Karamazov Kardeşler: Revizyonlar arasındaki fark

 

== Özet ==

===Birinci Bölüm===

 

* '''İkinci Kitap - Yersiz Bir Toplantı''': Birçok kişi şifa bulmak için manastıra gelip Staretz Zosima'yı ziyaret etmektedir. Ziyaretçilerden biri olan Katerina Hohlakova, kötürüm kızı Liza iyileştiği için teşekkür etmeye gelmiştir; Liza bu esnada gördüğü Alyoşa'dan hoşlanmaya başlar. Karamazov ailesi Staretz Zosima'yı görmek ve özellikle de Fyodor ile Dimitri arasındaki para sorununu çözmek için manastıra gelir. Toplantıda Dimitri ve babası kavga ederek büyük bir rezalete yol açarlar ve manastırdan ayrılırlar. Staretz Zosima, Alyoşa'ya manastırdan ayrılmasını tavsiye ederken; Alyoşa'nın manastırdaki arkadaşı Rakitin, Staretz Zosima'nın Karamazov ailesinde bir cinayet işleneceğini tahmin ettiği için toplantıda saygılı davrandığını söyler.

 

 

* '''Üçüncü Kitap - Şehvet Düşkünleri''': Bu bölümde öncelikle Grigori ve karısı Marfa’nın hikâyesi ile Lizaveta’nın Pavel’i doğurması anlatılır. Daha sonra; manastırdan ayrılan ve kendisini çağıran Katerina İvanovna'yı görmeye giden Alyoşa, yolda Dimitri'ye rastlar. Dimitri, Alyoşa’ya Gruşenka’yla tanışmasını ve sonrasında Katerina İvanovna’yla nişan atmasını anlatır. Bir yarbayın kızı olan Katerina, başta Dimitri'nin flört girişimlerini görmezden gelmiştir. Ancak yarbayın borç verdiği parayı geri alamaması üzerine Dimitri, ihtiyaç duyulan parayı verebileceğini, bunun için Katerina'nın kendisini ziyaret etmesi gerektiğini söylemiştir. Odasına gelen Katerina'ya yalnızca parayı veren Dimitri, böylelikle Katerina'nın sevgisini kazanmıştır. Çok geçmeden yarbayın ve iki akrabasının ölmesi üzerine kendisine büyük bir miras kalan Katerina, Dimitri'ye borcunu ödemiş ve evlenme teklif etmiştir. Teklifi kabul eden ve Katerina'yla nişanlanan Dimitri, nişanlısından aldığı üç bin rubleyi Gruşenka için harcamıştır. Gruşenka'yla kaçmak isteyen ama öncesinde Katerina'dan aldığı borcu geri ödemek isteyen Dimitri, bu parayı babasından almasını Alyoşa'dan rica eder. Ancak Fyodor da Gruşenka'yı elde etmeye çalışmaktadır. Dimitri ve Fyodor, kavga ederler; Dimitri babasını darp ettikten sonra evden ayrılır. Alyoşa, Katerina'nın yanına gider; odada bulunan Gruşenka önce Dimitri'yi istemediğini ve eski sevgilisine döneceğini söyler; fakat Katerina'nın minnettar kaldığını görünce fikir değiştirir ve iki kadın kavga ederler. Alyoşa buradan da ayrıldıktan sonra manastıra gider ve Staretz Zosima'nın çok az ömrü kaldığını öğrenir. Alyoşa daha sonra yolda kendisine verilmiş olan mektubu açar: Liza aşkını itiraf etmekte ve Alyoşa'yla evlenmek istemektedir.

