Kazakistan: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
118 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
||
138. satır:
== Etimoloji ==
"Kazak" adı Kazakların göçebe kültürünü yansıtan bir [[Eski Türkçe]] kelime olan "gezinmek" anlamına gelir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.etymonline.com/word/cossack | başlık = cossack {{!}} Origin and meaning of the name cossack by Online Etymology Dictionary | erişimtarihi = 30 Temmuz 2020 | dil = İngilizce | çalışma = www.etymonline.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171014084100/https://www.etymonline.com/word/cossack | arşivtarihi = 14 Ekim 2017 | ölüurl = no }}</ref> [[Farsça]] olan son eki -stan ise, "arazi" veya "yer" anlamına gelir, böylece Kazakistan kelimenin tam anlamıyla "gezginlerin ülkesi" olarak tercüme edilebilir.
== Tarihi ==
245. satır:
=== Siyasî sistem ===
[[Kazakistan başbakanı]]Kazakistan, [[Kazakistan Anayasası]]'nda belirtildiği gibi demokratik, laik, anayasal bir üniter cumhuriyettir. İlk [[Kazakistan cumhurbaşkanı|cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]], 1991'den 2019'a kadar başkanlık görevini yürütmüştür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2014/02/07/yes-kazakhstan-should-change-its-name-this-map-shows-why/ | başlık = Yes, Kazakhstan should change its name. This map shows why. | erişimtarihi = 30 Temmuz 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Washington Post | ad = Max | soyadı = Fisher | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150829075242/https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2014/02/07/yes-kazakhstan-should-change-its-name-this-map-shows-why/ | arşivtarihi = 29 Ağustos 2015 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-47628854|başlık=Kazakh leader resigns after three decades|erişimtarihi=30 Temmuz 2020|tarih=19 Mart 2019|dil=İngilizce|çalışma=BBC News|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190425061650/https://www.bbc.com/news/world-asia-47628854|arşivtarihi=25 Nisan 2019|ölüurl=no}}</ref> Şu anda cumhurbaşkanı ise [[Kasım Cömert Tokayev]]'dir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.sozcu.com.tr/2019/dunya/kazakistanda-secimi-tokayev-kazandi-5083368/ | başlık = Kazakistan’da seçimi Tokayev kazandı | erişimtarihi = 30 Temmuz 2020 | dil = Türkçe | çalışma = www.sozcu.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190609230637/https://www.sozcu.com.tr/2019/dunya/kazakistanda-secimi-tokayev-kazandi-5083368/ | arşivtarihi = 9 Haziran 2019 | ölüurl = yes }}</ref> Cumhurbaşkanı, [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Meclisi|meclis]] tarafından kabul edilen ve [[Kazakistan Silahlı Kuvvetleri|Silahlı Kuvvetler]] başkomutanı olarak yasayı veto edebilir. [[Kazakistan başbakanı|Başbakan]] ise bakanlar kabinesine başkanlık eder ve Kazakistan hükûmet başkanı olarak görev yapar. Kabinede üç başbakan yardımcısı ve on altı bakan vardır.
Kazakistan, [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Meclisi|Meclis]] (alt meclis) ve [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Senatosu|Senato]] (üst meclis) olmak üzere iki meclisli bir [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu|parlamento]]<nowiki/>ya sahiptir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://xn--80ably6ayd.xn--80ao21a/en/republic_of_kazakhstan/kazakhstan | başlık = The Republic of Kazakhstan — Official site of the President of the Republic of Kazakhstan | erişimtarihi = 30 Temmuz 2020 | çalışma = Akorda.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200809150152/http://xn--80ably6ayd.xn--80ao21a/en/republic_of_kazakhstan/kazakhstan | arşivtarihi = 9 Ağustos 2020 | ölüurl = yes }}</ref>
274. satır:
26 Nisan 2015'te Kazakistan'da beşinci [[2015 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi|cumhurbaşkanlığı seçimi]] yapıldı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160101051159/http://latino.foxnews.com/latino/politics/2015/04/25/nearly-10-mn-voters-to-head-to-polls-to-elect-kazakh-president/ | başlık = Nearly 10 mn voters to head to polls to elect Kazakh president {{!}} Fox News Latino | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 1 Ocak 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163619/https://web.archive.org/web/20160101051159/http://latino.foxnews.com/latino/politics/2015/04/25/nearly-10-mn-voters-to-head-to-polls-to-elect-kazakh-president/ | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> [[Nursultan Nazarbayev]] %97.7 oy oranıyla yeniden seçildi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.rt.com/news/253157-kazakhstan-president-election-turnout/|başlık=Kazakhstan strongman leader re-elected with 97.7% amid record voter turnout|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=İngilizce|çalışma=RT International|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181215121323/https://www.rt.com/news/253157-kazakhstan-president-election-turnout/|arşivtarihi=15 Aralık 2018|ölüurl=no}}</ref>
19 Mart 2019'da ise mevcut cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, cumhurbaşkanlığından istifa ettiğini açıkladı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ntv.com.tr/dunya/son-dakikakazakistan-cumhurbaskani-nazarbayev-istifa-etti,67w5Juo1LEelubhr98bMqA | başlık = SON DAKİKA: Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev istifa etti | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = Türkçe | çalışma = www.ntv.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200603143730/https://www.ntv.com.tr/dunya/son-dakikakazakistan-cumhurbaskani-nazarbayev-istifa-etti,67w5Juo1LEelubhr98bMqA | arşivtarihi = 3 Haziran 2020 | ölüurl = no }}</ref> Kazakistan'ın [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Senatosu|senato]] sözcüsü [[Kasım Cömert Tokayev]], Nursultan Nazarbayev'in istifasının ardından cumhurbaşkanı vekili oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://tass.com/world/1049389|başlık=Kazakhstan’s Senate Speaker Tokayev to serve as acting president|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=TASS|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190815174134/https://tass.com/world/1049389|arşivtarihi=15 Ağustos 2019|ölüurl=no}}</ref> Daha sonra 9 Haziran'da yapılan [[2019 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi|2019 cumhurbaşkanlığı seçimini]] Tokayev kazandı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3536331 | başlık = CEC announces preliminary results of 2019 Presidential Election in Kazakhstan | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 10 Haziran 2019 | dil = İngilizce | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190815174152/https://www.inform.kz/en/article/3536331 | arşivtarihi = 15 Ağustos 2019 | ölüurl = no }}</ref>
=== İdarî bölümler ===
293. satır:
=== Dış ilişkiler ===
[[Dosya:Dmitry Medvedev in South Korea, March 2012-15.jpeg|sol|küçükresim|[[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev|Nazarbayev]], [[Barack Obama]] ve Rus [[Dmitri Medvedev]] ile birlikte, 2012]]
Kazakistan, [[Bağımsız Devletler Topluluğu]], [[Ekonomik İşbirliği Teşkilatı]] ve [[Şanghay İşbirliği Örgütü]] üyesidir. Kazakistan, [[Rusya]], [[Beyaz Rusya]], [[Kırgızistan]] ve [[Tacikistan]], ticaret tarifelerini uyumlaştırmaya yönelik daha önceki çabaları canlandırmak ve gümrük birliği altında bir serbest ticaret bölgesi oluşturmak için 2000 yılında [[Avrasya Ekonomi Topluluğu]]'nu kurdu. 1 Aralık 2007'de Kazakistan'ın 2010 yılı için [[Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı]]'na başkanlık etmek üzere seçildiği açıklandı. Kazakistan, 12 Kasım 2012'de ilk kez [[Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi]] üyeliğine seçildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://en.tengrinews.kz/politics_sub/kazakhstan-became-member-of-un-human-rights-council-14431/ | başlık = Kazakhstan became member of UN Human Rights Council | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 13 Kasım 2012 | dil = İngilizce | çalışma = Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz | soyadı = tengrinews.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200210023017/https://en.tengrinews.kz/politics_sub/kazakhstan-became-member-of-un-human-rights-council-14431/ | arşivtarihi = 10 Şubat 2020 | ölüurl = yes }}</ref>
Ayrıca Kazakistan, [[Birleşmiş Milletler]], Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, [[Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi]], [[Türk Keneşi]] ve [[İslam İşbirliği Teşkilatı]] üyesidir. [[NATO|Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü]] (NATO) [[Barış İçin Ortaklık]] programının da aktif bir katılımcısıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_82584.htm | başlık = Signatures of Partnership for Peace Framework Document (country, name & date) | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = NATO | soyadı = NATO | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141119033349/http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_82584.htm | arşivtarihi = 19 Kasım 2014 | ölüurl = no }}</ref>
1999'da Kazakistan, [[Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi]]'ne gözlemci statüsü için başvurdu. Meclis'in resmi yanıtı, Kazakistan'ın kısmen [[Avrupa]]'da yer alması nedeniyle<ref>{{Web kaynağı | url = http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-Xref-ViewHTML.asp?FileID=9998 | başlık = Situation in Kazakhstan and its relations with the Council of Europe | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = assembly.coe.int | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170909233442/http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-Xref-ViewHTML.asp?FileID=9998 | arşivtarihi = 9 Eylül 2017 | ölüurl = no }}</ref><ref>https://isdp.eu/content/uploads/2017/10/2017-cornell-engvall-kazakhstan-in-europe-why-not.pdf</ref> tam üyelik başvurusunda bulunabileceği, ancak demokrasi ve insan hakları kayıtları iyileşene kadar konseyde herhangi bir statü verilmeyeceği şeklindeydi.
