Kazakistan: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
||
77. satır:
| tahmini_nüfus_sırası = 64.
| tahmini_nüfus_tarihi = Şubat 2016
| sayım_nüfusu = 18.711.200<ref>[https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT355258 (Kazakistan Cumhuriyeti 2020 Nüfus Sayımı - Özet)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110723084204/http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf
| sayım_nüfusu_sırası =
| sayım_nüfusu_tarihi = 2020
138. satır:
== Etimoloji ==
"Kazak" adı Kazakların göçebe kültürünü yansıtan bir [[Eski Türkçe]] kelime olan "gezinmek" anlamına gelir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.etymonline.com/word/cossack | başlık = cossack {{!}} Origin and meaning of the name cossack by Online Etymology Dictionary | erişimtarihi = 30 Temmuz 2020 | dil =
== Tarihi ==
245. satır:
=== Siyasî sistem ===
[[Kazakistan başbakanı]]Kazakistan, [[Kazakistan Anayasası]]'nda belirtildiği gibi demokratik, laik, anayasal bir üniter cumhuriyettir. İlk [[Kazakistan cumhurbaşkanı|cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]], 1991'den 2019'a kadar başkanlık görevini yürütmüştür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2014/02/07/yes-kazakhstan-should-change-its-name-this-map-shows-why/ | başlık = Yes, Kazakhstan should change its name. This map shows why. | erişimtarihi = 30 Temmuz 2020 | dil =
Kazakistan, [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Meclisi|Meclis]] (alt meclis) ve [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Senatosu|Senato]] (üst meclis) olmak üzere iki meclisli bir [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu|parlamento]]<nowiki/>ya sahiptir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://xn--80ably6ayd.xn--80ao21a/en/republic_of_kazakhstan/kazakhstan | başlık = The Republic of Kazakhstan — Official site of the President of the Republic of Kazakhstan | erişimtarihi = 30 Temmuz 2020 | çalışma = Akorda.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200809150152/http://xn--80ably6ayd.xn--80ao21a/en/republic_of_kazakhstan/kazakhstan | arşivtarihi = 9 Ağustos 2020 | ölüurl = yes }}</ref>
272. satır:
2010 yılında, cumhurbaşkanı Nazarbayev, destekçilerinin kendisini 2020'ye kadar görevde tutması için referandum düzenleme çağrısını reddetti. Beş yıllık bir dönem için cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ısrar etti. 3 Nisan 2011'de yapılan [[2011 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi|seçimlerde]], cumhurbaşkanı Nazarbayev, kayıtlı seçmenlerin %89.9'u katılarak oyların %95.54'ünü aldı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20121113164659/http://www.huffingtonpost.com/daniel-witt/kazakhstans-presidential-_b_847612.html | başlık = Daniel Witt: Kazakhstan's Presidential Election Shows Progress | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 13 Kasım 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163551/https://web.archive.org/web/20121113164659/http://www.huffingtonpost.com/daniel-witt/kazakhstans-presidential-_b_847612.html | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Mart 2011'de Nazarbayev, Kazakistan'ın demokrasi yolunda kaydettiği ilerlemeyi özetledi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20151210234358/https://www.washingtonpost.com/opinions/kazakhstans-steady-progress-toward-democracy/2011/03/28/AF1XPKCC_story.html | başlık = Kazakhstan’s steady progress toward democracy - The Washington Post | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 10 Aralık 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163602/https://web.archive.org/web/20151210234358/https://www.washingtonpost.com/opinions/kazakhstans-steady-progress-toward-democracy/2011/03/28/AF1XPKCC_story.html | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> 2010 itibariyle Kazakistan, ''[[The Economist]]'' tarafından ''[[Demokrasi indeksi]]''<nowiki/>'nde [[Otoriteryanizm|otoriter rejim]] olarak rapor edildi.
26 Nisan 2015'te Kazakistan'da beşinci [[2015 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi|cumhurbaşkanlığı seçimi]] yapıldı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160101051159/http://latino.foxnews.com/latino/politics/2015/04/25/nearly-10-mn-voters-to-head-to-polls-to-elect-kazakh-president/ | başlık = Nearly 10 mn voters to head to polls to elect Kazakh president {{!}} Fox News Latino | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 1 Ocak 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163619/https://web.archive.org/web/20160101051159/http://latino.foxnews.com/latino/politics/2015/04/25/nearly-10-mn-voters-to-head-to-polls-to-elect-kazakh-president/ | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> [[Nursultan Nazarbayev]] %97.7 oy oranıyla yeniden seçildi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.rt.com/news/253157-kazakhstan-president-election-turnout/|başlık=Kazakhstan strongman leader re-elected with 97.7% amid record voter turnout|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=
19 Mart 2019'da ise mevcut cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, cumhurbaşkanlığından istifa ettiğini açıkladı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ntv.com.tr/dunya/son-dakikakazakistan-cumhurbaskani-nazarbayev-istifa-etti,67w5Juo1LEelubhr98bMqA | başlık = SON DAKİKA: Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev istifa etti | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil =
=== İdarî bölümler ===
293. satır:
=== Dış ilişkiler ===
[[Dosya:Dmitry Medvedev in South Korea, March 2012-15.jpeg|sol|küçükresim|[[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev|Nazarbayev]], [[Barack Obama]] ve Rus [[Dmitri Medvedev]] ile birlikte, 2012]]
Kazakistan, [[Bağımsız Devletler Topluluğu]], [[Ekonomik İşbirliği Teşkilatı]] ve [[Şanghay İşbirliği Örgütü]] üyesidir. Kazakistan, [[Rusya]], [[Beyaz Rusya]], [[Kırgızistan]] ve [[Tacikistan]], ticaret tarifelerini uyumlaştırmaya yönelik daha önceki çabaları canlandırmak ve gümrük birliği altında bir serbest ticaret bölgesi oluşturmak için 2000 yılında [[Avrasya Ekonomi Topluluğu]]'nu kurdu. 1 Aralık 2007'de Kazakistan'ın 2010 yılı için [[Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı]]'na başkanlık etmek üzere seçildiği açıklandı. Kazakistan, 12 Kasım 2012'de ilk kez [[Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi]] üyeliğine seçildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://en.tengrinews.kz/politics_sub/kazakhstan-became-member-of-un-human-rights-council-14431/ | başlık = Kazakhstan became member of UN Human Rights Council | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 13 Kasım 2012 | dil =
Ayrıca Kazakistan, [[Birleşmiş Milletler]], Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, [[Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi]], [[Türk Keneşi]] ve [[İslam İşbirliği Teşkilatı]] üyesidir. [[NATO|Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü]] (NATO) [[Barış İçin Ortaklık]] programının da aktif bir katılımcısıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_82584.htm | başlık = Signatures of Partnership for Peace Framework Document (country, name & date) | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil =
1999'da Kazakistan, [[Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi]]'ne gözlemci statüsü için başvurdu. Meclis'in resmi yanıtı, Kazakistan'ın kısmen [[Avrupa]]'da yer alması nedeniyle<ref>{{Web kaynağı | url = http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-Xref-ViewHTML.asp?FileID=9998 | başlık = Situation in Kazakhstan and its relations with the Council of Europe | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = assembly.coe.int | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170909233442/http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-Xref-ViewHTML.asp?FileID=9998 | arşivtarihi = 9 Eylül 2017}}</ref><ref>https://isdp.eu/content/uploads/2017/10/2017-cornell-engvall-kazakhstan-in-europe-why-not.pdf</ref> tam üyelik başvurusunda bulunabileceği, ancak demokrasi ve insan hakları kayıtları iyileşene kadar konseyde herhangi bir statü verilmeyeceği şeklindeydi.
