|
Kuşlar [[tüylü dinozor|tüylü]] [[teropod]] [[dinozor]]lardır ve [[Kuşların kökeni|yaşayan tek dinozor grubu]]nu oluştururlar. Ayrıca yaşayan en yakın akrabaları [[timsahlar]]dır. İlk olarak 160 milyon yıl önce Çin'de ortaya çıkan ve aralarında ''[[Archaeopteryx]]''{{'}}in de bulunduğu ilkel uçucuların soyundan gelmektedirler. [[DNA]] kanıtlarına göre günümüz kuşları ('''Neornithes''') Orta ve Geç [[Kretase|Kretase Dönemi]]'nde evrimleşmiş ve 66 milyon yıl önce [[teruzor]]lar ile tüm uçmayan dinozorları öldüren [[Kretase-Tersiyer yok oluşu]] zamanında oldukça önemli oranda [[türleşme|türleşmiş]]lerdir.
Özellikle [[kargagiller]] ve [[papağansılar]] olmak üzere bazı kuşlar en zeki hayvanlar arasındadır; çeşitli kuş türleri [[Hayvanlarda alet kullanımı|alet yapıp kullanır]]ken bazı kuşların alet kullanımı [[primat]]ların en iyi kullanımları ile boy ölçüşebilir.<ref>{{Dergi kaynağı |ad1= Alex H. |soyadı1= Taylor |ad2= Gavin R. |soyadı2= Hunt |ad3= Jennifer C. |soyadı3= Holzhaider |ad4= Russell D. |soyadı4= Gray |yıl= 2007 |başlık= Spontaneous metatool use by New Caledonian crows |dergi= [[Current Biology]] |cilt= 17 |sayı= 17 |doi= 10.1016/j.cub.2007.07.057 |url= http://www.current-biology.com/content/article/fulltext?uid=PIIS0960982207017708 |arşiv-urlarşivurl= https://archive.is/20130102081133/http://www.current-biology.com/content/article/fulltext?uid=PIIS0960982207017708 |arşiv-tarihiarşivtarihi= 2 Ocak 2013 |sayfalar= 1504–7 1504-7|pmid= 17702575 |erişim-tarihierişimtarihi= 23 Mart 2020 |ölüurl= yes evet}}</ref><ref>{{Haber kaynağı |url=https://www.theguardian.com/science/2007/aug/17/1 |başlık=Crows match great apes in skilful tool use |yayıncı=The Guardian |tarih=17 Ağustos 2007 |erişimtarihi=17 Ağustos 2007 | yer=Londra | ad=James | soyadı=Randerson}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6948446.stm|başlık= Cleverest crows opt for two tools |tarih=16 Ağustos 2006 |soyadı=Morelle |ad=Rebecca |erişimtarihi=17 Ağustos 2007| yayıncı=BBC News
}}</ref> Birçok sosyal tür bilgiyi nesilden nesile geçirmekte ve bu da bir çeşit kültür olarak kabul edilmektedir. Kuşlar yavrularını müşterek olarak büyütme, birlikte avlanma, sürü olarak hareket etme ve avcılara karşı birlikte savunma yapma davranışları gösteren, görsel yollarla ya da öterek birbirleri ile iletişim kuran sosyal hayvanlardır. Kuş türlerinin büyük çoğunluğu genellikle bir üreme mevsimi boyunca, bazen yıllar boyunca cinsel açıdan olmasa da sosyal açıdan [[tek eşlilik|tek eşlidir]] ama yaşamları boyunca tek eşli olan türlere nadir rastlanır. Diğer türlerin üreme sistemleri genellikle [[polijini]]k yani tek erkek çok dişili ve nadiren de [[poliandri]]k yani tek dişi çok erkeklidir. Kuşlar [[eşeyli üreme]] yoluyla döllenen yumurtalar yumurtlayarak çoğalır. Genellikle bir yuvaya yumurtlanan yumurtalar üzerinde ebeveyn [[Kuluçka (embriyoloji)|kuluçka]]ya yatar. Kuşların çoğu yumurtadan çıktıktan sonra yavrularının bakımına belirli bir süre devam eder.
==Evrim ve sınıflandırma==
{{Ana|Kuşların evrimi}}
[[Dosya:Naturkundemuseum Berlin - Archaeopteryx - Eichstätt.jpg|alt= Fosil kemik ve tüy izleri görülen bir taş parçası|thumbküçükresim|sağ|''[[Archaeopteryx lithographica]]'' sıklıkla bilinen en eski gerçek kuş türü olarak kabul edilir.]]
Kuşların ilk [[Taksonomi|sınıflandırma]]sı [[Francis Willughby]] ve [[John Ray]] tarafından 1676 yılına ait ''Ornithologiae'' kitabında yapılmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı1=del Hoyo |ad1=Josep |ad2=Andy| soyadı2=Elliott|ad3=Jordi| soyadı3=Sargatal |başlık=Handbook of Birds of the World, Volume 1: Ostrich to Ducks |yıl=1992 |yayıncı=Lynx Edicions |yer=Barselona |isbn=84-87334-10-5}}</ref>
[[Carl Linnaeus]] 1758 yılında bu çalışmayı değiştirerek günümüzde kullanılan [[Taksonomi|taksonomik sınıflandırma sistemi]]ni ortaya koydu.<ref>{{Kitap kaynağı| soyadı=Linnaeus |ad=Carolus |yazarbağı=Carl Linnaeus |başlık=Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata |yayıncı=Holmiae. (Laurentii Salvii) |yıl=1758 |sayfa=824 |url=|dil=la|başlık-bağıbaşlıkbağı=Systema Naturae }}</ref> Kuşlar klasik taksonomide Aves [[sınıf (biyoloji)|biyolojik sınıfı]]nda sınıflandırılırken [[Filogenetik adlandırma sistemi|kladistik sınıflandırma]]da dinozor [[klad]]ı [[Theropoda]] içinde yer alırlar.<ref name="Theropoda">{{Dergi kaynağı |tarih=Ocak 2007 | başlık=Higher-order phylogeny of modern birds (Theropoda, Aves: Neornithes) based on comparative anatomy. II. Analysis and discussion | dergi=Zoological Journal of the Linnean Society | cilt=149 | sayı=1 | sayfalar=1–95 1-95| doi=10.1111/j.1096-3642.2006.00293.x | pmid=18784798 | soyadı1=Livezey | ad1=Bradley C. | soyadı2=Zusi | ad2=RL | pmc=2517308}}</ref>
===Tanım===
Aves ve kardeş grubu [[Crocodilia]] [[Takım (biyoloji)|takım]]ı sürüngen kladı [[Archosauria]]'nın tek yaşayan temsilcilerini içerir. Aves, 1990'ların sonlarında [[filogenetik]] olarak yaygın şekilde günümüz kuşlarının [[en yakın ortak ata]]sı ve ''[[Archaeopteryx|Archaeopteryx lithographica]]'' türünün soyundan gelenler olarak tanımlanmaktaydı.<ref>{{Kitap kaynağı| soyadı1=Padian |ad1=Kevin |ad2=L.M.|soyadı2=Chiappe |editör1-ad=Philip J.|editör1-soyadı=Currie |editör2-ad=Kevin|editör2-soyadı=Padian |başlık=Encyclopedia of Dinosaurs| url=https://archive.org/details/encyclopediadino00curr_075 |yıl=1997|yayıncı=Academic Press|yer=San Diego| sayfalar=[https://archive.org/details/encyclopediadino00curr_075/page/n71 41]–96-96| bölüm=Bird Origins|isbn=0-12-226810-5}}</ref> Ancak [[Jacques Gauthier]] tarafından daha önce yapılan bir tanımlama 21. yüzyılda yaygınlık kazandı ve ''[[PhyloCode]]'' sisteminin takipçileri de dahil olmak üzere birçok biliminsanı tarafından kullanılmaya başlandı. Gauthier, Aves'i yalnızca günümüz kuşları kümesinin [[taç grubu]]nu içerecek şekilde tanımladı. Bu tanımlama geleneksel olarak teropod dinozorlar olduğu düşünülen hayvanlar ile ''Archaeoptryx''{{'}}in ilişkisi konusundaki belirsizlik sorununu aşmak için yalnızca [[fosil]]lerden bilinen çoğu grubu dışarıda tutmakta ve onları Avialae içine dahil etmektedir.<ref name="gauthier1986">{{Kitap kaynağı| soyadı=Gauthier |ad=Jacques |editör=Kevin Padian |başlık=The Origin of Birds and the Evolution of Flight|seri= Memoirs of the California Academy of Science '''8'''|yıl=1986| sayfalar=1–551-55|bölüm=Saurischian Monophyly and the origin of birds|isbn=0-940228-14-9 |yayıncı=Published by California Academy of Sciences |yer=San Francisco, CA}}</ref>
Gauthier<ref name="gauthier&dequeiroz2001"/> aynı "Aves" biyolojik adı için dört farklı tanım olduğunu belirlemiş ve bu sorunu aşmak için Aves terimini yalnızca aşağıda verilen dördüncü tanımlama için kullanmayı önermiş ve diğer gruplara da farklı adlar vermiştir.