1991'deki bağımsızlığından bu yana Kazakistan "çok yönlü dış politika" olarak bilinen bir yol izleyerek iki büyük komşusu [[Rusya]] ve [[Çin]]'in yanı sıra [[Amerika Birleşik Devletleri]] ve diğer ülkelerle eşit derecede iyi ilişkiler arayışındadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160304045839/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav042705.shtml | başlık = Kazakhstan's Foreign Policy in a Time of Turmoil | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 4 Mart 2016 | çalışma = web.archive.org | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200107162700/https://web.archive.org/web/20160304045839/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav042705.shtml | arşivtarihi = 7 Ocak 2020}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20090817020006/http://www.businessneweurope.eu/story1291 | başlık = COMMENT: Kazakh foreign minister insists balanced foreign policy remains intact - BUSINESS NEW EUROPE | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 17 Ağustos 2009 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191031120958/https://web.archive.org/web/20090817020006/http://www.businessneweurope.eu/story1291 | arşivtarihi = 31 Ekim 2019}}</ref> Rusya şu anda Kazakistan'ın güney merkezindeki [[Baykonur Uzay Üssü]] uzay fırlatma sahasını çevreleyen yaklaşık 6.000 kilometrekarelik bir alan kiraladı. Ayrıca burada ilk insan uzaya gönderildi. [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] uzay mekiği [[Buran Uzay Mekiği|Buran]] ve ünlü uzay istasyonu [[Mir]] de yine buradan uzaya gönderildi.
302. satır:
11 Nisan 2010'da başkanlar [[Nursultan Nazarbayev]] ve [[Barack Obama]], [[Washington, DC]]'deki [[Nükleer Güvenlik Zirvesi]]'nde bir araya gelerek Amerika Birleşik Devletleri ile Kazakistan arasındaki stratejik ortaklığı güçlendirmeyi tartıştılar. İkili, nükleer güvenliği ve [[nükleer silah]]<nowiki/>ların yayılmasının önlenmesini, [[Orta Asya]]'da bölgesel istikrarı, ekonomik refahı ve evrensel değerleri teşvik etmek için ikili işbirliğini yoğunlaştırma sözü verdiler.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20151120144535/https://www.whitehouse.gov/the-press-office/joint-statement-meeting-between-president-obama-and-kazakhstan-president-nazarbayev | başlık = Joint Statement on the meeting between President Obama and Kazakhstan President Nazarbayev | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 20 Kasım 2015 | çalışma = | yayıncı = whitehouse.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200108094544/https://web.archive.org/web/20151120144535/https://www.whitehouse.gov/the-press-office/joint-statement-meeting-between-president-obama-and-kazakhstan-president-nazarbayev | arşivtarihi = 8 Ocak 2020}}</ref>
Nisan 2011'de [[Amerika Birleşik Devletleri başkanı]] Obama, [[Kazakistan cumhurbaşkanı]] Nazarbayev'i aradı ve BN-350 reaktöründen nükleer materyalin sağlanması da dahil olmak üzere nükleer güvenlikle ilgili birçok ortak çabayı tartıştı. İki cumhurbaşkanının 2010 yılında Nükleer Güvenlik Zirvesi'ndeki ikili toplantılarında belirledikleri hedeflere ulaşma konusundaki ilerlemeyi gözden geçirdiler.<ref>{{Web kaynağı|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2011/04/30/readout-presidents-call-president-nazarbayev-kazakhstan|başlık=Readout of the President's Call to President Nazarbayev of Kazakhstan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=30 Nisan 2011|dil=İngilizce|çalışma=whitehouse.gov|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190804143204/https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2011/04/30/readout-presidents-call-president-nazarbayev-kazakhstan|arşivtarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref> [[Kazakistan hükûmeti]] 2014'ten beri [[Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi|BM Güvenlik Konseyi]]'nde 2017-2018 için daimi olmayan üye koltuğu için teklif veriyor.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2014/10/kazakhstan-un-continue-building-two-decades-cooperation/|başlık=Kazakhstan, UN Continue Building on Two-Decades of Cooperation|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=27 Ekim 2014|dil=İngilizce|çalışma=The Astana Times|ad=Malika Orazgaliyeva in International on 27|soyadı=October 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160219170610/http://astanatimes.com/2014/10/kazakhstan-un-continue-building-two-decades-cooperation/|arşivtarihi=19 Şubat 2016|ölüurl=yes}}</ref> 28 Haziran 2016'da ise, BM Güvenlik Konseyi'nde iki yıllık bir dönem için görev yapmak üzere daimi olmayan üye olarak seçildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://news.un.org/en/story/2016/06/533342-sweden-bolivia-ethiopia-and-kazakhstan-elected-security-council | başlık = Sweden, Bolivia, Ethiopia and Kazakhstan elected to Security Council | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 28 Haziran 2016 | dil = İngilizce | çalışma = UN News | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180424223146/https://news.un.org/en/story/2016/06/533342-sweden-bolivia-ethiopia-and-kazakhstan-elected-security-council | arşivtarihi = 24 Nisan 2018 | ölüurl = no }}</ref>
Kazakistan, [[Haiti]], [[Batı Sahra]] ve [[Fildişi Sahili]]'ndeki BM barışı koruma misyonlarını aktif olarak desteklemektedir.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = https://en.tengrinews.kz/military/kazakh-peacekeepers-in-western-sahara-257039/ | başlık = Kazakh peacekeepers in Western Sahara | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 31 Ekim 2014 | dil = İngilizce | çalışma = Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz | soyadı = tengrinews.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141108204101/https://en.tengrinews.kz/military/kazakh-peacekeepers-in-western-sahara-257039/ | arşivtarihi = 8 Kasım 2014 | ölüurl = yes }}</ref> Mart 2014'te, Savunma Bakanlığı, BM barışı koruma misyonları için gözlemci olarak 20 Kazakistanlı asker seçti. Kaptandan albaya sıralanan askeri personel, uzmanlaşmış bir BM eğitiminden geçmek zorundaydı; [[İngilizce]]'yi akıcı bir şekilde konuşmaları ve özel askeri araçlar kullanma konusunda yetenekli olmaları gerekiyordu.<ref name=":2" />
Kazakistan, 2014 yılında Rusya destekli isyancılarla yaşanan çatışmalarda [[Ukrayna]]'ya insani yardımda bulundu. Ekim 2014'te, [[Uluslararası Kızılhaç Komitesi]]'nin Ukrayna'daki insanî yardım çabalarına 30.000 dolar bağışladı. İnsanî krize yardımcı olmak için Ocak 2015'te [[Novorossiya Federal Devleti|Ukrayna'nın güneydoğu bölgelerine]] 400.000 dolarlık yardım gönderdi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20150205230451/https://www.globalpost.com/dispatch/news/agencia-efe/150111/kazakhstan-delivers-humanitarian-aid-ukraine | başlık = Kazakhstan delivers humanitarian aid to Ukraine {{!}} GlobalPost | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 5 Şubat 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191006004524/https://web.archive.org/web/20150205230451/https://www.globalpost.com/dispatch/news/agencia-efe/150111/kazakhstan-delivers-humanitarian-aid-ukraine | arşivtarihi = 6 Ekim 2019}}</ref> Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Ukrayna'daki savaşla ilgili olarak "Kardeş katliamı savaşı Doğu Ukrayna'ya gerçek bir yıkım getirdi ve buradaki savaşı durdurmak, Ukrayna'nın bağımsızlığını güçlendirmek ve Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü sağlamak ortak bir görevdir" dedi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2014/12/nazarbayev-offers-mediate-ukraine-stresses-kazakhstans-economic-resilience/|başlık=Nazarbayev Offers to Mediate in Ukraine, Stresses Kazakhstan’s Economic Resilience|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=22 Aralık 2014|dil=İngilizce|çalışma=The Astana Times|ad=Zhanar Abdulova in Nation on 22|soyadı=December 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151208182750/http://astanatimes.com/2014/12/nazarbayev-offers-mediate-ukraine-stresses-kazakhstans-economic-resilience/|arşivtarihi=8 Aralık 2015|ölüurl=yes}}</ref> Uzmanlar, Ukrayna krizi ne kadar gelişirse gelişsin, Kazakistan'ın [[Avrupa Birliği]] ile ilişkilerinin normal kalacağına inanıyor.<ref name=":3">{{Web kaynağı|url=https://carnegie.ru/commentary/57771|başlık=Nazarbayev as Mediator|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=İngilizce|çalışma=Carnegie Moscow Center|ad=Alexey|soyadı=Malashenko|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151208144059/http://carnegie.ru/commentary/?fa=57771|arşivtarihi=8 Aralık 2015|ölüurl=yes}}</ref> Nazarbayev'in arabuluculuğunun hem Rusya hem de Ukrayna tarafından olumlu karşılandığı düşünülüyor.<ref name=":3" />