302. satır:
11 Nisan 2010'da başkanlar [[Nursultan Nazarbayev]] ve [[Barack Obama]], [[Washington, DC]]'deki [[Nükleer Güvenlik Zirvesi]]'nde bir araya gelerek Amerika Birleşik Devletleri ile Kazakistan arasındaki stratejik ortaklığı güçlendirmeyi tartıştılar. İkili, nükleer güvenliği ve [[nükleer silah]]<nowiki/>ların yayılmasının önlenmesini, [[Orta Asya]]'da bölgesel istikrarı, ekonomik refahı ve evrensel değerleri teşvik etmek için ikili işbirliğini yoğunlaştırma sözü verdiler.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20151120144535/https://www.whitehouse.gov/the-press-office/joint-statement-meeting-between-president-obama-and-kazakhstan-president-nazarbayev | başlık = Joint Statement on the meeting between President Obama and Kazakhstan President Nazarbayev | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 20 Kasım 2015 | çalışma = | yayıncı = whitehouse.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200108094544/https://web.archive.org/web/20151120144535/https://www.whitehouse.gov/the-press-office/joint-statement-meeting-between-president-obama-and-kazakhstan-president-nazarbayev | arşivtarihi = 8 Ocak 2020}}</ref>
Nisan 2011'de [[Amerika Birleşik Devletleri başkanı]] Obama, [[Kazakistan cumhurbaşkanı]] Nazarbayev'i aradı ve BN-350 reaktöründen nükleer materyalin sağlanması da dahil olmak üzere nükleer güvenlikle ilgili birçok ortak çabayı tartıştı. İki cumhurbaşkanının 2010 yılında Nükleer Güvenlik Zirvesi'ndeki ikili toplantılarında belirledikleri hedeflere ulaşma konusundaki ilerlemeyi gözden geçirdiler.<ref>{{Web kaynağı|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2011/04/30/readout-presidents-call-president-nazarbayev-kazakhstan|başlık=Readout of the President's Call to President Nazarbayev of Kazakhstan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=30 Nisan 2011|dil=
Kazakistan, [[Haiti]], [[Batı Sahra]] ve [[Fildişi Sahili]]'ndeki BM barışı koruma misyonlarını aktif olarak desteklemektedir.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = https://en.tengrinews.kz/military/kazakh-peacekeepers-in-western-sahara-257039/ | başlık = Kazakh peacekeepers in Western Sahara | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 31 Ekim 2014 | dil =
Kazakistan, 2014 yılında Rusya destekli isyancılarla yaşanan çatışmalarda [[Ukrayna]]'ya insani yardımda bulundu. Ekim 2014'te, [[Uluslararası Kızılhaç Komitesi]]'nin Ukrayna'daki insanî yardım çabalarına 30.000 dolar bağışladı. İnsanî krize yardımcı olmak için Ocak 2015'te [[Novorossiya Federal Devleti|Ukrayna'nın güneydoğu bölgelerine]] 400.000 dolarlık yardım gönderdi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20150205230451/https://www.globalpost.com/dispatch/news/agencia-efe/150111/kazakhstan-delivers-humanitarian-aid-ukraine | başlık = Kazakhstan delivers humanitarian aid to Ukraine {{!}} GlobalPost | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 5 Şubat 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191006004524/https://web.archive.org/web/20150205230451/https://www.globalpost.com/dispatch/news/agencia-efe/150111/kazakhstan-delivers-humanitarian-aid-ukraine | arşivtarihi = 6 Ekim 2019}}</ref> Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Ukrayna'daki savaşla ilgili olarak "Kardeş katliamı savaşı Doğu Ukrayna'ya gerçek bir yıkım getirdi ve buradaki savaşı durdurmak, Ukrayna'nın bağımsızlığını güçlendirmek ve Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü sağlamak ortak bir görevdir" dedi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2014/12/nazarbayev-offers-mediate-ukraine-stresses-kazakhstans-economic-resilience/|başlık=Nazarbayev Offers to Mediate in Ukraine, Stresses Kazakhstan’s Economic Resilience|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=22 Aralık 2014|dil=
[[Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı|Kazakistan Dışişleri Bakanlığı]] 26 Ocak 2015'te yaptığı açıklamada, "Güneydoğu Ukrayna'daki krizi çözmenin bir yolu olarak barış müzakerelerine alternatif olmadığına kesin olarak inanıyoruz." dedi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2015/01/kazakhstan-urges-peaceful-resolution-ukraine-conflict-reiterates-minsk-agreements/ | başlık = Kazakhstan Urges Peaceful Resolution to Ukraine Conflict, Reiterates Minsk Agreements | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 26 Ocak 2015 | dil =
==== Kazakistan'ın 2020–2023 Dış Politikası Kavramı ====
317. satır:
* Yatırım çekmek için devlet politikasının uygulanması da dahil olmak üzere, uluslararası arenada ülkenin ekonomik çıkarlarının teşviki;
* Uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması;
* Öncelikle kilit ortaklarla - Rusya, Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Orta Asya ülkeleri ve AB ülkeleri ve ayrıca çok taraflı yapılar yoluyla - Birleşmiş Milletler, Güvenlik Teşkilatı ve Avrupa'da İşbirliği, [[Şanghay İşbirliği Örgütü]], [[Bağımsız Devletler Topluluğu]] ve diğerleri.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3622809 | başlık = President approves new concept of Kazakhstan’s foreign policy for 2020-2030 | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 9 Mart 2020 | dil =
=== Ordu ===
330. satır:
[[Ulusal Güvenlik Kurulu (Kazakistan)|Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi]] (UQK) 13 Haziran 1992'de kuruldu. İç Güvenlik Hizmeti, Askeri Karşı İstihbarat, Sınır Muhafızları, birkaç Komando birimi ve Yabancı İstihbarat (Barlau) hizmetlerini içerir. İkincisi, KNB'nin en önemli parçası olarak kabul edilir. Yöneticisi [[Nurtai Abykayev]]'dir.
