Vikipedi

İnsansız hava aracı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
k düzeltme
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
774.929 değişiklik
61 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
27. satır:
Daha da önemlisi, insansız hava araçlarının zayiat maliyetidir. Tüm dünya ordularında yetiştirilmesi en maliyetli personel gruplarından birisi pilotlardır. Bir pilotun yetişmesi çok büyük maliyetlere karşılık gelir. Bu sebeple hava aracıyla zayiatıyla birlikte yetişmiş personelin de zayi olması ordular için hem maddi hem de kabiliyet olarak büyük kayıptır. İnsansız Hava Araçları, zayiat maliyetinin düşük olması açısından da orduları cezbetmektedir. İHA’lar tarihte birçok kez düşman hava savunma unsurlarının oyalanmasında, asıl taarruz unsurlarının ateş hattını geçebilmesi için yem olarak kullanılmasında çok büyük rol oynamışlardır.<ref name="ssnet" />
 
Gelecekte İHA'lar [[scramjet]] teknolojisinin sahip olduğu tüm avantajlara da sahip olacaktır. Günümüzde scramjet modelleri, bunlara insansız modellerde dâhil sadece test amaçlıdır. (örneğin [http://www.nasa.gov/missions/research/x43-main.html NASA X-43A]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160213162216/http://www.nasa.gov/missions/research/x43-main.html |tarih=13 Şubat 2016 }}, [http://www.nasa.gov/missions/research/f_scramjets.html NASA's Hyper-X scramjet program] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090402150650/http://www.nasa.gov/missions/research/f_scramjets.html |tarih=2 Nisan 2009 }})
 
== İHA sınıflandırması ==
65. satır:
==== ABD Hava Kuvvetlerine ait rütbeler ====
* Rütbesiz: Küçük/Mikro İHA. Bu sınıfa BATMAV ({{Harf çevirisi|en|''Battlefield Air Targeting Micro Air Vehicle''}}), ({{Harf çevirisi|tr|''Ufak Ölçekli Havadan Cephe Keşif Aracı''}}) (Wasp Block III)<ref>http://www.fbo.gov/servlet/Documents/R/1610757</ref>
* Rütbe I: Alçak irtifa, uzun menzil. Kullanılan model [[GNAT-750|Gnat 750]].<ref name="vector">{{Web kaynağı |url=http://www.vectorsite.net/twuav.html |başlık=History of Unmanned Aerial Vehicles |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110902194407/http://www.vectorsite.net/twuav.html |arşivtarihi=2 Eylül 2011 |ölüurl=evetyes }}</ref>
* Rütbe II: Orta irtifa, uzun havada kalış (MALE). Kullanılan modeller [[MQ-1 Predator]] ve [[MQ-9 Reaper]].
* Rütbe II+: Yüksek irtifa, uzun menzilli konvansiyonel İHA ({{Harf çevirisi|en|''High Altitude Long Endurance'', ''HALE''}}) İrtifa: 60.000 ila 65.000 feet (azami 19.800 metre), 560&nbsp;km/s uçuş hızı, 6.000&nbsp;km menzil, 24 saat çalışan hareket istasyonu. Tamamlayıcı olarak Rütbe III- uçak. Kullanılan model [[RQ-4 Global Hawk]].
* Rütbe III-: Yüksek irtifa, uzun havada kalış İHA. Aynı özelliklere sahip tamamlayıcı olarak Rütbe II+ modeller kullanılır. Bu sınıfa [[RQ-3 Dark Star|RQ-3 DarkStar]] girmektedir.<ref name="USAFMAXWELL">{{Web kaynağı | url = http://www.airpower.maxwell.af.mil/airchronicles/cc/uav.html | başlık = Comparison of USAF Tier II, II+ and III- systems | yayımcı = USAF, airpower.maxwell.af.mil | tarih = | erişimtarihi = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130601053222/http://www.airpower.maxwell.af.mil/airchronicles/cc/uav.html | arşivtarihi = 1 Haziran 2013 | ölüurl = yes }}</ref><ref name="USAFTIER">{{Web kaynağı | url = http://www.edwards.af.mil/articles98/docs_html/splash/may98/cover/Tier.htm | başlık = USAF Tier system | yayımcı = USAF Edwards AFB, edwards.af.mil | tarih = | erişimtarihi = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080515145219/http://www.edwards.af.mil/articles98/docs_html/splash/may98/cover/Tier.htm | arşivtarihi = 15 Mayıs 2008 | ölüurl = yes }}</ref>
==== ABD Deniz Kolordusuna ait rütbeler ====
* Rütbesiz: Mikro İHA. USAF BATMAV sınıfında en çok kullanılan Wasp III’tür.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.avinc.com/pr_detail.asp?ID=68 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20081208071024/http://www.avinc.com/pr_detail.asp?ID=68 |arşiv-tarihi=8 Aralık 2008 |ölüurl=evetyes }}</ref>
* Rütbe I: Bu sınıfta [[Dragon Eye]] kullanılmaktadır. Ancak gelecekte bu iş için [[RQ-11 Raven|RQ-11B Raven B]] modelinin kullanılması düşünülmektedir.
* Rütbe II: Şu an [[ScanEagle]] ve bazen de [[RQ-2 Pioneer]] kullanılmaktadır.
82. satır:
==== Gelecek Muharebe Sistemleri (FCS) (ABD Kara Kuvvetleri) sınıflandırması ====
* Sınıf I: Küçük birlikler için. Bu iş için [[Micro Air Vehicle]] araçlar düşülmektedir..
* Sınıf II: Bölük için. (iptal edildi.)<ref name="def">{{Web kaynağı |url=http://www.defensetech.org/archives/cat_fcs_watch.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20070811223149/http://www.defensetech.org/archives/cat_fcs_watch.html |arşivtarihi=11 Ağustos 2007 |ölüurl=evetyes }}</ref>
* Sınıf III: Tabur için. (iptal edildi.)<ref name="def" />
* Sınıf IV: Tugay için. Bu sınıf görev RQ-8A/B / MQ-8B [[Fire Scout]] modeline verilmiştir.
 
