Diofantos: Revizyonlar arasındaki fark

| doğum_tarihi = MS 200-214<ref name="ansiklopedi">{{Web kaynağı | url = http://www.statemaster.com/encyclopedia/Diophantus | başlık = Dıophantus | eser = Ansiklopedi Maddesi | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150912085351/http://www.statemaster.com/encyclopedia/Diophantus | arşivtarihi = 12 Eylül 2015 | ölüurl = yes evet}}</ref>

'''[[İskenderiye]]li Diophantus''' ([[Yunanca]]: Διόφαντος ὁ Ἀλεξανδρεύς, [[Türkçe]] okunuşu: Diofantos ho Aleksandrevs) [[cebir]]in babası olarak tanımlanan, cebir denklemleri ve [[sayılar teorisi]] üzerine [[Arithmetika]] adlı eserin yazarı olan Yunan matematikçi.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Diophantus | url = http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Diophantus.html | yayıncı = st-andrews üniversitesi | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150907200555/http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Diophantus.html | arşivtarihi = 7 Eylül 2015 | ölüurl = no hayır}}</ref> [[Değişken]]leri sadece [[tamsayı]]lar olan ve kendi adını taşıyan [[Diophantus Denklemi|Diophantus Polinom Denklemleri]]'yle de bilinir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Diophantine Equation | url = http://mathworld.wolfram.com/DiophantineEquation.html | yayıncı = wolfram | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150905063219/http://mathworld.wolfram.com/DiophantineEquation.html | arşivtarihi = 5 Eylül 2015 | ölüurl = no hayır}}</ref>

Diophantus'un hayatı hakkında maalesef oldukça az bilgi mevcuttur. Hangi dönemde yaşadığıyla ilgili yapılan çıkarımlar ancak 500 yıllık bir döneme indirgenebilinmiştir. Kendisinin Poligon sayılarla ilgili çalışmasında, M.Ö. 2. yüzyılda yaşamış olan [[İskenderiyeli Hypsicles]]'ten bahsetmiş olmasının yanı sıra, M.S. 4. yüzyılda yaşamış olan [[İskenderiyeli Theon]]'un da Diophantus'tan alıntı yapmış olması, Diophantus'un M.Ö. 2. yüzyılla M.S. 4. yüzyıl arasında bir dönemde yaşamış olduğunu düşündürmüştür.<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Bashmakova|ad=Isabella G.|başlık=Diophantus and Diophantine Equations|yıl=1998|yayıncı=Cambridge University Press|sayfalar=81-84|url=http://www.google.gr/books?id=GfiKG7_1qCkC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|erişim-tarihierişimtarihi=28 Ekim 2012|arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20140202121656/http://www.google.gr/books?id=GfiKG7_1qCkC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|arşiv-tarihiarşivtarihi=2 Şubat 2014|ölüurl=yesevet}}</ref> Diophantus'un kaç yaşında öldüğüyle ilgili bilgiye ise, M.S. 5. yüzyılda yaşamış olan [[Metodorus]]'un, çeşitli matematik bilmecelerini derlediği, ''Yunan Antolojisi'' adlı eserinden ulaşıyoruz. Bu eserde Diophantus'un öldüğü yaş ile ilgili bilmece şöyledir:

*Oğlunun ölümünden 4 yıl sonra da Diophantus ölmüştür.<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Darling|ad=David|başlık=The Universal Book of Mathematics: From Abracadabra to Zeno's Paradoxes|yıl=2004|yayıncı=John Wiley & Sons|sayfalar=94|url=http://books.google.gr/books?id=nnpChqstvg0C&pg=PA94&dq=diophantus+riddle&hl=en&sa=X&ei=YRaNUJGSHNLT4QSF_4C4Bg&redir_esc=y#v=onepage&q=diophantus%20riddle&f=false|erişim-tarihierişimtarihi=28 Ekim 2012|arşiv-urlarşivurl=https://web.archive.org/web/20160310204343/https://books.google.gr/books?id=nnpChqstvg0C&pg=PA94&dq=diophantus+riddle&hl=en&sa=X&ei=YRaNUJGSHNLT4QSF_4C4Bg&redir_esc=y#v=onepage&q=diophantus%20riddle&f=false|arşiv-tarihiarşivtarihi=10 Mart 2016|ölüurl=yesevet}}</ref>