# Aves günümüzde yaşayan tüm kuşların [[en yakın ortak ata]]sı ve onun soyundan gelenler anlamına gelebilir (bir "taç grup" olarak '''Neornithes''' ile [[Sinonim (taksonomi)|sinonim]]dir)
Dördüncü tanım kabul edildiğinde ''Archaeopteryx'' Aves grubunun bir üyesi değil Avialae grubunun bir üyesidir. Gauthier'nin önerileri [[paleontoloji]] ve [[kuşların evrimi]] üzerinde uzmanlaşmış araştırmacıların çoğu tarafından kullanılmaya başlansa da tam olarak tanımlamalar tutarlı şekilde kullanılmamaktadır. Başlangıçta Aves'in geleneksel fosil içeriğini kapsamak üzere önerilen Avialae bu araştırmacılar tarafından sıklıkla yaygın "kuş" terimi ile eş anlamlı olarak kullanılmıştır.<ref name=Nature>{{Dergi kaynağı|ad1=Pascal | soyadı1=Godefroit |ad2=Andrea| soyadı2=Cau |ad3=Hu| soyadı3=Dong-Yu |ad4=François| soyadı4=Escuillié |ad5=Wu| soyadı5=Wenhao |ad6=Gareth| soyadı6=Dyke |yıl=2013 |başlık=A Jurassic avialan dinosaur from China resolves the early phylogenetic history of birds |dergi=Nature |cilt= 498|sayı= 7454|sayfalar= 359–362359-362|doi=10.1038/nature12168 |pmid=23719374|bibcode=2013Natur.498..359G}}</ref>
Çoğu araştırmacı Avialae grubunu bir [[Filogenetik adlandırma sistemi|dal esaslı klad]] olarak tanımlasa da bu tanımlamalar farklılık gösterir. Birçok yazar "''[[Deinonychus]]''{{'}}tan çok kuşlara daha yakın olan tüm [[teropod]]lar" benzeri bir tanım kullanmıştır.<ref name="weishampel2004">{{Kitap kaynağı|editör1-soyadı=Weishampel|editör1-ad=David B.| editör2-soyadı=Dodson| editör2-ad=Peter| editör3-soyadı=Osmólska| editör3-ad=Halszka|yıl= 2004|başlık=The Dinosauria|baskıbasım=2nci| yayıncı=University of California Press|sayfalar=861}}</ref><ref name="senter2007">{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Senter | ad1 = P | yıl = 2007 | başlık = A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda) | dergi = Journal of Systematic Palaeontology | cilt = 5| sayı = 4| sayfalar = 429–463429-463| doi = 10.1017/S1477201907002143 }}</ref> Avialae aynı zamanda sıklıkla [[Filogenetik adlandırma sistemi|apomorfi esaslı klad]] olarak yani fiziksel özellikler üzerine kurulmuş olarak tanımlanır. Avialae adını 1986'da veren [[Jacques Gauthier]] 2001 yılında grubun tanımını uçmak için tüylü kanatlara sahip tüm dinozorlar ve onların soyundan gelen kuşlar olarak yeniden yaptı.<ref name="gauthier1986"/><ref name="gauthier&dequeiroz2001">{{Kitap kaynağı| soyadı1=Gauthier| ad1=J.| soyadı2=de Queiroz|ad2=K.| yıl=2001| bölüm=Feathered dinosaurs, flying dinosaurs, crown dinosaurs, and the name Aves| sayfalar=7–417-41| başlık= New perspectives on the origin and early evolution of birds: proceedings of the International Symposium in Honor of John H. Ostrom| editör1-ad=J.A.| editör1-soyadı=Gauthier| editör2-ad=L.F.| editör2-soyadı=Gall| yayıncı= Peabody Museum of Natural History, Yale University| yer=New Haven, CT}}</ref>
=== Sınıflandırma ===
=== Dinozorlar ve kuşların kökeni ===
{{Ana|Kuşların kökeni}}
[[Dosya:Anchiornis feathers.jpg|thumbküçükresim|upright=0.8|sol|''[[Anchiornis huxleyi]]'' kuşların [[Jura Devri]]nin geç döneminde ilk evrimi hakkında önemli bir bilgi kaynağıdır.<ref name="lietal2010">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Li |ad1=Q. |soyadı2=Gao |ad2=K.-Q. |soyadı3=Vinther |ad3=J. |soyadı4=Shawkey |ad4=M.D. |soyadı5=Clarke |ad5=J.A. |soyadı6=d'Alba |ad6=L. |soyadı7=Meng |ad7=Q. |soyadı8=Briggs |ad8=D.E.G. |soyadı9=Prum |ad9=R.O. |yıl=2010 |başlık=Plumage color patterns of an extinct dinosaur |dergi=Science |cilt=327 |sayı=5971 |sayfalar=1369–1372 1369-1372|bibcode=2010Sci...327.1369L |doi=10.1126/science.1186290 |pmid=20133521|url=http://doc.rero.ch/record/210394/files/PAL_E4402.pdf }}</ref>]]
{{Cladogram|caption=Cau vd. tarafından 2015 yılında yapılan filogenetik çalışmanın sonuçlarına göre çıkarılmış kladogram.<ref name=cauetal2015>{{Dergi kaynağı|doi=10.7717/peerj.1032|pmid=26157616|pmc=4476167|başlık=The phylogenetic affinities of the bizarre Late Cretaceous Romanian theropod ''Balaur'' bondoc(Dinosauria, Maniraptora): Dromaeosaurid or flightless bird?|dergi=PeerJ|cilt=3|sayfalar=e1032|yıl=2015|soyadı1=Cau|ad1=Andrea|soyadı2=Brougham|ad2=Tom|soyadı3=Naish|ad3=Darren}}</ref>|clades=
{{clade| style=font-size:75%;line-height:80%
|4=†[[Troodontidae]]
|5=[[Avialae]] }} }} }} }} }}
Fosil ve biyolojik kanıtlara dayanarak biliminsanlarının çoğu kuşların [[teropod]] [[dinozor]]ların uzmanlaşmış bir alt grubu olduğunu kabul etmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı=Prum|ad=Richard O.|başlık=Who's Your Daddy?|dergi=Science|cilt=322|sayfalar=1799–18001799-1800|tarih=19 Aralık 2008|doi=10.1126/science.1168808|pmid=19095929|sayı=5909}}</ref> Daha da özel olarak aralarında [[Dromaeosauridae]] ve [[Oviraptoridae]] familyalarının da bulunduğu [[Maniraptora]] kladının bir üyesi olarak kabul edilirler.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Paul |ad=Gregory S. |bölüm=Looking for the True Bird Ancestor |yıl=2002 |başlık=Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds |url=https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul |yer=Baltimore|yayıncı=Johns Hopkins University Press |isbn=0-8018-6763-0|sayfalar=[https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/171 171]–224-224}}</ref> Biliminsanları kuşlara yakın akraba teropodları buldukça daha önceden kuş ve kuş olmayanlar arasındaki açık ayrım belirsizleşmeye başlamıştır. Çin'in kuzeydoğusunda [[Liaoning]] eyaletinde yakın geçmişte bulunan birçok küçük [[tüylü dinozor]] fosili bu belirsizliği artırmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Norell |ad=Mark |ad2=Mick| soyadı2=Ellison |yıl=2005 |başlık=Unearthing the Dragon: The Great Feathered Dinosaur Discovery |yer=New York |yayıncı=Pi Press |isbn=0-13-186266-9 |sayfalar= |url=https://archive.org/details/unearthingdragon00mark }}</ref><ref name="AP-20140731">{{Haber kaynağı |soyadı=Borenstein |ad=Seth |başlık=Study traces dinosaur evolution into early birds |url=http://apnews.excite.com/article/20140731/us-sci-shrinking-dinosaurs-a5c053f221.html |tarih=31 Temmuz 2014 |ajans=Associated Press |erişimtarihi=3 Ağustos 2014 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20140808042331/http://apnews.excite.com/article/20140731/us-sci-shrinking-dinosaurs-a5c053f221.html |arşiv-tarihiarşivtarihi=8 Ağustos 2014 |ölüurl=evet }}</ref><ref name="SCI-20140731">{{Dergi kaynağı |başlık=Sustained miniaturization and anatomical innovation in the dinosaurian ancestors of birds |tarih=1 Ağustos 2014 |dergi=Science |cilt=345 |sayı=6196 |sayfalar=562–566 562-566|doi=10.1126/science.1252243 |soyadı1=Lee |ad1=Michael S.Y. |ad2=Andrea|soyadı2=Cau |ad3=Darren|soyadı3=Naish|ad4=Gareth J.|soyadı4=Dyke |bibcode=2014Sci...345..562L |pmid=25082702}}</ref>
