Varoluşçuluk: Revizyonlar arasındaki fark

 

'''Varoluşçuluk''' veya '''egzistansiyalizm''', 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyılda kendi içlerindeki derin öğretisel farklılıklarına karşın<ref>Crowell, Steven (October 2010). "Existentialism".''Stanford Encyclopedia of Philosophy''.</ref><ref>ohn Macquarrie, ''Existentialism'', New York (1972), pp. 18–21.</ref><ref>''Oxford Companion to Philosophy'', ed. Ted Honderich, New York (1995), p. 259.</ref> felsefi düşüncenin salt düşünen özne ile değil eyleyen, duyumsayan, yaşayan bir birey olarak insan öznesi ile başladığı inancını paylaşan belli başlı Avrupalı filozofların<ref>John Macquarrie, ''Existentialism'', New York (1972), pp. 14–15.</ref> çalışmalarına karşılık gelen terim. Varoluşçu düşüncede her ne kadar 'özgürlük' yaygın olarak tepe nokta kabul edilse de akımın ilksel erdemi, otantisitedir.<ref>Flynn, Thomas (2006). ''Existentialism - A Very Short Introduction''. New York: Oxford University Press Inc. p. xi.[[International Standard Book Number|ISBN]] [[Özel:BookSources/0-19-280428-6|0-19-280428-6]].</ref> Varoluşçuluğa göre bireyin başlangıç noktası "varoluşsal tutum" olarak adlandırılan tutumla, yani görünürde anlamsız veya absürt bir dünya karşısında bir kopma ve keşmekeşlik duygusu ile nitelenir.<ref>Robert C. Solomon, ''Existentialism'' (McGraw-Hill, 1974, pp. 1–2).</ref> Pek çok Varoluşçu, geleneksel ya da akademik felsefeyi biçim ve biçemsel yönden gerçek insan deneyiminden fazlasıyla soyut ve uzak olarak görmüştür.<ref>Ernst Breisach, ''Introduction to Modern Existentialism'', New York (1962), p. 5.</ref><ref>Walter Kaufmann, ''Existentialism: From Dostoyevesky to Sartre'', New York (1956) p. 12.</ref> [[psikoloji|Ruhbilimsel]] ve [[kültür]]el devinimlerin bireysel deneyimlerle birlikte var olabileceğini savunan bu felsefi akımda, [[ahlâk|erdemlilik]] ve [[bilim felsefesi|bilimsel düşünce]] birlikteliğinin insan var oluşunu anlamlandırmak için yeterli olamayacağını, bundan dolayı mevcut birlikteliğin gerçek değer yargıları içinde yönetilen ileri düzey bir kategori olduğu düşünülmüştür. İnsanın varoluşunu anlamlandırma, kesin olarak bahsedilen bu otantik gerçeklikle mümkündür.<ref>

</ref><ref>

Stewart, Jon. ''Kierkegaard ve Varoluşçuluk''. Farnham, İngiltere, 2010, s. ix

 

Varoluşçuluk, 19. yüzyılın ortalarında, baskın sistematik felsefeye karşı bir tepki olarak doğmuştur. [[Søren Kierkegaard]], kendisi terimi hiç kullanmamış olsa da<ref>However he did title his 1846 book ''Concluding Unscientific Postscript to Philosophical Fragments'', (Subtitle) A Mimical-Pathetic-Dialectical Compilation an Existential Contribution, and mentioned the term on pages 121-122, 191, 350-351, 387ff of that book. and he did, in fact, use it like this:</ref> genel olarak ilk varoluşçu filozof olarak kabul edilir.<ref name=Crowell2010Stanford/><ref>Marino, Gordon. ''Varoluşçuluğun Yazınsal Temelleri'' (Modern Kütüphane, 2004, s. ix, 3).

</ref><ref name=McDonald2009Stanford>

</ref>

Kierkegaard hayata bir anlam yükleme sorumluluğunun da bir hayatı tutkuyla, ciddiyetle ve "otantik" yaşama sorumluluğunun da toplumun ya da dinlerin değil, sadece ama sadece bireyin omuzlarında olduğunu düşünür.<ref>Watts, Michael. ''Kierkegaard'' (Oneworld, 2003, pp.4-6).</ref><ref>Lowrie, Walter. ''Kierkegaard's attack upon "Christendom"''(Princeton, 1969, pp. 37-40).</ref> [[Hegelcilik]] ve [[Kantçılık|Kantçılığa]] karşı olarak,<ref name=Crowell2010Stanford/><ref name=McDonald2009Stanford/>

</ref><ref>

Lowrie, Walter. ''Kierkegaard'ın Hristiyanlık Üzerine Eleştirileri'' (Princeton, 1969, sn. 37-40).

