Vikipedi

Büveyhîler: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.678 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
NewePel (mesaj | katkılar)
40 değişiklik
Dünyayı Türk ve Kürt olarak gördüğünüz için normal bu şekilde dar düşünmeye devam edin. Aksine kürtçü ve türkçü olanların görüşlerini ekleyen sizsiniz. Zazalar ve Zaza dilini Türklüğe çeken bir tane bile veri yok ve onada karşıyız. Zaten kullanıcı adımda NEWE ne kelimesi Kürtçe ne de Türkçe dir. Zazaca dilindedir ve dilimizde YENİ anlamına gelir. Sadece yabancı türk,kürt ve zaza olmayan araştırmacı ve dil bilimci göüşleri olmalıdır. Siz ise kürtçü ve türkçü insanların görüşlerini ekliyorsunuz.
106. satır:
{{İranlı halkların tarihi}}
{{İran tarihi}}
'''Büveyhîler''' ([[Arapça]]: '''الدولة البويهية''' al-Dawla al-Buwayhīya, [[Farsça]]: '''آل بویه''' āl Būya; k. 945 - 1055), İran ve Irak'ta hakimiyet sağlayan İrani ve [[Şiilik|Şii]] karakterli bir hanedan.<ref>[http://global.britannica.com/topic/Buyid-dynasty Britannica]</ref><ref>Lokman I. Meho,Kelly L. Maglaughli (1968),  ''The Kurds and Kurdistan: A Selective and Annotated Bibliography'',  ABC-CLIO, 1997, s. 47.</ref><ref>[http://www.caferilik.com/makaleler/tarih/649-ilk-%C5%9Fi%C3%AE-devleti-b%C3%BCveyh%C3%AEler İlk Şii devleti Büveyhliler -caferilik.com]</ref> [[Deylem]]lilerin kurduğu en güçlü hanedan olarak sayılır.<ref>İslam Ansiklopedisi, cilt: 09; s. 265.</ref> Büveyhîler ilk önce Kuzey [[İran]]'a sahip olmuş daha sonra güneye çekilmişlerdir.
 
== Kökenleri ==
[[Deylem]]lilerin kurduğu bir devlettir.<ref>TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt:  6,  sayfa:  496</ref> [[Deylem]]liler etnik kökeni kesin olarak bilinemeyen<ref name=":0">TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt:  9,  sayfa:  264</ref> [[İran]]'ın kuzeyinde [[Hazar Denizi]]'yle [[Kazvin]] arasında [[Gilan]] eyaletinin bir kısmında dağlık bölgede yaşayan kavmin adıdır.<ref>TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt:  9,  sayfa:  263</ref> [[İranî]] olmayan bir halk olduğu iddia edilir. Kimi rivayetlerde [[Araplar|Arap]] asıllı oldukları iddia edilmiştir ancak kabul görmemiştir.<ref name=":0" /> Deylemlilerin bölgedeki işgal ve gelişmelerden sonra yaşadıkları bölgeyi terk edip Fırat, Murat(Dicle) nehirleri ve Dersim bölgesine 933-1055 yıllarında yerleşip bölgedeki yerli halkla kaynaşarak bugünkü [[Zazalar]] olduğu düşünülür.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.hurriyet.com.tr/zazaca-kurtce-degildir-13255210 |başlık=deylemliler kimdir? |erişimtarihi=11 Nisan 2020 |arşivurlarşiv-url=https://web.archive.org/web/20200327201654/https://www.hurriyet.com.tr/zazaca-kurtce-degildir-13255210 |arşivtarihiarşiv-tarihi=27 Mart 2020 |ölüurl=hayırno }}</ref><ref>V. Minorsky, “Daylam”, EI2 (İng.), II, 193.</ref><ref>" ... kökenleri onların modern torunları olan günümüz Dımili (Zaza) Kürtlerinin yaşamakta olduğu Anadolu'daki yukarı Dicle Nehri bölgesine dayanıyordu." Mehrdad R. Izady - Kürtler / Bir El Kitabı, syf:103 ''(The Kurds: A Concise Handbook)''</ref> [[Evliya Çelebi]], '''''[[Seyahatnâme (Evliya Çelebi)|Seyahatname]]'''''’sinde Zazalara “'''''[[Kürtler|Ekrad]]-i Zaza'''''” der.<ref>Evliya Çelebi, Seyahatname, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Kitaplığı, 305 n.yazma, 3. Kitap, vrk. 85-b ve vrk. 88-b</ref> Ekrad, Arapça tabirle Kürt isminin çoğulu, yani [[Kürtler]] demektir.
 
