Kazakistan: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
171. satır:
2.700.000 kilometrekarelik yüz ölçümüyle ([[Batı Avrupa]]'ya eşdeğer büyüklükte) Kazakistan, dünyanın en büyük dokuzuncu ve kara ile çevrili en büyük ülkesidir. Kazakistan, [[Sovyetler Birliği]]'nin bir parçası iken topraklarının bir kısmını [[Çin]]'in [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]]'ne<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/932463333|başlık=Xinjiang : China's northwest frontier|yer=London|diğerleri=Warikoo, K. (Kulbhushan), 1951-|isbn=978-1-138-18491-6|oclc=932463333}}</ref> ve bir kısmını da [[Özbekistan]]'a bağlı [[Karakalpakistan]] Özerk Cumhuriyeti'ne kaybetti.
[[Rusya]] ile 6.846 kilometre, [[Özbekistan]] ile 2.203 kilometre, Çin ile 1.533 kilometre, [[Kırgızistan]] ile 1.051 kilometre ve [[Türkmenistan]] ile 379 kilometre sınır komşuluğu yapmaktadır. Başlıca şehirleri arasında başkent [[Nur-Sultan]], [[Almatı]], [[Karağandı]], [[Çimkent]], [[Atırau]] ve [[Öskemen]] bulunur. [[40. kuzey enlemi|40°]] ve [[56. kuzey enlemi|56° K]] enlemleri ile [[46. doğu enlemi|46°]] ve [[88. doğu enlemi|88° E]] boylamları arasında yer alır. Esas olarak Asya'da bulunurken, Kazakistan'ın küçük bir kısmı da [[Doğu Avrupa]]'daki [[Ural Dağları|Urallar]]'ın batısında yer almaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20080601203047/http://encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArticle.aspx?refid=761566451 | başlık = Kazakhstan - MSN Encarta | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 1 Haziran 2008 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163350/https://web.archive.org/web/20080601203047/http://encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArticle.aspx?refid=761566451 | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
Kazakistan'ın arazisi batıdan doğuya [[Hazar Denizi]]'nden Altay Dağları'na, kuzeyden güneye [[Batı Sibirya]] ovalarından, [[Orta Asya]]'nın vahalarına ve çöllerine kadar uzanır. Yaklaşık 804.500 kilometrekarelik bir alana sahip [[Kazak bozkırı]], ülkenin üçte birini kaplar ve dünyanın en büyük kuru [[bozkır]] bölgesidir. Bozkır, geniş otlak alanları ve kumlu bölgelerle tanınmaktadır. Ülkedeki başlıca göller ve nehirler arasında [[Aral Gölü]], [[Balkaş Gölü]] ve [[Zaysan Gölü]], [[Çarın Kanyonu]] ile [[İli Nehri|İli]], [[İrtiş Nehri|İrtiş]], [[İşim Nehri|İşim]], [[Ural Nehri|Ural]] ve [[Seyhun]] nehirleri bulunur. Ayrıca Kazakistan’da 8500 [[akarsu]] bulunmaktadır.<ref name="Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu" />
180. satır:
=== Doğal kaynaklar ===
Kazakistan, bol miktarda erişilebilir mineral ve fosil yakıt kaynaklarına sahiptir. [[Petrol]], [[doğalgaz]] ve [[Maden cevheri|maden]] çıkarımlarının geliştirilmesi, 1993 yılından bu yana Kazakistan'da 40 milyar doları aşan yabancı yatırımın çoğunu çekmiştir. Ülkenin endüstriyel üretiminin yaklaşık %57'sini (veya gayri safi yurtiçi hasılanın yaklaşık %13'ünü) oluşturmaktadır. Bazı tahminlere göre<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20070507024507/http://www.homestead.com/prosites-kazakhembus/MineralWealth.html | başlık = MineralWealth | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 7 Mayıs 2007 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190830053422/https://web.archive.org/web/20070507024507/http://www.homestead.com/prosites-kazakhembus/MineralWealth.html | arşivtarihi = 30 Ağustos 2019}}</ref> Kazakistan dünyanın ikinci en büyük [[uranyum]], [[krom]], [[kurşun]] ve [[çinko]] rezervlerine; üçüncü en büyük [[manganez]] rezervine ve beşinci en büyük [[bakır]] rezervine sahiptir. Ayrıca [[kömür]], [[altın]] ve [[demir]] rezervleriyle ilk onda yer almaktadır. Aynı zamanda bir [[elmas]] ihracatçısıdır. Şu