* '''Dördüncü Kitap - Acılar''': Ölüm döşeğindeki Staretz Zosima, Alyoşa’ya manastırdan ayrılmasını ve ailesinin yanına dönmesini bir kez daha tavsiye eder. Fyodor, Alyoşa’ya uzun yıllar sefahat içinde yaşamak istediğini, kadınlara para ayırabilmek için kişisel yaşamında idareli davranmak zorunda olduğunu anlatır. Alyoşa yolda bir grup çocuğun dokuz yaşındaki diğer bir çocuğu hırpaladıklarını görür ve çocukla konuşmaya çalışır; ama çocuk ona taş atar ve parmağını ısırır, sonra da uzaklaşır. Katerina Hohlakova’nın yanına gidip yaralı parmağı için yardım isteyen Alyoşa, Liza ile karşılaşır; Liza yazdığı aşk mektubunun şaka amaçlı olduğunu söyler. Alyoşa’yla konuşan Katerina İvanovna, Gruşenka’yla evlense bile Dimitri’den ayrılmayacağını söyler; bunu duyan İvan, Moskova'ya gidip bir daha dönmeyeceğini söyleyerek ayrılır. Katerina İvanovna daha sonra Dimitri’nin Nikolay İvanoviç Snegiryov adında bir yüzbaşıyı dövdüğünü anlatır ve Alyoşa’ya para vererek yüzbaşıya götürmesini ister. Alyoşa yüzbaşının yanına gider; o gün parmağını ısıran çocuğun adının İlyuşa olduğunu ve yüzbaşının oğlu olduğunu öğrenir. Dimitri’nin yüzbaşıyı dövmesi nedeniyle İlyuşa’nın kendisine kızgın olduğunu anlayan Alyoşa, yüzbaşıya parayı teslim eder. Başta sevinen yüzbaşı, sonra fikir değiştirir ve parayı yere atar. Alyoşa parayı Katerina İvanovna’ya geri götürür.

 

 

* '''Beşinci Kitap - Pro et Contra (Lehte ve Aleyhte)''': Alyoşa, Snegiryov’la yaşadıklarını anlatmak için geri döner, ama Katerina İvanovna’nın hastalandığını ve istirahat ettiğini öğrenir. Onun yerine başından geçenleri Liza’ya anlatır. Alyoşa’nın şefkatinden etkilenen Liza, yazdığı mektubun şaka olmadığını söyler; Alyoşa da mektubu kalbine yakın tuttuğunu söyler ve iki genç evlenmeye karar verirler. Liza’nın annesi konuşulanları duyar ve kızının yaşının küçük olması nedeniyle bu evlilik planını onaylamadığını söyler. Alyoşa, Dimitri’yle konuşmak için Dimitri ve İvan’ın buluşacağı lokantaya gider; ama İvan’ı yalnız bulur. İvan, dine ve yaşama ilişkin kötümser düşüncelerini anlatır. İvan eve dönünce Smerdyakov’la konuşur; Gruşenka’nın Fyodor’u seçmesi halinde Dimitri’nin Fyodor’u öldürebileceğini söyleyen ve kendisinin ise her an sara nöbeti geçirebileceğini belirten Smerdyakov, İvan’ı şüphelendirir. Moskova'ya gidecekken babasının ısrarı üzerine Çermyaşnaya'ya uğramayı kabul eden İvan, son anda fikir değiştirip Moskova'ya gider. Smerdyakov sara nöbeti geçirip merdivenden düşer ve yaralanır. Grigori de beli tutulduğu için yataktan çıkamaz ve Fyodor savunmasız kalır.