[[Paleontoloji]] dalında günümüzde görüşbirliği uçan teropodların ya da [[Avialae]]'nin, içinde [[Dromaeosauridae]] ve [[Troodontidae]] familyalarını da kapsayan [[Deinonychosauria]] kladının en yakın akrabaları olduğu yönündedir.<ref name=Xiaotingia>{{Dergi kaynağı |başlık=An ''Archaeopteryx''-like theropod from China and the origin of Avialae |tarih=28 Temmuz 2011 |dergi=Nature |cilt=475 |sayfalar=465–470 465-470|doi=10.1038/nature10288 |sayı=7357 |yazar1=Xing Xu |yazar2=Hailu You |yazar3=Kai Du |yazar4=Fenglu Han |pmid=21796204}}</ref> Bunlar birlikte [[Paraves]] denen grubu oluşturur. ''[[Microraptor]]'' gibi bu grubun bazı [[Bazal (filogenetik)|bazal]] üyelerinin uçmaya ya da süzülmeye yarayan özellikleri vardı. En bazal Deinonychosauria üyeleri çok küçüktü. Bu kanıt tüm Paraves grubunun atasının ağaçlarda yaşamış olabileceği ve/veya süzülme yeteneğine sahip olduğu olasılığını artırır.<ref name="AHTetal07">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Turner |ad1=Alan H. |tarih=7 Eylül 2007 |başlık=A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight |url=http://www.sciencemag.org/cgi/reprint/317/5843/1378.pdf |dergi=Science |cilt=317 |sayfalar=1378–1381 1378-1381|doi=10.1126/science.1144066 |pmid=17823350 |sayı=5843 |soyadı2=Pol |ad2=D. |soyadı3=Clarke |ad3=J.A. |soyadı4=Erickson |ad4=G.M. |soyadı5=Norell |ad5=M.A. |bibcode=2007Sci...317.1378T |erişim-tarihierişimtarihi=26 Mart 2020 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20101105124443/http://www.sciencemag.org/cgi/reprint/317/5843/1378.pdf |arşiv-tarihiarşivtarihi=5 Kasım 2010 |ölüurl=no hayır}}</ref><ref name="xuetal2003">{{dergi kaynağı|tarih=23 Ocak 2003|başlık=Four-winged dinosaurs from China|dergi=Nature|cilt=421|sayı=6921|sayfalar=335–340335-340|doi=10.1038/nature01342|pmid=12540892|soyadı1=Xu|ad1=X|soyadı2=Zhou|ad2=Z|soyadı3=Wang|ad3=X|soyadı4=Kuang|ad4=X|soyadı5=Zhang|ad5=F|soyadı6=Du|ad6=X|bibcode=2003Natur.421..335X}}</ref> Asıl olarak et ile beslenen ''Archaeopteryx'' ve Avialae grubundan olmayan tüylü dinozorların son zamanlarda yapılan araştırmalar Avialae grubunun ilk üyelerinin [[hepçil]] olduğunu gösterir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://the-scientist.com/2011/07/27/on-the-origin-of-birds|başlık=On the Origin of Birds|erişimtarihi=11 Haziran 2012|arşivtarihi=20 Eylül 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110920033933/http://the-scientist.com/2011/07/27/on-the-origin-of-birds|tarih=Temmuz 2011|ölüurl=yesevet|çalışma=|yayıncı=The Scientist|ad=Christina|soyadı=Luiggi|df=dmy-all}}</ref>
İlk bulunan [[geçiş fosili|geçiş fosil]]lerinden biri olduğu için çok iyi tanınan [[Jura Devri|Geç Jura Devri]]nden ''Archaeopteryx'' 19. yüzyılın sonlarında [[evrim teorisi]]ni destekleyen kanıtlardan biri olmuştur. ''Archaeopteryx'' hem dişleri, pençeli parmakları ve uzun kertenkele kuyruna benzer bir kuyruk gibi geleneksel sürüngen özellikleri hem de günümüz kuşlarına benzer uçuş tüyleri olan kanatlar gibi özellikleri bir arada gösteren ilk fosil olmuştur. Her ne kadar kuşların doğrudan atası olarak kabul edilmese de muhtemelen kuşların gerçek atası ile yakın akrabadır.<ref name="mayretal2007">{{Dergi kaynağı | doi = 10.1111/j.1096-3642.2006.00245.x | soyadı1 = Mayr | ad1 = G. | soyadı2 = Pohl | ad2 = B. | soyadı3 = Hartman | ad3 = S. | soyadı4 = Peters | ad4 = D.S. | tarih = Ocak 2007 | başlık = The tenth skeletal specimen of ''Archaeopteryx''| dergi = Zoological Journal of the Linnean Society | cilt = 149 | sayı = 1 | sayfalar = 97–116 97-116}}</ref>
===Evrimin başlangıcı===
{{Ayrıca bakınız|Fosil kuş cinsleri}}
[[Dosya:Confuciusornis male.jpg|thumbküçükresim|sol|alt= White slab of rock left with cracks and impression of bird feathers and bone, including long paired tail feathers|Kretase Döneminde, 125 milyon yıl önce Çin'de yaşamış bir kuş türü olan ''[[Confuciusornis sanctus]]'' gagası olduğu bilinen en enski kuştur.<ref>{{ansiklopedi kaynağı|soyadı1=Ivanov| ad1=M.| soyadı2=Hrdlickova| ad2=S.| soyadı3= Gregorova| ad3=R.| yıl=2001| ansiklopedi=The Complete Encyclopedia of Fossils| yayıncı=Rebo Publishers| yer=Hollanda| sayfa=312}}</ref>]]
{{Cladogram|caption=Cau vd. tarafından 2015 yılında yapılan filogenetik çalışmanın sonuçlarına göre çıkarılmış kladogram.<ref name=cauetal2015/>|clades=
{{clade| style=font-size:75%;line-height:80%
Bilinen en eski Avialae fosilleri [[Jura Devri|Geç Jura Devri]]ne, yaklaşık 160 milyon yıl önceye ait olan kalıntıların bulunduğu Çin'deki [[Tiaojishan Oluşumu]]nda bulunmuştur. Bu devre ait Avialae türleri arasında ''[[Anchiornis huxleyi]]'', ''[[Xiaotingia zhengi]]'' ve ''[[Aurornis xui]]'' türleri bulunur.<ref name=Nature/>
Çok iyi tanınan Avialae grubundan ''Archaeopteryx'' [[Almanya]]'da Jura Devrinin biraz daha sonlarına, yaklaşık 155 milyon yıl öncesine aittir. Bu ilk Avialae grubu üyeleri günümüz kuşlarının atası sayılabilecek ama evrim sırasında kaybolmuş sıradışı anatomik özellikler paylaşmaktadır. Bu özelliklerin arasında ikinci arka ayak parmağında büyümüş pençeler, uzun tüyler ve arka ayaklar ile bacakları da örten ve havada manevra yapmak için kullanıldığı düşünülen "arka kanatlar" bulunur.<ref name=zhengetal2013>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Zheng | ad1 = X. | soyadı2 = Zhou | ad2 = Z. | soyadı3 = Wang | ad3 = X. | soyadı4 = Zhang | ad4 = F. | soyadı5 = Zhang | ad5 = X. | soyadı6 = Wang | ad6 = Y. | soyadı7 = Wei | ad7 = G. | soyadı8 = Wang | ad8 = S. | soyadı9 = Xu | ad9 = X. | tarih = 15 Mart 2013 | başlık = Hind Wings in Basal Birds and the Evolution of Leg Feathers | dergi = Science | cilt = 339 | sayı = 6125| sayfalar = 1309–1312 1309-1312| doi = 10.1126/science.1228753 | pmid=23493711| citeseerx = 10.1.1.1031.5732 | bibcode = 2013Sci...339.1309Z }}</ref>
Availae grubu [[Kretase]] boyunca çok geniş bir yelpazede [[türleşme|türleşti]].<ref name="chiappe2007">{{Kitap kaynağı|soyadı=Chiappe |ad=Luis M. |yıl=2007 |başlık=Glorified Dinosaurs: The Origin and Early Evolution of Birds |yer=Sydney Sidney|yayıncı=University of New South Wales Press |isbn=978-0-86840-413-4}}</ref> Birçok grup pençeli kanatlar ve günümüz kuşları (Aves) de dahil olmak üzere birçok Avilae grubunda birbirinden bağımsız olarak kaybolan dişler gibi [[Plesiomorfi and simplesiomorfi|ilkel fiziksel özellikler]]i korudu; örneğin ''Archaeopteryx'' ve ''[[Jeholornis]]'' atalarının uzun kemikli kuyruklarına sahiplerken<ref name="chiappe2007"/> daha gelişmiş Avialae türlerinin kuyrukları [[Pygostylia]] grubunda [[pigostil]] kemiğinin ortaya çıkmasıyla kısaldı. Kretase'nin sonlarına doğru yaklaşık 100 milyon yıl önce günümüz kuşlarının ataları gövde boyutlarına göre daha büyük yumurta yumurtlamalarına izin verecek şekilde daha açık bir [[pelvis]]e sahip olacak şekilde evrildiler.<ref>{{Dergi kaynağı|url=http://www.nature.com/articles/d41586-018-03447-3|başlık=Early birds may have been too hefty to sit on their eggs|ad=John|soyadı=Pickrell|tarih=22 Mart 2018|dergi=Nature|doi=10.1038/d41586-018-03447-3}}</ref>
Yaklaşık 95 milyon yıl önce daha iyi bir koku duyusu geliştirdiler.<ref>{{Web kaynağı | url=http://archive.cosmosmagazine.com/news/birds-survived-dino-extinction-with-keen-senses/ | başlık=Birds survived dino extinction with keen senses | erişimtarihi=11 Haziran 2012 | yazar=Agency France-Presse | tarih=Nisan 2011 | yayıncı=Cosmos Magazine | ölüurl=yes evet| arşivurl=https://web.archive.org/web/20150402124421/http://archive.cosmosmagazine.com/news/birds-survived-dino-extinction-with-keen-senses/ | arşivtarihi=2 Nisan 2015 | df=dmy-all }}</ref>
===Kuş atalarının ilk çeşitliliği===
[[Dosya:Ichthyornis Clean.png|thumbküçükresim|upright=0.8|sol|Yaklaşık 93 milyon yıl önce yaşamış olan ''[[Ichthyornis]]'' bilinen ilk tarihöncesi, kuşlara akraba ve dişleri olan fosildir.]]