anda kanıtlanmış en büyük 11. petrol ve doğal gaz rezervlerine sahiptir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160303225435/http://www.crisisgroup.org/en/regions/asia/central-asia/133-central-asias-energy-risks.aspx | başlık = Central Asia’s Energy Risks - International Crisis Group | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 3 Mart 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200823052834/https://web.archive.org/web/20160303225435/http://www.crisisgroup.org/en/regions/asia/central-asia/133-central-asias-energy-risks.aspx | arşivtarihi = 23 Ağustos 2020}}</ref>
Toplamda, 2.7 milyar tonun üzerinde petrol içeren 160 yatak bulunmaktadır. Petrol araştırmaları, [[Hazar Denizi]] kıyısındaki birikintilerin çok daha büyük bir yatağın yalnızca küçük bir parçası olduğunu göstermiştir. Bu alanda 3.5 milyar ton petrol ve 2.5 milyar metreküp gazın bulunabileceği söyleniyor. Genel olarak, Kazakistan'ın petrol yataklarının tahmini 6.1 milyar tondur. Ancak, ülke içinde [[Atırau]],<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20161026232217/http://kazworld.info/?p=58130 | başlık = Company Overview of Atyrau Refinery LLP {{!}} KazWorld.info | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 26 Ekim 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163408/https://web.archive.org/web/20161026232217/http://kazworld.info/?p=58130 | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> [[Pavlodar]] ve [[Çimkent]]'te bulunan yalnızca üç rafineri vardır. Bunlar toplam ham petrol üretimini işleme kapasitesine sahip değildir ve büyük bir kısmı [[Rusya]]'ya ihraç edilmektedir. ABD [[Enerji Enformasyon İdaresi]]'ne göre Kazakistan, 2009 yılında günde yaklaşık 1.540.000 varil (245.000 m<sup>3</sup>) petrol üretiyordu.<ref>{{Web kaynağı | url = http://webarchive.loc.gov/all/20090409081928/http://tonto.eia.doe.gov/cfapps/STEO_Query/steotables.cfm?periodType=Annual&startYear=2005&startMonth=1&endYear=2009&endMonth=12&tableNumber=29 | başlık = STEO Table Browser : Non-OPEC Crude Oil and Liquid Fuels Supply | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = webarchive.loc.gov | arşivengelli = evet}}</ref>
Kazakistan ayrıca büyük fosforit yataklarına da sahiptir. Bilinen en büyüklerinden biri 650 milyon ton P2O5 ile Karatau havzası ve Kazakistan'ın kuzey batısında yer alan [[Aktöbe]]'deki 500–800 milyon ton cevher kaynağı ile Chilisai yatağıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160402211127/http://www.sunkarresources.com/en/news/chilisai_phosphate_project_ore_reserve_update | başlık = Chilisai Phosphate Project Ore Reserve Update Sunkar Resources plc | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 2 Nisan 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163428/https://web.archive.org/web/20160402211127/http://www.sunkarresources.com/en/news/chilisai_phosphate_project_ore_reserve_update | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20130303091425/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/1997/9422097.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 3 Mart 2013 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet}}</ref>
17 Ekim 2013 tarihinde, [[Madencilik Endüstrileri Şeffaflık Girişimi]] (EITI) Kazakistan'ı "EITI Uyumlu" olarak kabul etti; bu, ülkenin doğal kaynak gelirlerinin düzenli olarak ifşa edilmesini sağlamak için temel ve işlevsel bir sürece sahip olduğu anlamına gelmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160101051159/https://eiti.org/news/kazakhstan-accepted-eiti-compliant | başlık = Kazakhstan accepted as 'EITI Compliant' {{!}} EITI | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 1 Ocak 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163445/https://web.archive.org/web/20160101051159/https://eiti.org/news/kazakhstan-accepted-eiti-compliant | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