[[Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı|Kazakistan Dışişleri Bakanlığı]] 26 Ocak 2015'te yaptığı açıklamada, "Güneydoğu Ukrayna'daki krizi çözmenin bir yolu olarak barış müzakerelerine alternatif olmadığına kesin olarak inanıyoruz." dedi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2015/01/kazakhstan-urges-peaceful-resolution-ukraine-conflict-reiterates-minsk-agreements/ | başlık = Kazakhstan Urges Peaceful Resolution to Ukraine Conflict, Reiterates Minsk Agreements | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 26 Ocak 2015 | dil = İngilizce | çalışma = The Astana Times | ad = Altair Nurbekov in International on 26 | soyadı = January 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150203013438/https://astanatimes.com/2015/01/kazakhstan-urges-peaceful-resolution-ukraine-conflict-reiterates-minsk-agreements/ | arşivtarihi = 3 Şubat 2015 | ölüurl = yes }}</ref> Kazakistan 2018'de [[Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması]] ile ilgili BM anlaşmasını imzaladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVI-9&chapter=26&clang=_en|başlık=United Nations Treaty Collection|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=EN|çalışma=treaties.un.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190806220546/https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVI-9&chapter=26&clang=_en|arşivtarihi=6 Ağustos 2019|ölüurl=no}}</ref>
==== Kazakistan'ın 2020–2023 Dış Politikası Kavramı ====
317. satır:
* Yatırım çekmek için devlet politikasının uygulanması da dahil olmak üzere, uluslararası arenada ülkenin ekonomik çıkarlarının teşviki;
* Uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması;
* Öncelikle kilit ortaklarla - Rusya, Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Orta Asya ülkeleri ve AB ülkeleri ve ayrıca çok taraflı yapılar yoluyla - Birleşmiş Milletler, Güvenlik Teşkilatı ve Avrupa'da İşbirliği, [[Şanghay İşbirliği Örgütü]], [[Bağımsız Devletler Topluluğu]] ve diğerleri.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3622809 | başlık = President approves new concept of Kazakhstan’s foreign policy for 2020-2030 | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 9 Mart 2020 | dil = İngilizce | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200407103930/https://www.inform.kz/en/article/3622809 | arşivtarihi = 7 Nisan 2020 | ölüurl = no }}</ref>
=== Ordu ===
330. satır:
[[Ulusal Güvenlik Kurulu (Kazakistan)|Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi]] (UQK) 13 Haziran 1992'de kuruldu. İç Güvenlik Hizmeti, Askeri Karşı İstihbarat, Sınır Muhafızları, birkaç Komando birimi ve Yabancı İstihbarat (Barlau) hizmetlerini içerir. İkincisi, KNB'nin en önemli parçası olarak kabul edilir. Yöneticisi [[Nurtai Abykayev]]'dir.
2002 yılından bu yana, ortak taktik barışı koruma tatbikatı olan "Bozkır Kartalı" [[Kazakistan hükûmeti]] tarafından düzenleniyor. "Bozkır Kartalı" koalisyonlar oluşturmaya odaklanıyor ve katılan ülkelere birlikte çalışma fırsatı veriyor. Bozkır Kartalı tatbikatları sırasında, [[KAZBAT]] barışı koruma taburu, çok disiplinli barışı koruma operasyonları içinde, [[NATO]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri Ordusu|ABD ordusu]] ile birleşik bir komuta altında çok uluslu bir kuvvet içinde faaliyet göstermektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2015/02/steppe-eagle-2015-multinational-peacekeeping-exercises-held-april-june/ | başlık = Steppe Eagle – 2015 Multinational Peacekeeping Exercises to be Held in April and June | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 6 Şubat 2015 | dil = İngilizce | çalışma = The Astana Times | ad = Danna Bupezhanova in Nation on 6 | soyadı = February 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150207012753/https://astanatimes.com/2015/02/steppe-eagle-2015-multinational-peacekeeping-exercises-held-april-june/ | arşivtarihi = 7 Şubat 2015 | ölüurl = yes }}</ref>
Aralık 2013'te Kazakistan, [[Haiti]], [[Batı Sahra]], [[Fildişi Sahili]] ve [[Liberya]]'daki [[Birleşmiş Milletler Barış Gücü]] güçlerini desteklemek için subay göndereceğini duyurdu.<ref>https://www.nytimes.com/reuters/2013/12/20/world/20reuters-kazakhstan-un.html?partner=rss&emc=rss&_r=0</ref>
350. satır:
{{Ana madde|Kazakistan ekonomisi}}
[[Dosya:Central Downtown Astana 2.jpg|küçükresim|309x309pik|[[Nur-Sultan]] şehir merkezi]]
Kazakistan, [[Orta Asya]]'daki en büyük ve en güçlü performans gösteren ekonomiye sahiptir. Artan petrol üretimi ve fiyatları ile desteklenen Kazakistan ekonomisi, 2014 ve 2015 yıllarında yavaşlamadan önce 2013 yılına kadar yılda ortalama %8 büyümüştür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.imf.org/en/News/Articles/2015/09/14/01/49/pr13308 | başlık = Public Information Notice: IMF Executive Board Concludes 2013 Article IV Consultation with the Republic of Kazakhstan | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = IMF | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170202011018/https://www.imf.org/en/News/Articles/2015/09/14/01/49/pr13308 | arşivtarihi = 2 Şubat 2017 | ölüurl = no }}</ref> Kazakistan, tüm borcunu planlanandan 7 yıl önce [[Uluslararası Para Fonu]]<nowiki/>na geri ödeyen ilk [[Eski Sovyet ülkeleri|eski Sovyet Cumhuriyeti]] oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://2009-2017.state.gov/outofdate/bgn/kazakhstan/47484.htm|başlık=Kazakhstan (04/05)|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=U.S. Department of State|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190804164708/https://2009-2017.state.gov/outofdate/bgn/kazakhstan/47484.htm|arşivtarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=no}}</ref>
Kazakistan, 179.332 milyar dolarlık [[GSYİH]]'ye ve yıllık %4.5 büyüme oranına sahiptir. Kişi başına düşen, Kazakistan'ın GSYİH'sı 9.686 dolardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://stat.gov.kz/official/dynamic | başlık = stat.gov.kz | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = stat.gov.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191017035705/https://stat.gov.kz/official/dynamic | arşivtarihi = 17 Ekim 2019 | ölüurl = yes }}</ref>
Kazakistan, 21. yüzyılın ilk on yılının en dinamik 25 ekonomisi arasında [[Çin]] ve [[Katar]]'ın ardından üçüncü sırada yer almaktadır. Küresel ticaretteki artan rolü ve yeni [[İpek Yolu]]'ndaki merkezi konumu, ülkeye pazarlarını milyarlarca insana açma potansiyeli verdi. 2015 yılında [[Dünya Ticaret Örgütü]]'ne katıldı.