{{Cladogram|caption=Wang vd. tarafından 2015 yılında yayımlanan filogenetik analizlere göre [[Mezozoik]] kuş filogenisi.<ref name=Wang2015>{{Dergi kaynağı| doi = 10.1038/ncomms7987| pmid = 25942493| başlık = The oldest record of ornithuromorpha from the early cretaceous of China| dergi = Nature Communications| cilt = 6| sayı = 6987| yıl = 2015| soyadı1 = Wang | ad1 = M.| soyadı2 = Zheng | ad2 = X.| soyadı3 = O’Connor | ad3 = J.K.| soyadı4 = Lloyd | ad4 = G.T.| soyadı5 = Wang | ad5 = X.| soyadı6 = Wang | ad6 = Y.| soyadı7 = Zhang | ad7 = X.| soyadı8 = Zhou | ad8 = Z. | sayfa=6987| bibcode = 2015NatCo...6E6987W| pmc = 5426517}}</ref>
|clades= {{clade| style=font-size:75%;line-height:80%
|label1=[[Ornithothoraces]]
Avialae içinde türleşen ikinci ana soy grubu, günümüz kuşlarının atalarını da içerdiği için "gerçek kuşlar" anlamına gelen [[Euornithes]] adı verilen grup yarı suda yaşayan ve balık ile diğer küçük su organizmalarını yemek üzerine özelleşmiş çok türlü gruptur. Karasal ve ormansal yaşam alanlarında baskın olarak bulunan enantiornithes soyunun aksine ilk euornithes türlerinde tüneme adaptasyonları yoktur ve kıyı kuşları, yüzücü ve dalıcı kuşlardan oluşmuş gibi görünmektedir.
Euornithes grubu içinde yüzeysel olarak [[martı]]lara benzeyen ''[[Ichthyornis]]''<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Clarke |ad=Julia A. |yıl=2004 |başlık=Morphology, Phylogenetic Taxonomy, and Systematics of ''Ichthyornis'' and ''Apatornis'' (Avialae: Ornithurae) |dergi=Bulletin of the American Museum of Natural History |cilt=286 |sayfalar=1–179 1-179|doi=10.1206/0003-0090(2004)286<0001:MPTASO>2.0.CO;2 |url=http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/2246/454/1/B286.pdf |hdl=2246/454 |erişim-tarihierişimtarihi=1 Nisan 2020 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20110428085337/http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/2246/454/1/B286.pdf |arşiv-tarihiarşivtarihi=28 Nisan 2011 |ölüurl=no hayır}}</ref> ile denizde balık avlamaya çok iyi uyum sağlamış olan ve hatta uçma yeteneğini tamamen kaybedip suda yaşayan hayvanlar hâline gelen [[Hesperornithiformes]] grubu da bulunur.<ref name="chiappe2007"/> İlk euornithes arasında karina şeklini almış göğüs kemiği, dişsiz ve gaga şeklinde çeneler gibi günümüz kuşlarının çoğu özelliğinin geliştiği görülür.<ref name=louchart2011>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Louchart | ad1 = A. | soyadı2 = Viriot | ad2 = L. | yıl = 2011 | başlık = From snout to beak: the loss of teeth in birds | url = http://198.81.200.84/trends/ecology-evolution/abstract/S0169-5347%2811%2900264-3?switch=standard | dergi = Trends in Ecology & Evolution | cilt = 26 | sayı = 12 | sayfalar = 663–673 663-673| doi = 10.1016/j.tree.2011.09.004 | pmid = 21978465 | ölüurl = yes evet| arşivurl = https://web.archive.org/web/20140728053547/http://198.81.200.84/trends/ecology-evolution/abstract/S0169-5347%2811%2900264-3?switch=standard | arşivtarihi = 28 Temmuz 2014 | df = dmy-all | erişim-tarihi erişimtarihi= 1 Nisan 2020 }}</ref> Euornithes ayrıca havada manevra yapabilmek ve uçuş sırasında durabilmek için "arka kanadın" yerine geçen gerçek [[pigostil]]i ve tamamen hareketli kuyruk tüylerini geliştirmiş olan ilk Avialae üyelerini de içeriyor olabilir.<ref name=zhengetal2013/><ref name=yixianornis>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Clarke | ad1 = J.A. | soyadı2 = Zhou | ad2 = Z. | soyadı3 = Zhang | ad3 = F. | tarih = Mart 2006 | başlık = Insight into the evolution of avian flight from a new clade of Early Cretaceous ornithurines from China and the morphology of ''Yixianornis grabaui'' | dergi = Journal of Anatomy | cilt = 208 | sayı = 3| sayfalar = 287–308 287-308| doi=10.1111/j.1469-7580.2006.00534.x | pmid=16533313 | pmc=2100246}}</ref>
Kuş kafataslarında yapılan bir [[mozaik evrim]] araştırması tüm neornithesin [[en son ortak atası]]nın günümüz ''[[Vanga curvirostris]]'' türünün gagasına benzer bir gagaya ve günümüz [[bayağı sarıasma]] türünün kafatasına benzer bir kafatasına sahip olmuş olabileceğini göstermektedir. Her iki tür de küçük ve orman örtüsü altında yiyecek arayan [[hepçil]] türler olduğu için de bu varsayımsal atanın benzer bir ekolojik niş içinde olduğu sonucu çıkarılmıştır.<ref>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Felice | ad1 = Ryan N. | soyadı2 = Goswami | ad2 = Anjali | yıl = 2018 | başlık = Developmental origins of mosaic evolution in the avian cranium | dergi = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | cilt = 115 | sayı = 3| sayfalar = 555–60 555-60| doi = 10.1073/pnas.1716437115 | pmid = 29279399 | pmc = 5776993 }}</ref>
===Günümüz kuşlarının farklılaşması===
}}
Tüm günümüz kuşları Aves (ya da Neornithes) [[taç grup|taç grubu]] içinde yer alır. Aves iki alt gruba ayrılır: [[deve kuşu|deve kuşları]] gibi uçamayan [[ratit]]ler ve çok az uçabilen [[tinamular]]dan oluşan [[Palaeognathae]] ile tüm diğer kuşları içeren oldukça büyük farklılığa sahip [[Neognathae]]<ref name = "Mitchell2014">{{Dergi kaynağı| doi = 10.1126/science.1251981| pmid = 24855267| başlık = Ancient DNA reveals elephant birds and kiwi are sister taxa and clarifies ratite bird evolution| dergi = Science| cilt = 344| sayı = 6186| sayfalar = 898–900898-900| tarih = 23 Mayıs 2014| soyadı1 = Mitchell| ad1 = K.J.| soyadı2 = Llamas| ad2 = B.| soyadı3 = Soubrier| ad3 = J.| soyadı4 = Rawlence| ad4 = N.J.| soyadı5 = Worthy| ad5 = T.H.| soyadı6 = Wood| ad6 = J.| soyadı7 = Lee| ad7 = M.S.Y.| soyadı8 = Cooper| ad8 = A.| kaynak = harv| bibcode = 2014Sci...344..898M| hdl = 2328/35953| url = http://dspace.flinders.edu.au/xmlui/bitstream/2328/35953/1/Mitchell_AncientDNA_AM2014.pdf| erişim-tarihi erişimtarihi= 2 Haziran 2019| arşiv-url arşivurl= https://web.archive.org/web/20200325123448/https://dspace.flinders.edu.au/xmlui/bitstream/handle/2328/35953/Mitchell_AncientDNA_AM2014.pdf;jsessionid=D82AF2E8CB3CD4C7C0F953DDBE2A303B?sequence=1| arşiv-tarihi arşivtarihi= 25 Mart 2020| ölüurl = hayır}}</ref> Bu iki alt gruba Livezey ve Zusi "kohort" [[taksonomik seviye|seviye]]si vermiş olsa da<ref name="Theropoda"/> sıklıkla [[üst takım]] seviyesi verilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://people.eku.edu/ritchisong/birdbiogeography1.htm | başlık = Bird biogeography | soyadı = Ritchison | ad = Gary | erişimtarihi = 10 Nisan 2008 | eser = Avian Biology | yayıncı = Eastern Kentucky University | arşivurl = https://web.archive.org/web/20070304043432/http://people.eku.edu/ritchisong/birdbiogeography1.htm | arşivtarihi = 4 Mart 2007 | ölüurl = evet }}</ref> [[Alfa taksonomi|Taksonomik]] bakış açısına göre yaşayan kuş türlerinin sayısı 9.800<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The Clements Checklist of Birds of the World |ad=James F. |soyadı=Clements |baskıbasım=6. |yer=Ithaca |yayıncı=Cornell University Press |yıl=2007 |isbn=978-0-8014-4501-9}}</ref> ila 10.758<ref>{{Dergi kaynağı|doi=10.14344/ioc.ml.9.2|başlık=Welcome |dergi=IOC World Bird List 9.2}}</ref> arasında değişiklik gösterir.