* '''Yedinci Kitap - Alyoşa''': Staretz Zosima’nın naaşı defnedilmeden önce hazırlanırken, vefat haberini duyan halk manastıra gelmiş; bir mucize gerçekleşeceği beklentisiyle hasta olan yakınlarını da getirmiş ve ölünün başına toplanmıştır. Fakat Zosima’nın bedeninin hızla çürümeye ve kokmaya başlaması üzerine etraftakiler huzursuzlanır ve bu durumun Zosima’nın evliya olma ihtimalini ortadan kaldırdığını söylemeye başlar. Zosima’nın karşıtı olan rahiplerle destekçisi olan rahipler birbirlerine düşerler. Rakitin, Alyoşa’ya perhiz dönemi olmasına rağmen sosis yedirir ve vodka içirir, sonra da perişan durumda görmekten mutlu olduğu Alyoşa’yı Gruşenka’nın yanına gitmeye ikna eder. Gruşenka Alyoşa’yı baştan çıkarmaya çalışır, ama onun Staretz Zosima’nın ölümüne üzüldüğünü anlayınca yaptığına pişman olur ve Alyoşa’yı teselli etmeye çalışır. Gruşenka daha sonra; saf ve temiz gördüğü Alyoşa’yı çürütebilmek için onu baştan çıkarmaya çalıştığını, yardım etmesi için Rakitin’e rüşvet verdiğini, gençliğinde kendisini terk eden ve yakın zamanda ona geri dönmek isteyen bir yüzbaşının dikkatini dağıtmak için Dimitri’yle uğraştığını itiraf eder. Rakitin öfkelenirken, Alyoşa Gruşenka’yı affeder ve ikisi ağlamaya başlar. Gruşenka, kendisine dönmek isteyen yüzbaşıyla görüşüp ona veda etmeye karar verir. Rakitin öfkeyle evi terk eder. Manastıra dönen Alyoşa, insanlara sevgi ve şefkatle yaklaşmanın onların hayatında olumlu bir etki yapabileceğini anlamanın mutluluğunu yaşar.

 

 

* '''Sekizinci Kitap - Mitya''': Dimitri, öncelikle Katerina’ya olan borcunu ödemeyi, sonra da Gruşenka’yla evlenmeyi planlamaktaır. İhtiyaç duyduğu parayı elde edebilmek için babasının arsasının bir kısmını satmayı düşünür ve Skotoprigonyevsk Belediye Başkanı ve tüccar Kuzma Kuzmiç Samsonov’a gider. Kendisi de Gruşenka’yla geçmişte ilişki yaşamış olan Samsonov Dimitri’ye soğuk davranır, fakat Dimitri’nin yalvarması sonucunda ona yardım etmeyi vadeder ve onu Lyagavıy adında bir adama yönlendirir. Esasında Samsonov, Lyagavıy’ın Dimitri’ye yardım edemeyeceğini bilmekte ve Dimitri’yi oyalamak istemektedir. Çok sarhoş olan Lyagavıy’dan beklediğini alamayan Dimitri, Katerina Hohlakova’ya başvurur, fakat Katerina alaycı biçimde reddeder. Çaresiz biçimde Gruşenka’nın evine giden Dimitri, kızı evde bulamayınca Fyodor’u görmeye gittiğini düşünerek öfkelenir, eline geçirdiği pirinç bir havan tokmağıyla Fyodor’un evine gider, ama Gruşenka’yı orada bulamaz. Smerdyakov’un Fyodor’un hayatından endişe etmesinden etkilenen Grigori, Dimitri’yi görünce çığlık atar; Dimitri de Grigori’nin başına havan tokmağıyla vurur ve kaçar. Gruşenka’nın evine giden ve hizmetçisini sorguya çeken Dimitri, kızın eski sevgilisinin yanına gittiğini öğrenir. Dimitri Trifon Borisoviç'in hanına gider ve Gruşenka’yı, eski sevgilisi Polonyalı subay Pane Musyaloviç, onun arkadaşı Pane Vrublevski ve Miusov’un yeğeni Kalganov ile birlikte otururken görür. Arkadaşça başlayan sohbet, Musyaloviç’in Rusya’yı aşağılamasıyla tartışmaya dönüşür ve Musyaloviç daha sonra Gruşenka’ya hakaret ettiğinde Dimitri onu bir odaya kapatır. Gördüklerinden etkilenen Gruşenka, Dimitri’ye aşık olduğunu anlar. Dimitri çok sevinir, ama içinde bulunduğu zor durumu açıklama ihtiyacı hisseder. O anda mekana gelen polisler, Fyodor’u öldürdüğü şüphesiyle Dimitri’yi gözaltına alırlar.

