Botanik: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
BySterio (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
12. satır:
=== Erken botanik ===
[[Dosya:Cork Micrographia Hooke.png|küçükresim|[[Robert Hooke|Robert Hooke'un]] ''[[Micrographia|Micrographia'sından]]'' [[Mantar meşesi|mantar]] hücrelerinin bir gravürü, 1665]]
Botanik orijinli olan [[Herboloji|herbalizm]], bitkileri tıbbi özellikleri sebebiyle kullanma çalışmalarıdır. {{Kdş|Sumner|2000}} [[Holosen]] dönemine ait birçok kayıt, erken botanik bilgisinin 10.000 yıl öncesine kadar uzandığını göstermektedir. <ref name=":0">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Holocene ethnobotanical and paleoecological record of human impact on vegetation in the Little Tennessee River Valley, Tennessee|yazarlar=Delcourt|tarih=1 Mayıs 1986-05-01|sayı=3|sayfalar=330–349|çalışma=Quaternary Research|cilt=25|doi=10.1016/0033-5894(86)90005-0}}</ref> Bu kayıt dışı bitki bilgisi, günümüzde [[Çerokiler|Cherokee]] topraklarının çoğunu oluşturan [[Tennessee|Tennessee'deki]] insan işgalinin eski bölgelerinde keşfedildi. <ref name=":0" /> İlk kaydedilen botanik tarihi, birçok eski yazı ve bitki sınıflandırmasını içerir. Erken botanik eserlerin örnekleri, Hindistan'dan MÖ 1100 öncesine dayanan eski metinlerde, {{Kdş|Reed|1942}} {{Kdş|Oberlies|1998}} arkaik [[Avestaca|Avestan]] yazılarında ve MÖ 221'de birleşik olmayan Çin'den gelen çalışmalarda bulunmuştur. {{Kdş|Reed|1942}} {{Kdş|Needham|Lu|Huang|1986}}
 
Modern botaniğin kökleri [[Antik Yunanistan|Antik Yunan]]'a özellilke [[Aristoteles]]'in öğrencisi olan [[Theophrastus]] (c. 371-287 BC)'a dayanır. Aristo'nun çalışmaları botaniğin ilkelerinin birçoğu açıklar ve Aristo [[bilimsel topluluk]] tarafından yaygın bir biçimde "Botaniğin babası" olarak isimlendirilir. {{Kdş|Greene|1909}} adlı başlıca çalışmaları, "''Enquiry into Plants'' ve ''On the Causes of Plants"'' neredeyse on yedi yüzyıl sonra, [[Orta Çağ|Orta Çağlara]] kadar botanik bilimine en önemli katkıları oluşturur. {{Kdş|Greene|1909}} {{Kdş|Bennett|Hammond|1902}}
75. satır:
=== İlaç ve malzemeler ===
[[Dosya:Tapping a rubber tree in Thailand.JPG|küçükresim|Kauçuk ağacından kauçuk eldesi]]
[[Bitki kimyası|Fitokimya]], bitki biyokimyasının birincil olarak [[ikincil metabolizma]] sırasında bitkiler tarafından üretilen kimyasal maddelerle ilgilenen bir dalıdır. {{Kdş|Benderoth|Textor|Windsor|Mitchell-Olds|2006}} Bu bileşiklerin bazıları, [[baldıran]] [[Koni|otu]] kaynaklı [[alkaloid]] [[koni]] gibi toksinlerdir. Diğerleri gibi [[Uçucu yağ|uçucu yağlar]] [[Bahçe nanesi|yağ nane]] ve limon yağı aroma ve baharatların (örneğin gibi kendi kokusu için yararlıdır [[kapsaisin]] ) ve olduğu gibi ilaç olarak tıpta kullanılan haşhaş. [[Tetrahidrokannabinol|Tetrahidrokanabinol]] ( [[Esrar|kenevirdeki]] aktif bileşen), [[kafein]], [[morfin]] ve [[nikotin]] gibi birçok [[İlaç|tıbbi]] ve [[Keyif verici uyuşturucular|eğlence amaçlı ilaç]] doğrudan bitkilerden gelir. Diğerleri, botanik doğal ürünlerin basit [[Türev (kimya)|türevleridir]] . Örneğin, ağrı kesici [[aspirin]] asetildir [[Ester|esteri]] arasında [[salisilik asit]] ilk olarak izole edilen, [[Kabuk (biyoloji)|kabuğu]] ve [[söğüt]] ağaçları, {{Kdş|Jeffreys|2005}} ve geniş bir [[opiat]] [[Ağrı kesici|ağrı kesiciler]] gibi [[eroin]] kimyasal modifikasyonu ile elde edilir. {{Kdş|Mann|1987}} Popüler [[Uyarıcı|uyarıcılar]], kahve, çay ve çikolatadaki [[kafein]] ve tütünden [[nikotin]] gibi bitkilerden gelir. Alkollü içeceklerin çoğu, [[arpa]] (bira), pirinç ( [[sake]] ) ve üzüm (şarap) gibi [[karbonhidrat]] bakımından zengin bitki ürünlerinin [[Fermantasyon (yiyecek)|fermantasyonundan]] gelir. {{Kdş|University of Maryland Medical Center|2011}} [[Amerika Birleşik Devletleri Kızılderilileri|Yerli Amerikalılar]], binlerce yıldır hastalıkları veya hastalıkları tedavi etmek için çeşitli bitkileri kullandılar. <ref>{{Kitap kaynağı|başlık=How Indians Use Wild Plants for Food, Medicine, and Crafts|sayfalar=|yer=|yayıncı=Dover Publications|yıl=1974|isbn=978-0-486-13110-8}}</ref> Yerli Amerikalıların bitkiler hakkında sahip oldukları bu bilgi, [[Etnobotanik|enthnobotanistler]] tarafından kaydedildi ve daha sonra [[İlaç endüstrisi|ilaç şirketleri]] tarafından bir [[İlaç keşfi|ilaç keşif]] yolu olarak kullanıldı. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Antibiotic screening of medicinal plants of the British Columbian native peoples|yazarlar=McCutcheon|tarih=1 Ekim 1992-10-01|sayı=3|sayfalar=213–223|çalışma=Journal of Ethnopharmacology|cilt=37|issn=0378-8741|pmid=1453710|doi=10.1016/0378-8741(92)90036-q}}</ref>
 
Şeker, [[nişasta]], pamuk, [[Linen|keten]], [[kenevir]], bazı [[Halat|ip]] türleri, tahta ve [[Sunta|yonga levhalar]], [[papirüs]] ve kağıt, [[Bitkisel yağ|bitkisel yağlar]], [[Epikutiküler balmumu|balmumu]] ve [[doğal kauçuk]], bitki dokularından veya bunların ikincil ürünlerinden yapılan ticari açıdan önemli malzemelere örnektir.
121. satır:
* '''[[Botanik bahçesi]]''', içinde birçok bitki türü bulunduran ve genellikle üniversitelerin bünyesinde kurulmuş, canlı bitki örneklerinin muhafazasını ve nesilden nesile aktarılmasını sağlayan birimlerdir. [[İstanbul Üniversitesi]] bünyesinde kurulmuş olan [[Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi]] Türkiye'de resmi konumda çalışmalar yapan botanik bahçelerinin en eskisidir (kuruluş 1935)
 
== ReferanslarKaynakça ==
<references group="" responsive="0"></references>
{{Biyoloji altdal}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Botanik" sayfasından alınmıştır