[[Anatidae]] familyasının Kretase döneminin sonlarında yaşamış üyesi ''[[Vegavis]]''{{'}}in keşfi günümüz kuşlarının farklılaşmasının [[Senozoik]] Devirden önce başladığını kanıtlamıştır.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Clarke |ad=Julia A. |yıl=2005 |başlık=Definitive fossil evidence for the extant avian radiation in the Cretaceous |dergi=Nature |cilt=433 |sayı=7023 |sayfalar=305–308 305-308|doi=10.1038/nature03150 |pmid=15662422 |url=http://www.digimorph.org/specimens/Vegavis_iaai/nature03150.pdf |soyadı2=Tambussi |ad2=CP |soyadı3=Noriega |ad3=JI |soyadı4=Erickson |ad4=GM |soyadı5=Ketcham |ad5=RA |bibcode=2005Natur.433..305C |erişim-tarihierişimtarihi=2 Nisan 2020 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20120904083800/http://www.digimorph.org/specimens/Vegavis_iaai/nature03150.pdf |arşiv-tarihiarşivtarihi=4 Eylül 2012 |ölüurl=yes evet}}</ref> Daha önceki bir döneme ait olan, 85 milyon yıl öncesine ait muhtemel [[Galliformes|tavuksu]] ''Austinornis lentus'' fosili<ref>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Clarke | ad1 = J.A. | yıl = 2004 | başlık = Morphology, phylogenetic taxonomy, and systematics of ''Ichthyornis'' and ''Apatornis'' (Avialae: Ornithurae) | url = http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/handle/2246/454/B286.?sequence=1 | dergi = Bulletin of the American Museum of Natural History | cilt = 286 | sayı = | sayfalar = 1–179 1-179| doi=10.1206/0003-0090(2004)286<0001:mptaso>2.0.co;2| hdl = 2246/454 }}</ref> günümüz kuşlarının sınıflandırılması için bir fosil kanıtı olarak değerlendirilmek için henüz daha çok tartışmalı durumdadır.
Bilimsel çalışmaların büyük çoğunluğu günümüz kuşlarının en son ortak atasının Kretase döneminde yaşadığında hemfikirdir ancak tahminler Kretase'nin orta dönemi<ref name=divergence>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Lee | ad1 = Michael SY | soyadı2 = Cau | ad2 = Andrea | soyadı3 = Naish | ad3 = Darren | soyadı4 = Dyke | ad4 = Gareth J. | tarih = Mayıs 2014 | başlık = Morphological Clocks in Paleontology, and a Mid-Cretaceous Origin of Crown Aves | dergi = Systematic Biology | yayıncı = Oxford Journals | doi = 10.1093/sysbio/syt110 | cilt = 63 | sayı = 1 | sayfalar = 442–449 442-449| pmid = 24449041 | url = https://academic.oup.com/sysbio/article-pdf/63/3/442/9164850/syt110.pdf | erişim-tarihi erişimtarihi= 2 Nisan 2020 | arşiv-url arşivurl= https://web.archive.org/web/20200527144009/https://watermark.silverchair.com/syt110.pdf?token=AQECAHi208BE49Ooan9kkhW_Ercy7Dm3ZL_9Cf3qfKAc485ysgAAAnUwggJxBgkqhkiG9w0BBwagggJiMIICXgIBADCCAlcGCSqGSIb3DQEHATAeBglghkgBZQMEAS4wEQQMfLnY8Q3tVOj40_PvAgEQgIICKEtQ_qTs1w2qf56hMGf-fS0_YGepdoWOvxjw3UN6HubHkyrYinK2fFctbAXpbI7W6WYd26cIC-fB9ru9jVGG4fYKT0ZEk9TLAAvjzZn5h4QpOqkEBFc6b5PH6OEdql_brUGfncNGi6fvcUJZfWbO059eptsUeeGd3mKaMZQCQrhMWDIUAEQhqfzR8poH23ou-khpW13-c58hZ1BULhr_wuTMB-4sjKRU5GubbhEO_4mWP24EFdGNb4A4udbzmNolEeVFSm8cDIuMwdz-jQLVyn3OfnEwz2-1D3-s1V1ek4ANozQBa8HCg-yN1qVDNaqOnfTFXHDqr5ToFsVFmI1GC8n6EADPk5nNMDtoZ8SFRtL5tQpBk8c_vxsZ2MOW_fgxLRTvtrgSfrCWsVwLq_L3xZ8wGoC1U1WycgvhQ6J98J-MVqWUILhSaHxwyagxB49oXltweT1BPNePVBOE_2JLCqgBSSb8UUUF8-FAIYJji0JNywxXzK8VVa6JBCUUHkLlaDNhgW-VoVucxQaFvqDYiAWKahgG12oHO-Xin8garBMRLH4k7Yb6qe7lyf6SUvyiciQ74CHGhBqEZ4AvV2clQdofVzSnygD3_uAzr7ATBb_JnDUtv_3d4terktmTGPho1NasoBXM0A8ega3S5-axLgo6chQ5dct6CCtga5vAgZDIvqOHsh6XM5Wyos3vchWn5n_NQIJinxwQOygQX8X7PN2WBoRz2EhN3g | arşiv-tarihi arşivtarihi= 27 Mayıs 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> ile son dönemi arasında<ref name=Prum2015>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Prum | ad1 = R.O. | yazarları-göster yazarlarıgöster= et al. | yıl = 2015 | başlık = A comprehensive phylogeny of birds (Aves) using targeted next-generation DNA sequencing | dergi = Nature | cilt = 526 | sayı = 7574 | sayfalar = 569–573 569-573| bibcode = 2015Natur.526..569P | doi = 10.1038/nature15697 | pmid = 26444237}}</ref> değişir. Benzer şekilde günümüz kuşlarının ilk farklılaşmasının [[Kretase-Tersiyer yok oluşu]]ndan önce mi sonra mı olduğu konusunda da bir görüşbirliği yoktur.<ref name="Ericson">{{Dergi kaynağı |soyadı1=Ericson |ad1=Per G.P. |yıl=2006 |başlık=Diversification of Neoaves: integration of molecular sequence data and fossils |dergi=Biology Letters |cilt=2 |sayı=4 |sayfalar=543–547 543-547|doi=10.1098/rsbl.2006.0523 |pmid=17148284 |url=http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf |soyadı2=Anderson |ad2=CL |soyadı3=Britton |ad3=T |soyadı4=Elzanowski |ad4=A |soyadı5=Johansson |ad5=US |soyadı6=Källersjö |ad6=M |soyadı7=Ohlson |ad7=JI |soyadı8=Parsons |ad8=TJ |soyadı9=Zuccon |ad9=D |pmc=1834003 |ad10=G. |soyadı10=Mayr |erişim-tarihierişimtarihi=4 Temmuz 2008 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20090325235703/http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf |arşiv-tarihiarşivtarihi=25 Mart 2009 |ölüurl=yes evet}}</ref> Bunun nedeni ortaya sürülen kanıtlardaki farklılıktır; moleküler tarihlemelerin çoğu Kretase döneminde bir [[evrimsel yayınım]] olduğunu gösterirken fosil kantılarının Senozoik yayınımı göstermesidir. Moleküler ve fosil kanıtları uzlaştırma için daha önceleri yapılan girişimlerde görüşbirliğine ulaşılamamış<ref name="Ericson"/><ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Brown |ad1=Joseph W. |tarih=Haziran 2007 |başlık=Nuclear DNA does not reconcile 'rocks' and 'clocks' in Neoaves: a comment on Ericson et al. |dergi=Biology Letters |cilt=3 |sayı=3 |sayfalar=257–259 257-259|doi=10.1098/rsbl.2006.0611 |pmid=17389215 |soyadı2=Payne |ad2=RB |soyadı3=Mindell |ad3=DP |pmc=2464679}}</ref> ancak son zamanlarda daha kapsamlı fosil örneklemi ile [[moleküler saat]]i ayarlamanın yeni bir yolunu kullanan tahminler günümüz kuşlarının kökeninin Geç Kretase döneminin başlarında olmasına rağmen Kretase-Tersiyer yok oluşu civarlarında tüm ana gruplarda bir çeşitlilik artışı olduğunu göstermektedir.<ref name=cracraft>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Claramunt |ad1=S. |soyadı2=Cracraft |ad2=J.|başlık=A new time tree reveals Earth history's imprint on the evolution of modern birds |dergi=Sci Adv |yıl=2015 |cilt=1 |sayı=11 |doi=10.1126/sciadv.1501005 |pmc=4730849 |pmid=26824065 |sayfa=e1501005 |bibcode=2015SciA....1E1005C }}</ref>
