileri tek kare düz ilerleyebilir, dolayısıyla beş kareye hükmeder. Terfi edilmemiş bir gümüş, terfi ettirilmiş bir gümüşten daha kolay geri çekilebileceğinden, gümüş kumandanların terfi alanında terfi ettirilmemesi oldukça yaygındır (Bk. terfi kuralları).
 
'''Tarçın at''' (桂) tek kare düz ileri ve tek kare çapraz ileri atlar. Dolayısıyla yalnızca ilerisindeki iki kareye kareye ulaşabilir. Satrançtaki atın aksine, tarçın atlar yanlara ya da geriye doğru hareket edemezler. At, hareketi hedefine giden yolda karşısına çıkan taşlarla engellenmeyen tek taştır, fakat hedef karesi dışında yoluna çıkan taşları da alamaz. Atları terfi ettirmeden bırakmak yaygındır, yalnız son iki sıraya vardıklarında terfi edilmelidirler. (Bk. terfi)
 
'''Tütsülü araba''' (香) yalnızca düz ve ileri gider. Tütsülü arabanın terfi etmemesi yaygınyaygındır, yalnız son sıraya vardığında terfi edilmelidir. (Bk. terfi)
 
'''Piyade''' (歩) tek kare ileri doğru gider. Geri gidemez. Satrançtaki piyonların aksine, piyadelerinpiyadeler rakip taşı çapraz değil düz alırlar. Piyade son sıraya ulaştığında terfi edilmelidir. (Bk. terfi) Genelde, ilk fırsatta ettirilir. Tutsak piyadelerin oyuna tekrar nasıl sokulacaklarına dair iki ayrı kısıtlama bulunur. (Bk. Oyuna sokma kuralları)
 
At hariç tüm taşlar yatay, dikey veya çapraz gider. Bu yönler tek bir harekette birleştirilemez, gidilecek tek bir yön seçilmelidir.
 
Her taş, atlamayan taşların işgal ettiği kareden, atlamayan taşların geçmesini engeller.
 
Bir taş, rakip bir taşın gidebileceği bir varış noktasında yer alıyorsa, tahtadan uzaklaştırılıp yerine rahiprakip taş koyularak tutsak alınır. Tutsağı alan taş, tutsağı aldığı hamlede rakip taşı aldığı karenin ötesine ilerleyemez. Bütün komaların''koma''ların ilerleme ve alma hareketleri özdeştir.
 
Taşını ilerleten, rakip taşı alan ya da tutsak bir taşı tekrar oyuna sokan oyuncu, taşı, tuttuğu elinin parmak uçlarıyla tahtaya şaklatmak suretiyle rakibini hamle yaptığına dair uyaran bir ses çıkarır. Geleneksel shōgibanlar''shōgiban''lar taşın şaklama sesini gürleştirecek şekilde tasarlanmıştır.
 
=== Teşrifat ===
 
Hareket ettirelecekettirilecek ''koma'', orta parmak ve baş parmakla tutulur, baş parmak komayı''koma''yı burun üstü dikleştirecek şekilde komanın''koma''nın altına girerken işaret parmağı taşın altına alınırkoyulur. Orta parmak ve işaret parmağı arasına kıstırılan ''koma'', belirgin bir ses çıkaracak şekilde gideceği kareye şaklatılarak yerleştirilir.
 
Tutsak taşlar ''komadai'' sehpalarına yelpaze şeklinde yerleştirilir.{{Salon Oyunları}}
{{otorite kontrolü}}
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Şogi" sayfasından alınmıştır