=== İklim ===
[[Dosya:Kazakhstan map of Köppen climate classification.svg|küçükresim|Köppen iklim sınıflandırmasına göre Kazakistan haritası]]
Kazakistan, ılık yazlar ve çok soğuk kışlar ile "aşırı" bir [[Karasal iklim|karasal iklime]] sahiptir. Nitekim başkent [[Nur-Sultan]], [[Moğolistan]]'ın başkenti [[Ulan Batur]]'dan sonra dünyanın en soğuk ikinci başkentidir. Yağışlar kurak ve yarı kurak koşullar arasında değişiklik gösterir, kış özellikle kurak geçer.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20170108040732/http://www.worldatlas.com/articles/the-coldest-capital-cities-in-the-world.html | başlık = The Coldest Capital Cities In The World - WorldAtlas.com | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 8 Ocak 2017 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191120183142/https://web.archive.org/web/20170108040732/http://www.worldatlas.com/articles/the-coldest-capital-cities-in-the-world.html | arşivtarihi = 20 Kasım 2019}}</ref>
{| class="wikitable sortable"
|+Kazakistan'daki büyük şehirler için ortalama günlük maksimum ve minimum sıcaklıklar<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160102193331/http://www.weatherbase.com/weather/city.php3?c=KZ&name=Kazakhstan | başlık = Kazakhstan Travel Weather Averages (Weatherbase) | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 2 Ocak 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet}}</ref>
!Şehir
!Temmuz (°C)
239. satır:
Kazakistan'da pek çok nadir ve nesli tükenmekte olan bitki ve hayvanlar için güvenli sığınak sağlayan on doğa rezervi ve on [[Kazakistan'daki millî parklar listesi|millî park]] bulunmaktadır. Yaygın bitkiler ''[[Geven|Astragalus]]'', ''[[Gagea]]'', ''[[Allium]]'', [[Carex colchica|''Carex'']] ve ''[[Oxytropis]]''; nesli tükenmekte olan bitki türleri arasında doğal yabani elma (''[[Malus sieversii]]''), yabani üzüm (''[[Vitis vinifera]]'') ve birkaç yabani lale türü (örneğin ''[[Tulipa greigii]]'') ve nadir soğan türleri ''[[Allium karataviense]]'', ayrıca ''[[Iris willmottiana]]'' ve ''[[Tulipa kaufmanniana]]'' bulunur.
Yaygın [[memeliler]] arasında [[kurt]], [[kızıl tilki]], [[karsak]], [[geyik]], [[argali]] (en büyük koyun türü), [[bayağı vaşak]], [[pallas kedisi]] ve birçoğu korunan [[Kar leoparı|kar leopar]]<nowiki/>ları bulunur. Kazakistan<nowiki>'ın ''Kırmızı Korunan Türler Kitabı''</nowiki>, birçok kuş ve memeli dahil 125 omurgalı ve mantar, yosun ve liken dahil 404 bitki listelemektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20170205173757/http://enrin.grida.no/biodiv/biodiv/national/kazakh/nav/species/red.htm | başlık = Red Book | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = | çalışma = web.archive.org | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163517/https://web.archive.org/web/20170205173757/http://enrin.grida.no/biodiv/biodiv/national/kazakh/nav/species/red.htm | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
==Siyaset==
267. satır:
2004 yılının Eylül ayındaki [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Meclisi|meclis]] seçimleri, Başkan [[Nursultan Nazarbayev|Nazarbayev]]'in başkanlık ettiği hükûmet yanlısı [[Nur Otan|Otan Partisi]]'nin hâkim olduğu bir alt meclis oluşturdu. Tarım-sanayi bloğu AIST ve Cumhurbaşkanı Nazarbayev'in kızı tarafından kurulan [[Asar Partisi]] de dahil olmak üzere başkanı destekleyen diğer iki parti kalan sandalyelerin çoğunu kazandı. Resmî olarak kayıtlı olan ve seçimlerde yarışan muhalefet partileri tek sandalye kazandı. [[Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı]], uluslararası standartların gerisinde kaldığını söylediği seçimleri izledi.
