Orta Çağ: Revizyonlar arasındaki fark

{{Ek kaynak gerekli}}

'''Orta Çağ''', [[Avrupa tarihi]]nin geleneksel ve şematik olarak üç ''bölüm''e ayrılmasında ''orta''da kalan çağa verilen isimdir. [[Batı Roma İmparatorluğu]]'nun çöküşü ile başlayıp [[Rönesans]] hareketi ile biten bir dönem içerisinde kademeli olarak son bulur. Bu üç çağ, Antikitenin klâsik medeniyetleri ([[Antik tarih|Antik Çağ]]), Orta Çağ ve [[Modern]] Zamanlar’dır. Batı Avrupa'nın Orta Çağ'ı genellikle [[Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü]] ile millî [[monarşi]]lerin yükselişi, Avrupalılarca denizaşırı keşiflerin başlaması, [[Hümanizm|Hümanist]] canlanma ve 1517'de başlayan [[Protestan Reformasyon]]’u arasındaki zaman dilimi olarak tanımlanmıştır. Bu çeşitli değişiklikler Erken Dönem [[Modern]] Zaman’ın başlangıcını oluşturmaktadır ve [[Sanayi Devrimi]]'ne öncülük etmiştir. 1453'teki [[İstanbul'un Fethi]], sonrasında gelişen olaylar ve Avrupa'ya olan etkileri nedeniyle, Avrupa'da Orta Çağ'ın bitişini işaret eden önemli olaylardan biri olarak görülmektedir.

 

== Geç Roma İmparatorluğu ==

[[Roma İmparatorluğu]] en geniş sınırlarına ikinci yüzyılda ulaştı. Bunu takip eden iki yüzyıl Roma İmparatorluğu'nun ağır ağır çöküşüne ve sınırlardaki kontrolü yitirmesine şahit oldu. 285’te imparator [[Diocletian]] imparatorluğu doğu ve batı olmak üzere ikiye bölmüştü. Bu doğu-batı ayrımı imparatorluğun başkentini Konstantinopolis’e taşıyan [[Konstantin]] döneminde de devam etti.

 

 

== Erken Dönem Orta Çağ ==

8. yüzyılda Roma merkezi otoritesini kaybetmiş, kırsallaşmış ve büyük güç olma özelliğini kaybetmişti. 5’inci ve 8’inci yüzyıllar arasında [[Roma]] merkezi yönetiminin bıraktığı boşluğu yeni halklar ve güçlü bireysel hareketler doldurdu. [[Cermenler|Cermen]] kabileleri imparatorluğun eski sınırlarında bölgesel egemenlikler kurdular. Bu kabileler İtalya’da [[Ostrogotlar]], İspanya’da [[Vizigotlar]], Gaul’de (Fransa) [[Franklar]], Britanya’da [[Anglo-Saxon]]lar ve [[Kuzey Afrika]]’da [[Vandallar]]'dır. Roma’nın gücünü kaybetmesinin sosyal etkilerinin anlaşılması güçtür. Şehirler ve tüccarlar güvenli ticaretin ekonomik yararlarından mahrum kaldılar ve imparatorluğun entelektüel gelişimi kültürel ve eğitimsel birliğin olmamasından dolayı olumsuz etkilendi.

 

 

=== Karolenjler ===

Fransa’nın Gaul bölgesinde iki yeni güç ortaya çıktı; [[Avusturasya]] ve [[Neustrasya]]. Bu krallıklar efsanevi kralları [[Merovec]]’den sonra üç yüzyıl boyunca [[Merovenj Hanedanı]]ndan gelen krallar tarafından yönetildi. Merovenj ailesi dönem dönem aile bireyleri arasında anlaşmazlıklar çıkan bir aileydi. Merovenj tahtına geçme kuralı kanbağı idi. Ancak 7. yüzyılda Austrasian ailesi güç kazandı ve Merovenjler geleneksel figür olarak korundu. Merovenjler Baltık üzerinden Avrupayla ticaret ilişkilerinde bulundu. Merovenj kültürü ‘Romanlaştırılmış’ olarak tanımlanabilir, örneğin Roma paralarındaki yönetici sembollerine, piskoposluğa ve manastırlara çok önem verdiler. Bazıları Merovenjlerin Bizans’la ilişki içinde olduğunu düşündü. Ancak Merovenjler seçkin kişilerin ölülerini toprak mezarlara gömdüler ve nesillerini hayvan figürleriyle işaretlediler.