2002 yılından bu yana, ortak taktik barışı koruma tatbikatı olan "Bozkır Kartalı" [[Kazakistan hükûmeti]] tarafından düzenleniyor. "Bozkır Kartalı" koalisyonlar oluşturmaya odaklanıyor ve katılan ülkelere birlikte çalışma fırsatı veriyor. Bozkır Kartalı tatbikatları sırasında, [[KAZBAT]] barışı koruma taburu, çok disiplinli barışı koruma operasyonları içinde, [[NATO]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri Ordusu|ABD ordusu]] ile birleşik bir komuta altında çok uluslu bir kuvvet içinde faaliyet göstermektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2015/02/steppe-eagle-2015-multinational-peacekeeping-exercises-held-april-june/ | başlık = Steppe Eagle – 2015 Multinational Peacekeeping Exercises to be Held in April and June | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 6 Şubat 2015 | dil =
Aralık 2013'te Kazakistan, [[Haiti]], [[Batı Sahra]], [[Fildişi Sahili]] ve [[Liberya]]'daki [[Birleşmiş Milletler Barış Gücü]] güçlerini desteklemek için subay göndereceğini duyurdu.<ref>https://www.nytimes.com/reuters/2013/12/20/world/20reuters-kazakhstan-un.html?partner=rss&emc=rss&_r=0</ref>
336. satır:
=== İnsan hakları ===
{{Ana madde|Kazakistan'da insan hakları}}
Kazakistan'ın insan hakları durumu bağımsız gözlemciler tarafından zayıf olarak tanımlanıyor. 2015'te [[İnsan Hakları İzleme Örgütü]]'nün Kazakistan hakkındaki raporu, ülkenin "toplanma, konuşma ve din özgürlüğünü büyük ölçüde kısıtladığını söyledi. 2014 yılında yetkililer barışçıl ancak onaylanmamış protestoların ardından gazeteleri kapattı, düzinelerce insanı hapse attı veya para cezasına çarptırdı ve ibadet edenleri devlet kontrolleri dışında dini uygulamaları nedeniyle para cezasına çarptırdı veya gözaltına aldı. Muhalefet lideri [[Vladimir Kozlov]] da dahil olmak üzere hükûmeti eleştirenler, adil olmayan yargılamaların ardından tutuklu kaldı. 2014 yılının ortalarında Kazakistan, yeni ceza, cezai yürütme, ceza usul ve idari kanunları ile temel özgürlükleri kısıtlayan ve uluslararası standartlarla uyumlu olmayan maddeler içeren sendikalar hakkında yeni bir kanun kabul etti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.hrw.org/world-report/2015/country-chapters/kazakhstan|başlık=World Report 2015: Rights Trends in World Report 2015: Kazakhstan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=8 Ocak 2015|dil=
Kazakistan'da 2014 yılında yayınlanan bir [[Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmeti|ABD Hükûmeti]] raporuna göre:<blockquote>"Yasa, polisin gözaltına alınanlara avukat tutma hakları olduğunu bildirmesini gerektirmiyor ve polis bunu yapmadı. İnsan hakları gözlemcileri, kolluk kuvvetlerinin tutukluları bir avukatla görüşmekten caydırdığını, tutuklu avukatı gelmeden önce ön sorgulama yoluyla delil topladığını ve bazı durumlarda delil toplamak için yozlaşmış savunma avukatlarını kullandığını iddia etti. [...]"<ref name=":1">{{Web kaynağı|url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2013humanrightsreport/index.htm?year=2013&dlid=220395#wrapper|başlık=Country Reports on Human Rights Practices for 2013|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=2009-2017.state.gov|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190915140035/https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2013humanrightsreport/index.htm?year=2013&dlid=220395#wrapper|arşivtarihi=15 Eylül 2019|ölüurl=no}}</ref> "Yasa yeterince bağımsız bir yargı sağlamıyor. Yürütme kolu, yargı bağımsızlığını keskin bir şekilde sınırladı. Savcılar yarı adli bir role sahipti ve mahkeme kararlarını askıya alma yetkisine sahipti. Yargı sürecinin her aşamasında yolsuzluk ortadaydı. Hâkimler en yüksek maaşlı devlet çalışanları arasında olmalarına rağmen, avukatlar ve insan hakları gözlemcileri, ceza davalarının çoğunda hâkimlerin, savcıların ve diğer yetkililerin olumlu kararlar karşılığında rüşvet talep ettiğini iddia ettiler."<ref name=":1" /></blockquote>Kazakistan'ın [[Dünya Adalet Projesi]]'nin 2015 [[Hukukun Üstünlüğü Endeksi]]'ndeki küresel sıralaması 102 üzerinden 65; ülke "Düzen ve Güvenlik" (küresel sıra 32/102) konusunda iyi ve "Hükûmet Yetkileri Üzerindeki Kısıtlamalar" (küresel sıra 93/102), "Açık Hükûmet" (85/102) ve "Temel Haklar" ( 84/102, koşullarda bir bozulmaya işaret eden düşüş eğilimi ile).<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20150429071718/http://data.worldjusticeproject.org/#groups/KAZ | başlık = WJP Rule of Law Index™ 2014 | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 29 Nisan 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163658/https://web.archive.org/web/20150429071718/http://data.worldjusticeproject.org/#groups/KAZ | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
[[Amerikan Barolar Birliği]]'nin ABA Hukukun Üstünlüğü Girişimi, Kazakistan'da adalet sektörü profesyonellerini eğitmek için programlara sahiptir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.americanbar.org/advocacy/rule_of_law/where_we_work/europe_eurasia/kazakhstan/|başlık=Rule of Law in Kazakhstan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=
Kazakistan'ın Yüksek Mahkemesi, ülkenin hukuk sistemi üzerinde şeffaflığı ve denetimi modernize etmek ve artırmak için son adımlar attı. [[ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı]]'ndan sağlanan fonla, ABA Hukukun Üstünlüğü Girişimi, Kazakistan yargı sisteminin bağımsızlığını ve hesap verebilirliğini güçlendirmek için Nisan 2012'de yeni bir program başlattı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.americanbar.org/advocacy/rule_of_law/where_we_work/europe_eurasia/kazakhstan/news/|başlık=Kazakhstan News|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=
Ceza adaleti ve mahkeme sisteminde şeffaflığı artırmak ve insan haklarını iyileştirmek amacıyla Kazakistan, 2018 yılına kadar tüm soruşturma, savcılık ve mahkeme kayıtlarını dijital ortama aktarmayı planlıyor.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2017/11/kazakh-criminal-justice-system-to-be-digitised-by-2018/|başlık=Kazakh criminal justice system to be digitised by 2018|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=21 Kasım 2017|dil=