4 Aralık [[2005 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi|2005]]'te Nursultan Nazarbayev, büyük bir oy oranıyla yeniden [[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] seçildi. Seçim komisyonu, oyların %90'ından fazlasını kazandığını açıkladı. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ise, seçim idaresinde bazı iyileştirmelere rağmen seçimin uluslararası standartları karşılamadığı sonucuna vardı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20101202133917/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=a2ml5vt5j2_M&refer=top_world_news | başlık = Kazakhstan's Nazarbayev Wins Re-election With 91% of Vote - Bloomberg | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 2 Aralık 2010 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet}}</ref>
17 Ağustos 2007'de parlamentonun alt meclisi seçimleri yapıldı ve iktidardaki Nur-Otan partisi liderliğindeki Asar Partisi, Kazakistan Sivil Partisi ve Tarım Partisi'nin de yer aldığı bir koalisyon %88 ile her sandalyeyi kazandı. Muhalefet partilerinin hiçbiri koltukların yüzde 7'lik kriterine ulaşamadı. Sonuç olarak muhalefet partileri, seçimlerde ciddi usulsüzlükler olduğu iddiasında bulundu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20081218084014/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6952452.stm | başlık = BBC NEWS {{!}} Asia-Pacific {{!}} Kazakh poll fairness questioned | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 18 Aralık 2008 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163533/https://web.archive.org/web/20081218084014/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6952452.stm | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20091028093733/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6949764.stm | başlık = BBC NEWS {{!}} Asia-Pacific {{!}} Q&A;: Kazakhstan parliamentary election | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 28 Ekim 2009 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163541/https://web.archive.org/web/20091028093733/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6949764.stm | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
2010 yılında, cumhurbaşkanı Nazarbayev, destekçilerinin kendisini 2020'ye kadar görevde tutması için referandum düzenleme çağrısını reddetti. Beş yıllık bir dönem için cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ısrar etti. 3 Nisan 2011'de yapılan [[2011 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi|seçimlerde]], cumhurbaşkanı Nazarbayev, kayıtlı seçmenlerin %89.9'u katılarak oyların %95.54'ünü aldı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20121113164659/http://www.huffingtonpost.com/daniel-witt/kazakhstans-presidential-_b_847612.html | başlık = Daniel Witt: Kazakhstan's Presidential Election Shows Progress | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 13 Kasım 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163551/https://web.archive.org/web/20121113164659/http://www.huffingtonpost.com/daniel-witt/kazakhstans-presidential-_b_847612.html | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Mart 2011'de Nazarbayev, Kazakistan'ın demokrasi yolunda kaydettiği ilerlemeyi özetledi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20151210234358/https://www.washingtonpost.com/opinions/kazakhstans-steady-progress-toward-democracy/2011/03/28/AF1XPKCC_story.html | başlık = Kazakhstan’s steady progress toward democracy - The Washington Post | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 10 Aralık 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163602/https://web.archive.org/web/20151210234358/https://www.washingtonpost.com/opinions/kazakhstans-steady-progress-toward-democracy/2011/03/28/AF1XPKCC_story.html | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> 2010 itibariyle Kazakistan, ''[[The Economist]]'' tarafından ''[[Demokrasi indeksi]]''<nowiki/>'nde [[Otoriteryanizm|otoriter rejim]] olarak rapor edildi.