 

 

=== Haçlı Seferleri ===

 

Haçlı Seferleri [[Kudüs]]’ü Müslüman kontrolünden kurtarmak için yapılan donanımlı seferlerdir. Kudüs 7. yüzyılda, [[Yakın Doğu]], [[Kuzey Afrika]] ve Anadolu’yla birlikte Müslüman kontrolü altına girmişti. [[Birinci Haçlı Seferi]], Bizans imparatoru [[I. Aleksios]]'a yardım etmesini istemesi nedeniyle, bunu sağlamak için 1095 yılında Papa [[II. Urbanus]]’un [[Clermont Konseyi]]’nde verdiği vaazla başladı. Urbanus Haçlı seferlerine katılan Hristiyanların günahlarının daha bu dünyada iken bağışlanacağını ve kutsal Kudüs’e yerleşme imkanları olacağını vadetti. Bu arzuyla Avrupa toplumunun her sınıfından binlerce insan bu amaçla harekete geçti ve uzun, serüvenli ve çok çarpışmalı geçen bir kara yolculuğu sonunda 1099'da Kudüs ve diğer bölgeler ele geçirildi. Hareket ilk desteğini Franklardan aldı; Arapların Haçlı Seferlerine ''"Franj"'' demesi bu yüzdendir.Bu bölgede çok küçük bir azınlık olmalarına rağmen, Haçlılar işgallerini pekiştirmek için Haçlı devletleri kurdular, bunlar ; Kudüs Krallığı, [[Urfa Kontluğu]], [[Antakya Prensliği]], [[Trablus Kontluğu]]’dur. 13. yüzyılda bu şehirler arasında ve etrafındaki Müslüman şehirleri arasında birçok anlaşmazlık çıktı. Haçlı Seferleri’nin temel amacı kurulan bu şehirlerle kaybedilen yerleri geri almaktı. [[Tapınak Şövalyeleri]] bu amaçta destek sağlanması için oluşturulmuş birliklerdir.

 

=== Din Alanında Değişiklikler ===

11. yüzyılda seçkinler keşişlerin iyi bir dini temel kurmak için keşişlerin kendi kurallarına uymadıklarını düşündüğünden [[monastik düşünce]] önem kazandı. Bu dönemde keşişlerin dua edenleri Tanrı’ya ulaştırarak dünyayı daha iyi bir yer haline getirdikleri için çok faydalı bir iş yaptığına inanılıyordu. Ancak eğer [[keşiş]]ler erdemli kişiler değilse bu vakit boşa gitmiş olacaktı. Bu korkudan dolayı 909’da Macon’da Cluny Manastır’ı kuruldu. Bu reformlaştırılmış manastır kısa zamanda katılığıyla ün saldı. Cluny daha kaliteli bir ruhani düzen oluşturmak için kendi başrahibini kendi seçti ve ekonomik ve politik açıdan bağısızlığı sağlamak için Papa’nın koruması altına girdi. Kötü manastır kanunların karşı pratik bir çözüm üretti ve 11. yüzyılda Cluny’nin başrahipleri imparatorluğun politik işlerinde fikir bildirmeye, Fransa ve İtalya’daki manastırları düzenlemeye çağrıldı.

 

== Kültür ==

=== Mutfaktakiler ===

''' Orta Çağ mutfağı''', [[5. yüzyıl|5.]] ve [[16. yüzyıl]] [[Avrupa]] kültürlerinin [[besin]]lerine, yeme alışkanlıklarına ve yemek pişirme yöntemlerine verilen genel addır. Bu dönem boyunca beslenme düzeni ve pişirme yöntemleri Avrupa genelinde değişimlere uğramış ve tüm bu değişiklikler Avrupa'nın modern [[mutfak]] kültürünün temelini oluşturmuştur.