358. satır:
Yüksek dünya ham petrol fiyatlarının canlandırdığı GSYİH büyüme rakamları, 2000'den 2007'ye kadar 8,9 ile %13,5 arasında gerçekleşirken, 2008 ve 2009'da %1-3'e geriledi ve ardından 2010'dan itibaren yeniden yükseldi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG|başlık=GDP growth (annual %) {{!}} Data|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=data.worldbank.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160628122934/http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG/countries|arşivtarihi=28 Haziran 2016|ölüurl=no}}</ref> Kazakistan'ın diğer önemli ihracatı [[buğday]], [[tekstil]] ve [[hayvancılık]]<nowiki/>tır. Kazakistan ayrıca önde gelen bir [[uranyum]] ihracatçısıdır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.world-nuclear.org/information-library/country-profiles/countries-g-n/kazakhstan.aspx|başlık=Uranium in Kazakhstan {{!}} Nuclear Power in Kazakhstan - World Nuclear Association|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=www.world-nuclear.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130223140352/http://www.world-nuclear.org/info/inf89.html|arşivtarihi=23 Şubat 2013|ölüurl=yes}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20110722142342/http://www.kazatomprom.kz/en/news/2/%E2%84%96_1_in_the_world | başlık = № 1 in the world {{!}} Kazatomprom | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 22 Temmuz 2011 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163710/https://web.archive.org/web/20110722142342/http://www.kazatomprom.kz/en/news/2/%E2%84%96_1_in_the_world | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
Hükûmet, bütçe harcamalarını kontrol ederek ve Petrol Fonu - Samruk-Kazına'da petrol geliri tasarruflarını biriktirerek muhafazakar bir maliye politikası izlemeye devam etti. Küresel mali kriz Kazakistan'ı ekonomiyi desteklemek için kamu borçlanmasını artırmaya zorladı. Kamu borcu 2008'de yüzde 8,7 iken 2013'te yüzde 13,4'e yükseldi. 2012 ve 2013 yılları arasında, hükûmet yüzde 4,5'lik genel bir mali fazla elde etti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.worldbank.org/en/country/kazakhstan | başlık = Kazakhstan | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = World Bank | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120413033559/https://www.worldbank.org/en/country/kazakhstan | arşivtarihi = 13 Nisan 2012 | ölüurl = no }}</ref>
Kazakistan 2002'den beri güçlü döviz girişlerini enflasyonu tetiklemeden yönetmeye çalışıyor. Enflasyon sıkı kontrol altında olmasa da 2002'de %6.6, 2003'te %6.8 ve 2004'te %6.4 olarak kaydedildi.
366. satır:
=== Dış ticaret ===
Kazakistan'ın 2018 yılında dış ticaret cirosu, 2017'ye göre %19.7 artışla 93.5 milyar dolar oldu. 2018'de ise ihracat 67 milyar dolara ulaştı (2017'ye göre + %25.7) ve ithalat 32.5 milyar dolar oldu (2017'ye göre + %9.9).<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3497852 | başlık = Kazakhstan's foreign trade turnover rises by 19.7% in 2018 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 13 Şubat 2019 | dil = İngilizce | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191029200844/https://www.inform.kz/en/article/3497852 | arşivtarihi = 29 Ekim 2019 | ölüurl = no }}</ref> İhracat, 2018 yılında Kazakistan'ın [[gayri safi yurt içi hasıla]]<nowiki/>sının (GSYİH) %40.1'ini oluşturdu. Kazakistan'dan 120 ülkeye 800 ürün ihraç edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2019/04/kazakhstan-increased-exports-nearly-25-percent-in-2018/|başlık=Kazakhstan increased exports nearly 25 percent in 2018|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=18 Nisan 2019|dil=İngilizce|çalışma=The Astana Times|ad=Assel Satubaldina in Business on 18|soyadı=April 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190806005648/https://astanatimes.com/2019/04/kazakhstan-increased-exports-nearly-25-percent-in-2018/|arşivtarihi=6 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref>
=== Tarım ===
[[Dosya:Песня жаворонка(3264-2448).jpg|küçükresim|220x220pik|[[Kökşetau]] yakınlarında bir tahıl tarlası]]
Tarım, Kazakistan'ın GSYİH'sinin yaklaşık %5'ini oluşturmaktadır.<ref name=":4" /> Tahıl, patates, üzüm, sebze, kavun ve hayvancılık en önemli tarımsal ürünlerdir. Tarım arazisi 846.000 kilometrekareden fazladır. Mevcut tarım arazisi, 205.000 kilometrekare ekilebilir arazi ve 611.000 kilometre kare [[mera]] ve saman alanından oluşmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://data.worldbank.org/indicator/AG.LND.ARBL.HA.PC | başlık = Arable land (hectares per person) {{!}} Data | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | çalışma = data.worldbank.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100425024035/https://data.worldbank.org/indicator/AG.LND.ARBL.HA.PC | arşivtarihi = 25 Nisan 2010 | ölüurl = no }}</ref>
Başlıca hayvancılık ürünleri [[Mandıra ürünü|süt ürünleri]], deri, [[et]] ve [[yün]]<nowiki/>dür. Ülkenin başlıca mahsulleri ise [[buğday]], [[arpa]], [[pamuk]] ve [[pirinç]]<nowiki/>tir. Önemli bir döviz kaynağı olan buğday ihracatı, Kazakistan'ın ihracat ticaretinde önde gelen ürünleri arasında yer almaktadır. 2003 yılında Kazakistan'da brüt olarak 17.6 milyon ton tahıl hasadı yapıldı, bu da 2002 yılına göre %2.8 daha yüksek bir orandı. Kazakistan tarımının [[Sovyetler Birliği]] yıllarında kötü yönetimden kaynaklanan birçok çevre sorunu bulunmaktadır. [[Almatı]]'nın doğusundaki dağlarda ise bir miktar [[Kazak şarabı]] üretilmektedir.
