Skarn: Revizyonlar arasındaki fark

'''Skarnlar''' veya '''taktitler''', metasomatizm adı verilen bir süreçle oluşan sert, iri taneli metamorfik kayalardır. Skarnlar, kalk-[[silikat]] [[Mineral|mineralleri]] olarak da adlandırılan [[kalsiyum]]-[[magnezyum]]-[[demir]]-[[manganez]]-[[alüminyum]] silikat mineralleri bakımından zengin olma eğilimindedir. <ref name=":0">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://pubs.geoscienceworld.org/economicgeology/article/77/4/745/19584/Introduction-terminology-classification-and|başlık=Introduction; terminology, classification, and composition of skarn deposits|tarih=1982-07-01|sayı=4|dil=en|sayfalar=745–754|çalışma=Economic Geology|cilt=77|ad=Marco T.|soyadı=Einaudi|issn=1554-0774|doi=10.2113/gsecongeo.77.4.745|ad2=Donald M.|soyadı2=Burt}}</ref><ref name=":1">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1127/gtm/4/1991/69|başlık=Tin deposits and the mantle|tarih=1991-01-01|sayı=1-2|sayfalar=69–74|çalışma=Global Tectonics and Metallogeny|cilt=4|ad=A. D.|soyadı=Shcheglov|issn=0163-3171|doi=10.1127/gtm/4/1991/69}}</ref><ref name=":2">{{Kaynak|url=http://dx.doi.org/10.1016/b978-0-444-42820-2.50011-0|başlık=The Geochemistry and Mineralogy of W-Sn In Skarns|erişimtarihi=2020-10-21|tarih=1987|sayfalar=145–194|çalışma=W-Sn Skarn Deposits and Related Metamorphic Skarns and Granitoids|yayıncı=Elsevier|isbn=978-0-444-42820-2}}</ref><ref name=":3">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.3133/ofr95831|başlık=Preliminary compilation of descriptive geoenvironmental mineral deposit models|tarih=1995|çalışma=Open-File Report|ad=Edward A.|soyadı=du Bray|issn=2331-1258|doi=10.3133/ofr95831}}</ref> Bu mineraller, hidrotermal sıvılar [[Magmatik kayaçlar|magmatik]] veya [[Tortul kayaçlar|tortul]] kökenli bir protolit ile etkileşime girdiğinde meydana gelen değişimin bir sonucu olarak oluşur. Çoğu durumda, skarnlar, [[dolomit]] veya [[Kireç taşı|kireç taşından]] oluşan bir [[karbonat]] tabakasına giren faylar veya kayma bölgelerinde ve çevresinde bulunan granitik bir plütonun girmesiyle ilişkilidir. Skarnlar bölgesel veya temas metamorfizmasına göre oluşabilir ve bu nedenle nispeten yüksek [[sıcaklık]] ortamlarında oluşabilir. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /> Metasomatik süreçlerle ilişkili hidrotermal akışkanlar, [[Magmatik kayaçlar|magmatik]], [[Metamorfik kaya|metamorfik]], meteorik, denizsel veya hatta bunların bir karışımından kaynaklanabilir. <ref name=":2" /> Ortaya çıkan skarn, hem hidrotermal sıvının orijinal bileşimine hem de protolitin orijinal bileşimine büyük ölçüde bağlı olan çeşitli farklı minerallerden oluşabilir. <ref name=":2" />

Bir skarn, kar için çıkarılabilecek önemli miktarda cevher mineralizasyonuna sahipse, skarn yatağı olarak sınıflandırılabilir. <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />

Skarn, [[İsveç|İsveç'in]] Persberg [[madencilik]] bölgesindeki Paleoproterozoyik yaşlı kireç taşlarının yerini alan [[demir]] cevheri içeren [[sülfit]] yataklarıyla ilişkili bir tür silikat gang veya atık [[Kayaç|kayayı]] tanımlamak için kullanılan eski bir İsveç madencilik terimidir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1007/bf01173571|başlık=Vesuvianite-new tool for the U-Pb dating of skarn ore deposits|tarih=1992|sayı=4|sayfalar=331–341|çalışma=Mineralogy and Petrology|cilt=46|ad=Rolf L.|soyadı=Romer|issn=0930-0708|doi=10.1007/bf01173571}}</ref>

Skarnlar kalsiyum-demir-magnezyum-manganez-alüminyum silikat minerallerinden oluşur. Skarn yatakları, [[kalay]], [[tungsten]], [[manganez]], [[bakır]], [[altın]], [[çinko]], [[kurşun]], [[nikel]], [[molibden]] ve demir gibi [[metal]] kaynakları ekonomik olarak değerlidir. <ref name=":3" />

Bir Skarn, iki bitişik litolojik birim arasındaki metamorfizma sırasında çeşitli metasomatik süreçlerin bir sonucu olarak oluşur. Skarn, [[şist]], [[granit]] ve [[bazalt]] gibi hemen hemen her litoloji tipinde oluşabilir, ancak skarnların çoğu kireç taşı veya dolomit içeren litolojide bulunur. Plütonların yakınında, faylar ve büyük kesme bölgeleri boyunca, sığ jeotermal sistemlerde ve deniz tabanının dibinde skarnlar bulmak yaygındır. <ref name=":2" /> Skarn mineralojisi, protolit ile oldukça ilişkilidir.

Skarn mineralleri esas olarak çok çeşitli kireç silikat ve ilgili minerallere sahip granatlar ve piroksenlerdir. Tipik skarn mineralleri arasında piroksen, granat, idokraz, volastonit, aktinolit, [[manyetit]] veya [[hematit]], epidot ve skapolit bulunur. Skarnlar uyumsuz element bakımından zengin silisli sulu sıvılardan oluştuğundan, skarn ortamında [[turmalin]], [[topaz]], beril, korindon, florit, apatit, barit, strontianit, tantalit, anglesit ve diğerleri gibi çeşitli nadir mineral türleri bulunur. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.geol-amu.org/|başlık=S. Farooq, Dept of Geology AMU|erişimtarihi=2020-10-21|çalışma=www.geol-amu.org}}</ref>