==== İnsansız uçuş sistemleri ====
'''İUS''' veya insansız uçuş sistemleri tanımı [[ABD Savunma Bakanlığı]] tarafından insansız hava araçlarına verilen genel addır. Bu ad başlangıçta Deniz Kuvvetleri tarafından sadece uçaklar için değil onunla beraber kullanılan yer sistemleri ve diğer elementleri de kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Daha sonra ilk kez resmî olarak 2005-2030 yıllarını kapsayan DoD İnsansız Hava Sistemleri Yolharitasında kullanılmıştır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.acq.osd.mil/usd/Roadmap%20Final2.pdf#search=%22Dod%20UAS%20Roadmap%202005%22 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20081002220516/http://www.acq.osd.mil/usd/Roadmap%20Final2.pdf#search=%22Dod%20UAS%20Roadmap%202005%22 |arşivtarihi=2 Ekim 2008 |ölüurl=evetyes }}</ref>
 
İnsansız uçak sistemlerinin askerî rolü görülmemiş oranlarda büyümektedir. [[Sonsuz Özgürlük Operasyonu]] ve [[Irak Savaşı]] çerçevesinde [[Afganistan|Afganistan']]da görevli [[Task Force Liberty]] ve [[Irak|Irak']]ta görevli [[Task Force ODIN]] birliklerine destek vermek amacıyla 2005 yılı içerisinde İHA'lar taktiksel ve genel amaçlı olarak toplamda 100.000 uçuş saati süresince havada kalmışlardır. Teknolojinin çok hızlı ilerlemesi ile geliştirilen taşınması ve kullanımı çok kolay olan Küçük İnsansız Uçuş Sistemleri (KİUS) çatışma bölgelerinde çok daha fazla kullanılmaktadır. Günden güne kapasiteleri artan İHS'lerin geliştirilmesi için ülkeler önde gelen araştırma ve geliştirmeleri sübvanse etmeye devam etmektedir. Her ne kadar İHS'ler şu an keşif, arama ve istihbarat çalışmaları dışında kullanılıyor olsa da hâlâ en önemli görevlerini bunlar teşkil etmektedir. Rollerin içerisine [[elektronik saldırı]], baskın görevleri, düşman hava savunmasını yanıltma/imha etme, haberleşmeyi bozma ve karıştırma, arama ve kurtarma da eklenmiştir. Bu İHS'ler birkaç bin dolardan on milyonlarca dolar değere ve birkaç kilodan 9000 kilo ağırlığa kadar ulaşabilmektedir.
121. satır:
İHA'lar ABD topraklarında en çok arama ve kurtarma görevlerinde kullanılmaktadır. Örneğin 2008 yılındaki Louisiana ve Texas'ta meydana gelen tayfunlar sırasında çok başarılı olmuşlardır.
 
