I. İsmail: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Parametre güncelleme |
4 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
||
10. satır:
| sonra_gelen = [[I. Tahmasb]]
| veliaht =
| eşi = [[Taçlı Begüm]]<br> Bihrûze<ref>{{dergi kaynağı
| çocukları = Rüstem Mirza<br/>[[I. Tahmasp]]<br/>[[Sam Mirza]]<br/>[[Elkas Mirza]]<br/>[[Behram Mirza]]<br />Perihan Hanım<br/>Mehin Banu Sultanem<br />Şah Zeynep<br/>Ferengis<br />Haneş
| tam ismi = Ebu'l-Muzaffer bin Haydar bin Cüneyd es-Safevi
30. satır:
== Hayatı ==
=== İlk yılları ===
İsmail, 17 Temmuz 1487 tarihinde [[Erdebil (şehir)|Erdebil]] şehrinde [[Türkler|Türk]] kökenli [[Safevî Tarikatı]]'na mensup bir şeyh ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=The Middle East|erişimtarihi=8 Ekim 2020|yazarlar=Bernard Lewis|tarih=|dil=|sayfa=|sayfalar=147-148|çalışma=Safevi şahı ve Osmanlı sultanı, birbirleri açısından kesinlikle hoşgörü gösterilmeyecek olan gaspçı ve din düşmanlarıydı. Safevi ailesinin Türk kökenli olması ve Anadolu'da yaşayan Türkler tarafından destek görmesi Osmanlılar'a yönelik bu tehdidin ciddiyetini daha da çok arttırıyordu.|yayıncı=}}</ref> İsmail'in babası [[Şeyh Haydar]], dedesi ise [[Şeyh Cüneyd]]'dir. İsmail'in annesi [[Alemşah Halime Begüm]] [[Akkoyunlu]] hükümdarı [[Uzun Hasan]]'nın kızıdır. [[Şeyh Haydar]], [[Kafkasya]]’ya düzenlediği seferinde öldürülmüş babası [[Şeyh Cüneyd]]'in öcünü almak için 1488'de [[Şirvanşahlar Devleti]]'e saldırır. Şirvan hükümdarı Ferruh Yasar yenilgiye uğrayarak [[Gülistan]] [[kale]]sine çekilir. Yedi ay muhasarada kaldıktan sonra Şirvan hükümdarı damadı olan Akkoyunlu sultanı [[Sultan Yakup|Yakub Bey’den]] yardım istedi. Şeyh Haydar da, [[Alemşah Halime Begüm]] ile evlendiğinden, Yakup’un kardeşinin kocası idi, fakat Haydar’ın daha da güçlenmesini istemeyen [[Akkoyunlu]] hükümdarı Ferruh Yasar'a bir kuvvet gönderdi. [[Akkoyunlu]] ve [[Şirvanşah]] ordularıyla [[Taberistan]] yakınlarında yapılan savaşta Şeyh Haydar öldürüldü.<ref>
Babası [[Şeyh Haydar]] öldürüldükten sonra, İsmail dayısı Sultan Yakup tarafından annesi Âlem şah Begüm ve kardeşleri Sultan Ali ve İbrahim ile birlikte Şiraz Valisi Mensur Pürnak Bey’in yanına gönderildi. İsmail o sırada bir yaşındaydı. Sultan Yakup'un ömrünün sonuna kadar onlar [[Fars]]'ta [[İstahr kalesi]]nde hapsedildiler. Sultan Yakup 1490'da eşi tarafından öldürüldü.<ref>Yusufcemali, Hayat-i İçtimâi, Ferhengi ve Mezhebi-i Şah İsmail-i Evvel, s. 51</ref>
36. satır:
=== Akkoyunlu dönemi ===
[[Dosya:Shah Ismail Hatayi.jpg|thumb|160px|sağ|Şah İsmail Safevi]]
Akkoyunlu tahtına geçen Rüstem Bey, kardeşi Baysungur ile yaşanan saltanat mücadelesinde Haydar'ın oğullarından yararlanmak için İsmail ve kardeşlerini hapisten çıkarıp serbest bıraktı. Neredeyse 4,5 sene (1489-1493)<ref>Roger, M.Savory, “İsma'il I”, The Encyclopaedia Of Islam, Netherland 1978, IV, s. 186</ref> hapiste kalmış İsmail, kardeşleri ve annesi ile [[Tebriz]]'e geldiklerinde Rüstem tarafından çok saygılı bir şekilde karşılandılar. Fakat savaş sırasında İsmail'in büyük kardeşi Sultan Ali'nin ve [[Kızılbaşlar]]'ın cesurca çarpıştıklarını görünce korkuya kapılır, kendisini ve neslini ortaya çıkacak tehlikelerden korumak için Şeyh Cüneyd neslini ortadan kaldırmaya karar verir.<ref>
İsmail, [[Lahican]]’da Şii alimlerinden Mevlâna Şemseddin Lahicî’den [[Arapça]], [[Farsça]], [[Kur’an]], [[tefsir]] ve [[Şiî mezhebi]]nin prensiplerini ve [[Kızılbaş]] reislerden harp tekniklerini öğrendi.<ref name="TDV">TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 38, sayfa: 253</ref> Onun [[Lahican]]’da savaş eğitimi alıp almadığı konusunda pek bilgi yoktur.<ref>Yusufcemali, Teşkil-i Devlet-i Safevî ve Temim-i Mezheb-i Şiî Devazdeh Emami Be Unvan-i Tenha Mezheb-i Resmî, s. 118.</ref> Harekete geçmeye karar veren İsmail, 1499 yılının Ağustos ayında yalnızca 7 sufi ile [[Lahican]]’ı terk etti. [[Erdebil]]'e vararak annesi ile görüştü, ecdatlarının mezarlarını ziyaret etti<ref>Menuçehr Parsadust, Şah İsmail-i Evvel, Şirket-i Sehâmî-i İntişar, Tahran 1387. s.253</ref> fakat Erdebil hâkimi Câkirlü Ali Bey’in baskısı ile Erdebil’i terk etmek zorunda kaldı.
| |||