Üçüncü göz kapağı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
4 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
4 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7 |
||
3. satır:
[[Dosya:17.23a.tif|thumb|sol|[[Pamuk balığı]]nın üçüncü göz kapağı.]]
Tam işlevli üçüncü göz kapakları balıklarda, amfibilerde, sürüngenlerde, kuşlarda ve memelilerde bulunur ancak [[primat]]larda nadiren görülür.<ref name=butler05>{{Kitap kaynağı| yayıncı = John Wiley & Sons| isbn = 9780471733836| soyadı1 = Butler| ad1 = Ann B.| soyadı2 = William |ad2= Hodos| başlık = Comparative Vertebrate Neuroanatomy: Evolution and Adaptation| url = https://archive.org/details/comparativeverte00butl_744| tarih = 2 Eylül 2005|sayfa=[https://archive.org/details/comparativeverte00butl_744/page/n239 215]}}</ref><ref>[http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=why-do-cats-have-an-inner Why do cats have an inner eyelid as well as outer ones?] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130802054842/http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=why-do-cats-have-an-inner |date=2 Ağustos 2013 |tarih=2 Ağustos 2013 }} Scientific American. 20 Kas 2006.</ref> İnsanlarda görülen ''plica semilunaris'' ve bağlantılı olan kaslar diğer memeliler ve omurgalılarda görülen üçüncü göz kapakları ile [[Homoloji (biyoloji)|homolog organ]]lardır.<ref>The Eye: Basic Sciences in Practice by John V. Forrester, [http://books.google.com/books?id=8T4aIZnWBkAC&lpg=PP1&pg=PA82#v=onepage&q&f=false p. 82] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140101203247/http://books.google.com/books?id=8T4aIZnWBkAC&lpg=PP1&pg=PA82#v=onepage&q&f=false |date=1 Ocak 2014 |tarih=1 Ocak 2014 }}</ref> Primat türlerinin çoğunda ''plica semilunaris'' bulunur ve [[makimsiler]] ile [[lorisiler]] de ise tam işlevli üçüncü göz kapakları vardır.<ref>{{Kitap kaynağı | soyadı = Osman Hill | ad = W. C. | yıl = 1953 | başlık = Primates Comparative Anatomy and Taxonomy I—Strepsirhini | yayıncı = Edinburgh University Press | seri = Edinburgh Univ Pubs Science & Maths, No 3 | sayfa = 13 | oclc = 500576914}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|soyadı = Ankel-Simons|ad = F.|başlık= Primate Anatomy|baskı = 3rd|yayıncı = Academic Press|yıl = 2007|isbn = 0-12-372576-3|sayfa=471}}</ref>
Alt ve üst göz kapaklarının aksine üçüncü göz kapağı göz küresi üzerinde yatay olarak hareket eder. Normalde saydamdır. [[Kunduz]]lar ve [[manati]]ler gibi su altına dalan bazı hayvanlarda gözü su altında korumak için kapatırken [[deniz aslanı]] gibi başka su altına dalan hayvanlarda ise kum ya da başka birikintileri gözden çıkarmak için karada iken işlev görür. Hayvanların çoğunda işlevi gözdeki yabancı maddeleri çıkarmaya yardımcı olmaktır. Yırtıcı kuşlarda aynı zamanda yavrularını beslerken ebeveynlerin gözlerini yavruların gaga darbelerinden korur. [[Bayağı doğan]]lar yaklaşık 320 km/h'lik hızla dalış yaptıklarında üçüncü göz kapakları açılıp kapanarak yabancı maddeleri dışarı atarken gözün de nemlenmesini sağlar. Kutup ayılarında, üçüncü göz kapağı gözleri [[kar körlüğü]]ne karşı korur. Köpekbalıklarında, avlarına saldırırken kapanarak gözlerini korur. [[Ağaçkakan]]lar, ağacın gövdesine gagalarıyla vurmadan bir milisaniye önce üçüncü göz kapaklarını kapatarak sarsıntı kaynaklı retina hasarlarını önlerler.<ref>Wygnanski-Jaffe T, Murphy CJ, Smith C, Kubai M, Christopherson P, Ethier CR, Levin AV. (2007) Protective ocular mechanisms in woodpeckers ''Eye'' 21, 83–89.</ref>
9. satır:
[[Dosya:Gray892.png|thumb|sağ|''[[Plica semilunaris]]'', insanlarda üçüncü göz kapağının [[Körelmiş yapılar|körelmiş]] hâlidir.]]
Kedilerde ve köpeklerde üçüncü gözkapağının çok fazla [[kas demeti]] bulunmaz ve bu nedenle de normalde görünmez. Sürekli görünür halde olması ise bir sağlık sorunu olduğuna işarettir. Ancak sağlıklı bir hayvan uyurken nazik bir şekilde gözünün açılması sırasında görünür hale gelir. Bazı köpek ırklarında üçüncü göz kapağı dışarı doğru sarkmaya meyillidir ve bu duruma [[kiraz göz]] denir. Kiraz gözün sebebi üçüncü göz kapağı bezinin sarkmasıdır. Bu bez bazı hayvanlarda gözyaşı sıvısının %50'sini üretir. Başka hayvanlarda da [[Harder bezi]] adı verilen başka bir bez mevcuttur.<ref>[http://gurumagazine.org/askaguru/why-do-cats-have-an-extra-eyelid/#more-9539 Why do cats have an extra eyelid?] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160101151132/http://gurumagazine.org/askaguru/why-do-cats-have-an-extra-eyelid/#more-9539 |tarih=1 Ocak 2016 |date=1 Ocak 2016 }} Guru Magazine. 7 Feb 2013. (Accessed 26 Mar 2013)</ref> Kuşlar üçüncü göz kapaklarını kontrol edebilirler.<ref>Frans C. Stades, Milton Wyman, Michael H. Boevé, Willy Neumann, Bernhard Spiess. Ophthalmology for the Veterinary Practitioner. [http://books.google.com/books?id=sBMGN_Ia500C&printsec=frontcover&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA105,M1|Pages 105–106] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130604195104/http://books.google.com/books?id=sBMGN_Ia500C&printsec=frontcover&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA105,M1{{!}}Pages |date=4 Haziran 2013 |tarih=4 Haziran 2013 }}</ref>
Bazı türlerde, göz küresine gelen herhangi bir dürtüde (mesela hava üflenmesi gibi) üçüncü göz kapağı refleks olarak kapanır. Bu refleks tavşanlarda üzerinde yapılan [[klasik koşullanma]] deneylerinde yaygın olarak kullanılır.<ref>Gormezano, I. N. Schneiderman, E. Deaux, and I. Fuentes (1962) Nictitating Membrane: Classical Conditioning and Extinction in the Albino Rabbit ''Science'' '''138''':33–34.</ref>
| |||