===Kuş takımlarının sınıflandırılması===
{{Ayrıca bakınız|Kuşlar listesi}}
Prum vd.<ref name="Prum2015"/> tarafından 2015 yılında yapılmış çalışmaya dayanarak ve bazı klad adlarının Yuri vd.<ref>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Yuri | ad1 = T. | yıl = 2013 | başlık = Parsimony and Model-Based Analyses of Indels in Avian Nuclear Genes Reveal Congruent and Incongruent Phylogenetic Signals | dergi = Biology | cilt = 2 | sayı = 1| sayfalar = 419–444 419-444| doi = 10.3390/biology2010419 |yazarları-gösteryazarlarıgöster=etal | pmid=24832669 | pmc=4009869}}</ref> tarafından 2013 yılında yapılmış çalışmasından yararlanarak hazırlanmış günümüz kuşlarının ilişkilerini gösteren [[kladogram]]
{{clade| style=font-size:80%;line-height:90%
}}
Kuşların [[bilimsel sınıflandırma]]sı tartışmalı bir konudur. [[Charles Sibley|Sibley]] ve [[Jon Ahlquist|Ahlquist]]'in 1990'da yayımlanan ''Phylogeny and Classification of Birds'' (Kuşların Filojenisi ve Sınıflandırması) adlı eseri <ref>{{Kitap kaynağı |soyadı1=Sibley |ad1=Charles |yazarbağı1=Charles Sibley |ad2=Jon Edward| soyadı2=Ahlquist |yıl=1990 |başlık=Phylogeny and classification of birds |yer=New Haven |yayıncı=Yale University Press |isbn=0-300-04085-7|yazarbağı2=Jon Edward Ahlquist }}</ref> bu konuda çığır açan bir eser olsa da sıklıkla üzerinde tartışılmakta ve sürekli olarak yeniden düzenlenmektedir. Kanıtların çoğu takımların sınıflandırılmasını doğru olduğunu göstermekte<ref>{{Kitap kaynağı| soyadı1=Mayr |ad1=Ernst |yazarbağı1=Ernst W. Mayr |soyadı2=Short| ad2=Lester L.|başlık=Species Taxa of North American Birds: A Contribution to Comparative Systematics |seri=Publications of the Nuttall Ornithological Club, no. 9 |yıl=1970 |yayıncı=Nuttall Ornithological Club|yer=Cambridge, MA |oclc=517185}}</ref> ancak biliminsanları takımların kendi aralarındaki ilişkiler konusunda fikir ayrılığına düşmektedirler; günümüz kuşlarının anatomisinden, fosillerden ve DNA'dan kaynaklanan tüm kanıtlar sorunu çözmek için bir araya getirilmiş olsa da büyük bir görüşbirliği ortaya çıkmamıştır. Son zamanlarda yeni fosil ve moleküler kanıtlar günümüz kuş takımlarının evrimi hakkında giderej daha açık bir tablo ortaya koymakta yardımcı olmaktadır.<ref name=Prum2015/><ref name=Jarvis2014>{{Dergi kaynağı | soyadı1 = Jarvis | ad1 = E.D. | yazarları-göster yazarlarıgöster= etal | yıl = 2014 | başlık = Whole-genome analyses resolve early branches in the tree of life of modern birds | dergi = Science | cilt = 346 | sayı = 6215| sayfalar = 1320–1331 1320-1331| doi=10.1126/science.1253451 | pmid=25504713 | pmc=4405904| bibcode = 2014Sci...346.1320J }}</ref>
==Dağılım==
{{Ayrıca bakınız|Bölgelerine göre kuşlar listesi|Popülasyona göre kuşlar listesi}}
[[Dosya:House sparrow04.jpg|thumbküçükresim|sol|İnsan aktiviteleri nedeniyle [[bayağı serçe]]nin yaşam alanı oldukça önemli oranda genişlemiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Newton |ad=Ian|yıl=2003 |başlık=The Speciation and Biogeography of Birds |yer=Amsterdam |yayıncı=Academic Press |isbn=0-12-517375-X|sayfa=463}}</ref>]]
Kuşlar kıtaların tamamında ve karasal [[habitat]]ların çoğunda yaşar; en uç güney noktası [[Antarktika]]'nın 440 km. içlerine kadar ulaşabilen ''[[Pagodroma nivea]]'' türünün üreme kolonilerinin bulunduğu yerdir.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Brooke |ad=Michael |yıl=2004 |başlık=Albatrosses And Petrels Across The World |yer=Oxford |yayıncı=Oxford University Press|isbn=0-19-850125-0}}</ref> En fazla kuş [[biyoçeşitlilik|çeşitliliği]] tropik bölgelerde görülür. Önceleri bu yüksek çeşitliliğin tropiklerde daha büyük [[türleşme]] oranlarının sonucu olduğu düşünülmekteyse de son zamanlarda yapılan çalışmalar yüksek enlemlerde daha fazla türleşme oranı olduğunu ancak tropiklere göre daha fazla [[soy tükenmesi]] oranı nedeniyle çeşitliliğin daha az olduğunu göstermiştir.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Weir |ad1=Jason T. |yıl=2007 |başlık=The Latitudinal Gradient in Recent Speciation and Extinction Rates of Birds and Mammals |dergi=Science |cilt=315 |sayı=5818 |sayfalar=1574–1576 1574-1576|doi=10.1126/science.1135590 |pmid=17363673 |soyadı2=Schluter |ad2=D|bibcode=2007Sci...315.1574W |url=https://semanticscholar.org/paper/029242df1187a94ec41acf8c9e1abfd63f3a2a98 }}</ref> Birçok tür her yıl uzun mesafeler ve hatta okyanusları katederek göç eder; çeşitli kuş familyaları hem okyanus üzerinde hem de içinde yaşamak için [[adaptasyon]] sağlamıştır; bazı [[deniz kuşu|deniz kuşları]] yalnızca üremek için kıyıya gelirken<ref name = "Burger">{{Kitap kaynağı|soyadı1=Schreiber |ad1=Elizabeth Anne |ad2=Joanna| soyadı2=Burger |yıl=2001 |başlık=Biology of Marine Birds |yer=Boca Raton |yayıncı=CRC Press |isbn=0-8493-9882-7}}</ref> bazı [[penguen]]lerin denizde 300 m. derinliğe kadar dalabildikleri kaydedilmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı1=Sato |ad1=Katsufumi |tarih=1 Mayıs 2002 |başlık=Buoyancy and maximal diving depth in penguins: do they control inhaling air volume? |dergi=Journal of Experimental Biology |cilt=205 |sayı=9 |sayfalar=1189–1197 1189-1197|pmid=11948196 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/205/9/1189 |ad2=Y |soyadı2=Naito |ad3=A |soyadı3=Kato |ad4=Y |soyadı4=Niizuma |ad5=Y |soyadı5=Watanuki |ad6=JB |soyadı6=Charrassin |ad7=CA |soyadı7=Bost |ad8=Y |soyadı8=Handrich |ad9=Y |soyadı9=Le Maho |erişim-tarihierişimtarihi=3 Nisan 2020 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20100922232242/http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/205/9/1189 |arşiv-tarihiarşivtarihi=22 Eylül 2010 |ölüurl=no hayır}}</ref>