26 Nisan 2015'te Kazakistan'da beşinci [[2015 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi|cumhurbaşkanlığı seçimi]] yapıldı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160101051159/http://latino.foxnews.com/latino/politics/2015/04/25/nearly-10-mn-voters-to-head-to-polls-to-elect-kazakh-president/ | başlık = Nearly 10 mn voters to head to polls to elect Kazakh president {{!}} Fox News Latino | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 1 Ocak 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163619/https://web.archive.org/web/20160101051159/http://latino.foxnews.com/latino/politics/2015/04/25/nearly-10-mn-voters-to-head-to-polls-to-elect-kazakh-president/ | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> [[Nursultan Nazarbayev]] %97.7 oy oranıyla yeniden seçildi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.rt.com/news/253157-kazakhstan-president-election-turnout/|başlık=Kazakhstan strongman leader re-elected with 97.7% amid record voter turnout|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=en|çalışma=RT International|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20181215121323/https://www.rt.com/news/253157-kazakhstan-president-election-turnout/|arşiv-tarihi=15 Aralık 2018|ölüurl=no}}</ref>
19 Mart 2019'da ise mevcut cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, cumhurbaşkanlığından istifa ettiğini açıkladı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ntv.com.tr/dunya/son-dakikakazakistan-cumhurbaskani-nazarbayev-istifa-etti,67w5Juo1LEelubhr98bMqA | başlık = SON DAKİKA: Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev istifa etti | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = tr | çalışma = www.ntv.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200603143730/https://www.ntv.com.tr/dunya/son-dakikakazakistan-cumhurbaskani-nazarbayev-istifa-etti,67w5Juo1LEelubhr98bMqA | arşivtarihi = 3 Haziran 2020}}</ref> Kazakistan'ın [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Senatosu|senato]] sözcüsü [[Kasım Cömert Tokayev]], Nursultan Nazarbayev'in istifasının ardından cumhurbaşkanı vekili oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://tass.com/world/1049389|başlık=Kazakhstan’s Senate Speaker Tokayev to serve as acting president|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=TASS|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190815174134/https://tass.com/world/1049389|arşiv-tarihi=15 Ağustos 2019|ölüurl=no}}</ref> Daha sonra 9 Haziran'da yapılan [[2019 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi|2019 cumhurbaşkanlığı seçimini]] Tokayev kazandı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3536331 | başlık = CEC announces preliminary results of 2019 Presidential Election in Kazakhstan | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 10 Haziran 2019 | dil = en | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190815174152/https://www.inform.kz/en/article/3536331 | arşivtarihi = 15 Ağustos 2019}}</ref>
=== İdarî bölümler ===
{{Ana madde|Kazakistan'ın idari yapılanması|Kazakistan'ın ilçeleri}}
Kazakistan on dört bölgeye ayrılmıştır ([[Kazakça]]: облыстар, oblystar; [[Rusça]]: области, oblasti). Bölgeler ise 177 bölgeye ayrılmıştır (Kazakça: аудандар, aýdandar; Rusça: районы, rayony). İlçeler ayrıca, ilgili belediye hükûmeti olmayan tüm kırsal yerleşimleri ve köyleri içeren en düşük yönetim düzeyinde kırsal bölgelere ayrılmıştır.<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20180207124434/http://adilet.zan.kz/eng/docs/Z930004200_ | başlık = On Administrative-Territorial Division of the Republic of Kazakhstan - "Adilet" ILS | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 7 Şubat 2018 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163630/https://web.archive.org/web/20180207124434/http://adilet.zan.kz/eng/docs/Z930004200_ | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
[[Almatı]] ve [[Nur-Sultan]] şehirleri "devlet önemi" statüsündedir ve hiçbir bölgeye ait değildir. [[Baykonur]] şehri, [[Baykonur Uzay Üssü]] için 2050 yılına kadar [[Rusya]]'ya kiralanmış olması nedeniyle özel bir statüye sahiptir.<ref name=":4">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20171030062537/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html | başlık = The World Factbook — Central Intelligence Agency | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 30 Ekim 2017 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200613043545/https://web.archive.org/web/20171030062537/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html | arşivtarihi = 13 Haziran 2020}}</ref> Haziran 2018'de ise [[Çimkent]] şehri "cumhuriyet açısından önemli bir şehir" haline geldi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://archive.vn/JPDKL | başlık = Публичное подписание Указа «О некоторых вопросах административно-терр… | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 20 Haziran 2018 | çalışma = | yayıncı = akorda.kz | arşivengelli = evet}}</ref>
Her bölge, cumhurbaşkanı tarafından atanan bir akim (belediye başkanı) tarafından yönetilir. [[Kazakistan hükûmeti]], başkentini [[Sovyetler Birliği]] bünyesinde kurulan Almatı'dan 10 Aralık 1997'de Astana'ya (Nur-Sultan) taşıdı.