384. satır:
Kazakistan'daki raylı sistem [[Sovyetler Birliği]] döneminde tasarlandığından, demir yolu hatları Sovyetler arası sınırlar ve Sovyet planlamasının ihtiyaçlarına göre tasarlandı. Bu, [[Oral, Kazakistan|Oral]]'dan [[Aktöbe]]'ye giden yolun kısa bir süre [[Rusya]] topraklarından geçmesi gibi anormalliklere neden oldu. Bu aynı zamanda rotaların günümüz Kazakistan ihtiyaçlarına uygun olmayabileceği anlamına da gelmektedir.{{Kaynak belirt}}
[[Dosya:Алматинское метро 014.JPG|küçükresim|254x254pik|[[Almatı]]'daki bir metro durağı]]
Kazakistan'ın en modern tren istasyonu olan [[Nur-Sultan Nurlu Yol Garı]] 31 Mayıs 2017 tarihinde başkent [[Nur-Sultan]]'da açıldı. İstasyonun açılışı, [[Expo 2017]] uluslararası sergisinin başlangıcına denk geldi. Kazakistan Demiryolları'na göre, 120.000 m<sup>2</sup> istasyonun günde 54 tren tarafından kullanılması ve günde 35.000 yolcu taşıma kapasitesine sahip olması bekleniyor.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.railjournal.com/regions/asia/astana-nurly-zhol-station-opens/ | başlık = Astana Nurly Zhol station inaugurated | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 2 Haziran 2017 | dil = İngilizce | çalışma = International Railway Journal | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190419130532/https://www.railjournal.com/regions/asia/astana-nurly-zhol-station-opens/ | arşivtarihi = 19 Nisan 2019 | ölüurl = no }}</ref>
[[Almatı]]'da 8,56 km'lik küçük bir metro sistemi bulunmaktadır. İkinci ve üçüncü metro hatlarının ise gelecekte yapılması planlanmaktadır. İkinci hat, [[Alatau (Almatı metrosu)|Alatau]] ve [[Zhibek Zholy (Almatı metrosu)|Zhibek Zholy]] istasyonlarında ilk hat ile kesişecekti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20150425050228/http://www.urbanrail.net/as/alma/almaty.htm | başlık = UrbanRail.Net > Asia > Kazakhstan > Almaty Metro | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 25 Nisan 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163754/https://web.archive.org/web/20150425050228/http://www.urbanrail.net/as/alma/almaty.htm | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Mayıs 2011'de, [[Almatı metrosu]] 1 numaralı hattın ikinci etabının inşaatına başlandı. Şu anda genişletme projesinde 300 metreden fazla tünel kazılmıştır. Uzantı beş yeni istasyon içermekte ve Almatı şehir merkezindeki banliyölerle [[Kalkaman]]'a bağlayacak. Uzunluğu ise 8.62 km olacaktır.<ref name=":5">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20120815102546/http://www.almatymetro.kz/page.php | başlık = Алматыметро :: Главная страница | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 15 Ağustos 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163801/https://web.archive.org/web/20120815102546/http://www.almatymetro.kz/page.php | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> İnşaat 3 aşamaya ayrılmıştır. İlk aşamada Sairan ve Moskova istasyonlarının hatta eklenmesiydi.<ref name=":5" />
2009 yılında [[Avrupa Komisyonu]], yalnızca [[Air Astana]] hariç tüm Kazak hava taşıyıcılarını kara listeye aldı. O zamandan beri Kazakistan, hava güvenliği gözetimini modernize etmek ve yenilemek için sürekli olarak önlemler aldı. 2016 yılında Avrupa hava güvenliği yetkilileri, tüm Kazak hava yollarını kara listeden çıkardı ve Kazak Hava yolları ve [[Sivil Havacılık Komitesi]] tarafından uluslararası standartlara "yeterli uygunluk kanıtı" aldı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.flightglobal.com/sustained-safety-effort-pulled-kazakhstan-off-eu-blacklist/122566.article | başlık = Sustained safety effort pulled Kazakhstan off EU blacklist | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Flight Global | ad = David | soyadı = Kaminski-Morrow2016-12-12T11:43:00+00:00 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200317232800/https://www.flightglobal.com/sustained-safety-effort-pulled-kazakhstan-off-eu-blacklist/122566.article | arşivtarihi = 17 Mart 2020 | ölüurl = no }}</ref>
=== Madencilik ve Metalürji ===
396. satır:
{{Ana madde|Kazakistan'da turizm|Kazakistan'ın vize politikası}}
[[Dosya:Казахстан. Боровое, вид с Болектау, осень, вечер.jpg|küçükresim|[[Burabay Gölü]], Bolectau Dağı'ndan görünüm]]
Kazakistan, yüz ölçümüne göre dünyanın en büyük dokuzuncu ve karayla çevrili en büyük ülkesidir. Günümüzde turizm, ekonominin önemli bir bileşeni değildir. 2014 itibariyle turizm, Kazakistan'ın GSYİH'sinin %0.3'ünü oluşturdu, ancak hükûmet bunu 2020'ye kadar %3'e çıkarmayı planlıyor.<ref name=":6">{{Web kaynağı|url=http://www.theguardian.com/world/2014/jul/17/kazakhstan-eases-visa-restrictions-attract-tourists|başlık=Summer holiday in Kazakhstan? Astana eases visa restrictions to attract tourists|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=17 Temmuz 2014|dil=İngilizce|çalışma=the Guardian|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151118030401/http://www.theguardian.com/world/2014/jul/17/kazakhstan-eases-visa-restrictions-attract-tourists|arşivtarihi=18 Kasım 2015|ölüurl=no}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://eurasianet.org/kazakhstan-astana-announces-visa-free-travel-for-10-high-investing-states | başlık = Kazakhstan: Astana Announces Visa-Free Travel for 10 High-Investing States {{!}} Eurasianet | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = eurasianet.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190228071830/https://eurasianet.org/kazakhstan-astana-announces-visa-free-travel-for-10-high-investing-states | arşivtarihi = 28 Şubat 2019 | ölüurl = no }}</ref> [[Dünya Ekonomik Forumu]]'nun 2017 Seyahat ve Turizm Rekabet Edebilirlik Raporu'na göre, Kazakistan'daki seyahat ve turizm sektörü GSYİH'sı 3.08 milyar dolar veya toplam GSYİH'nın yüzde 1.6'sıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://wef.ch/3129pen | başlık = Rankings | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = en-US | çalışma = Travel and Tourism Competitiveness Report 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190925161646/https://wef.ch/3129pen | arşivtarihi = 25 Eylül 2019 | ölüurl = yes }}</ref>
2017 yılında turist sayısı açısından dünyada 43. sırada yer aldı. 2000 yılında toplam 1.47 milyon yabancı turist Kazakistan'ı ziyaret etmiş ve bu rakam 2012'de 4.81 milyona yükselmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://mecometer.com/whats/kazakhstan/international-tourism-number-of-arrivals/|başlık=International tourism, number of arrivals - Kazakhstan|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=MECOMeter - Macro Economy Meter|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190804170006/http://mecometer.com/whats/kazakhstan/international-tourism-number-of-arrivals/|arşivtarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref> [[The Guardian]], ülkenin dramatik dağ, göl ve çöl manzaralarının cazibesine rağmen Kazakistan'daki turizmi "son derece az gelişmiş" olarak tanımlıyor.<ref name=":6" /> Turist ziyaretlerindeki artışı engelleyen faktörlerin yüksek fiyatlar, "eski altyapı", "kötü hizmet" ve coğrafi olarak çok büyük, az gelişmiş bir ülkede seyahat etmenin lojistik zorlukları olduğu söyleniyor.<ref name=":6" /> Yerliler için bile yurt dışına tatile gitmek, Kazakistan'da tatil yapmanın yalnızca yarı fiyatına mal olabilir.<ref name=":6" />
402. satır:
[[Kazakistan hükûmeti]] tarafından 2020 yılında "Turizm Endüstrisi Geliştirme Planı 2020" adlı bir girişim başlatıldı. Bu girişim, Kazakistan'da beş turizm kümesi oluşturmayı amaçlamaktadır: [[Nur-Sultan]] şehri, [[Almatı]] şehri, [[Doğu Kazakistan Eyaleti|Doğu Kazakistan]], [[Güney Kazakistan eyaleti|Güney Kazakistan]] (Türkistan) ve [[Batı Kazakistan Eyaleti|Batı Kazakistan]]. Ayrıca, 2020 yılına kadar turizm sektöründe 4 milyar dolarlık yatırım ve 300.000 yeni iş yaratılması hedefliyor.<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.tengrinews.kz/environment/kazakhstan-to-develop-its-tourism-industry-254241/|başlık=Kazakhstan to develop its tourism industry|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=18 Haziran 2014|dil=İngilizce|çalışma=Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz|soyadı=tengrinews.kz|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190804153640/https://en.tengrinews.kz/environment/Kazakhstan-to-develop-its-tourism-industry-254241/|arşivtarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref><ref name=":6" />