Çok sayıda kuş türü insanlar tarafından [[sokulmuş türler|sokuldukları]] bölgelerde üreme popülasyonları oluşturmuştur. Bu sokulmaların bazıları av hayvanı olarak sokulan [[bayağı sülün]] örneğinde olduğu gibi isteyerek yapılmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Hill |ad1=David |ad2=Peter| soyadı2=Robertson |yıl=1988 |başlık=The Pheasant: Ecology, Management, and Conservation |yer=Oxford |yayıncı=BSP Professional |isbn=0-632-02011-3|sayfalar=}}</ref> Bazıları ise esaret altında yaşayan ''[[Myiopsitta monachus]]'' türü kuşların kaçarak Kuzey Amerika'nın bazı şehirlerine yerleşmesi gibi kaza sonucu gerçekleşmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Spreyer|ad1=Mark F.|ad2=Enrique H.|soyadı2=Bucher|yıl=1998|başlık=Monk Parakeet (Myiopsitta monachus)|dergi=The Birds of North America|yayıncı=Cornell Lab of Ornithology|url=http://bna.birds.cornell.edu/bna/species/322|doi=10.2173/bna.322|erişimtarihi=13 Aralık 2015|arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20200527144009/https://birdsoftheworld.org/bow/home|arşiv-tarihiarşivtarihi=27 Mayıs 2020|ölüurl=nohayır}}</ref> Aralarında [[sığır balıkçılı]],<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı=Arendt |ad=Wayne J. |tarih=1 Ocak 1988|başlık=Range Expansion of the Cattle Egret, (''Bubulcus ibis'') in the Greater Caribbean Basin |dergi=Colonial Waterbirds |cilt=11 |sayı=2 |sayfalar=252–262 252-262|doi=10.2307/1521007 |jstor=1521007}}</ref> ''[[Milvago chimachima]]'',<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Bierregaard |ad=R.O. |yıl=1994 |bölüm=Yellow-headed Caracara |editör1=Josep del Hoyo |editör2=Andrew Elliott |editör3=Jordi Sargatal |başlık=Handbook of the Birds of the World. Volume 2; New World Vultures to Guineafowl |yer=Barselona |yayıncı=Lynx Edicions |isbn=84-87334-15-6}}</ref> ve [[galah]]<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Juniper |ad1=Tony |ad2=Mike| soyadı2=Parr |yıl=1998 |başlık=Parrots: A Guide to the Parrots of the World |yer=Londra |yayıncı=Christopher Helm |isbn=0-7136-6933-0}}</ref> türlerinin de bulunduğu bazı türler tarımsal uygulamaların yeni uygun habitatlar yaratması sayesinde özgün yaşam alanlarının çok daha ötesine yayılabilmişlerdir.
==Anatomi ve fizyoloji==
===İskelet sistemi===
İskelet çok hafif kemiklerden oluşur. Kemiklerde pnömatik kavite denilen ve [[solunum sistemi]] ile bağlantılı büyük ve hava dolu boşluklar bulunur.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Ehrlich | ad1 = Paul R. | ad2 = David S. | soyadı2 = Dobkin | ad3 = Darryl | soyadı3 = Wheye | başlık = Adaptations for Flight | url = http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Adaptations.html | yıl = 1988 | eser = Birds of Stanford | yayıncı = Stanford University | erişimtarihi = 13 Aralık 2007 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060129100510/http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Adaptations.html | arşivtarihi = 29 Ocak 2006 | ölüurl = hayır }} The Birder's Handbook'tan alıntı (Paul Ehrlich, David Dobkin ve Darryl Wheye. 1988. Simon and Schuster, New York.)</ref> Erişkinlerin kafatasında kemikler birbirine kaynamıştır ve ek yeri görünmez.<ref name = "Gill">{{Kitap kaynağı|soyadı=Gill |ad=Frank |yıl=1995 |başlık=Ornithology |yayıncı=WH Freeman and Co |yer=New York |isbn=0-7167-2415-4}}</ref> [[Göz çukuru|Göz çukurları]] büyüktür ve kemiksi bir [[septum]] ile ayrılmıştır. [[Omurga]] servikal, torasik, lumbar ve kaudal bölgelere ayrılır; servikal omurlar (boyun bölgesi) türler arasında değişkenlik gösterir ve oldukça esnektirler ancak ön torasik omurlarda hareket azalmıştır ve sonraki omurlarda ise yoktur.<ref>{{Haber kaynağı |başlık=The Avian Skeleton |url=http://www.paulnoll.com/Oregon/Birds/Avian-Skeleton.html |eser=paulnoll.com |soyadı=Noll |ad=Paul |erişimtarihi=13 Aralık 2007 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20200531053439/http://www.paulnoll.com/Oregon/Birds/Avian-Skeleton.html |arşiv-tarihiarşivtarihi=31 Mayıs 2020 |ölüurl=no hayır}}</ref> Son birkaç omur [[pelvis]] ile birleşerek [[sinsakrum]]u oluşturur.<ref name = "Gill"/> Kaburga kemikleri yassılaşmıştır ve uçamayan kuş takımları dışında kalanlarda uçma kaslarının bağlanabilmesi için [[sternum]] [[salma|karina]] şeklini almıştır. Ön üyeler kanatlara dönüşmüştür.<ref>{{Haber kaynağı |başlık=Skeleton of a typical bird |url=http://fsc.fernbank.edu/Birding/skeleton.htm |eser=Fernbank Science Center's Ornithology Web |erişimtarihi=13 Aralık 2007 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20170808090151/http://fsc.fernbank.edu/Birding/skeleton.htm |arşiv-tarihiarşivtarihi=8 Ağustos 2017 |ölüurl=no hayır}}</ref> Kanatlar türlere göre az ya da çok gelişmiştir; kanatlarını kaybettiği bilinen tek gruplar [[soy tükenmesi|soyları tükenmiş]] [[moa]] ve [[fil kuşu|fil kuşları]]dır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2014/05/22/the-surprising-closest-relative-of-the-huge-elephant-birds/ | başlık = The Surprising Closest Relative of the Huge Elephant Birds | tarih = 22 Mayıs 2014 | websitesi = Science & Innovation | erişim-tarihi erişimtarihi= 6 Mart 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181214065448/https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2014/05/22/the-surprising-closest-relative-of-the-huge-elephant-birds/ | arşivtarihi = 14 Aralık 2018 | ölüurl = hayır }}</ref>
===Boşaltım ve sindirim sistemi===
[[Sürüngen]]ler gibi kuşlar da ürikoteliktir yani [[böbrek]]leri kanlarından [[nitrojenli atık]]ları ayırır ve bunları [[üre]] ya da [[amonyak]] olarak değil de [[ürik asit]] olarak üreterler yoluyla bağırsaklara boşaltır. Kuşların ne [[idrar kesesi]] ne de deve kuşları dışında dışa açılan üretra açıklığı vardır ve böbreklerden bağırsaklara geçen ürik asit dışkı ile birlikte yarı katı atık olarak dışarı atılır.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Ehrlich | ad1 = Paul R. | ad2 = David S. | soyadı2 = Dobkin | ad3 = Darryl | soyadı3 = Wheye | başlık = Drinking | url = http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Drinking.html | yıl = 1988 | eser = Birds of Stanford | yayıncı = Stanford University | erişimtarihi = 13 Aralık 2007 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060502012513/http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Drinking.html | arşivtarihi = 2 Mayıs 2006 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Tsahar |ad1=Ella |başlık=Can birds be ammonotelic? Nitrogen balance and excretion in two frugivores |dergi=Journal of Experimental Biology |cilt=208 |sayı=6 |sayfalar=1025–1034 1025-1034|yıl=2005 |pmid=15767304 |doi=10.1242/jeb.01495 |soyadı2=Martínez Del Rio |ad2=C |soyadı3=Izhaki |ad3=I |soyadı4=Arad |ad4=Z }}</ref><ref name=coprodeum>{{Dergi kaynağı | doi= 10.1016/S1095-6433(03)00006-0 | soyadı1= Skadhauge | ad1= E | soyadı2= Erlwanger | ad2= KH | soyadı3= Ruziwa | ad3= SD | soyadı4= Dantzer | ad4= V | soyadı5= Elbrønd | ad5= VS | soyadı6= Chamunorwa | ad6= JP | başlık= Does the ostrich (''Struthio camelus'') coprodeum have the electrophysiological properties and microstructure of other birds? | dergi= Comparative Biochemistry and Physiology A | cilt= 134 | sayı= 4 | sayfalar= 749–755 749-755| yıl= 2003 | pmid = 12814783 }}</ref> Ancak sinek kuşları gibi kuşlar ihtiyari olarak ammonotelik olabilir yani nitrojenli atıkları amonyak olarak dışarı atabilirler.