293. satır:
=== Dış ilişkiler ===
[[Dosya:Dmitry Medvedev in South Korea, March 2012-15.jpeg|sol|küçükresim|[[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev|Nazarbayev]], [[Barack Obama]] ve Rus [[Dmitri Medvedev]] ile birlikte, 2012]]
Kazakistan, [[Bağımsız Devletler Topluluğu]], [[Ekonomik İşbirliği Teşkilatı]] ve [[Şanghay İşbirliği Örgütü]] üyesidir. Kazakistan, [[Rusya]], [[Beyaz Rusya]], [[Kırgızistan]] ve [[Tacikistan]], ticaret tarifelerini uyumlaştırmaya yönelik daha önceki çabaları canlandırmak ve gümrük birliği altında bir serbest ticaret bölgesi oluşturmak için 2000 yılında [[Avrasya Ekonomi Topluluğu]]'nu kurdu. 1 Aralık 2007'de Kazakistan'ın 2010 yılı için [[Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı]]'na başkanlık etmek üzere seçildiği açıklandı. Kazakistan, 12 Kasım 2012'de ilk kez [[Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi]] üyeliğine seçildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://en.tengrinews.kz/politics_sub/kazakhstan-became-member-of-un-human-rights-council-14431/ | başlık = Kazakhstan became member of UN Human Rights Council | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 13 Kasım 2012 | dil = en | çalışma = Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz | soyadı = tengrinews.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200210023017/https://en.tengrinews.kz/politics_sub/kazakhstan-became-member-of-un-human-rights-council-14431/ | arşivtarihi = 10 Şubat 2020}}</ref>
Ayrıca Kazakistan, [[Birleşmiş Milletler]], Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, [[Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi]], [[Türk Keneşi]] ve [[İslam İşbirliği Teşkilatı]] üyesidir. [[NATO|Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü]] (NATO) [[Barış İçin Ortaklık]] programının da aktif bir katılımcısıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_82584.htm | başlık = Signatures of Partnership for Peace Framework Document (country, name & date) | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = en | çalışma = NATO | soyadı = NATO | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141119033349/http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_82584.htm | arşivtarihi = 19 Kasım 2014}}</ref>
1999'da Kazakistan, [[Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi]]'ne gözlemci statüsü için başvurdu. Meclis'in resmi yanıtı, Kazakistan'ın kısmen [[Avrupa]]'da yer alması nedeniyle<ref>{{Web kaynağı | url = http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-Xref-ViewHTML.asp?FileID=9998 | başlık = Situation in Kazakhstan and its relations with the Council of Europe | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = assembly.coe.int | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170909233442/http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-Xref-ViewHTML.asp?FileID=9998 | arşivtarihi = 9 Eylül 2017}}</ref><ref>https://isdp.eu/content/uploads/2017/10/2017-cornell-engvall-kazakhstan-in-europe-why-not.pdf</ref> tam üyelik başvurusunda bulunabileceği, ancak demokrasi ve insan hakları kayıtları iyileşene kadar konseyde herhangi bir statü verilmeyeceği şeklindeydi.
