Yeni Çağ: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Dış bağlantılar: İçerik internetten bahsetmiyor, herhalde yanlışlıkla eklenen link çıkarıldı. |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
3. satır:
'''Erken Modern Çağ''' ('''Erken Modern Dönem''') veya '''Yeni Çağ''', [[Avrupa]] tarihinde [[Orta Çağ]]'ın sonu ile [[Yakın Çağ]] ve [[Sanayi Devrimi]] arasındaki dönemdir. Bu bağlamda Erken Modern Dönem, 15. yüzyılın ikinci yarısından 18. yüzyılın ikinci yarısına kadar geçen yaklaşık üç asırlık dönemi kapsar. Çağın başlangıcı farklı tarih olaylarına bağlanmıştır. Yeni Çağ, 1453 senesinde [[Bizans İmparatorluğu|Doğu Roma İmparatorluğu'nun]] [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmed]] liderliğindeki [[Osmanlı İmparatorluğu]] tarafından Doğu Roma başkenti [[Konstantinopolis|Kostantiniyye]] şehrinin fethi ile başlamıştır. Avrupa'da [[Rönesans]]'ın başlaması veya [[coğrafi keşifler]] dönemi de çağın başlangıç noktalarından kabul edilmektedir. Çağ, sınıf ayrılılıkları sebebiyle patlak veren ve daha sonra bütün [[Avrupa]] ile dünya ülkelerinin tarihini değiştiren [[Fransız Devrimi|Fransız İhtilali]] ile bitmiştir.
Son on yılın tarihçileri, dünya çapında bir bakış açısından, erken modern dönemin en önemli özelliğinin küreselleşme sürecinin karakterinin yayılması olduğunu iddia ettiler. Yeni ekonomiler ve kurumlar ortaya çıktı, daha sofistike hale geldi ve dönem boyunca küresel olarak ifade edildi. Bu süreç, Orta Çağ Kuzey İtalya şehir devletlerinde, özellikle batıda Cenova, Venedik ve Milano'da ve doğuda Hindistan'ın Bengal'inde başladı. Erken modern dönem aynı zamanda ekonomik ticaret teorisinin egemenliğinin yükselişini de içeriyordu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Early_modern_period&oldid=986417712 | başlık = Early modern period wikipedia sayfası | erişimtarihi = | tarih = 18.47, 31 Ekim 2020 | çalışma = | yayıncı = | arşivengelli = evet}}</ref>
Amerika kıtası'nda Kolomb öncesi halklar, Aztek İmparatorluğu ve ittifakı, İnka İmparatorluğu, Maya İmparatorluğu ve şehirleri ve Chibcha dahil olmak üzere geniş ve çeşitli bir medeniyet inşa etmişlerdi. Asya ve Afrika'da, Hristiyanlığın dünyaya yayılmasına katkıda bulunan Avrupa ticaret merkezlerinin kurulması gibi, Amerika'nın Avrupa kolonizasyonu süreci de erken modern dönemde başladı. Dünyanın daha önce izole edilmiş bölümleri, özellikle Eski Dünya ile Yeni Dünya'yı birbirine bağlayan Kolombiya Mübadelesi arasındaki sürekli temasların yükselişi, genel çevreyi büyük ölçüde değiştirdi. Özellikle, Atlantik köle ticareti ve Kızılderili halklarının soykırımı bu dönemde başladı. Türkiye, Güneydoğu Avrupa'yı ve Batı Asya'nın bazı kısımlarını ve Kuzey Afrika'yı topraklarına kattı. <ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Taylor|ad=Alan|başlık=American Colonies|yıl=2001|yayıncı=Penguin Books|konum=New York|isbn=978-0-14-200210-0|url=https://archive.org/details/americancolonies00tayl}}</ref> Turkey colonized Southeastern Europe, and parts of the West Asia and North Africa.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/434996/Ottoman-Empire | başlık = Ottoman Empire | yayıncı = Britannica Online Encyclopedia | tarih = | erişimtarihi = 11 Şubat 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080426002714/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/434996/Ottoman-Empire | arşivtarihi = 26 Nisan 2008}}</ref> Rusya 1647'de Pasifik kıyılarına ulaştı ve 19. yüzyılda Rusya'nın Uzak Doğusu üzerindeki kontrolünü pekiştirdi.
Dünyanın çeşitli bölgelerindeki erken dönem modern eğilimler, politik ve ekonomik olarak ortaçağ örgütlenme tarzlarından uzaklaşmayı temsil ediyordu. Avrupa'da feodalite geriledi ve Hristiyanlar, Haçlı Seferlerinin ve Roma Katolik Kilisesi altındaki dinsel birliğin (büyük ölçüde) sonunu gördü. Eski düzen, Engizisyonu genişleten ve özellikle kanlı Otuz Yıl Savaşını içeren ve Barışı'nda modern uluslararası sistemin kurulmasıyla sona eren felaket Avrupa Din Savaşlarını ateşleyen bir tepkiye neden olan Protestan Reformu ile birlikte, istikrarsızlaştırılmaya çalışıldı. Amerika'nın Avrupa kolonizasyonuyla birlikte, bu dönem aynı zamanda Ticaret Devrimi ve Korsanlığın Altın Çağı'nı da içermekte idi.
