Margaret Thatcher: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) k düzeltme |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
||
41. satır:
== Gençlik dönemi ==
[[Dosya:Maison natale de Margaret Thatcher, Grantham.JPG|
Margaret Hilda Roberts, Doğu İngiltere Lincolnshire'daki Grantham kasabasında doğdu. Annesi Lincolnshire'lı Beatrice Ethel'di. Babası Alfred Roberts bakkaldı, aynı zamanda yerel siyasette aktifti ve [[Metodizm|Metodist]] [[kilise]]lerinde vaaz veriyordu. Margaret da inançlı bir Metodist [[Hristiyan]] olarak yetişti. Çocukluğu babasının bakkal dükkanının üzerindeki evlerinde geçti. Huntingtower Road İlkokulu'na gitti, ilerleyen yıllarda Kesteven and Grantham Kız Okulu'na burs kazandı.<ref name="ref556">Beckett, s. 5</ref> Okul kayıtlarına göre çalışkan ve sürekli kendisini geliştiren bir öğrenci idi. Dersler dışında piyano, hokey, şiir okuma, yüzme ve yürüyüşle ilgilendi.<ref name="ref556" /> 1942-1943 arasında öğrenci başı oldu.<ref>[http://www.kestevengrantham.lincs.sch.uk/ Kesteven and Grantham Kız Okulu web sitesi] {{Webarşiv|url=https://www.webcitation.org/67nBq0jxt?url=http://www.kestevengrantham.lincs.sch.uk/ |tarih=20 Mayıs 2012 }}, 12 Ağustos 2011'de erişildi.</ref>
[[Dosya:Plaque, maison natale de Margaret Thatcher.JPG|
Altıncı sınıfta [[Oxford Üniversitesi]]'ne bağlı [[Somerville Koleji]]'nde [[kimya]] okumak için burs başvurusu yaptı. Önce reddedildi; ancak başka bir adayın çekilmesi üzerine kabul edildi.<ref name="ref556" /><ref>Blundell, s. 23</ref> Oxford'a 1943'te geldi, 1947'de ikinci sınıf onur derecesiyle kimya bölümünden mezun oldu.<ref>Beckett, s. 25-27</ref><ref>Blundell, s. 16</ref> 1946'da Oxford Üniversitesi Muhafazakârlar Derneği Başkanı seçildi. Üniversitede [[Friedrich von Hayek]]'i okudu, onun devletin iktisada karışmasının otoriter rejimlere yol açtığı görüşünden etkilendi.<ref>Reitan, s. 17</ref>
67. satır:
{{alıntı|''Ruslar dünya hâkimiyeti peşinde ve tarihin tanıdığı en yayılmacı devlet olabilmek için gerekli tüm imkânları hızla topluyor. Sovyet [[politbüro]]sundaki adamlar kamuoyunun ne düşündüğüyle ilgilenmek zorunda değil. Silahları tereyağının önüne koyuyorlar, bizse hemen her şeyi silahların önüne koyuyoruz.''}}
[[Dosya:Thatcher-loc.jpg|
Buna cevap olarak Sovyet Savunma Bakanlığı gazetesi ''[[Krasnaya Zvezda]]'' (''Kızıl Yıldız''), Thatcher'a "Demir Leydi" lakabını taktı. Lakap, kısa zamanda [[Moskova Radyosu]] tarafından tüm dünyaya yayıldı. Thatcher bu lakabı sevdi ve boyun eğmez - kararından dönmez kişiliğinin simgesi olarak benimsedi.<ref>"Sovyetler, onu küçük düşürmek için 'Demir Leydi' adını taktılar - bu lakabı severek benimsedi." ("The Soviets negatively dubbed her "The Iron Lady" — a nickname she embraced.") [http://www.u-s-history.com/pages/h1879.html United States History sitesi], 12 Ağustos 2011'de erişildi.</ref>
78. satır:
== Başbakanlık ==
=== 1979 - 1983 ===
[[Dosya:Thatcher - Reagan c872-9.jpg|
[[Dosya:Reagan-Thatcher cabinet talks.jpg|
Thatcher, [[Birleşik Krallık]] 'ın ekonomik çöküşünü önleme ve devletin iktisattaki rolünü küçültme vaatleriyle 4 Mayıs 1979'da hükûmeti kurdu. Britanya bürokrasisinde hâkim olan görüşten etkilenerek, [[Birleşik Krallık]]'ın [[Britanya İmparatorluğu|İmparatorluk]] günlerinden beri gerilemekte olan etkisini artırarak uluslararası ilişkilerde daha etkin olmasını ve liderliğe oynamasını istiyordu. 1980'de [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] başkanı olan [[Ronald Reagan]] ve (daha az ölçüde) 1984'te [[Kanada]] Başbakanı olan [[Brian Mulroney]] ile pek çok noktada benzeşiyordu. [[Muhafazakârlık]] sadece [[anglosakson]] ülkelerinde baskın siyasi ideoloji haline gelmekle kalmıyor, diğer ülkelerde de yayılıyordu. 