Örneğin deniz seviyesinden 18.000 ila 29.000 feet üzerindeki bir irtifada uçan Predator; arama, kurtarma ve hasar tespitinde kullanılmaktadır. Üzerinde görsel algılayıcılar (bunlar gündüz ve [[kızılötesi|kızıl ötesi]] kameralar) ve sentetik diyafram radarı (SAR) bulunur. Predator'a ait SAR her türlü havada (bulutlu, yağmurlu veya sisli) gece veya gündüz süresinde gerçek zamanlı çok başarılı çekimler yapabilmektedir. SAR görüntüleri içindeki tutarlı değişim algılaması istisnai arama ve kurtarma yeteneği sağlar; tayfundan önce ve sonra çekilen resimler bilgisayar tarafından işaretlenerek hasar tespiti yapılır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.chron.com/disp/story.mpl/ap/tx/5986181.html |başlık=AP Texas News |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20080915221234/http://www.chron.com/disp/story.mpl/ap/tx/5986181.html |arşiv-tarihi=15 Eylül 2008 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.justaeroworks.com/pages/JAW.08SRM.html |başlık=2008 Search and Rescue Missions |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110713125226/http://www.justaeroworks.com/pages/JAW.08SRM.html |arşivtarihi=13 Temmuz 2011 |ölüurl=evetyes }}</ref>
 
== Tasarım ve geliştirme konuları ==
145. satır:
İHA’lar pilotlu uçaklara nazaran çok daha uzun süre havada kalabilirler. Buradaki en büyük avantajları pilotların fiziksel dayanıklılıkları ile sınırlı olmamalarıdır. İnsansız bu uçuşlar araç türlerine göre değişir. İçten yanmalı motora sahip İHA'ların uçuş süresi ağırlık başına yaktığı yakıt oranına ([[Louis Charles Breguet|Breguet]] dayanıklılık denklemi) göre değişir. [[Güneş enerjisi]] ile çalışan İHA'lar potansiyel olarak sınırsız uçabilirler. Ancak bu dalda en uzun uçuş rekoru hâlen 2003 yılında düşerek parçalanmasına rağmen Aerovironment [[Helios Prototype]] modelinin elindedir. Yakıt ile uçan İHA'lar için en önemli sorun havada yakıt ikmalinin şu an için yapılamamasıdır. ABD Hava Kuvvetleri tarafından yapılan çalışmalar sonucunda 2010 yılından itibaren buna olanak sağlanacaktır.
 
Defansif İleri Araştırma Projeleri Ajansı (Defense Advanced Research Projects Agency ([[DARPA]])) 5 yıl boyunca yere inmeden havada kalabilecek bir İHA yapmak için sözleşme imzalamıştır. Bu projenin adı "Vulture"dir. Üretici yerden herhangi bir yakıt desteği sağlamadan havada kalabilecek bir İHA yapmayı taahhüt etmiştir. 450 kilo olması düşünülen araç 60.000 ila 90.000 feet arasında bir irtifada uçacaktır.<ref name="infoniac.com">{{Web kaynağı |url=http://www.infoniac.com/hi-tech/vulture-unmanned-aircraft-able-stay-the-air-for-years.html |başlık=Vulture - The Unmanned Aircraft Able to Stay in the Air for 5 Years |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20110526001143/http://www.infoniac.com/hi-tech/vulture-unmanned-aircraft-able-stay-the-air-for-years.html |arşiv-tarihi=26 Mayıs 2011 |ölüurl=evetyes }}</ref>
 