1991'deki bağımsızlığından bu yana Kazakistan "çok yönlü dış politika" olarak bilinen bir yol izleyerek iki büyük komşusu [[Rusya]] ve [[Çin]]'in yanı sıra [[Amerika Birleşik Devletleri]] ve diğer ülkelerle eşit derecede iyi ilişkiler arayışındadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160304045839/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav042705.shtml | başlık = Kazakhstan's Foreign Policy in a Time of Turmoil | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 4 Mart 2016 | çalışma = web.archive.org | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200107162700/https://web.archive.org/web/20160304045839/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav042705.shtml | arşivtarihi = 7 Ocak 2020}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20090817020006/http://www.businessneweurope.eu/story1291 | başlık = COMMENT: Kazakh foreign minister insists balanced foreign policy remains intact - BUSINESS NEW EUROPE | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 17 Ağustos 2009 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191031120958/https://web.archive.org/web/20090817020006/http://www.businessneweurope.eu/story1291 | arşivtarihi = 31 Ekim 2019}}</ref> Rusya şu anda Kazakistan'ın güney merkezindeki [[Baykonur Uzay Üssü]] uzay fırlatma sahasını çevreleyen yaklaşık 6.000 kilometrekarelik bir alan kiraladı. Ayrıca burada ilk insan uzaya gönderildi. [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] uzay mekiği [[Buran Uzay Mekiği|Buran]] ve ünlü uzay istasyonu [[Mir]] de yine buradan uzaya gönderildi.
[[Dosya:Kassym-Jomart Tokayev and Vladimir Putin (2019-04-03) 03.jpg|küçükresim|Cumhurbaşkanı [[Kasım Cömert Tokayev|Tokayev]], [[Rusya devlet başkanı]] [[Vladimir Putin]] ile birlikte, 2019]]
11 Nisan 2010'da başkanlar [[Nursultan Nazarbayev]] ve [[Barack Obama]], [[Washington, DC]]'deki [[Nükleer Güvenlik Zirvesi]]'nde bir araya gelerek Amerika Birleşik Devletleri ile Kazakistan arasındaki stratejik ortaklığı güçlendirmeyi tartıştılar. İkili, nükleer güvenliği ve [[nükleer silah]]<nowiki/>ların yayılmasının önlenmesini, [[Orta Asya]]'da bölgesel istikrarı, ekonomik refahı ve evrensel değerleri teşvik etmek için ikili işbirliğini yoğunlaştırma sözü verdiler.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20151120144535/https://www.whitehouse.gov/the-press-office/joint-statement-meeting-between-president-obama-and-kazakhstan-president-nazarbayev | başlık = Joint Statement on the meeting between President Obama and Kazakhstan President Nazarbayev | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 20 Kasım 2015 | çalışma = | yayıncı = whitehouse.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200108094544/https://web.archive.org/web/20151120144535/https://www.whitehouse.gov/the-press-office/joint-statement-meeting-between-president-obama-and-kazakhstan-president-nazarbayev | arşivtarihi = 8 Ocak 2020}}</ref>
Nisan 2011'de [[Amerika Birleşik Devletleri başkanı]] Obama, [[Kazakistan cumhurbaşkanı]] Nazarbayev'i aradı ve BN-350 reaktöründen nükleer materyalin sağlanması da dahil olmak üzere nükleer güvenlikle ilgili birçok ortak çabayı tartıştı. İki cumhurbaşkanının 2010 yılında Nükleer Güvenlik Zirvesi'ndeki ikili toplantılarında belirledikleri hedeflere ulaşma konusundaki ilerlemeyi gözden geçirdiler.<ref>{{Web kaynağı|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2011/04/30/readout-presidents-call-president-nazarbayev-kazakhstan|başlık=Readout of the President's Call to President Nazarbayev of Kazakhstan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=30 Nisan 2011|dil=en|çalışma=whitehouse.gov|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190804143204/https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2011/04/30/readout-presidents-call-president-nazarbayev-kazakhstan|arşiv-tarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref> [[Kazakistan hükûmeti]] 2014'ten beri [[Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi|BM Güvenlik Konseyi]]'nde 2017-2018 için daimi olmayan üye koltuğu için teklif veriyor.