[[Ermenistan]], [[Azerbaycan]], [[Beyaz Rusya]], [[Gürcistan]], [[Moldova]], [[Kırgızistan]], [[Moğolistan]], [[Rusya]] ve [[Ukrayna]] vatandaşlarına 90 güne kadar, [[Arjantin]], [[Birleşik Arap Emirlikleri|BAE]], [[Brezilya]], [[Ekvador]], [[Sırbistan]], [[Güney Kore]], [[Tacikistan]], [[Türkiye]] ve [[Özbekistan]] vatandaşlarına ise 30 güne kadar kalıcı vizesiz gezme fırsatı sunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/kazakistan-seyahat-edecek-turk-vatandaslarinin-dikkatine.tr.mfa | başlık = Kazakistan'a Seyahat Edecek Türk Vatandaşlarının Dikkatine | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = | çalışma = | yayıncı = [[Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120319103946/http://www.mfa.gov.tr/kazakistan-seyahat-edecek-turk-vatandaslarinin-dikkatine.tr.mfa | arşivtarihi = 19 Mart 2012 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ntv.com.tr/galeri/seyahat/vizesiz-ulkeler-guncel-liste-2020-turk-vatandaslarindan-vize-istemeyen-ulkeler,JbMVwo09OkKhb4-0ReIDdg | başlık = Vizesiz ülkeler güncel liste 2020 - Türk vatandaşlarından vize istemeyen ülkeler | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = Türkçe | çalışma = www.ntv.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200205162818/https://www.ntv.com.tr/galeri/seyahat/vizesiz-ulkeler-guncel-liste-2020-turk-vatandaslarindan-vize-istemeyen-ulkeler,JbMVwo09OkKhb4-0ReIDdg | arşivtarihi = 5 Şubat 2020 | ölüurl = no }}</ref>
=== Yeşil ekonomi ===
410. satır:
=== Doğrudan yabancı yatırım ===
Kazakistan bağımsızlığından bu yana 120'den fazla ülkeden 330 milyar dolar doğrudan yabancı yatırım (DYY) çekmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2019/09/kazakhstan-attracts-330-billion-fdi-since-1991/ | başlık = Kazakhstan attracts $330 billion FDI since 1991 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 11 Eylül 2019 | dil = İngilizce | çalışma = The Astana Times | ad = Dilshat Zhussupova in Nation on 11 | soyadı = September 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190911192654/https://astanatimes.com/2019/09/kazakhstan-attracts-330-billion-fdi-since-1991/ | arşivtarihi = 11 Eylül 2019 | ölüurl = yes }}</ref> [[Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı|ABD Dışişleri Bakanlığı]]'na göre Kazakistan, bölgedeki en iyi yatırım ortamına sahip olarak kabul ediliyor.<ref>{{Web kaynağı |url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/241825.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Eylül 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190730094555/https://2009-2017.state.gov/documents/organization/241825.pdf |arşivtarihi=30 Temmuz 2019 |ölüurl=no }}</ref> 2002 yılında ülke, [[Sovyetler Birliği]]'nde uluslararası bir kredi derecelendirme kuruluşundan yatırım yapılabilir kredi notu alan ilk ülke oldu. Doğrudan yabancı yatırım, ulusal ekonomide diğer birçok [[Eski Sovyet ülkeleri|eski Sovyet ülke]]<nowiki/>sinden daha önemli bir rol oynamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20141204181919/http://www.nationalbank.kz/?docid=158&switch=english | başlık = Statistics -english | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 4 Aralık 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet}}</ref>
[[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]], kurumlar vergisinden on yıllık muafiyet, emlak vergisinden sekiz yıllık muafiyet ve diğer birçok vergide on yıllık dondurmayı içeren doğrudan yabancı yatırımı teşvik etmek için yasa vergi imtiyazlarını imzaladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|başlık=Kazakhstan Enacts Investor Tax Breaks|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.tax-news.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190418090852/https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|arşivtarihi=18 Nisan 2019|ölüurl=yes}}</ref> Diğer teşvikler, bir üretim tesisi faaliyete geçtiğinde sermaye yatırımlarının yüzde 30'a varan geri ödemesini içerir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|başlık=Kazakhstan Enacts Investor Tax Breaks|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.tax-news.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190418090852/https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|arşivtarihi=18 Nisan 2019|ölüurl=yes}}</ref>
416. satır:
[[Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası]] (EBRD) başkanı [[Suma Chakrabarti]], Kazakistan Yabancı Yatırımcılar Konseyi'ne Başkan Nursultan Nazarbayev ile birlikte başkanlık etti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20140920084219/http://www.ebrd.com/pages/news/speeches/chakrabarti-kazakhstan.shtml | başlık = Kazakhstan is reaching out to the world [EBRD - News and events] | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 20 Eylül 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163825/https://web.archive.org/web/20140920084219/http://www.ebrd.com/pages/news/speeches/chakrabarti-kazakhstan.shtml | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Mayıs 2014'te, EBRD ve Kazakistan hükûmeti, hükûmet tarafından sağlanan 2,7 milyar ABD Dolarını [[Kazakistan ekonomisi]]<nowiki/>nin önemli sektörlerine kanalize etmek için uluslararası finans kuruluşlarıyla birlikte çalışmak üzere Kazakistan'da Reform Sürecini Yeniden Enerji Verme Ortaklığını oluşturdu.<ref name=":7">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20140525223329/http://www.ebrd.com/pages/news/press/2014/140523.shtml | başlık = EBRD and Kazakhstan agree historic partnership to boost reform and investment [EBRD - News and events] | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 25 Mayıs 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163834/https://web.archive.org/web/20140525223329/http://www.ebrd.com/pages/news/press/2014/140523.shtml | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Ortaklık, yatırımı artıracak ve ülkede reformları ileriye taşıyacak.<ref name=":7" />
Kazakistan, Mayıs 2014 itibarıyla bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından bu yana 190 milyar dolar brüt yabancı yatırım çekmiştir ve kişi başına düşen DYY açısından [[Bağımsız Devletler Topluluğu|BDT]] ülkelerine liderlik etmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2014/05/nazarbayev-announces-plans-new-major-incentives-foreign-investors/ | başlık = Nazarbayev Announces Plans for New Major Incentives for Foreign Investors | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 5 Mayıs 2014 | dil = İngilizce | çalışma = The Astana Times | ad = Meruert Nemerbayeva in Business on 5 | soyadı = May 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140518074620/https://astanatimes.com/2014/05/nazarbayev-announces-plans-new-major-incentives-foreign-investors/ | arşivtarihi = 18 Mayıs 2014 | ölüurl = yes }}</ref> Doğrudan yabancı yatırımları çeken faktörlerden biri de ülkenin siyasi istikrarıdır. [[Dünya Bankası]]'nın raporuna göre Kazakistan, siyasi açıdan en istikrarlı ve şiddetsiz ülke olarak kabul edilen dünyanın ilk %40'ı arasında yer alıyor.<ref>{{Web kaynağı|url=http://info.worldbank.org/governance/wgi/#countryReports|başlık=WGI-Home|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=info.worldbank.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140705084108/http://info.worldbank.org/governance/wgi/#countryReports|arşivtarihi=5 Temmuz 2014|ölüurl=no}}</ref>
Kazakistan ayrıca [[Ernst & Young]] tarafından 2014 yılında yapılan bir ankette yüksek puanlar aldı. EY'nin 2014 Kazakistan Çekicilik Anketi'ne göre; "Kazakistan'ın potansiyeline yatırımcı güveni de tüm zamanların en yüksek seviyesinde bulunuyor ve katılımcıların %47.3'ü Kazakistan'ın önümüzdeki üç yıl içinde giderek daha çekici hale gelmesini bekliyor."<ref name=":8">{{Web kaynağı|url=http://www.ey.com/KZ/en/Issues/Business-environment/EY-Kazakhstan-attractiveness-survey-2014|başlık=Kazakhstan attractiveness survey 2014|erişimtarihi=7 Eylül 2020|arşivtarihi=1 Ocak 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160101051159if_/http://www.ey.com/KZ/en/Issues/Business-environment/EY-Kazakhstan-attractiveness-survey-2014#.VoYKqXn7SUl|tarih=2014|çalışma=|yayıncı=[[Ernst & Young]]}}</ref> Yüksek ekonomik, siyasi ve sosyal istikrar seviyesi ve Kazakistan'ın rekabetçi kurumlar vergisi oranı, çekiciliğinin başlıca nedenleriydi.<ref name=":8" />
460. satır:
=== Dijital Kazakistan ===
Dijital Kazakistan programı, dijital teknolojilerin uygulanması yoluyla ülkenin ekonomik büyümesini artırmak için 2018 yılında başlatıldı. Kazakistan’ın dijitalleştirme çabaları iki yılda 800 milyar tenge üretti. Program 120.000 iş yaratılmasına yardımcı oldu ve ülkeye 32.8 milyar tenge yatırım çekti.