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Preest |ad2=Marion R. |tarih=Nisan 1997 |başlık=Ammonia excretion by hummingbirds |dergi=Nature |cilt=386 |sayı= 6625|sayfalar=561–562 561-562|doi=10.1038/386561a0 |soyadı2=Beuchat |ad2=Carol A. |bibcode=1997Natur.386..561P}}</ref> Kuşlar ayrıca memeliler gibi [[kreatinin]]i değil [[kreatin]]i dışarı atarlar.<ref name = "Gill"/> Bu madde ile bağırsaklardan geçen atıklar kuşun [[kloak]]ından dışarı atılır.<ref>{{Dergi kaynağı|soyadı1=Mora |ad1=J. |yıl=1965 |başlık=The regulation of urea-biosynthesis enzymes in vertebrates |dergi=Biochemical Journal |cilt=96 |sayfalar=28–35 28-35|pmid=14343146 |soyadı2=Martuscelli |ad2=J |soyadı3=Ortiz Pineda |ad3=J |soyadı4=Soberon |ad4=G |pmc=1206904|sayı=1|doi=10.1042/bj0960028 }}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|soyadı=Packard |ad=Gary C.|yıl=1966 |başlık=The Influence of Ambient Temperature and Aridity on Modes of Reproduction and Excretion of Amniote Vertebrates |dergi=The American Naturalist |cilt=100 |sayı=916 |sayfalar=667–682 667-682|doi=10.1086/282459 |jstor=2459303}}</ref> Kloak çok işlevli bir açıklıktır; atıklar ondan dışarı atılır, birçok kuş türü kloaklarını birleştirerek çiftleşir ve dişiler yumurtalarını ondan geçerek yumurtlar. Ayrıca bazı kuş türleri [[regurjitasyon]] yoluyla dışarı [[pelet]]ler atar.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Balgooyen |ad=Thomas G. |tarih=1 Ekim 1971 |başlık=Pellet Regurgitation by Captive Sparrow Hawks (''Falco sparverius'') |dergi=Condor |cilt=73 |sayı=3 |sayfalar=382–385 382-385|doi=10.2307/1365774 |url=http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v073n03/p0382-p0385.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140224142542/http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v073n03/p0382-p0385.pdf |arşivtarihi=24 Şubat 2014 |jstor=1365774 |ölüurl=yes evet|df=dmy |erişim-tarihierişimtarihi=8 Nisan 2020 }}</ref>
[[Kivi (kuş)|Kivi]] dışında [[Koşucu kuşlar|Palaeognathae]] alt sınıfında bulunan erkek kuşlar, [[Anhimidae]] familyası haricinde [[Kazsılar|Anseriformes]] takımından bulunan erkek kuşlar ve [[Tavuksular|Galliformes]] takımında bulunan erkek kuşlarda bulunan [[kuş penisi|penis]] [[Neoaves]] [[klad]]ında yoktur; Galliformes takımında [[Cracidae]] familyası haricinde penis tam gelişmemiştir.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Yong | ad = Ed | url = http://phenomena.nationalgeographic.com/2013/06/06/how-chickens-lost-their-penises-ducks-kept-theirs/ | başlık = Phenomena: Not Exactly Rocket Science How Chickens Lost Their Penises (And Ducks Kept Theirs) | yayıncı = Phenomena.nationalgeographic.com | erişimtarihi = 3 Ekim 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130609052803/http://phenomena.nationalgeographic.com/2013/06/06/how-chickens-lost-their-penises-ducks-kept-theirs/ | arşivtarihi = 9 Haziran 2013 | ölüurl = evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://bcs.whfreeman.com/gill/bcs-pages/body-right_10.asp?s=10000&n=00010&i=99010.06&v=chapter&o=%7C13000%7C00010%7C&ns=undefined |başlık=Ornithology, 3rd Edition – Waterfowl: Order Anseriformes |erişimtarihi=3 Ekim 2013 |ölüurl=yes evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150622030534/http://bcs.whfreeman.com/gill/bcs-pages/body-right_10.asp?s=10000&n=00010&i=99010.06&v=chapter&o=%7C13000%7C00010%7C&ns=undefined |arşivtarihi=22 Haziran 2015 |df=dmy-all }}</ref> Uzunluğunun [[sperm rekabeti]] ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı |dergi=The Auk |cilt=117 |sayı=3 |sayfalar=820–825 820-825|yıl=2000 |başlık=The 20-cm Spiny Penis of the Argentine Lake Duck (Oxyura vittata) |soyadı=McCracken |ad=KG |url=http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/auk/v117n03/p00820-p00825.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304210246/http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/auk/v117n03/p00820-p00825.pdf |arşivtarihi=4 Mart 2016 |doi=10.1642/0004-8038(2000)117[0820:TCSPOT]2.0.CO;2 |ölüurl=yes evet|df=dmy |erişim-tarihierişimtarihi=8 Nisan 2020 }}</ref> Çiftleşme dışında kloakın içinde [[proktodeum]] kısmında saklı olarak durur.
Besinleri depolamak için bir [[kursak]]ları ve dişlerinin olmamasını telafi etmek için yuttukları taşlarla besinleri öğüttükleri bir [[taşlık (anatomi)|taşlık]]ları olan kuşların [[sindirim sistemi|sindirim sistem]]leri kendilerine özgüdür.<ref>{{Dergi kaynağı |soyadı=Gionfriddo |ad=James P. |tarih=1 Şubat 1995 |başlık=Grit Use by House Sparrows: Effects of Diet and Grit Size |dergi=Condor |cilt=97 |sayı=1 |sayfalar=57–67 57-67|doi=10.2307/1368983 |url=http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v097n01/p0057-p0067.pdf |yazar2=Best |jstor=1368983 |erişim-tarihierişimtarihi=9 Nisan 2020 |arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20170812214621/https://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v097n01/p0057-p0067.pdf |arşiv-tarihiarşivtarihi=12 Ağustos 2017 |ölüurl=no hayır}}</ref> Kuşların çoğu uçuşa yardımcı olması için hızlı sindirme yönünde adaptasyon geçirmişlerdir.<ref name="Attenborough">{{Kitap kaynağı|soyadı=Attenborough |ad=David |yıl=1998 |başlık=The Life of Birds |url=https://archive.org/details/lifeofbirds0000atte |yer=Princeton |yayıncı=Princeton University Press |isbn=0-691-01633-X}}</ref> Bazı göçmen kuşlar, bağırsaklarındaki [[protein]]ler de dahil olmak üzere vücutlarının çoğu kısmındaki proteini göç sırasında ek enerji kaynağı olarak kullanmak üzere adaptasyon geçirmişlerdir.<ref name="Battley">{{Dergi kaynağı|soyadı1=Battley |ad1=Phil F. |tarih=Ocak 2000 |başlık=Empirical evidence for differential organ reductions during trans-oceanic bird flight |dergi=Proceedings of the Royal Society B |cilt=267 |sayı=1439 |sayfalar=191–195 191-195|doi=10.1098/rspb.2000.0986 |pmid=10687826 |soyadı2=Piersma |ad2=T |soyadı3=Dietz |ad3=MW |soyadı4=Tang |ad4=S |soyadı5=Dekinga |ad5=A |soyadı6=Hulsman |ad6=K |pmc=1690512}} (Erratum ''Proceedings of the Royal Society B'' '''267'''(1461):2567.)</ref>
== Davranışları ==
| 