[[Eşcinsellik]] 1997'den beri Kazakistan'da yasaldır; yine de çoğu alanda sosyal olarak kabul edilemez.<ref name=":18">{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/1047531693|başlık=Kazakhstan : the Bradt travel guide|sürüm=Edition 3|yer=Chalfont St Peter, Bucks, England|diğerleri=Oleynik, Maria,|soyadı=Brummell, Paul,|isbn=978-1-78477-092-1|oclc=1047531693}}</ref> Kazakistan'da [[Kazakistan'da LGBT hakları|LGBT kişilere]] yönelik ayrımcılık halen yaygındır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://thediplomat.com/2019/01/life-in-the-closet-the-lgbt-community-in-central-asia/|başlık=Life in the Closet: The LGBT Community in Central Asia|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=en-US|çalışma=thediplomat.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190802051901/https://thediplomat.com/2019/01/life-in-the-closet-the-lgbt-community-in-central-asia/|arşivtarihi=2 Ağustos 2019|ölüurl=no}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://thediplomat.com/2019/01/life-in-the-closet-the-lgbt-community-in-central-asia/|başlık=Life in the Closet: The LGBT Community in Central Asia|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=en-US|çalışma=thediplomat.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190802051901/https://thediplomat.com/2019/01/life-in-the-closet-the-lgbt-community-in-central-asia/|arşivtarihi=2 Ağustos 2019|ölüurl=no}}</ref>
350. satır:
{{Ana madde|Kazakistan ekonomisi}}
[[Dosya:Central Downtown Astana 2.jpg|küçükresim|309x309pik|[[Nur-Sultan]] şehir merkezi]]
Kazakistan, [[Orta Asya]]'daki en büyük ve en güçlü performans gösteren ekonomiye sahiptir. Artan petrol üretimi ve fiyatları ile desteklenen Kazakistan ekonomisi, 2014 ve 2015 yıllarında yavaşlamadan önce 2013 yılına kadar yılda ortalama %8 büyümüştür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.imf.org/en/News/Articles/2015/09/14/01/49/pr13308 | başlık = Public Information Notice: IMF Executive Board Concludes 2013 Article IV Consultation with the Republic of Kazakhstan | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil =
Kazakistan, 179.332 milyar dolarlık [[GSYİH]]'ye ve yıllık %4.5 büyüme oranına sahiptir. Kişi başına düşen, Kazakistan'ın GSYİH'sı 9.686 dolardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://stat.gov.kz/official/dynamic | başlık = stat.gov.kz | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = stat.gov.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191017035705/https://stat.gov.kz/official/dynamic | arşivtarihi = 17 Ekim 2019}}</ref>
358. satır:
Yüksek dünya ham petrol fiyatlarının canlandırdığı GSYİH büyüme rakamları, 2000'den 2007'ye kadar 8,9 ile %13,5 arasında gerçekleşirken, 2008 ve 2009'da %1-3'e geriledi ve ardından 2010'dan itibaren yeniden yükseldi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG|başlık=GDP growth (annual %) {{!}} Data|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=data.worldbank.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160628122934/http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG/countries|arşivtarihi=28 Haziran 2016|ölüurl=no}}</ref> Kazakistan'ın diğer önemli ihracatı [[buğday]], [[tekstil]] ve [[hayvancılık]]<nowiki/>tır. Kazakistan ayrıca önde gelen bir [[uranyum]] ihracatçısıdır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.world-nuclear.org/information-library/country-profiles/countries-g-n/kazakhstan.aspx|başlık=Uranium in Kazakhstan {{!}} Nuclear Power in Kazakhstan - World Nuclear Association|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=www.world-nuclear.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130223140352/http://www.world-nuclear.org/info/inf89.html|arşivtarihi=23 Şubat 2013|ölüurl=yes}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20110722142342/http://www.kazatomprom.kz/en/news/2/%E2%84%96_1_in_the_world | başlık = № 1 in the world {{!}} Kazatomprom | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 22 Temmuz 2011 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163710/https://web.archive.org/web/20110722142342/http://www.kazatomprom.kz/en/news/2/%E2%84%96_1_in_the_world | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
Hükûmet, bütçe harcamalarını kontrol ederek ve Petrol Fonu - Samruk-Kazına'da petrol geliri tasarruflarını biriktirerek muhafazakar bir maliye politikası izlemeye devam etti. Küresel mali kriz Kazakistan'ı ekonomiyi desteklemek için kamu borçlanmasını artırmaya zorladı. Kamu borcu 2008'de yüzde 8,7 iken 2013'te yüzde 13,4'e yükseldi. 2012 ve 2013 yılları arasında, hükûmet yüzde 4,5'lik genel bir mali fazla elde etti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.worldbank.org/en/country/kazakhstan | başlık = Kazakhstan | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil =
Kazakistan 2002'den beri güçlü döviz girişlerini enflasyonu tetiklemeden yönetmeye çalışıyor. Enflasyon sıkı kontrol altında olmasa da 2002'de %6.6, 2003'te %6.8 ve 2004'te %6.4 olarak kaydedildi.
366. satır:
=== Dış ticaret ===
Kazakistan'ın 2018 yılında dış ticaret cirosu, 2017'ye göre %19.7 artışla 93.5 milyar dolar oldu. 2018'de ise ihracat 67 milyar dolara ulaştı (2017'ye göre + %25.7) ve ithalat 32.5 milyar dolar oldu (2017'ye göre + %9.9).<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3497852 | başlık = Kazakhstan's foreign trade turnover rises by 19.7% in 2018 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 13 Şubat 2019 | dil =
=== Tarım ===
384. satır:
Kazakistan'daki raylı sistem [[Sovyetler Birliği]] döneminde tasarlandığından, demir yolu hatları Sovyetler arası sınırlar ve Sovyet planlamasının ihtiyaçlarına göre tasarlandı. Bu, [[Oral, Kazakistan|Oral]]'dan [[Aktöbe]]'ye giden yolun kısa bir süre [[Rusya]] topraklarından geçmesi gibi anormalliklere neden oldu. Bu aynı zamanda rotaların günümüz Kazakistan ihtiyaçlarına uygun olmayabileceği anlamına da gelmektedir.{{Kaynak belirt}}
[[Dosya:Алматинское метро 014.JPG|küçükresim|254x254pik|[[Almatı]]'daki bir metro durağı]]
Kazakistan'ın en modern tren istasyonu olan [[Nur-Sultan Nurlu Yol Garı]] 31 Mayıs 2017 tarihinde başkent [[Nur-Sultan]]'da açıldı. İstasyonun açılışı, [[Expo 2017]] uluslararası sergisinin başlangıcına denk geldi. Kazakistan Demiryolları'na göre, 120.000 m<sup>2</sup> istasyonun günde 54 tren tarafından kullanılması ve günde 35.000 yolcu taşıma kapasitesine sahip olması bekleniyor.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.railjournal.com/regions/asia/astana-nurly-zhol-station-opens/ | başlık = Astana Nurly Zhol station inaugurated | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 2 Haziran 2017 | dil =