1983'te başbakan olan [[Turgut Özal]] da liberal muhafazakârlığı Türkiye'de uyguladı ve Thatcher'a benzer bir iktisadi siyaset yürüttü.<ref>"Bilen bilir: Turgut Özal peder Bush’la olduğu kadar M. Thatcher’le de sıkı fıkıydı. Onlardan sürekli akıl alıyordu. Özal’ın “Ben zenginleri severim” sözünü hatırlayalım. Bunu tersinden alırsak şu anlama gelir: Fakirlerin canı cehenneme! Gerçekten T. Özal Thatcher’le aynı fikirde, “Yoksul Anadolu Türkünün canı cehenneme!” demek istiyordu." Dura, Cihan, [http://www.turksolu.org/52/dura52.htm Türk Solu] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080324011534/http://www.turksolu.org/52/dura52.htm |tarih=24 Mart 2008 }}, 12 Ağustos 2011'de erişildi.</ref>
94. satır:
Bu siyasetin neden olduğu iktisadi durgunluk<ref>"Başlangıçta Thatcher hükûmetinin mali ve para siyaseti, ikiz enflasyon ve durgunluk sorununu ağırlaştırmış görünüyordu" Reitan, s.30</ref> yüzünden işsizlik 1979'da İşçi Partisi iktidarının son günlerindeki 1,3 milyon kişiden 1981'de iki buçuk milyon kişiye yükseldi. Hızla artan işsizliğin bir diğer nedeni, sanayi sektörünün yeniden yapılanmasıydı. Thatcher, İşçi Partisi'nin aksine, gerilemekte olan sektörleri sübvanse etmiyordu. İşsizlik, Thatcher dönemi iktisadının en önemli sorunlarından biri olacaktı.<ref>Reitan, s. 29 ve s.78</ref>
Siyasetçiler Thatcher'ın bu siyasetten ''U dönüşü'' yapmasını beklerken, o 1980 parti kongresinde siyasetini savundu:<ref>[http://www.margaretthatcher.org/speeches/displaydocument.asp?docid=104431 Margaret Thatcher Vakfı, Party Conference Speech], 12 Ağustos 2011'de erişildi.</ref>"''Nefesini tutup medyatik deyimiyle U dönüşü yapmamı bekleyenlere tek bir sözüm var: İsterseniz siz dönün, Leydi dönmeyecek.''" Bu sözler 1981 bütçesiyle teyit edildi: 364 ünlü iktisatçıdan<ref>The Times, 23 Mart 1981</ref> gelen açık mektupta dile getirilen endişelere rağmen, hükûmet, durgunluğun tam ortasında vergi oranlarını artırıyordu. Ocak 1982'de [[enflasyon]] yeniden tek haneli rakamlara düştü ve faizler de düşürülmeye serbest bırakıldı. İşsizlik artmaya devam etti ve Ocak 1982'de 3 milyonu geçti.<ref>{{Web kaynağı |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/january/26/newsid_2506000/2506335.stm |başlık="1982: UK unemployment tops three million" BBC |erişimtarihi=2 Eylül 2012 |
1983'te Birleşik Krallık'ın sanayi üretimi, 1978'deki düzeye göre %30 gerilemişti.<ref>Jim O'Donoghue, (2005). [http://www.statistics.gov.uk/articles/economic_trends/ET626_CPI.pdf Consumer Price Inflation: 1947 to 2004] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070717183159/http://www.statistics.gov.uk/articles/economic_trends/ET626_CPI.pdf |tarih=17 Temmuz 2007 }}, 12 Ağustos 2011'de erişildi.</ref><ref>[http://www.measuringworth.com/ukgdp/ What Was the U.K. GDP Then?], 12 Ağustos 2011'de erişildi.</ref>
113. satır:
Thatcher'ın siyasi ve iktisadi felsefesi, [[Serbest piyasa|serbest pazar]] ve girişimcilik üzerine kuruluydu. İktidara geldiğinde, deneysel mahiyette, küçük bir kamu işletmesini işçilerine satmış ve çok olumlu tepkiler almıştı. 1983 seçimlerinden sonra hükûmet daha cesur hareket etti ve British Telecom'dan başlayarak 1940'lardan beri kamu mülkiyetinde olan pek çok büyük işletmeyi elden çıkarttı. Halkın yaygın bir kesimi satılan hisseleri aldı, ne var ki çoğu kişi kısa sürede kâr gerçekleştirmek için hisselerini sattı. Sol siyasetçilerin şiddetle karşı çıktığı [[özelleştirme]] politikası, [[Thatcherizm]]'le birlikte anılır oldu. Hisse senetlerinin tabana yayılması, bu politikaya destek verenler tarafından ''halk kapitalizmi'' olarak adlandırıldı.<ref>"''Sendikaların yenilmesi ve özelleştirme, Margaret Thatcher'ın en büyük başarılarından birini oluşturur. Bunun etkisi, çalışan sınıfın büyük kesimlerinin Muhafazakâr saflara geçmesi olmuştur. Thatcher, onlara orta sınıf ideallerini aşılamış, halk kapitalizmini ve bir hissedar demokrasisinin başlangıcını yaratmıştır.''", Sir Boyson, Rhodes ve Martino, Antonio, [http://www.heritage.org/Research/PoliticalPhilosophy/HL650.cfm What We Can Learn from Margaret Thatcher], the Heritage Foundation web sitesi, 30 Mart 2008'de erişildi.</ref>
