I. İsmail: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Etiket: Geri alındı
88.241.70.85 (mesaj) tarafından yapılmış 1 değişiklik geri alındı: Tabriz degil tebriz. sayiya da bakacagim. (TW)
Etiket: Geri al
36. satır:
=== Akkoyunlu dönemi ===
[[Dosya:Shah Ismail Hatayi.jpg|thumb|160px|sağ|Şah İsmail Safevi]]
Akkoyunlu tahtına geçen Rüstem Bey, kardeşi Baysungur ile yaşanan saltanat mücadelesinde Haydar'ın oğullarından yararlanmak için İsmail ve kardeşlerini hapisten çıkarıp serbest bıraktı. Neredeyse 4,5 sene (1489-1493)<ref>Roger, M.Savory, “İsma'il I”, The Encyclopaedia Of Islam, Netherland 1978, IV, s. 186</ref> hapiste kalmış İsmail, kardeşleri ve annesi ile [[Tebriz]]'e geldiklerinde Rüstem tarafından çok saygılı bir şekilde karşılandılar. Fakat savaş sırasında İsmail'in büyük kardeşi Sultan Ali'nin ve [[Kızılbaşlar]]'ın cesurca çarpıştıklarını görünce korkuya kapılır, kendisini ve neslini ortaya çıkacak tehlikelerden korumak için Şeyh Cüneyd neslini ortadan kaldırmaya karar verir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://books.google.com.au/books?id=wiAZyeSKKWwC&pg=PA240&dq=safavi+junayd&lr=&as_brr=3#v=onepage&q=safavi%20junayd&f=false |başlık=A History of Persia, By Percy Molesworth Sykes, pg.241 |erişimtarihi=13 Nisan 2010 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20121024070253/http://books.google.com.au/books?id=wiAZyeSKKWwC&pg=PA240&dq=safavi+junayd&lr=&as_brr=3#v=onepage&q=safavi%20junayd&f=false |arşiv-tarihi=24 Ekim 2012 |ölüurl=no }}</ref> Önce [[Erdebil]]'e gitmelerine izin verilmiş kardeşlerin orada güçlenmesinden endişe eden Rüstem Bey onları tekrar [[Tebriz]]'e getirdi. Burada müritlerinin birinden Rüstem'in onu öldüreceğini duyan Sultan Ali, kardeşleri ile birlikte Erdebil'e yola çıktı, onların gitmesini öğrenen Rüstem Bey, arkalarından ordu yolladı, [[Erdebil]] yakınlarında Şam Esbi çevresindeki çatışmada Sultan Ali öldürüldü. Ölümünden önce Şeyh Sultan Ali, İsmail'i varisi ilan eder. [[Kızılbaşlar]], İsmail'in arandığını öğrenince onu bir süre [[Erdebil]]'de daha sonra da [[Reşt]]'te gizlenmesini sağlarlar. Daha sonra iki kardeş Şii olan [[Lahican]] Valisi Karkiya Mirza Ali'nin davetini kabul edip [[Lahican]]’a gittiler. Onların Lahican’da olduğuna emin olan Rüstem 500300 kişilik askeri güç yolladı fakat Karkiya her iki kardeşi bir sepete koyarak onları ağaçtan sallayarak kardeşlerin Lahican topraklarında olmadığına yemin etmesi üzerine onlar [[Tebriz]]’e geri döndüler.<ref>Yusufcemali, Teşkîl-i Devlet-i Safevî ve Ta’mîm-i Mezheb-i Şiî Devazdeh Emâmi Be Unvan-i Tenha Mezheb-i Resmî, s. 117</ref> Birkaç ay sonra büyük kardeş İbrahim, annesinden uzak kalmaya dayanamadı ve [[Erdebil]]’e yola düştü.<ref>Torkeman, Tarih- i Âlem Ârâ-i Abbasî, Kitap I, s. 25</ref> Onun sonraki hayatı hakkında bilgi yoktur.
 
İsmail, [[Lahican]]’da Şii alimlerinden Mevlâna Şemseddin Lahicî’den [[Arapça]], [[Farsça]], [[Kur’an]], [[tefsir]] ve [[Şiî mezhebi]]nin prensiplerini ve [[Kızılbaş]] reislerden harp tekniklerini öğrendi.<ref name="TDV">TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 38, sayfa: 253</ref> Onun [[Lahican]]’da savaş eğitimi alıp almadığı konusunda pek bilgi yoktur.<ref>Yusufcemali, Teşkil-i Devlet-i Safevî ve Temim-i Mezheb-i Şiî Devazdeh Emami Be Unvan-i Tenha Mezheb-i Resmî, s. 118.</ref> Harekete geçmeye karar veren İsmail, 1499 yılının Ağustos ayında yalnızca 7 sufi ile [[Lahican]]’ı terk etti. [[Erdebil]]'e vararak annesi ile görüştü, ecdatlarının mezarlarını ziyaret etti<ref>Menuçehr Parsadust, Şah İsmail-i Evvel, Şirket-i Sehâmî-i İntişar, Tahran 1387. s.253</ref> fakat Erdebil hâkimi Câkirlü Ali Bey’in baskısı ile Erdebil’i terk etmek zorunda kaldı.
48. satır:
===Çaldıran Muharebesi===
{{ana madde|Çaldıran Muharebesi}}
1514'te [[Çaldıran Muharebesi]]'nde [[Osmanlı Devleti|Osmanlı]] padişahı [[I. Selim]]'e yenilmiştir. Savaş sırasında [[Şah İsmail]] kurşunla Sol kolundan yaralanarak atından düşmüş, bir [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] askerinin saldırısı üzerine [[Şah]]'ın yanındaki askerlerden Mirza Sultan Ali, "''Şah benim''" deyip süvariye doğru koşarak esir düşmüş, bu sırada bir Atçeken Hızır adlı muhafızı da [[Şah]]'a atını vererek kaçmasını sağlamıştır.<ref>Tacüt-tevarih, c. II., s. 270</ref><ref>Hammer tarihi, c. IV., s. 138</ref> Bu yenilgiden sonra ruhsal bir çöküntü yaşayan Şah, savaştan uzak durmaya çalışırken ülke ile ilgili işlere pek önem vermemeye başladı, devlet işlerini daha çok emirlerine havale etti<ref>Gündüz, “Şah İsmail”, s. 255</ref>. 1514'ten vefat edene kadar Şah, şahsen hiçbir savaşa girmemiştir.<ref>Savory, Studied On The History of Safawid Iran, s. 93.</ref> Şah İsmail 24 Mayıs 1524'te Tabriz’deTebriz’de 36 yaşındayken iç kanamadan öldü. [[Erdebil]]'deki [[Safevi Türbesi]]'ne defnedildi. Şah İsmail'in on bir çocuğu vardı, bunların altısı erkek ve beşi kız idi.<ref>Penahisemnani Muhammed Ahmed, Şah İsmail Mürşid-i Sorh Külahan, Numune Yayınevi, Tahran 1371 H.Ş/1992. s. 99</ref>
 
== İran'ı Şiileştirmesi ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/I._İsmail" sayfasından alınmıştır