Tüm kamu hizmetlerinin %82'si Dijital Kazakistan programının bir parçası olarak otomatik hale geldi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2020/06/kazakhstans-digitization-program-brings-additional-2-billion-into-the-economy/ | başlık = Kazakhstan’s Digitization Program Brings Additional $2 billion Into the Economy | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 18 Haziran 2020 | dil = İngilizce | çalışma = The Astana Times | ad = Assel Satubaldina in Business on 18 | soyadı = June 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200622014433/https://astanatimes.com/2020/06/kazakhstans-digitization-program-brings-additional-2-billion-into-the-economy/ | arşivtarihi = 22 Haziran 2020 | ölüurl = yes }}</ref>
== Demografi ==
473. satır:
2018 itibariyle, etnik [[Kazaklar]] nüfusun %67.5'ini oluştururken, [[Kazakistan'daki Ruslar]]'ın oranı ise %19.8'dir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2019/03/dark-shadows-inside-the-secret-world-of-kazakhstan.html|başlık=*Dark Shadows: Inside the Secret World of Kazakhstan*|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=20 Mart 2019|dil=en-US|çalışma=Marginal REVOLUTION|soyadı=Books|ad2=Current|ad4=Political|soyadı2=Affairs|soyadı3=History|soyadı4=Science|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190322144916/https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2019/03/dark-shadows-inside-the-secret-world-of-kazakhstan.html|arşivtarihi=22 Mart 2019|ölüurl=no}}</ref> Diğer gruplar arasında [[Tatarlar]] (%1.3), [[Ukraynalılar]] (%2.1), [[Özbekler]] (%2.8), [[Beyaz Ruslar]], [[Uygurlar]] (%1.4), [[Azeriler]], [[Türkler]] [[Dunganlar]], [[Kalmuklar]], [[Çuvaşlar]], [[Polonyalılar]]<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20070215085126/http://www.cdi.org/russia/johnson/7002-15.cfm | başlık = Kazakhstan Polish - Johnson's Russia List 1-2-03 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 15 Şubat 2007 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191122083016/https://web.archive.org/web/20070215085126/http://www.cdi.org/russia/johnson/7002-15.cfm | arşivtarihi = 22 Kasım 2019}}</ref> ve [[Litvanlar]] bulunmaktadır. [[Ukraynalılar]], [[Koreliler]], [[Volga Almanları]] (%1.1), [[Çeçenler]],<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3509933.stm|başlık=Remembering Stalin's deportations|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=23 Şubat 2004|dil=en-GB|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130606174402/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3509933.stm|arşivtarihi=6 Haziran 2013|ölüurl=no}}</ref>[[Ahıska Türkleri]] ve rejimin Rus siyasi muhalifleri gibi bazı azınlıklar, 1930'larda ve 1940'larda [[Josef Stalin]] tarafından Kazakistan'a sürüldü.
Önemli Rus göçü, [[Nikita Kruşçev|Kruşçev]] döneminde [[Bakir Topraklar Projesi]] ve [[Sovyet uzay programı]] ile de bağlantılıydı.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4420922.stm|başlık=Russians left behind in Central Asia|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=23 Kasım 2005|dil=en-GB|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130911080317/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4420922.stm|arşivtarihi=11 Eylül 2013|ölüurl=no}}</ref> 1989'da etnik Ruslar nüfusun %37.8'ini oluştururken, [[Kazaklar]] ülkenin 20 bölgesinin yalnızca 7'sinde çoğunluğu elinde tutuyordu. 1991'den önce Kazakistan'da yaklaşık 1 milyon [[Almanlar|Alman]] vardı, çoğu Volga Almanlarının torunları [[II. Dünya Savaşı]] sırasında Kazakistan'a sürüldü. [[Sovyetler Birliği'nin dağılması]]<nowiki/>ndan sonra çoğu [[Almanya]]'ya göç etti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.thenewhumanitarian.org/feature/2005/02/01/special-report-ethnic-germans|başlık=Special report on ethnic Germans|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=1 Şubat 2005|dil=İngilizce|çalışma=The New Humanitarian|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120227191147/http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=28051|arşivtarihi=27 Şubat 2012|ölüurl=
1990'lara, 1970'lerde başlayan bir süreç olan, ülkedeki Rusların ve Volga Almanlarının çoğunun göçü damgasını vurdu. Bu, yerli Kazakları en büyük etnik grup haline getirdi. Kazakistan nüfusunun artmasındaki diğer faktörler, yüksek doğum oranları ve etnik Kazakların [[Çin]], [[Moğolistan]] ve [[Rusya]]'dan Kazakistan'a göç etmesidir.