[[Dosya:President Reagan and Prime Minister Margaret Thatcher at Camp David 1986.jpg|
[[Soğuk Savaş]]ta Thatcher, [[Reagan]]'ın ''caydırma'' siyasetini destekledi. Bu, 1970'lerde Batı'nın yürüttüğü [[Yumuşama (uluslararası politika)|yumuşama siyaseti]]ne karşıttı ve ''yumuşama''ya bağlı müttefiklerle sürtüşmeye neden oldu. Thatcher, ABD'nin nükleer [[Seyir füzesi|seyir (cruise) füzelerinin]] Birleşik Krallık adalarında konuşlanmasına izin vererek Nükleer Silahsızlanma Hareketi'nin tepkisini çekti. Bununla birlikte, reformist Sovyet lider [[Gorbaçov]]'un iktidara gelmesini olumlu karşılayan ilk Batılı lider de o oldu. Gorbaçov'un iktidara gelmesinden üç ay önce yapılan bir buluşma sonrasında, Thatcher, onun için "''Bay Gorbaçov'u sevdim. Birlikte iş yapabileceğimiz birisi.''" şeklinde yorum yaptı.<ref>Rodgers, Walter ''Maggie vs. Gorby: the scene that ‘The Iron Lady’ forgot'' Christian Science Monitor, 9 Şubat 2012 [http://www.csmonitor.com/Commentary/Walter-Rodgers/2012/0209/Maggie-vs.-Gorby-the-scene-that-The-Iron-Lady-forgot]</ref> Bu yorumu izleyen yıllarda Batılı güçler Sovyetler ile 1991'de bu ülkenin yıkılışına kadar tekrar bir yumuşama dönemine girecekti. Thatcher'ı destekleyenler, hem ''caydırma'' hem de ''yumuşama'' siyasetleriyle, Batı'nın kazandığı zaferde rolü olduğunu savundular.
147. satır:
Aynı yılın Kasımında, Thatcher, Muhafazakâr Parti liderliği için [[Anthony Meyer]]'in rekabetiyle karşılaştı. Thatcher Meyer'i kolayca yense de, altmış kişi Meyer'e oy verdi veya seçime katılmadı - ki bu iktidardaki bir başbakan için yüksek bir sayıydı. Öte yandan, partideki taraftarları, Thatcher'ın on yıldır başbakanlık koltuğunda yıprandığını ve toplam oy sayısının 370 olduğunu vurgulayarak bu sonucun başarlı olduğunu öne sürdüler.<ref>BBC News. [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/5/newsid_2528000/2528339.stm 1989: "Thatcher beats off leadership rival"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080307113658/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/5/newsid_2528000/2528339.stm |tarih=7 Mart 2008 }}, 12 Ağustos 2011 tarihinde erişildi.</ref>
[[Dosya:Thatcher reviews troops.jpg|
Thatcher'ın yerel yönetim vergilerini kaldırmak üzere önerdiği 1987 seçimlerinde Muhafazakâr Parti programında da yer alan yeni vergi sistemi, İskoçya'da 1989'da, İngiltere ve Galler'de 1990'da uygulamaya alındı. Mal varlığına dayalı hesaplanan yerel vergilerin yerine ''[[kelle vergisi]]'' olarak bilinen ve herkes için genelde eşit olan (düşük gelirlilere bazı indirimler vardı) vergi tepkilere ve sokak gösterilerine yol açtı.<ref>[http://www.mises.org/econsense/ch62.asp Rothbard, Murray, ''Making Economic Sense'', bölüm 62] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080314111248/http://www.mises.org/econsense/ch62.asp |tarih=14 Mart 2008 }}, 12 Ağustos 2011'de erişildi.</ref>
189. satır:
11 Haziran 2004'te, Thatcher, eski ABD Başkanı ve dostu [[Ronald Reagan]]'ın [[Washington Ulusal Katedrali]]ndeki cenaze töreninde video kaydıyla gösterilen dokunaklı bir veda konuşması yaptı. Art arda geçirdiği felç nöbetleri nedeniyle zihni melekelerinin gerilemekte olduğu göz önüne alınarak, konuşma birkaç ay önce kaydedilmişti.