18. satır:
[[Amerika Birleşik Devletleri]] ve Fransa'daki bu isyanlardan itibaren bir ''Devrimler Çağı'' doğarken, kısmen Napolyon Savaşları'ndaki ayaklanmaların ve milliyetçilikten örgütleyici ordulara kadar düşünce ve düşünce üzerindeki etkilerinin bir sonucu olarak diğer ülkelerde siyasi değişiklikler ileri itildi.<ref>Crawley, C.W. (1965). [[Cambridge Modern History|The new Cambridge modern history]]. Volume 9., ''War and peace in an age of upheaval, 1793–1830''. Cambridge: Cambridge University Press.{{pn|date=July 2020}}</ref><ref>Goldman, E.O., & Eliason, L.C. (2003). The diffusion of military technology and ideas. Stanford, Calif: Stanford University Press.{{pn|date=July 2020}}</ref><ref>Boot, M. (2006). ''War made new: Technology, warfare, and the course of history, 1500 to today''. New York: Gotham Books.{{pn|date=July 2020}}</ref>
İlk dönem, toplumdaki makineleşmenin, Amerikan Devrimi'nin bir sonucu olarak siyasi ve ekonomik bir değişim döneminde sona erdi; diğer faktörler arasında Viyana Kongresi'nin Nihai Senedi ile Avrupa haritasının yeniden çizilmesi ve Napolyon Savaşlarını sona erdiren İkinci Paris Antlaşması ile kurulan barış sayılabilir.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Bloy | ad = Marjie | başlık = The Congress of Vienna, 1 November 1814 – 8 June 1815 | yayıncı = The Victorian Web | tarih = 30 Nisan 2002 | url = http://www.victorianweb.org/history/forpol/vienna.html | erişimtarihi = 9 Ocak 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20021123115539/http://www.victorianweb.org/history/forpol/vienna.html | arşivtarihi = 23 Kasım 2002}}</ref>
===Ölümler===
35. satır:
16. yüzyılda Ming hanedanı Portekiz, İspanyol ve Hollanda İmparatorluklarıyla deniz ticareti üzerinden gelişti. Ticaret, o zamanlar Çin'in çaresizce ihtiyaç duyduğu muazzam miktarda gümüşü getirdi. Çin'in küresel ticaretinden önce ekonomisi kağıt para üzerinde çalışıyordu. Ancak, 14. yüzyılda, Çin'in kağıt para sistemi bir krize girdi ve 15. yüzyılın ortalarında çöktü.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Flynn |ad1=Dennis O. |soyadı2=Giraldez |ad2=Arturo |başlık=Arbitrage, China, and World Trade in the Early Modern Period |dergi=Journal of the Economic and Social History of the Orient |tarih=1995 |cilt=38 |sayı=4 |sayfalar=429–448 |doi=10.1163/1568520952600308 |jstor=3632434 }}</ref> Gümüş ithalatı, kırık kağıt para sisteminin bıraktığı boşluğu doldurmaya yardımcı oldu ve bu da, Çin'deki gümüş değerinin 16. yüzyılın sonunda İspanya'daki gümüşün değerinden neden iki kat daha yüksek olduğunu açıklamaya yardımcı oldu.<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Frank |ad=Andre Gunder |başlık=ReOrient: Global Economy in the Asian Age |konum=Berkeley |yayıncı=University of California Press |yıl=1998 |hdl=2027/heb.31038.0001.001 |isbn=9780520214743 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/reorient00andr }}</ref>
Yeni Konfüçyüsçülüğün giderek daha popüler hale gelen yeni okulunun yabancı düşmanlığı ve entelektüel iç gözlem özelliği ile, Çin, daha sonraki Ming Hanedanlığı döneminde, okyanusa giden deniz araçlarının inşasını yasaklayarak izole hale geldi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://afe.easia.columbia.edu/special/china_1000ce_mingvoyages.htm#decision | başlık = The Ming Voyages {{!}} Asia for Educators {{!}} Columbia University | website = afe.easia.columbia.edu | erişimtarihi = 21 Eylül 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100306203037/http://afe.easia.columbia.edu/special/china_1000ce_mingvoyages.htm#decision | arşivtarihi = 6 Mart 2010}}</ref> İzolasyoncu politikalara rağmen Ming Ekonomisi, Macau gibi yeni Avrupa kolonileri aracılığıyla ekonomisine giren İspanyol Yeni Dünya gümüşünün aşırı bolluğu nedeniyle hala bir enflasyondan muzdaripti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://mygeologypage.ucdavis.edu/cowen/~GEL115/115ch8.html | başlık = Chapter 8 The New World | website = mygeologypage.ucdavis.edu | erişimtarihi = 21 Eylül 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100127024715/http://mygeologypage.ucdavis.edu/cowen/~GEL115/115ch8.html | arşivtarihi = 27 Ocak 2010}}</ref>
==Erken Modern Çağ'ın sonu==
| |||