Bazı tarihçiler Deylemlilerin [[Kürtler|Kürt]] olduğunu söylemektedir. Türk tarihçi Prof. Dr. [[İlber Ortaylı]]; ''"Yakın Tarihte Kürtlerin kurduğu ilk devlet Büveyhiler'dir."'' der.[https://www.youtube.com/watch?v=N85aESS6asw&ab_channel=TAR%C4%B0H]
 
Kürt tarihçi Prof. Dr. [[Mihrdad İzedi|Michael Mehrdad Izady]] de; ''"En önemli [[Kürtler|Kürt]] hanedanlıkları, daha yaygın (ama yanlış) biçimde Buyidler olarak bilinen Büveyhi Ailesi (M.S.932-1062) başta olmak üzere, birkaç krallık kuran ortaçağ başlarındaki Deylemiler (ya da Dilami) idi. Büveyhiler [[Bağdat|Bağdat']]<nowiki/>daki [[Abbâsîler|Abbasi]] İslam Halifesi'ne boyun eğdirmeyi başarmıştı. Kral Pana Hüsrev'in (Adud el-Devleh, tahtı 949-983) yönetimindeki Büveyhi [[Kürtler|Kürt]] İmparatorluğu [[Anadolu]]<nowiki/>dan [[Mezopotamya]]'ya, oradan da [[Hint Okyanusu]]'nun kıyılarına dek uzanıyordu.''
 
''Deylemilerin etnik kökeni, özellikle de onların daha sonraki etnik evrimi üzerinde bir sis perdesi bulunmaktadır. Deylemiler'in İslam dönemindeki askeri ve siyasi seferleri, [[Hazar Denizi]]'ne bakan [[Elburz Dağları|Elbruz Dağları]]'ndan başlatılmıştı; ne var ki, izleri İslam-öncesi döneme dek izlenildiğinde, kökenleri onların modern torunları olan günümüz Dımili (Zaza) [[Kürtler]]inin yaşamakta olduğu [[Anadolu]]'daki yukarı Dicle Nehri bölgesine dayanıyordu."'' <ref>Mehrdad R. Izady - Kürtler / Bir El Kitabı, syf:103 ''(The Kurds: A Concise Handbook)''</ref> der.
 
==Kuruluşu==
Satır 124 ⟶ 118:
 
== Büveyh Hükümdarları ==
[[Dosya:Bazaar vakeel.jpg|küçükresimthumb|sağ|[[Şiraz]]'daki bir pazar. Büveyhoğulları zamnında yapılmıştır.]]
=== Büyük Hükümdarlar ===
Büveyh hükümdarları devleti genelde [[Fars (İran)|Fars]], Jibal ve [[Irak]]'tan yönetmiştir. Ülke üçe bölünmüş olduğundan üç ayrı hükümdar tarafından yönetilmiştir.
Satır 139 ⟶ 133:
[[Selçuklular]]'a dahil olmuştur.
 
[[Dosya:Plate Buwayhid.JPG|sağ|küçükresimthumb|İran'da 10. yüzyıldan kalma bir süslü Büveyh tabağı]]
 
[[Rey]] kolu
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Büveyhîler" sayfasından alınmıştır