[[Almatı]]'da 8,56 km'lik küçük bir metro sistemi bulunmaktadır. İkinci ve üçüncü metro hatlarının ise gelecekte yapılması planlanmaktadır. İkinci hat, [[Alatau (Almatı metrosu)|Alatau]] ve [[Zhibek Zholy (Almatı metrosu)|Zhibek Zholy]] istasyonlarında ilk hat ile kesişecekti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20150425050228/http://www.urbanrail.net/as/alma/almaty.htm | başlık = UrbanRail.Net > Asia > Kazakhstan > Almaty Metro | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 25 Nisan 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163754/https://web.archive.org/web/20150425050228/http://www.urbanrail.net/as/alma/almaty.htm | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Mayıs 2011'de, [[Almatı metrosu]] 1 numaralı hattın ikinci etabının inşaatına başlandı. Şu anda genişletme projesinde 300 metreden fazla tünel kazılmıştır. Uzantı beş yeni istasyon içermekte ve Almatı şehir merkezindeki banliyölerle [[Kalkaman]]'a bağlayacak. Uzunluğu ise 8.62 km olacaktır.<ref name=":5">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20120815102546/http://www.almatymetro.kz/page.php | başlık = Алматыметро :: Главная страница | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 15 Ağustos 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163801/https://web.archive.org/web/20120815102546/http://www.almatymetro.kz/page.php | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> İnşaat 3 aşamaya ayrılmıştır. İlk aşamada Sairan ve Moskova istasyonlarının hatta eklenmesiydi.<ref name=":5" />
2009 yılında [[Avrupa Komisyonu]], yalnızca [[Air Astana]] hariç tüm Kazak hava taşıyıcılarını kara listeye aldı. O zamandan beri Kazakistan, hava güvenliği gözetimini modernize etmek ve yenilemek için sürekli olarak önlemler aldı. 2016 yılında Avrupa hava güvenliği yetkilileri, tüm Kazak hava yollarını kara listeden çıkardı ve Kazak Hava yolları ve [[Sivil Havacılık Komitesi]] tarafından uluslararası standartlara "yeterli uygunluk kanıtı" aldı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.flightglobal.com/sustained-safety-effort-pulled-kazakhstan-off-eu-blacklist/122566.article | başlık = Sustained safety effort pulled Kazakhstan off EU blacklist | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil =
=== Madencilik ve Metalürji ===
396. satır:
{{Ana madde|Kazakistan'da turizm|Kazakistan'ın vize politikası}}
[[Dosya:Казахстан. Боровое, вид с Болектау, осень, вечер.jpg|küçükresim|[[Burabay Gölü]], Bolectau Dağı'ndan görünüm]]
Kazakistan, yüz ölçümüne göre dünyanın en büyük dokuzuncu ve karayla çevrili en büyük ülkesidir. Günümüzde turizm, ekonominin önemli bir bileşeni değildir. 2014 itibariyle turizm, Kazakistan'ın GSYİH'sinin %0.3'ünü oluşturdu, ancak hükûmet bunu 2020'ye kadar %3'e çıkarmayı planlıyor.<ref name=":6">{{Web kaynağı|url=http://www.theguardian.com/world/2014/jul/17/kazakhstan-eases-visa-restrictions-attract-tourists|başlık=Summer holiday in Kazakhstan? Astana eases visa restrictions to attract tourists|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=17 Temmuz 2014|dil=
2017 yılında turist sayısı açısından dünyada 43. sırada yer aldı. 2000 yılında toplam 1.47 milyon yabancı turist Kazakistan'ı ziyaret etmiş ve bu rakam 2012'de 4.81 milyona yükselmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://mecometer.com/whats/kazakhstan/international-tourism-number-of-arrivals/|başlık=International tourism, number of arrivals - Kazakhstan|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=MECOMeter - Macro Economy Meter|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190804170006/http://mecometer.com/whats/kazakhstan/international-tourism-number-of-arrivals/|arşivtarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref> [[The Guardian]], ülkenin dramatik dağ, göl ve çöl manzaralarının cazibesine rağmen Kazakistan'daki turizmi "son derece az gelişmiş" olarak tanımlıyor.<ref name=":6" /> Turist ziyaretlerindeki artışı engelleyen faktörlerin yüksek fiyatlar, "eski altyapı", "kötü hizmet" ve coğrafi olarak çok büyük, az gelişmiş bir ülkede seyahat etmenin lojistik zorlukları olduğu söyleniyor.<ref name=":6" /> Yerliler için bile yurt dışına tatile gitmek, Kazakistan'da tatil yapmanın yalnızca yarı fiyatına mal olabilir.<ref name=":6" />
[[Dosya:Верхняя точка горнолыжной трассы курорта Чимбулак..JPG|küçükresim|Almatı'da bir kayak merkezi]]
[[Kazakistan hükûmeti]] tarafından 2020 yılında "Turizm Endüstrisi Geliştirme Planı 2020" adlı bir girişim başlatıldı. Bu girişim, Kazakistan'da beş turizm kümesi oluşturmayı amaçlamaktadır: [[Nur-Sultan]] şehri, [[Almatı]] şehri, [[Doğu Kazakistan Eyaleti|Doğu Kazakistan]], [[Güney Kazakistan eyaleti|Güney Kazakistan]] (Türkistan) ve [[Batı Kazakistan Eyaleti|Batı Kazakistan]]. Ayrıca, 2020 yılına kadar turizm sektöründe 4 milyar dolarlık yatırım ve 300.000 yeni iş yaratılması hedefliyor.<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.tengrinews.kz/environment/kazakhstan-to-develop-its-tourism-industry-254241/|başlık=Kazakhstan to develop its tourism industry|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=18 Haziran 2014|dil=
[[Ermenistan]], [[Azerbaycan]], [[Beyaz Rusya]], [[Gürcistan]], [[Moldova]], [[Kırgızistan]], [[Moğolistan]], [[Rusya]] ve [[Ukrayna]] vatandaşlarına 90 güne kadar, [[Arjantin]], [[Birleşik Arap Emirlikleri|BAE]], [[Brezilya]], [[Ekvador]], [[Sırbistan]], [[Güney Kore]], [[Tacikistan]], [[Türkiye]] ve [[Özbekistan]] vatandaşlarına ise 30 güne kadar kalıcı vizesiz gezme fırsatı sunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/kazakistan-seyahat-edecek-turk-vatandaslarinin-dikkatine.tr.mfa | başlık = Kazakistan'a Seyahat Edecek Türk Vatandaşlarının Dikkatine | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = | çalışma = | yayıncı = [[Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120319103946/http://www.mfa.gov.tr/kazakistan-seyahat-edecek-turk-vatandaslarinin-dikkatine.tr.mfa | arşivtarihi = 19 Mart 2012}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ntv.com.tr/galeri/seyahat/vizesiz-ulkeler-guncel-liste-2020-turk-vatandaslarindan-vize-istemeyen-ulkeler,JbMVwo09OkKhb4-0ReIDdg | başlık = Vizesiz ülkeler güncel liste 2020 - Türk vatandaşlarından vize istemeyen ülkeler | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil =
=== Yeşil ekonomi ===