* '''Onuncu Kitap - Çocuklar''': Kısaca Kolya olarak bahsedilen Nikolay İvanov Krasotkin, 13 yaşında bir yetimdir. Onu yetiştiren dul annesi Anna Fyodorovna Krasotkina, oğlunun üzerine titreyen, derslerine yardım etmekle kalmayıp öğretmenleriyle ve sınıf arkadaşlarıyla bile iyi geçinen şefkatli bir kadındır. Okulda kendisinden büyük çocukların saygısını kazanmak isteyen Kolya bir gün tren rayına yatar ve tren ile zemin arasındaki boşlukta yatarak, ezilmeden kurtulur ve bunun sonucunda cesaretiyle diğerlerinin saygısını kazanır. Fakat annesinin dehşete düşmesi üzerine annesiyle olan ilişkisi giderek zayıflar. Kolya bir gün arkadaşı Smurov’dan İlyuşa’nın verem olduğunu öğrenir, daha sonra konuştuğu Alyoşa ise İlyuşa’nın muhtemelen öleceğini söyler. Bunun üzerine Kolya, kendisinden dört yaş küçük olan İlyuşa’yla olan ilişkisini Alyoşa’ya anlatır: Kolya, diğer çocukların kötü davrandığı İlyuşa’ya sahip çıkmış ve iki çocuk iyi arkadaş olmuştur. Ancak İlyuşa bir gün Smerdyakov’la tanışmış ve onun teşvikiyle Juçka adında bir köpeğe eziyet etmiştir. İlyuşa yaptığından hemen pişman olsa da Kolya bu harekete sinirlenmiş, İlyuşa’yı görmezden gelmeye başlayarak cezalandırmış, bir gün diğer çocuklar İlyuşa’ya sataşırken onu korumamış, bunun üzerine sinirlenen İlyuşa da Kolya’yı çakısıyla yaralamıştır. Bu nedenle İlyuşa’yı ziyaret eden diğer çocuklara katılmakta tereddüt eden Kolya, Alyoşa’yla konuştuktan sonra İlyuşa’nın ziyaretine gider. İki haftadır yataktan çıkamayan İlyuşa, Kolya’yı iki ay aradan sonra gördüğüne sevinir. Kolya, İlyuşa’nın Juçka’ya yaptığı eziyetin pişmanlığını hala duyduğunu fark edince, kendisiyle birlikte gelen köpeği Perezvon’un aslında Juçka olduğunu söyler ve İlyuşa’nın vicdanının rahatlamasını sağlar. Doktor geldiğinde dışarı çıkan Alyoşa ve Kolya hayat üzerine sohbet ederler; sosyalist olduğunu söyleyen Kolya, insanlardan duyduğu hayal kırıklığını anlatır ve mutsuz bir hayatı olduğunu söyler. Geldiği evin fakirliğinden iğrenen doktor, ayrılırken umursamaz tavsiyeler verince Kolya tarafından azarlanır. İlyuşa’nın babası Nikolay, oğlunun durumunun umutsuzluğunu anlayınca ağlamaya başlar. İlyuşa babasını teskin etmeye çalışırken Kolya geri döneceğini söyleyerek evden ayrılır ve o da ağlamaya başlar.