{| class="wikitable" style="font-size:95%;"
152. satır:
! İHA !! Uçuş süresi !! Tarih !! Notlar !! satış fiyatı !! tek seferlik uçuş maliyeti
|-
| [[QinetiQ Zephyr]] Solar Electric || 82 saat 37 dakika || 28-31 Temmuz 2008 || <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.qinetiq.com/home/newsroom/news_releases_homepage/2008/3rd_quarter/qinetiq_s_zephyr_uav.html |başlık=QinetiQ press release |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110524020631/http://www.qinetiq.com/home/newsroom/news_releases_homepage/2008/3rd_quarter/qinetiq_s_zephyr_uav.html |arşivtarihi=24 Mayıs 2011 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| [[Boeing Condor]] || 58 saat, 11 dakika || ? || Günümüzde Kaliforniya’da bulunan [[Hiller Aviation Museum]] sergilenmektedir,
<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hiller.org/files/docs/2003Q3.pdf |başlık=Hiller Aviation Museum reference to the flight |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130911145056/http://www.hiller.org/files/docs/2003Q3.pdf |arşivtarihi=11 Eylül 2013 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| [[QinetiQ Zephyr]] Solar Electric || 54 saat || Eylül 2007 || <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.qinetiq.com/home/newsroom/news_releases_homepage/2007/3rd_quarter/qinetiq_s_zephyr_uav.html |başlık=QinetiQ press release |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110423162325/http://www.qinetiq.com/home/newsroom/news_releases_homepage/2007/3rd_quarter/qinetiq_s_zephyr_uav.html |arşivtarihi=23 Nisan 2011 |ölüurl=evetyes }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.newscientist.com/blog/technology/2007/09/solar-flyer-en-route-to-everlasting.html |başlık=New Scientist article |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20090416130550/http://www.newscientist.com/blog/technology/2007/09/solar-flyer-en-route-to-everlasting.html |arşiv-tarihi=16 Nisan 2009 |ölüurl=no }}</ref>
|-
| [[IAI Heron]] || 52 saat || ? || <ref>[http://www.pbs.org/wgbh/nova/spiesfly/uavs.html NOVA PBS TV program reference] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090827095129/http://www.pbs.org/wgbh/nova/spiesfly/uavs.html |tarih=27 Ağustos 2009 }}
[http://www.iai.co.il/Default.aspx?docID=16382&FolderID=18900&lang=en IAI reference] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090102234710/http://www.iai.co.il/Default.aspx?docID=16382&FolderID=18900&lang=en |tarih=2 Ocak 2009 }}</ref>
|-
| AC Propulsion Solar Electric || 48 saat, 11 dakika || 3 Haziran 2005 || <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.acpropulsion.com/ACP_PDFs/ACP_SoLong_Solar_UAV_2005-06-05.pdf |başlık=AC Propulsion release describing the flight |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20081031063138/http://www.acpropulsion.com/ACP_PDFs/ACP_SoLong_Solar_UAV_2005-06-05.pdf |arşivtarihi=31 Ekim 2008 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| [[MQ-1 Predator]] || 40 saat, 5 dakika || ? || <ref>[http://www.uavforum.com/library/librarian.htm UAV Forum reference] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090419224245/http://www.uavforum.com/library/librarian.htm |tarih=19 Nisan 2009 }}
[http://www.fas.org/irp/agency/daro/uav95/endurance.html Federation of American Scientists reference] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100529065758/http://www.fas.org/irp/agency/daro/uav95/endurance.html |tarih=29 Mayıs 2010 }}</ref>
|-
| [[GNAT-750]] || 40 saat || 1992 || <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.designation-systems.net/dusrm/app4/gnat.html |başlık=Directory of US Military Rockets and Missiles reference to the flight |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20081211063639/http://www.designation-systems.net/dusrm/app4/gnat.html |arşiv-tarihi=11 Aralık 2008 |ölüurl=no }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.vectorsite.net/twuav_12.html |başlık=UAV Endurance Prehistory reference |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130730032004/http://www.vectorsite.net/twuav_12.html |arşivtarihi=30 Temmuz 2013 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| [[The Spirit of Butts Farm|TAM-5]] || 38 saat, 52 dakika || 11 Ağustos 2003 || Atlantiği geçen en ufak İHA
<ref>{{Web kaynağı |url=http://tam.plannet21.com/ |başlık=TAM Homepage |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=http://arquivo.pt/wayback/20160522211703/http://tam.plannet21.com/ |arşivtarihi=22 Mayıs 2016 |ölüurl=evetyes }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://tam.plannet21.com/FAQs.htm |başlık=TAM-5 FAQ page |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://archive.is/20120714205657/http://tam.plannet21.com/FAQs.htm |arşivtarihi=14 Temmuz 2012 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| [[Insitu Aerosonde|Aerosonde]] || 38 saat, 48 dakika || 3 Mayıs 2006 ||<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.aerosonde.com/drawarticle/133 |başlık=Aerosonde release on the flight |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20080413143251/http://www.aerosonde.com/drawarticle/133 |arşiv-tarihi=13 Nisan 2008 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| I-GNAT || 38 saat, 10 saatlik yakıtı varken indi || ? || <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ga.com/news.php?subaction=showfull&id=909390600&archive=&start_from=&ucat=1& |başlık=General Atomics reference to the flight |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20101231000144/http://www.ga.com/news.php?subaction=showfull&id=909390600&archive=&start_from=&ucat=1& |arşivtarihi=31 Aralık 2010 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| [[RQ-4 Global Hawk]] || 36 saat || ? || <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.spacedaily.com/news/uav-01b.html |başlık=Space Daily story on the flight |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20100526194031/http://www.spacedaily.com/news/uav-01b.html |arşiv-tarihi=26 Mayıs 2010 |ölüurl=evetyes }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.rand.org/pubs/monograph_reports/MR1475/MR1475.sum.pdf |başlık=RAND Corporation report |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20090327042147/http://www.rand.org/pubs/monograph_reports/MR1475/MR1475.sum.pdf |arşiv-tarihi=27 Mart 2009 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| [[Insitu Aerosonde|Aerosonde "Laima"]] || 26 saat, 45 dakika || 21 Ağustos 1998 || Atlantiği geçen ilk İHA
<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.aerosonde.com/drawarticle/4 |başlık=Aerosonde Laima page |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20020110110155/http://www.aerosonde.com/drawarticle/4 |arşiv-tarihi=10 Ocak 2002 |ölüurl=evetyes }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.museumofflight.org/collection/Aircraft.asp?RecordKey=F2340387-845D-4CD6-8B4E-FD73F4A45204 |başlık=Seattle Museum of Flight |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080516050805/http://www.museumofflight.org/collection/Aircraft.asp?RecordKey=F2340387-845D-4CD6-8B4E-FD73F4A45204 |arşivtarihi=16 Mayıs 2008 |ölüurl=evetyes }}</ref>
|-
| [[Bayraktar Taktik İnsansız Hava Aracı Sistemi|Bayraktar Taktik İHA]] || 24 Saat 34 Dakika|| 05 Ağustos 2014 || Türkiye millî hava araçları arasında uçuş süresi ve irtifa rekoru sahibi<ref>Yerli İHA’dan uçuş rekoru! http://www.gazetevatan.com/yerli-iha-dan-ucus-rekoru--665776-gundem/ {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140812205739/http://www.gazetevatan.com/yerli-iha-dan-ucus-rekoru--665776-gundem/ |tarih=12 Ağustos 2014 }}</ref>
190. satır:
 