Diophantus her ne kadar cebirin yaratıcısı olarak tanımlansa da Diophantus'un yaşadığı dönemdeki Yunan Matematikçiler, Antik Mısır cebirinden haberdardılar. Tek bilinmeyenli cebir problemleri ve çözümleri M.Ö. 1650 yılında yazılmış olan [[Rhind Papirüsü]]'nde de geçmektedir. Dolayısıyla Diophantus'un en önemli katkısı, kendisinden önce gelen matematikçilerin çalışmalarını bir arada toplayıp, bunların uygulama alanlarını genişletmesidir. Ayrıca bir diğer katkısı da matematiksel gösterimleri sadece semboller yardımıyla yapmış olmasıdır.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Kostadinov | ad = Kalin | başlık = Diophant | url = http://math.bu.edu/people/kost/teaching/MA341/Diophant.pdf | yayıncı = Boston University | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140515024138/http://math.bu.edu/people/kost/teaching/MA341/Diophant.pdf | arşivtarihi = 15 Mayıs 2014 | ölüurl = yes evet}}</ref>

[[Dosya:Diophantus-cover.jpg|sağ|thumbküçükresim|200px|1621 yılında basılan Arithmetica'nın kapağı, Yunancadan Latinceye çeviri]]

1. cilt tek çözümlü cebir problemlerini içerirken, 2, 3, 4 ve 5. ciltler genel çözümlü cebir problemlerini içerir. 6. cilt ise dik üçgenle ilgili aritmetik problemleri içerir. Diophantus Arithmetika'daki problemleri analitik bir şekilde, değişkenleri ve bilinmiyenleri semboller yardımıyla ifade etmiştir.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Kirschenbaum | ad = Marni | başlık = Alexandrian Algebra according to Diophantus | url = http://www.math.rutgers.edu/~cherlin/History/Papers2000/kirschm.html | yayıncı = Ruthgers | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150321024151/http://math.rutgers.edu/~cherlin/History/Papers2000/kirschm.html | arşivtarihi = 21 Mart 2015 | ölüurl = no hayır}}</ref>

Diophantus'un ölümünden sonra Arithmetika ve diğer çalışmaları batı dünyasında (Avrupa'nın [[karanlık çağ|Karanlık Çağ']]a girmesinden dolayı) unutulmuştur. Arithmetika'nın büyük bölümünün bugüne ulaşabilmesinin sebebi, [[Araplar|Arap]] alimlerin bu eser üzerinde tafsilatlı bir şekilde çalışmasıdır.<ref name="Dioph">{{Web kaynağı | url = http://www.crystalinks.com/diophantus.html | başlık = Diophantus | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131021182917/http://www.crystalinks.com/diophantus.html | arşivtarihi = 21 Ekim 2013 | ölüurl = no hayır}}</ref>

Diophantus denklemi, çözümü tam sayı olan ve içindeki tüm değişkenlerin de tam sayı olduğu denklemlerdir. Diophantus bu denklemlerde [[çıkarma]] işlemi, bilinmeyen değişkenler ve sayının üs değişkenleri için semboller kullanmıştır.<ref name="glossary">{{Web kaynağı | url = http://primes.utm.edu/glossary/xpage/Diophantus.html | başlık = Diophantus | erişimtarihi = 29 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150515022321/http://primes.utm.edu/glossary/xpage/Diophantus.html | arşivtarihi = 15 Mayıs 2015 | ölüurl = no hayır}}</ref> Bu denklemlere en basit örnek (modern sembollerle) aşağıdaki gibidir;

Diophontus'un diğer bilinen çalışmaları, Porizmler (Yunancası ''Porismata'') isimli bir eser ve çokgensel sayılar üzerine yazılmış olan başka bir eserdir. Çokgensel sayılar üzerine olan çalışmalarının bazı fragmanları bugüne ulaşmıştır fakat Porizmler isimli eseri tamamen kaybolmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Biographies/Diophantus.html | başlık = Diophantus | erişimtarihi = 28 Ekim 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150906064640/http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Biographies/Diophantus.html | arşivtarihi = 6 Eylül 2015 | ölüurl = no hayır}}</ref>