Vikipedi:Tarafsız bakış açısı: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
Metin üzerinde biraz iyileştirme yapıldı |
→Tarafsız bakış açısının açıklanması: Gereksizce eklenmiş 12 boşluk kaldırıldı Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği Android uygulaması değişikliği |
||
11. satır:
Tarafsız bakış açısı, birbiriyle çatışan görüşlerle başa çıkmanın bir yoludur. Vikipedi'nin [[tarafsızlık]] kuralına göre birbiriyle çatışan görüşler olduğu takdirde bu görüşler yan tutmadan, tarafsızca sunulmalıdır. Farklı görüşlerin hiçbirine yersiz bir öncelik verilmemeli veya doğru olarak gösterilmemelidir. Yalnızca en popüler görüş açısı değil, yayımlanmış tüm önemli görüşler sunulmalıdır. Bu durumda bile en popüler bakış açısının ve orta yol bir görüşün doğru olduğuna dair bir açıklama yapılmamalıdır. Okuyucuların konu hakkında kendi fikirlerini oluşturmalarına izin verilmelidir.
Anlamı isminin üzerinde, '''tarafsız bakış açısı'''da nihayetinde bir '''bakış açısı'''dır, kesinlikle bakış açılarının yok edilmesi veya farklı bakış açılarından sözedilmemesi anlamına gelmez. Bu bakış açısı konu hakkındaki farklı bakış açılarının yanında veya karşısında olmayan, '''tarafsız''' bir bakış açısıdır.
Konu hakkındaki tartışmalar tanımlanır, gösterilir, nitelenir ama tartışmaya girilmez. Kimin neye niçin inandığı ve hangi görüş açısının en popüler olduğu hakkında bilgi verilir. Detaylı yazılan maddelerde her görüş açısının ortak değerlendirmesi de verilebilir ama hangisinin daha iyi olduğu hakkında yorum yapmaktan özellikle kaçınılır. Tarafsız yazım, bir tartışmanın tüm taraflarını duygudan uzak, hesaplı, analitik gözle tanımlayan bir yazım biçimi olarak düşünülebilir. Maddede özel bir bakış açısına doğru bir eğilim gözlemlendiğinde bu maddenin düzeltilmesi yani tarafsız hâle getirilmesi gerekir.
17. satır:
=== Önyargı ===
TBA'na göre görüşler taraf tutmadan tanımlanmalıdır. Tüm yazarların ve tüm kaynakların görüşleri bir konuya eğilim gösterir ve bazı önyargılar içerir. Önyargıdan kasıt, özel bir bakış açısına ya da ideolojiye meyil eden taraflı bir bakış açısına sahip olmaktır. Önyargılarından etkilenerek hareket eden kişinin önyargılı olduğu söylenebilir. Taraf tutmak ya da önyargılı olmak demek, kişinin bir iddianın doğruluğunu ya da yanlışlığını kabul etmek için o iddianın geçerliliğinden ve sağlamlığından çok kendi oluşturmuş olduğu fikirlere uyup uymadığını temel almasıdır.
'''Önyargı türleri''' arasında şunlar bulunur:
23. satır:
* [[Şirket|Ticari]] önyargılar; [[reklam]], seçim kampanyası gibi ilgilileri kayıran ve özellikle kamuoyu oluşturmak için oluşturulan fikirlere bağlı gibi. <!--?-->
* [[Irk]] veya [[etnik]] kökene bağlı önyargılar; [[ırkçılık]], [[milliyetçilik]] ve bölgecilik bu kapsamdaki önyargıların içine girer.
* [[Cinsiyet]]e bağlı önyargılar, cinsiyet ayrımcılığı ya da homofobi tarzı önyargılar.
* Coğrafi önyargılar; tartışmalı konunun yalnızca bir ülkeye göre durumunun belirtilip, diğer ülkelerin bakış açısının belirtilmemesi gibi durumlar.
* Ulusal önyargılar; belirli bir ulusun çıkarlarını gözeten önyargılar.
* [[Siyaset|Siyasî]] önyargılar; bir siyasi partiyi tutan veya karşı olan görüşlere bağlı önyargılar.
31. satır:
=== Basit bir tarafsızlık tarifi ===
Tarafsızlık kurallarını basitçe şöyle tarif edebiliriz: Farklı kanılar üzerine olanlar da dahil olmak üzere yalnızca olguları belirtin, yalnızca kanıların kendisini belirtmeyin. Olgu ve kanı birbirinden farklıdır. "Olgu" diyerek "üzerinde ciddi bir tartışma olmayan bilgi" kastedilmektedir. Örnek olarak, bir anket çalışması sonucu yayımlanan sonuçlar bir olgudur. [[Mars (gezegen)|Mars]] adında bir gezegen olduğu bir olgudur. [[Mustafa Kemal Atatürk]]’ün Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı olduğu bir olgudur. Bu olguların geçerliliğini kimse tartışmaz, dolayısıyla bu olgulardan istediğimiz kadarını kullanmakta özgürüz.
"Kanı" diyerek ise "üzerinde bazı tartışmalar olan bilgi" kastedilmektedir. Bazı durumlarda konu üzerindeki tartışmaların ciddiye alınıp alınmaması üzerinde ortada kalınan durumlar olsa da bazı önermeler oldukça açık bir biçimde kanı niteliği taşır. Örneğin, [[Beatles]]’ın dünyanın en büyük grubu olduğu kanıdır. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]’nin [[Irak]]’ı işgal etmesinin doğru olduğunu söylemek bir kanıdır.
Vikipedi yukarıda belirtildiği şekliyle kanılardan çok olguların belirtilmesine adanmıştır. Bir kanıyı belirtmek istediğimizde, bu kanının kimin tarafından verildiğini söyleyerek bu kanıyı bir olguya çevirebiliriz. Dolayısıyla, "Beatles en büyük müzik grubuydu" demek yerine, anket sonuçlarıyla doğrulanabilecek olan "ABD’lilerin çoğu Beatles’ın en büyük müzik grubu olduğuna inanır" demek bir olgudur. "Beatles, Billboard listesine girmiş birçok şarkı yapmıştır" sözü de bir olgudur. Bu şekilde ilk cümledeki öznel kanıyı, ikinci ve üçüncü cümlede olduğu gibi doğrulanabilir bir şekilde kanı üzerine olguyu verebiliriz. <!--?-->Dikkat edilmesi gereken, burada yapılan siyasi tartışmalarda söylenen "bazıları inanır ki…" lafından farklı olarak kanının atfedildiği kaynak ya da kişi tanımlanabilir ve nesnel olarak belirlenebilir bir topluluk olmak durumundadır. İsim verilmesi durumunda da sözü edilen kişinin konu üzerinde tanınmış bir otorite olması gerekir.
Kanıları sunarken akılda tutulması gereken, kanıların en iyi nasıl anlatılabileceği üzerine anlaşmazlıklar bulunduğudur. Bazen kanıları tanımlamak için farklı cümleler kurmak ve sonunda konu hakkındaki tüm farklı kanıların hakkını gözeten anlatım yöntemine ulaşmak gerekebilir.
| |||