İHA'ların yaptığı atışlarda hedefini bulma yüzdesi sorgulanır bir hâl almıştır. Bunda en önemli neden ise artan sivil kayıplarıdır. Mart 2009'da ''[[The Guardian]]'' gazetesinde çıkan yazıda [[İsrail|İsrail']]e ait İHA'lardan fırlatılan füzelerin vurduğu boş sokaktaki 48 Filistinli sivil hayatını kaybetmiştir. Ki bu insanların ikisi ufak çocuk olmak üzere kadın ve genç kızlardan oluşmaktaydı.<ref>''The Guardian'', 23 March 2009. [http://www.guardian.co.uk/world/2009/mar/23/gaza-war-crimes-drones "Cut to pieces: the Palestinian family drinking tea in their courtyard: Israeli unmanned aerial vehicles—the dreaded drones—caused at least 48 deaths in Gaza during the 23-day offensive."] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090826014443/http://www.guardian.co.uk/world/2009/mar/23/gaza-war-crimes-drones |tarih=26 Ağustos 2009 }} Retrieved on August 3, 2009.</ref>
[[İnsan Hakları İzleme Örgütü]] (HRW) [[İsrail]] Ordusuna ait İHA'lar ile [[Hamas]] örgütüne karşı, havadan karaya yapılan saldırılar sırasında sivil kayıpların olduğunu rapor etmiştir. Bununla beraber raporun içerisinde akılda kalan soru HRW sadece 6 saldırı ve 29 sivil ölümünden bahsetmektedir ki bu sayı Hamas’a karşı yapılan saldırılar karşısında çok az görünmektedir.<ref>[http://www.examiner.com/x-7095-NY-Israel-Conflict-Examiner~y2009m7d28-Human-Rights-Watch-condemns-IDF-drones "Human Rights Watch condemns IDF drones", ''examiner.com'' Jul. 28, 2009, retrieved Jul. 29, 2009.]</ref> Bu harekât sırasında toplam sivil ölü sayısını 1400 olarak açıklayan Filistinli kaynaklar, 900'e yakın ölümün operasyonlar sırasında olduğunu açıkladı. HRW örgütüne göre bu ölümlerde üçüncü sırayı İHA'lardan fırlatılan [[füze]]ler almaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=47470 |başlık=Jerrold Kessel, Pierre Klochendler, "MIDEAST: When Drones Become Indiscriminate", ''IPS'', Jun 30, 2009. |erişimtarihi=24 Ağustos 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090715025001/http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=47470 |arşivtarihi=15 Temmuz 2009 |ölüurl=evetyes }}</ref>
 