[[Dosya:Margaret Thatcher 060912-F-0193C-006.jpg|
Aralık 2004'te Muhafazakâr milletvekilleriyle yaptığı özel bir toplantıda, Britanya Hükümeti'nin nüfus kağıdı çıkarma projesine karşı olduğunu açıkladığı söylenir. Thatcher'ın nüfus kâğıtları için "''bu ülkeye tamamen yabancı, Cermenik bir kavram''" dediği iddia edilir.<ref>Jones, G. (2004). [http://www.telegraph.co.uk/news/1479364/Howard-fights-to-head-off-Tory-revolt-over-ID-cards.html "Howard fights to head off Tory revolt over ID cards"], Daily Telegraph, 12 Ağustos 2011'de erişildi.</ref>
245. satır:
Şubat 2007'de Thatcher, sağlığında Avam Kamarası'na heykeli dikilen ilk Birleşik Krallık başbakanı oldu.<ref>"Demir Lady bronzla ödüllendirildi", 21 Şubat 2007, [http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/6384029.stm BBC haber dairesi], 23 Mart 2008'de alındı.</ref> Heykel bronzdan yapılmıştır ve hayranı olduğu [[Winston Churchill]]'in heykelinin karşısında durur.<ref>[http://www.parliament.uk/what_s_on/exhibitions/thatcher_statue.cfm Barones Thatcher heykeli] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070307001131/http://www.parliament.uk/what_s_on/exhibitions/thatcher_statue.cfm |tarih=7 Mart 2007 }}, Birleşik Krallık Meclisi web sitesi. Ekli .pdf broşürüne de bkz. 23 Mart 2008'de alındı.</ref> Antony Dufort tarafından yapılan heykel, Thatcher'i meclise konuşma yapıyormuş gibi, sağ kolu havada göstermektedir. Thatcher, heykele hayran olduğunu belirtmiş, "demirden yapılsaydı daha iyi olurdu." demiştir.<ref>[http://archive.newsmax.com/archives/ic/2007/2/21/195931.shtml?s=ic Margaret Thatcher heykeli açıldı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080411110424/http://archive.newsmax.com/archives/ic/2007/2/21/195931.shtml?s=ic |tarih=11 Nisan 2008 }}, newsmax.com, 23 Mart 2008'de alındı.</ref>
Margaret Thatcher birçok tiyatro oyunu, televizyon programı, belgesel, TV ve sinema filmine konu oldu. [[Michael Samuels]] tarafından yönetilen ''[[:en:The Falklands Play|The Falklands Play]]'' (2002) filminde [[Patricia Hodge]] Thatcher'ı canlandırdı. Doğrudan Thatcher'ı konu eden üç önemli film bulunmaktadır. [[Niall MacCormick]] tarafından yönetilen ''[[:en:The Long Walk to Finchley|Margaret Thatcher: The Long Walk to Finchley]]'' (2008) adlı TV filminde [[Andrea Riseborough]], [[James Kent]] tarafından yönetilen ''[[:en:Margaret (2009 film)|Margaret]]'' (2009) filminde [[Lindsay Duncan]] ve [[Phyllida Lloyd]] tarafından yönetilen ve [[Alzheimer hastalığı]]na da değinen<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Steinberg | ad = Julie | url = http://blogs.wsj.com/speakeasy/2011/12/22/the-iron-lady-draws-fire-for-depicting-thatcher-with-alzheimers/ | başlık = 'The Iron Lady' Draws Fire For Depicting Margaret Thatcher With Alzheimer's | çalışma = Speakeasy blog | yayıncı = The Wall Street Journal | tarih = 22 Aralık 2011 | erişimtarihi = 18 Mayıs 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160101073738/http://blogs.wsj.com/speakeasy/2011/12/22/the-iron-lady-draws-fire-for-depicting-thatcher-with-alzheimers/ | arşivtarihi = 1 Ocak 2016 | ölüurl = hayır }}</ref> ''[[Demir Leydi (film)|Demir Leydi]]'' (2011)<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-12393674 |başlık=Image of Meryl Streep as Margaret Thatcher unveiled |erişimtarihi=18 Mayıs 2014 |tarih=8 Şubat 2011 |eser=BBC News |
== Payeler ==
| |||