Aldehit: Revizyonlar arasındaki fark

'''Aldehitler''', yapılarında [[karbonil grubu]] bulunan organik bileşiklerden, karbonil grubuna bir [[hidrojen]]in bağlı olduğu [[bileşik]]ler<nowiki/>dirlerdir.

Aldehitler genel olarak yüksek sıcaklıklarda [[alkol]]lerin [[dehidrojenasyon]]undan elde edilebilirler, aldehit adı da buradan gelmektedir. Polar moleküldür. Düşük ve yoğun fazlarda hidrojen bağı yoktur. Aynı karbon sayılı ketona göre kaynama noktası daha yüksektir. PrimerBirincil alkollerin [[yükseltgenme]]si veya primer alkollerin 300*°C 'de zorunlu tepkimesi ile (entalpi > 0) aldehit oluşturulabilir. C-X2 formulündeki alkil dihalejanürün, NaOH veya KOH ile tepkimesinden de aldehit elde edilebilir. Tollens ve Fehling ayracı ile tepkime verebilir.

Tollens ayıracı: Amonyaklı[[Amonyak]]lı AgNo3AgNO₃ ile tepkimeye giren aldehit, [[gümüş|Ag+2 (gümüş)]] iyonu ile yükseltgenir. İndirgenen gümüş iyonu, çökelti oluşturur. Oluşan çökelti, gümüş aynasıdır.

Fehling ayıracı: aldehitler, yüksek sıcaklıkta, Cu+2 (bakır) iyonları içeren, çözeltide, karboksilik aside yükseltgenirken, Cu+2 => Cu+1 indirgenir. Çözeltinin rengi, maviden, kırmızıya dönüşür. Sebebi ise oluşan Cu2OCu₂O [(bakır(I)oksit]) bileşiğidir.

Birçok aromatik aldehit doğada bol miktarda bulunur; (benzaldehit bademde, vanilin vanilyada, sinnamaldehit tarçında). Kendilerine has özel kokuları vardır.

Bu basit aldehitler, birbirine bağlanarak on binlerce molekül ihtiva eden ve polimer adı verilen uzun makromolekül zincirleri oluşturur. En çok kullanılan plastik maddeler, bir aldehit (bilhassa formaldehit) ile başka türden moleküllerin polimerleşmesiyle elde edilmiştir. Mesela formaldehit ile fenolin[[fenol]]ün polimerleşme ürünü [[bakalit]], formaldehit ile [[üre]]nin polimerleşme ürünü ise formikadır.

Polimerlerin bileşeni, plastiklerin, boyaların, ilaçların, çözücülerin ve parfümlerin hammaddesi olan aldehitlerin çoğu sanayide büyük miktarda üretilmektedir. Aldehitlerin çoğunun fizyolojik etkileri de vardır. Mesela aldehit grubu ihtiva eden fizyolojik bileşiklerden retinen, A1 vitamininin yükseltgenmesiyle teşekkül eder ve görme olayında önemli rol oynar. B6 vitamini grubundan olan [[pridoksal fosfat]] ise temel hayati olaylara katılan aldehitli bir koenzimdir. Formaldehit, proteince zengin maddelerin bozulmasını önlediği için gıda sanayiinde katkı maddesi olarak kullanılır. [[Glikoz]] gibi basit şekerlerin (aldozlar ya da aldoheksozlar) ve [[steroit]] yapısındaki tabii veya sun'isûni hormonların çoğunda bir aldehit grubu bulunur.