 

Bilim insanları genellikle varoluşçuluk düşünürlerinin kendi aralarındaki bakış açılarında yaşanan farklılığı, diğer filozofların yaşadığından daha fazla bulmaktadır.<ref name=Crowell2010Stanford>{{Ansiklopedi kaynağı| url=http://plato.stanford.edu/entries/existentialism/ | başlık=Existentialism | ilk=Steven | son=Crowell |tarih=Ekim 2010 |erişimtarihi=12 Nisan 2012}}

İnsan ve insan dışı evren sık sık mevcut şartlar ekseninde açıklanmıştır. Bu algı ekseninde açıklanmaya çalışılan bir olgudur. Öyle ki bir kuş veya herhangi bir varlığın var olan algı ile değerlendirilmesi gerektiği ortak bir görüştür. Yine de birçok varoluşçu düşünüre göre, bu pek de gerçekçi olmayan bir var oluşu teşkil edecektir. Bunun yerine, insanın tanımlanmasındaki ölçütün bireysel devinim (1) ve bireyin kendi hareketleri için edindiği sorumluluk (2) olduğu, bazı düşünürler tarafından dile getirilmektedir. Örneğin, insanlara karşı acımasızca davranışlarda bulunan kişiler, bu davranışları ile bir zalim olarak tanımlanır. Ayrıca, acımasızca davranışlarda bulunan bu tür insanlar kendilerini yeni bir kimlikten sorumlu tutar (acımasız bir insan). Bu da insan doğasının aksine suça tahammül etmek biçiminde ortaya çıkar.

 

 

=== Gerçeğin yitimi ===

Dünyadaki anlam yitimi nedeni ile, herhangi bir zamanda, her şey herkes için geçerli olabilir. Bu kaybolan gerçeğin içinde birey; hiç hesapta olmayan trajik bir olay ile karşı karşıya kalabilir. Absürt kavramı tarih boyunca edebiyatta önemli bir yerde olmuştur. Søren Kierkegaard, [[Franz Kafka]], [[Fyodor Dostoyevski]], Jean-Paul Sartre ve [[Albert Camus]]'a kadar birçok kişi, dünyadaki belirsizleşen gerçeği tanımlayan edebî çalışmalarda bulunmuştur.

 

 

=== Olgusal gerçeklik ===

Varoluşçu etik, için söylenebilecek en önemli özellik onun bir özgürlük etiği olduğudur. Günümüz insanın içinde bulunduğu şartları tanımladıktan sonra insanların aslında bu ortamda sahip oldukları en önemli duygu olan özgürlük duygusu üzerine eğilerek uygulamaya yönelik bir etik anlayışıdır. Bunun birincil nedeni, varoluşçu filozofların özgürlük kavramını sadece bir felsefe içindeki kavramsal bir problem olarak görmeyip uygulamaya yönelik bir problem olarak görmesidir.

 

 

== Notlar ==

== İleri Okuma(İngilizce) ==

{{Kaynak başı}}

* {{Kitap kaynağı|başlık=Attack Upon Christendom |yıl=1855|ad=Søren |soyadı=Kierkegaard}}

* {{Kitap kaynağı|başlık=The Concept of Anxiety |yıl=1843|ad=Søren |soyadı=Kierkegaard}}

* {{Kitap kaynağı|başlık=The Sickness Unto Death |yıl=1849|ad=Søren |soyadı=Kierkegaard}}

* {{Kitap kaynağı|başlık=Works of Love |yıl=1847|ad=Søren |soyadı=Kierkegaard}}

* {{Kitap kaynağı|başlık=Being and Nothingness |yıl=1943|ad=Jean-Paul |soyadı=Sartre }}

* {{Kitap kaynağı|başlık=Existentialism and Humanism |yıl=1945|ad=Jean-Paul |soyadı=Sartre }}

* {{Kitap kaynağı|başlık=Existentialism: A Beginner's Guide |ad=Thomas E. |soyadı=Wartenberg }}

{{Kaynak sonu}}