=== Pakistan ===
244. satır:
== Dış bağlantılar ==
; Tarihi ve Yazılar
* [http://www.savunmasanayi.net/anka-basarisi-ve-insansiz-hava-araclari/anka-basarisi-ve-insansiz-hava-araclari/ Anka Başarısı ve İnsansız Hava Araçları] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20101022022228/http://www.savunmasanayi.net/anka-basarisi-ve-insansiz-hava-araclari/anka-basarisi-ve-insansiz-hava-araclari/ |tarih=22 Ekim 2010 }}, Tevfik Uyar, SavunmaSanayi.NET, 18 Temmuz 2010
* [https://web.archive.org/web/20100819061731/http://www.silahlanma.com/Insansiz-Hava-Araclari/Insansiz-Hava-Araclari/ İnsansız Hava Araçları]
* [https://web.archive.org/web/20081017011558/http://www.vtol.org/uavpaper/NavyUAV.htm VTOL İHA'lar]
* [http://www.ctie.monash.edu/hargrave/rpav_usa.html History of WWI-era UAVs] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110716210742/http://www.ctie.monash.edu/hargrave/rpav_usa.html |tarih=16 Temmuz 2011 }} - Remote Piloted Aerial Vehicles : The 'Aerial Target' and 'Aerial Torpedo' in the USA
* [http://www.wired.com/news/technology/0,1282,61347,00.html "Human Pilots: Who Needs 'Em?"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080724123933/http://www.wired.com/news/technology/0,1282,61347,00.html |tarih=24 Temmuz 2008 }} — Wired News, 23 November 2003
* [http://news.cnet.com/Drone-aircraft-may-prowl-U.S.-skies/2100-11746_3-6055658.html "Drone aircraft may prowl U.S. skies"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20081011182445/http://news.cnet.com/Drone-aircraft-may-prowl-U.S.-skies/2100-11746_3-6055658.html |tarih=11 Ekim 2008 }}- c|net News, 29 Mar 2006
* [http://blog.wired.com/defense/2009/02/peter-singers-w.html Inside the Rise of the Warbots] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090426052230/http://blog.wired.com/defense/2009/02/peter-singers-w.html |tarih=26 Nisan 2009 }} - Interview with [[Brookings Institution]] senior fellow [[Peter W. Singer]] about his book [[Wired for War]]
 
; Organizasyon ve güncel haberler
256. satır:
* [https://web.archive.org/web/20181209113227/http://www.uav.nl/ UAV Mission Management Research]
* [https://web.archive.org/web/20090521110716/http://attopilot.ning.com/ Attopilot User Group]
* [http://www.tsagastume.com/ T Sagastumes Unmanned Aerial Vehicle Blog] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20091001012803/http://www.tsagastume.com/ |tarih=1 Ekim 2009 }}
* [https://web.archive.org/web/20190225073610/http://www.rcapa.net/ Remote Control Aerial Photography Association]
* [http://www.yellowplane.co.uk/ YellowPlane sUAS South African UAV] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090814030959/http://www.yellowplane.co.uk/ |tarih=14 Ağustos 2009 }}
* [http://www.renewableenergyworld.com/rea/news/article/2009/07/energy-harvesting-for-future-uavs Energy Harvesting for Future UAVs]{{Ölü bağlantı}}.
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/İnsansız_hava_aracı" sayfasından alınmıştır