 

 

* '''On Birinci Kitap - İvan Fyodoroviç Kardeş''': Dimitri’nin tutuklanmasının üzerinden birkaç ay geçmiştir. Alyoşa ilk duruşmadan bir gün önce Gruşenka’yı ziyaret eder. Dimitri’nin kıskançlıklarına anlam veremeyen Gruşenka, Dimitri’nin kendisine değil Katerina İvanovna’ya aşık olduğunu düşünerek üzülmektedir. Daha sonra Katerina Hohlakova’nın evine giden Alyoşa, Liza’nın son günlerde tuhaf ve saldırgan davranışlar sergilemeye başladığını öğrenir. Kendisinin ve başkalarının başına gelmesini arzuladığı kötülüklerden bahseden Liza, İvan’a yazdığı mektubu Alyoşa’ya verir, o gittikten sonra da kapıyı kendi eline çarparak parmağını kırar. Alyoşa cezaevine giderek Dimitri’yle görüşür, Dimitri pişmanlıklarını ve hayattan beklentilerini anlatır, ayrıca İvan’ın kendisini hapishaneden kaçırmak için plan yaptığını söyler. Sonrasında İvan’a giden Alyoşa, Katerina İvanovna’da Dimitri’yi mahkemede zor duruma düşürebilecek bir mektup bulunduğunu öğrenir. İvan, cinayet gününden bu yana hastanede olan Smerdyakov’u ziyaret eder; başta onun sara nöbeti geçirmiş gibi yaparak Fyodor’u öldürdüğünden şüphelense de, konuştukça katilin Dimitri olduğunu düşünmeye başlar. Ancak Smerdyakov’u ikinci ziyaretinde uşak tarafından alaycı biçimde tehdit edilince omzuna yumruk atar; sonrasındaki konuşmada İvan, katilin Smerdyakov olduğuna emin olur. Fakat Katerina İvanovna’ya gidip Dimitri’nin “babasını öldürebileceğini” söylediği mektubunu görünce kafası karışır. Üçüncü kez ziyarete gittiğinde ise Smerdyakov Fyodor’u öldürdüğünü itiraf eder, çaldığı parayı İvan’a verir ve İvan’la ahlakın ve tanrının yokluğu üzerine yaptıkları sohbetlerden cesaret alarak cinayeti işlediğini anlatır. Mahkemeye gidip gerçekleri anlatmasını isteyen İvan’ın teklifini reddeder ve o anlatsa bile her şeyi inkar edeceğini söyler. Dehşete düşen İvan eve döner ve kötüleşmekte olan sağlığının da etkisiyle gördüğü [[halüsinasyon]] neticesinde, [[Şeytan]] olduğu ima edilen bir sanrıyla konuşmaya başlar. Vicdani yükünü artıran bu konuşmadan sonra Alyoşa gelir, Smerdyakov’un intihar ettiğini söyler.

 

== Romanın etkileri ==

Karamazov Kardeşler, evrensel çapta uyandırdığı yankılarla birçok bilim adamını, düşünürü ve edebiyatçıyı etkilemiştir. [[Einstein]], romanın yazın dünyasındaki en büyük başarılardan biri olduğunu söylerken, [[Sigmund Freud]], kendisini doruk noktasına bu romanla çıkaran Dostoyevski'nin edebi anlamda [[Shakespeare]]'nin hemen yanıbaşında olduğunu belirtir. Sigmund Freud aynı zamanda baba katilliği üzerinde duran bu romanla Dostoyevki'nin yaşamı arasında bir ilişki kurmuştur. Dostoyevski'nin sara hastalığının babasının ölümüne dayandığını ifade eden Freud, bu konuyu [[Oidipus kompleksi]] ile bağdaştırarak, annesine duyduğu aşkla babasının ölümünü içten içe dileyen Dostoyevski'nin, köylüler tarafından öldürülen babasının cinayetinde kendi suçunun olduğunu düşünerek hiç sıyrılamadığı bir vicdan azabının içine girdiğini, bu vicdan azabınınsa yaşamı boyunca sürecek ve tüm romanlarına konu olacak olan sara hastalığını tetiklediğini öne sürer. Buna rağmen Dostoyevski'nin çocuklarında da var olan saranın psikolojik değil kalıtsal olduğunu öne süren [[psikiyatr]]lar ve [[nörolog]]lar da az değildir.