{| class="wikitable"
555. satır:
|1.1
|-
| colspan="19" |<sup>1</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php | başlık = Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей. | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | çalışma = www.demoscope.ru | arşivurl = https://web.archive.org/web/20070911105215/http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php | arşivtarihi = 11 Eylül 2007 | ölüurl = no }}</ref> <sup>2</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php|başlık=Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей.|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.demoscope.ru|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190502082228/http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php|arşivtarihi=2 Mayıs 2019|ölüurl=no}}</ref> <sup>3</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php|başlık=Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей.|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.demoscope.ru|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200215055302/http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php|arşivtarihi=15 Şubat 2020|ölüurl=no}}</ref> <sup>4</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20130120133116/http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Mes/pdf/51_02.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 20 Ocak 2013 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200904094238/https://web.archive.org/web/20130120133116/http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Mes/pdf/51_02.pdf | arşivtarihi = 4 Eylül 2020}}</ref> <sup>5</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.webcitation.org/5uvOtyVTC?url=http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf | başlık = ПЕРЕПИСЬ НАСЕЛЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 2009 ГОДА | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = | çalışma = | yayıncı = АГЕНТСТВО РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН ПО СТАТИСТИКЕ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170205174154/https://www.webcitation.org/5uvOtyVTC?url=http
|}
=== Diller ===
Kazakistan resmi olarak iki dilli bir ülkedir. Nüfusun %64.4'ü tarafından yerli olarak konuşan [[Kazakça]] ([[Kıpçak grubu]] ailesinin bir parçası)<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/1047531693|başlık=Kazakhstan : the Bradt travel guide|sürüm=Edition 3|yer=Chalfont St Peter, Bucks, England|diğerleri=Oleynik, Maria,|soyadı=Brummell, Paul,|isbn=978-1-78477-092-1|oclc=1047531693}}</ref> "devlet" dili statüsündeyken, çoğu Kazak tarafından konuşulan [[Rusça]] "resmi" dildir<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.studycountry.com/guide/KZ-language.htm | başlık = The Languages spoken in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = SpainExchange Country Guide | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160511220446/https://www.studycountry.com/guide/KZ-language.htm | arşivtarihi = 11 Mayıs 2016 | ölüurl = yes }}</ref> ve iş, hükûmet ve etnik gruplar arası iletişimde rutin olarak kullanılmaktadır. Ancak 2018'den itibaren [[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]] tarafından [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu|Parlamento]]<nowiki/>da Rusça kullanılması yasaklanmıştır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-kazakhstan-language-idUSKCN1GB1EJ|başlık=Lost in translation? Kazakh leader bans cabinet from speaking Russian|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=27 Şubat 2018|dil=İngilizce|çalışma=Reuters}}</ref>
[[Kazakistan hükûmeti|Hükûmet]] Ocak 2015'te [[Kiril alfabesi]]<nowiki/>nin kullanıldığı Kazakça'nın 2025 yılına kadar kademeli olarak [[Latin alfabesi]]<nowiki/>ne geçirileceğini duyurdu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/2741711 | başlık = Kazakh language to be converted to Latin alphabet – MCS RK | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 30 Ocak 2015 | dil = İngilizce | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171010183639/https://www.inform.kz/en/article/2741711 | arşivtarihi = 10 Ekim 2017 | ölüurl = no }}</ref> Kazakistan'da konuşulan diğer azınlık dilleri arasında [[Özbekçe]], [[Ukraynaca]], [[Uygurca]], [[Kırgızca]] ve [[Tatarca]] sayılabilir. [[Sovyetler Birliği'nin dağılması]]<nowiki/>ndan bu yana [[Türkçe]]'nin yanı sıra [[İngilizce]] de gençler arasında popülerlik kazandı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT091498|başlık=Kazakhstan in 2013|erişimtarihi=7 Eylül 2020|arşivtarihi=29 Eylül 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150929031425/http://www.stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT091498|tarih=29 Eylül 2015|çalışma=|yayıncı=Ministry of National Economy of the Republic of Kazakhstan Committee on Statistics|ölüurl=
=== Din ===
580. satır:
=== Eğitim ===
[[Dosya:Palace of Arts Shabyt.jpg|küçükresim|Kazak Ulusal Sanat Üniversitesi]]
Eğitim evrenseldir ve [[ortaöğretim]] kadar zorunludur ve [[Okuryazarlık oranına göre ülkeler listesi|yetişkin okuryazarlık oranı]] %99.5'tir.<ref name=":19">{{Web kaynağı | url = https://www.collegeatlas.org/kazakhstan-colleges-universities.html | başlık = Kazakhstan Colleges, Universities and Schools | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = en-US | çalışma = www.collegeatlas.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100925090810/https://www.collegeatlas.org/kazakhstan-colleges-universities.html | arşivtarihi = 25 Eylül 2010 | ölüurl = yes }}</ref> Bu istatistikler ortalama olarak Kazakistan'daki hem kadınlara hem de erkeklere eşittir.<ref name=":18" />
Eğitim üç ana aşamadan oluşur: ilköğretim (1-4. Sınıflar), temel genel eğitim (5-9. Sınıflar) ve üst düzey eğitim (10-11 veya 12. sınıflar) sürekli genel eğitim ve mesleki eğitim olarak ikiye ayrılır. Mesleki Eğitim genellikle üç veya dört yıl sürer.<ref>{{Web kaynağı|url=https://unevoc.unesco.org/home/TVET%20Country%20Profiles|başlık=TVET Country Profiles|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=unevoc.unesco.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140413141912/http://www.unevoc.unesco.org/worldtvetdatabase1.php?ct=DEU|arşivtarihi=13 Nisan 2014|ölüurl=yes}}</ref> Son zamanlarda, birkaç ortaokul, uzmanlık okulları, magnet okulları, [[Gymnasium (okul)|gymnasium]]<nowiki/>lar, [[lise]]<nowiki/>ler ve dilbilimsel ve teknik gymnasiumlar kurulmuştur. Orta [[meslekî eğitim]], özel mesleki veya teknik okullarda, lise veya kolejlerde ve meslek okullarında verilmektedir.<ref name=":19" />
623. satır:
=== Mutfak ===
{{Ana madde|Kazak mutfağı}}
Kazak mutfağında, çiftlik hayvanı eti çeşitli şekillerde pişirilebilir ve genellikle çeşitli geleneksel ekmek ürünleri ile servis edilir. İçecekler ise genel olarak [[siyah çay]], [[ayran]], ve [[kımız]] gibi geleneksel sütten elde edilen içecekleri içerir. Geleneksel bir Kazak yemeği sofrada çok sayıda [[meze]], ardından [[çorba]], [[pilav]] ve [[Beşbarmak]] gibi bir veya iki ana yemek içerir. Ayrıca fermente kısrak sütünden yapılan kımız da çokça tüketilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.orexca.com/kazakhstan/cuisine.htm | başlık = Kazakh National Cuisine. What to Eat in Kazakhstan? | erişimtarihi = 8 Eylül 2020 | çalışma = www.orexca.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190804184804/https://www.orexca.com/kazakhstan/cuisine.htm | arşivtarihi = 4 Ağustos 2019 | ölüurl = yes }}</ref>
=== Spor ===
636. satır:
=== UNESCO Dünya Mirası ===
Kazakistan, [[Dünya Mirası]] listesinde üç kültürel ve doğal mirasa sahiptir: [[Hoca Ahmed Yesevi Türbesi]], [[Tamgalı]] Arkeolojik Manzarası içindeki Petroglifler ve Korgalzhyn ve Nauryzumsky rezervleri.<ref>{{Web kaynağı | url = https://whc.unesco.org/en/statesparties/kz | başlık = Kazakhstan | erişimtarihi = 8 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = UNESCO World Heritage Centre | ad = UNESCO World Heritage | soyadı = Centre | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060211051645/https://whc.unesco.org/en/statesparties/kz | arşivtarihi = 11 Şubat 2006 | ölüurl = no }}</ref>
== Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar ==
685. satır:
*[https://primeminister.kz/en Kazakistan Hükümeti]
*[https://egov.kz/cms/en Kazakistan Cumhuriyeti E-Hükümeti]
* [http://www.stat.kz/Pages/default.aspx Kazakistan resmi istatistikleri]
; Genel bilgiler
* {{Vikigezgin|Kazakhstan}}
* {{Wikiatlas|Kazakstan}}
* [http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2008/sca/119135.htm 2008 İnsan Hakları Raporu: Kazakistan. Devlet Dairesi; Demokrasi, İnsan Hakları ve Çalışma Bürosu]
* [[BBC News]]'te [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1298071.stm Ülke Profili]
* {{CIA World Factbook_link|kz|Kazakistan}}
* ABD Devlet Bakanlığından [http://www.state.gov/p/sca/ci/kz/ Kazakistan]
* [[Kongre Kütüphanesi]]'nden [http://www.loc.gov/rr/international/amed/kazakhstan/kazakhstan.html Dünya Portalları]
* [https://web.archive.org/web/20160304053245/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/kazakhstan.htm Kazakhstan] at ''UCB Libraries GovPubs''
* [https://web.archive.org/web/20110929170237/http://www.worldbank.org.kz/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/KAZAKHSTANEXTN/0,,contentMDK:20212143~menuPK:361895~pagePK:1497618~piPK:217854~theSitePK:361869,00.html World Bank Data & Statistics for Kazakhstan]
699. satır:
* {{DMOZ|Regional/Asia/Kazakhstan}}
* [http://www.kazakhstandiscovery.com/kazakhstan-facts.html Country Facts] from [http://www.kazakhstandiscovery.com Kazakhstan Discovery]
* [http://aton.ttu.edu/turkishlist.asp Kazak Destanları]
* [http://www.bilgisahibiyim.com/2010/08/30/kazaklar-kazakistan-halki-turk-uluslari/ Kazakistan Halkı Özellikleri]
| |||