Kazakistan 2013 yılında Yeşil Ekonomi Planını başlattı. Yeşil Ekonomi Planına göre Kazakistan, 2050 yılına kadar enerji ihtiyacının %50'sini alternatif ve yenilenebilir kaynaklardan karşılamayı taahhüt etti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.eurasia.undp.org/content/rbec/en/home/presscenter/pressreleases/2018/kazakhstan--green-economy-reforms-gain-momentum.html|başlık=Kazakhstan: Green economy reforms gain momentum {{!}} UNDP in Europe and Central Asia|erişimtarihi=7 Eylül 2020|dil=
Hükûmet, Kazakistan'da Yeşil Ekonomiye geçişin 2050 yılına kadar gerçekleşmesini hedefledi. Yeşil ekonominin GSYİH'yı %3 artırması ve 500.000'den fazla yeni iş yaratması bekleniyor.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.researchgate.net/publication/281963073_Towards_Achieving_Energy_Efficicency_in_Kazakhstan |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Eylül 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20171012043609/https://www.researchgate.net/publication/281963073_Towards_Achieving_Energy_Efficicency_in_Kazakhstan |arşivtarihi=12 Ekim 2017 |ölüurl=no }}</ref> Ayrıca hükûmet yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerjinin fiyatlarını belirledi. Rüzgar santralleri tarafından üretilen enerjinin 1 [[Kilowatt saat]] fiyatı 22.68 [[tenge]] ($0,12) olarak belirlendi. Küçük hidroelektrik santraller tarafından üretilen 1 Kilowatt saat fiyatı 16.71 tenge ($0.09) ve [[biyogaz]] santrallerinden ise 32.23 tenge ($0.18).<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-06-13/kazakhstan-sets-prices-for-energy-from-renewable-sources|başlık=Kazakhstan Sets Prices for Energy From Renewable Sources|erişimtarihi=7 Eylül 2020|dil=
=== Doğrudan yabancı yatırım ===
Kazakistan bağımsızlığından bu yana 120'den fazla ülkeden 330 milyar dolar doğrudan yabancı yatırım (DYY) çekmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2019/09/kazakhstan-attracts-330-billion-fdi-since-1991/ | başlık = Kazakhstan attracts $330 billion FDI since 1991 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 11 Eylül 2019 | dil =
[[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]], kurumlar vergisinden on yıllık muafiyet, emlak vergisinden sekiz yıllık muafiyet ve diğer birçok vergide on yıllık dondurmayı içeren doğrudan yabancı yatırımı teşvik etmek için yasa vergi imtiyazlarını imzaladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|başlık=Kazakhstan Enacts Investor Tax Breaks|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.tax-news.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190418090852/https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|arşivtarihi=18 Nisan 2019|ölüurl=yes}}</ref> Diğer teşvikler, bir üretim tesisi faaliyete geçtiğinde sermaye yatırımlarının yüzde 30'a varan geri ödemesini içerir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|başlık=Kazakhstan Enacts Investor Tax Breaks|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.tax-news.com|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190418090852/https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|arşivtarihi=18 Nisan 2019|ölüurl=yes}}</ref>
416. satır:
[[Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası]] (EBRD) başkanı [[Suma Chakrabarti]], Kazakistan Yabancı Yatırımcılar Konseyi'ne Başkan Nursultan Nazarbayev ile birlikte başkanlık etti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20140920084219/http://www.ebrd.com/pages/news/speeches/chakrabarti-kazakhstan.shtml | başlık = Kazakhstan is reaching out to the world [EBRD - News and events] | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 20 Eylül 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163825/https://web.archive.org/web/20140920084219/http://www.ebrd.com/pages/news/speeches/chakrabarti-kazakhstan.shtml | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Mayıs 2014'te, EBRD ve Kazakistan hükûmeti, hükûmet tarafından sağlanan 2,7 milyar ABD Dolarını [[Kazakistan ekonomisi]]<nowiki/>nin önemli sektörlerine kanalize etmek için uluslararası finans kuruluşlarıyla birlikte çalışmak üzere Kazakistan'da Reform Sürecini Yeniden Enerji Verme Ortaklığını oluşturdu.<ref name=":7">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20140525223329/http://www.ebrd.com/pages/news/press/2014/140523.shtml | başlık = EBRD and Kazakhstan agree historic partnership to boost reform and investment [EBRD - News and events] | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 25 Mayıs 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163834/https://web.archive.org/web/20140525223329/http://www.ebrd.com/pages/news/press/2014/140523.shtml | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Ortaklık, yatırımı artıracak ve ülkede reformları ileriye taşıyacak.<ref name=":7" />
Kazakistan, Mayıs 2014 itibarıyla bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından bu yana 190 milyar dolar brüt yabancı yatırım çekmiştir ve kişi başına düşen DYY açısından [[Bağımsız Devletler Topluluğu|BDT]] ülkelerine liderlik etmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2014/05/nazarbayev-announces-plans-new-major-incentives-foreign-investors/ | başlık = Nazarbayev Announces Plans for New Major Incentives for Foreign Investors | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 5 Mayıs 2014 | dil =
Kazakistan ayrıca [[Ernst & Young]] tarafından 2014 yılında yapılan bir ankette yüksek puanlar aldı. EY'nin 2014 Kazakistan Çekicilik Anketi'ne göre; "Kazakistan'ın potansiyeline yatırımcı güveni de tüm zamanların en yüksek seviyesinde bulunuyor ve katılımcıların %47.3'ü Kazakistan'ın önümüzdeki üç yıl içinde giderek daha çekici hale gelmesini bekliyor."<ref name=":8">{{Web kaynağı|url=http://www.ey.com/KZ/en/Issues/Business-environment/EY-Kazakhstan-attractiveness-survey-2014|başlık=Kazakhstan attractiveness survey 2014|erişimtarihi=7 Eylül 2020|arşivtarihi=1 Ocak 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160101051159if_/http://www.ey.com/KZ/en/Issues/Business-environment/EY-Kazakhstan-attractiveness-survey-2014#.VoYKqXn7SUl|tarih=2014|çalışma=|yayıncı=[[Ernst & Young]]}}</ref> Yüksek ekonomik, siyasi ve sosyal istikrar seviyesi ve Kazakistan'ın rekabetçi kurumlar vergisi oranı, çekiciliğinin başlıca nedenleriydi.<ref name=":8" />
426. satır:
=== Tahvil piyasası ===
Ekim 2014'te Kazakistan, 14 yıldır ilk yurt dışı dolar tahvillerini piyasaya sürdü.<ref name=":9">{{Haber kaynağı|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-10-06/kazakhstan-sells-first-overseas-dollar-bonds-in-14-years|başlık=Kazakhstan Sells First Overseas Dollar Bonds in 14 Years|erişimtarihi=7 Eylül 2020|dil=
=== Konut piyasası ===
433. satır:
=== "Nurly Jol" (Nurlu Yol) ekonomi politikası ===
11 Kasım 2014'te [[Kazakistan cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]], [[Nur Otan]] partisinin Siyasi Konseyi'nin uzun bir oturumunda [[Nur-Sultan]]'da beklenmedik bir ulus devlet konuşması yaptı ve "Nurly Jol" (Nurlu Yol) politikasını tanıttı. Politikanın özeti ise, gelecek birkaç yıl içinde altyapıya devasa devlet yatırımı anlamına gelen yeni bir ekonomi politikası oluşturmak.<ref name=":11">{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2014/11/surprise-state-nation-address-kazakh-president-unveils-massive-infrastructure-investments/|başlık=In Surprise State of the Nation Address, Kazakh President Unveils Massive Infrastructure Investments|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=12 Kasım 2014|dil=
=== Ekonomik rekabet gücü ===
[[Dünya Bankası]] tarafından hazırlanan 2020 İş Yapma Kolaylığı Raporunda Kazakistan, küresel olarak 25. sırada yer aldı ve azınlık yatırımcılarının haklarını korumak için küresel olarak en iyi bir numaralı ülke oldu.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/country/k/kazakhstan/KAZ.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Eylül 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200105075707/https://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/country/k/kazakhstan/KAZ.pdf |arşivtarihi=5 Ocak 2020 |ölüurl=no }}</ref> 2013 yılında en rekabetçi 50 ülke arasına girme hedefine ulaşmış ve Eylül 2014'ün başında yayınlanan 2014–2015 [[Dünya Ekonomik Forumu]] [[Küresel Rekabet Endeksi]]'ndeki konumunu korumuştur.<ref name=":12">{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2014/09/staying-competitive-toughening-external-environment/|başlık=Staying Competitive in a Toughening External Environment|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=16 Eylül 2014|dil=
=== Yolsuzluk ===
{{Ana madde|Kazakistan'da yolsuzluk}}
2005 yılında, Dünya Bankası Kazakistan'ı [[Angola]], [[Bolivya]], [[Kenya]], [[Libya]] ve [[Pakistan]] ile eşit düzeyde bir yolsuzluk noktası olarak listeledi.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2006/11/05/business/yourmoney/05giffen.html|başlık=Oil, Cash and Corruption|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=5 Kasım 2006|dil=en-US|çalışma=The New York Times|ad=Ron|soyadı=Stodghill|issn=0362-4331}}</ref> 2012'de, en az yolsuzluğa maruz kalan ülkeler endeksinde<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=BU7uK583X8MC&pg=PA112&lpg=PA112&dq=kazakhstan+corruption+ranking&source=bl&ots=ZI50X8c9BL&sig=TiPEPwdRpIq41eJ1a5PxX_GsgYs&hl=en&sa=X&ved=0CFcQ6AEwBTgKahUKEwib2f2FzYPIAhVmcHIKHePYBpE#v=onepage&q=kazakhstan%20corruption%20ranking&f=false|başlık=OECD Investment Policy Reviews: Kazakhstan 2012|tarih=10 Nisan 2012|dil=
2011'de [[İsviçre]], [[Amerika Birleşik Devletleri]]'ndeki rüşvet soruşturmasının bir sonucu olarak, İsviçre banka hesaplarından Kazakistan'ın 48 milyon ABD doları tutarında varlığına el koydu.<ref name=":13">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160818075353/https://www.baselgovernance.org/sites/collective.localhost/files/documents/131024_selected_case_studies.pdf | başlık = Returning Stolen Assets - Learning from past practice: Selected case studies | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 18 Ağustos 2016 | çalışma = web.archive.org | yayıncı = | arşivengelli = evet}}</ref> ABD yetkilileri, fonların Amerikalı yetkililer tarafından Kazakistan'da petrol veya arama hakları karşılığında Kazak yetkililere ödenen rüşveti temsil ettiğine inanıyordu. İşlemler sonunda ABD'de 84 milyon ABD doları ve İsviçre'de başka bir 60 milyon ABD doları içeriyordu.<ref name=":13" />
460. satır:
=== Dijital Kazakistan ===
Dijital Kazakistan programı, dijital teknolojilerin uygulanması yoluyla ülkenin ekonomik büyümesini artırmak için 2018 yılında başlatıldı. Kazakistan’ın dijitalleştirme çabaları iki yılda 800 milyar tenge üretti. Program 120.000 iş yaratılmasına yardımcı oldu ve ülkeye 32.8 milyar tenge yatırım çekti.
Tüm kamu hizmetlerinin %82'si Dijital Kazakistan programının bir parçası olarak otomatik hale geldi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2020/06/kazakhstans-digitization-program-brings-additional-2-billion-into-the-economy/ | başlık = Kazakhstan’s Digitization Program Brings Additional $2 billion Into the Economy | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 18 Haziran 2020 | dil =
== Demografi ==
473. satır:
2018 itibariyle, etnik [[Kazaklar]] nüfusun %67.5'ini oluştururken, [[Kazakistan'daki Ruslar]]'ın oranı ise %19.8'dir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2019/03/dark-shadows-inside-the-secret-world-of-kazakhstan.html|başlık=*Dark Shadows: Inside the Secret World of Kazakhstan*|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=20 Mart 2019|dil=en-US|çalışma=Marginal REVOLUTION|soyadı=Books|ad2=Current|ad4=Political|soyadı2=Affairs|soyadı3=History|soyadı4=Science|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190322144916/https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2019/03/dark-shadows-inside-the-secret-world-of-kazakhstan.html|arşivtarihi=22 Mart 2019|ölüurl=no}}</ref> Diğer gruplar arasında [[Tatarlar]] (%1.3), [[Ukraynalılar]] (%2.1), [[Özbekler]] (%2.8), [[Beyaz Ruslar]], [[Uygurlar]] (%1.4), [[Azeriler]], [[Türkler]] [[Dunganlar]], [[Kalmuklar]], [[Çuvaşlar]], [[Polonyalılar]]<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20070215085126/http://www.cdi.org/russia/johnson/7002-15.cfm | başlık = Kazakhstan Polish - Johnson's Russia List 1-2-03 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 15 Şubat 2007 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191122083016/https://web.archive.org/web/20070215085126/http://www.cdi.org/russia/johnson/7002-15.cfm | arşivtarihi = 22 Kasım 2019}}</ref> ve [[Litvanlar]] bulunmaktadır. [[Ukraynalılar]], [[Koreliler]], [[Volga Almanları]] (%1.1), [[Çeçenler]],<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3509933.stm|başlık=Remembering Stalin's deportations|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=23 Şubat 2004|dil=en-GB|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130606174402/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3509933.stm|arşivtarihi=6 Haziran 2013|ölüurl=no}}</ref>[[Ahıska Türkleri]] ve rejimin Rus siyasi muhalifleri gibi bazı azınlıklar, 1930'larda ve 1940'larda [[Josef Stalin]] tarafından Kazakistan'a sürüldü.
