Adcılık: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
9. satır:
==Tarihsel Gelişimi==
Adcılık anlayışı [[Antik Çağ felsefesi]]nde [[Sofistler]] ile [[Antisthenes]] tarafından temellerinin atıldığı, sonrasında [[Stoacılık|Stoacılar]]'ın ve nihayet son dönem Ortaçağ düşünürlerinin geliştirdiği bir anlayış olmakla birlikte, 17. ve 18. yüzyıl [[deneycilik|İngiliz Deneycileri]] [[Locke]], [[Berkeley]] ve [[Hume]] ile bazı 20. yüzyıl [[mantıksal pozitivizm|mantıkçı olgucu]]larının da oldukça ilgilendiği bir öğretidir.
Adcılık anlayışı kapsamında özellikle Ortaçağ'da en çok tartışılan konuların başında "[[Tümeller Tartışması]]" gelir. Adcılığa göre gerçek olan bu dünyadaki [[tikel]] varlıklardır. Adların ya da kavramların nesnelerle ilişkileri nedensiz ve raslantısaldır. Bu sekilde sözkonusu tartışmaların ve felsefi eğiliminin günümüzdeki [[dilbilim]]sel ve felsefi tartışmalara uzandığı söylenebilir. Bu düşünce ilk olarak [[Orta Çağ]] döneminde şekillenmiştir ve [[din]] tartışmalarında önemli bir yeri vardır. Nitekim adcılığın tümeller üzerine kurulu [[Hırıstiyanlık]] düşüncesinde sarsıcı etkileri olmuştur. [[Tümel]]ler sorununa yönelik tartışmaların en iyi görülebileceği yerlerden biri [[Boethius]]'un tümellerin [[ontoloji|varlıkbilgi]]sel değergesi bağlamında [[Porphyrios]]'un Isagoge'si üstüne yaptığı ayrıntılı yorumdur.<ref> Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Sf. 14 </ref
Tümeller tartışmasına damgasını vuran filozofların başında [[Petrus Abelardus]] gelir. Nitekim Abelardus, asıl tartışmayı başlatan kişi olarak anılmaktadır. Hocaları [[Champeauxlu Guillaume]] ile [[Compiègneli Roscelinus]]'un tümeller hakkındaki görüşlerini reddederek bu konuda kendine özgü bir anlayış ortaya koymuştur.<br />▼
Abelardus'tan sonra tümeller sorununa eğilen filozofların en önemlileri ise "Nesneleri gerekmedikçe çoğaltmayınız" sözüyle varlıkbilgisel tutumluluk ilkesini geliştiren [[Ockhamlı William]] ile İngiliz filozof [[Thomas Hobbes]] sayılabilir.<br />▼
▲Tümeller tartışmasına damgasını vuran filozofların başında [[Petrus Abelardus]] gelir. Nitekim Abelardus, asıl tartışmayı başlatan kişi olarak anılmaktadır. Hocaları [[Champeauxlu Guillaume]] ile [[Compiègneli Roscelinus]]'un tümeller hakkındaki görüşlerini reddederek bu konuda kendine özgü bir anlayış ortaya koymuştur.
Gerçekçilik-adcılık tartışmasında adcılığın üstünlük kazanması ve güçlenmesi Ockhamlı William sayesinde olmuştur. Ockhamlı William özellikle [[kavramsal adcılık|kavramsal adcılığın]] temsilcisidir. Adcılık felsefi tartışmalarda gerçekçiliğin karşısına çıkar; bu anlamda [[Thomas Aquinas]]'ın [[kavramsal gerçekçilik|kavramsal gerçekçiliğine]] karşılık Ockhamlı William kavramsal adcılığı öne sürer ve buna göre kavramların gerçeklikle doğrudan bağı kesilir.<br />▼
▲Abelardus'tan sonra tümeller sorununa eğilen filozofların en önemlileri ise "Nesneleri gerekmedikçe çoğaltmayınız" sözüyle varlıkbilgisel tutumluluk ilkesini geliştiren [[Ockhamlı William]] ile İngiliz filozof [[Thomas Hobbes]] sayılabilir.
▲Gerçekçilik-adcılık tartışmasında adcılığın üstünlük kazanması ve güçlenmesi Ockhamlı William sayesinde olmuştur. Ockhamlı William özellikle [[kavramsal adcılık|kavramsal adcılığın]] temsilcisidir. Adcılık felsefi tartışmalarda gerçekçiliğin karşısına çıkar; bu anlamda [[Thomas Aquinas]]'ın [[kavramsal gerçekçilik|kavramsal gerçekçiliğine]] karşılık Ockhamlı William kavramsal adcılığı öne sürer ve buna göre kavramların gerçeklikle doğrudan bağı kesilir.
Adcılık kavramlar ve gerçekler arasına kategorik bir ayrım koyduğundan dolayı, bilgi ile inanç, akıl ile iman arasına da ayrım getirmiş olur. Böylece adcılık güçlendikçe hem felsefe hem de [[siyaset|siyasal]] alanda etkili olmuştur. Soyut inanıştan deneysel bilime doğru geçişte adcılığın felsefi müdahaleleri etkili olmuştur. Öte yandan William, [[Papa]]'nın mutlak egemenliğine karşı çıkan bir düşünürdü ve [[Fransisken]] mezhebine mensuptu. Adcılık ve Ockhamlı William bu anlamda [[Martin Luther]]'i ve [[Protestanlık|Protestanlığın]] oluşumunu öncelemişlerdir. Daha da ötesi [[sekülarizm]]in ve [[Rönesans]]'ın meydana gelişinde doğrudan etkili bir akımdır.<ref> A. Kadir Çüçen, Orta Çağ Felsefe Tarihi, İ. Sf., İnkılap Yayınevi </ref>
| |||