Önemli Rus göçü, [[Nikita Kruşçev|Kruşçev]] döneminde [[Bakir Topraklar Projesi]] ve [[Sovyet uzay programı]] ile de bağlantılıydı.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4420922.stm|başlık=Russians left behind in Central Asia|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=23 Kasım 2005|dil=en-GB|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130911080317/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4420922.stm|arşivtarihi=11 Eylül 2013|ölüurl=no}}</ref> 1989'da etnik Ruslar nüfusun %37.8'ini oluştururken, [[Kazaklar]] ülkenin 20 bölgesinin yalnızca 7'sinde çoğunluğu elinde tutuyordu. 1991'den önce Kazakistan'da yaklaşık 1 milyon [[Almanlar|Alman]] vardı, çoğu Volga Almanlarının torunları [[II. Dünya Savaşı]] sırasında Kazakistan'a sürüldü. [[Sovyetler Birliği'nin dağılması]]<nowiki/>ndan sonra çoğu [[Almanya]]'ya göç etti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.thenewhumanitarian.org/feature/2005/02/01/special-report-ethnic-germans|başlık=Special report on ethnic Germans|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=1 Şubat 2005|dil=
1990'lara, 1970'lerde başlayan bir süreç olan, ülkedeki Rusların ve Volga Almanlarının çoğunun göçü damgasını vurdu. Bu, yerli Kazakları en büyük etnik grup haline getirdi. Kazakistan nüfusunun artmasındaki diğer faktörler, yüksek doğum oranları ve etnik Kazakların [[Çin]], [[Moğolistan]] ve [[Rusya]]'dan Kazakistan'a göç etmesidir.
{| class="wikitable"
559. satır:
=== Diller ===
Kazakistan resmi olarak iki dilli bir ülkedir. Nüfusun %64.4'ü tarafından yerli olarak konuşan [[Kazakça]] ([[Kıpçak grubu]] ailesinin bir parçası)<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/1047531693|başlık=Kazakhstan : the Bradt travel guide|sürüm=Edition 3|yer=Chalfont St Peter, Bucks, England|diğerleri=Oleynik, Maria,|soyadı=Brummell, Paul,|isbn=978-1-78477-092-1|oclc=1047531693}}</ref> "devlet" dili statüsündeyken, çoğu Kazak tarafından konuşulan [[Rusça]] "resmi" dildir<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.studycountry.com/guide/KZ-language.htm | başlık = The Languages spoken in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil =
[[Kazakistan hükûmeti|Hükûmet]] Ocak 2015'te [[Kiril alfabesi]]<nowiki/>nin kullanıldığı Kazakça'nın 2025 yılına kadar kademeli olarak [[Latin alfabesi]]<nowiki/>ne geçirileceğini duyurdu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/2741711 | başlık = Kazakh language to be converted to Latin alphabet – MCS RK | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 30 Ocak 2015 | dil =
=== Din ===
601. satır:
{{Ana madde|Kazak edebiyatı}}
[[Dosya:USSR stamp A.Qunanbayuli 1965 4k.jpg|sol|küçükresim|179x179pik|Kazak denemeci ve şair [[Abay Kunanbayoğlu]]'nun onuruna [[Sovyetler Birliği]]'nin 1965 yılında bastığı bir posta pulu]]
Kazak edebiyatı, "Orta Asya'daki [[Kazaklar]] tarafından [[Kazakça]] olarak üretilen hem sözlü hem de yazılı edebiyat eseri" olarak tanımlanmaktadır.<ref name=":20">{{Web kaynağı|url=https://www.britannica.com/art/Kazakh-literature|başlık=Kazakh literature|erişimtarihi=8 Eylül 2020|dil=
6. ve 8. yüzyılların [[Çin]] yazılı kaynaklarına göre, Kazakistan'daki [[Türk halkları]]<nowiki/>nın sözlü şiir geleneği vardı. Bunlar daha önceki dönemlerden geldi ve öncelikle ozanlar tarafından aktarıldı: profesyonel hikaye anlatıcıları ve müzik icracıları.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://journals.openedition.org/asiecentrale/597|başlık=La tradition historique orale des Kazakhs|tarih=1 Eylül 2000|sayı=8|dil=fr|sayfalar=93–100|çalışma=Cahiers d’Asie centrale|ad=Aitjan|soyadı=Nurmanova|issn=1270-9247}}</ref> Bu geleneğin izleri, iki erken Türk hükümdarı ("kağanlar") [[Kül Tigin]] ve [[Bilge Kağan]]'ın egemenliğini anlatan, MS 5-7. Yüzyıllara tarihlenen [[Orhun Yazıtları]]'nda gösterilmektedir. Kazaklar arasında ozan, sadece olmasa da, esasen erkek mesleğiydi. En azından 17. yüzyıldan beri Kazak ozanlar iki ana kategoriye ayrılabilir: başkalarının eserlerini aktaran zhırawlar (zhiraus, žyraus), genellikle kendi orijinal eserlerini yaratmayan ve ekleyenler; ve kendi şiirlerini, hikayelerini veya şarkılarını doğaçlama yapan veya yaratan aqyns (akınlar).<ref name=":20" /> [[Didaktik şiir|Didaktik]] terimler, zarafet tolgaws ve [[Epik şiir|epik]] zhırlar gibi çeşitli türlerde eserler vardı.<ref name=":20" /> Bu tür masalların kökenleri çoğu kez bilinmemekle birlikte, çoğu Kazak şiirinin ve nesirinin ikinci yarıda ilk kez yazıldığı zamana kadar, bunların çoğu onları yarattığı veya aktardığı varsayılan yakın veya daha uzak geçmişe ait ozanlar ile ilişkilendirildi.
632. satır:
=== Medya ===
[[Dosya:Red Carpet at AIAFF.jpg|küçükresim|[[Uluslararası Astana Aksiyon Filmleri Festivali]], 2010]]
Kazakistan, [[Sınır Tanımayan Gazeteciler]] tarafından derlenen [[Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi]]'nde 180 ülke arasında 161. sırada yer alıyor.<ref>{{Web kaynağı|url=https://rsf.org/en/ranking/2014|başlık=World press freedom index|erişimtarihi=8 Eylül 2020|dil=
[[Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı|ABD Dışişleri Bakanlığı]] Demokrasi, İnsan Hakları ve Çalışma Bürosu'nun (DRL) desteğiyle, Amerikan Barolar Birliği Hukukun Üstünlüğü Girişimi, Kazakistan'da ifade özgürlüğünü ve gazetecilik haklarını desteklemek için [[Almatı]]'da bir medya destek merkezi açtı.
=== UNESCO Dünya Mirası ===
Kazakistan, [[Dünya Mirası]] listesinde üç kültürel ve doğal mirasa sahiptir: [[Hoca Ahmed Yesevi Türbesi]], [[Tamgalı]] Arkeolojik Manzarası içindeki Petroglifler ve Korgalzhyn ve Nauryzumsky rezervleri.<ref>{{Web kaynağı | url = https://whc.unesco.org/en/statesparties/kz | başlık = Kazakhstan | erişimtarihi = 8 Eylül 2020 | dil =
== Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar ==
647. satır:
* [[Birleşmiş Milletler]]
* [[Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı]]
* [[UNESCO]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://whc.unesco.org/en/news/1082/|başlık=Twelve new members elected to World Heritage Committee|erişimtarihi=8 Eylül 2020|dil=
* [[Nükleer Tedarikçiler Grubu]]
* [[Dünya Ticaret Örgütü]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/kazakhstan_e.htm|başlık=WTO {{!}} Kazakhstan - Member information|erişimtarihi=8 Eylül 2020|çalışma=www.wto.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170701122807/https://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/kazakhstan_e.htm|arşivtarihi=1 Temmuz 2017|ölüurl=no}}</ref>
|