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2014/10/kazakhstan-un-continue-building-two-decades-cooperation/|başlık=Kazakhstan, UN Continue Building on Two-Decades of Cooperation|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=27 Ekim 2014|dil=en|çalışma=The Astana Times|ad=Malika Orazgaliyeva in International on 27|soyadı=October 2014|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20160219170610/http://astanatimes.com/2014/10/kazakhstan-un-continue-building-two-decades-cooperation/|arşiv-tarihi=19 Şubat 2016|ölüurl=yes}}</ref> 28 Haziran 2016'da ise, BM Güvenlik Konseyi'nde iki yıllık bir dönem için görev yapmak üzere daimi olmayan üye olarak seçildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://news.un.org/en/story/2016/06/533342-sweden-bolivia-ethiopia-and-kazakhstan-elected-security-council | başlık = Sweden, Bolivia, Ethiopia and Kazakhstan elected to Security Council | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 28 Haziran 2016 | dil = en | çalışma = UN News | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180424223146/https://news.un.org/en/story/2016/06/533342-sweden-bolivia-ethiopia-and-kazakhstan-elected-security-council | arşivtarihi = 24 Nisan 2018}}</ref>
Kazakistan, [[Haiti]], [[Batı Sahra]] ve [[Fildişi Sahili]]'ndeki BM barışı koruma misyonlarını aktif olarak desteklemektedir.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = https://en.tengrinews.kz/military/kazakh-peacekeepers-in-western-sahara-257039/ | başlık = Kazakh peacekeepers in Western Sahara | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 31 Ekim 2014 | dil = en | çalışma = Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz | soyadı = tengrinews.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141108204101/https://en.tengrinews.kz/military/kazakh-peacekeepers-in-western-sahara-257039/ | arşivtarihi = 8 Kasım 2014}}</ref> Mart 2014'te, Savunma Bakanlığı, BM barışı koruma misyonları için gözlemci olarak 20 Kazakistanlı asker seçti. Kaptandan albaya sıralanan askeri personel, uzmanlaşmış bir BM eğitiminden geçmek zorundaydı; [[İngilizce]]'yi akıcı bir şekilde konuşmaları ve özel askeri araçlar kullanma konusunda yetenekli olmaları gerekiyordu.<ref name=":2" />
Kazakistan, 2014 yılında Rusya destekli isyancılarla yaşanan çatışmalarda [[Ukrayna]]'ya insani yardımda bulundu. Ekim 2014'te, [[Uluslararası Kızılhaç Komitesi]]'nin Ukrayna'daki insanî yardım çabalarına 30.000 dolar bağışladı. İnsanî krize yardımcı olmak için Ocak 2015'te [[Novorossiya Federal Devleti|Ukrayna'nın güneydoğu bölgelerine]] 400.000 dolarlık yardım gönderdi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20150205230451/https://www.globalpost.com/dispatch/news/agencia-efe/150111/kazakhstan-delivers-humanitarian-aid-ukraine | başlık = Kazakhstan delivers humanitarian aid to Ukraine {{!}} GlobalPost | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 5 Şubat 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191006004524/https://web.archive.org/web/20150205230451/https://www.globalpost.com/dispatch/news/agencia-efe/150111/kazakhstan-delivers-humanitarian-aid-ukraine | arşivtarihi = 6 Ekim 2019}}</ref> Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Ukrayna'daki savaşla ilgili olarak "Kardeş katliamı savaşı Doğu Ukrayna'ya gerçek bir yıkım getirdi ve buradaki savaşı durdurmak, Ukrayna'nın bağımsızlığını güçlendirmek ve Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü sağlamak ortak bir görevdir" dedi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2014/12/nazarbayev-offers-mediate-ukraine-stresses-kazakhstans-economic-resilience/|başlık=Nazarbayev Offers to Mediate in Ukraine, Stresses Kazakhstan’s Economic Resilience|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=22 Aralık 2014|dil=en|çalışma=The Astana Times|ad=Zhanar Abdulova in Nation on 22|soyadı=December 2014|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20151208182750/http://astanatimes.com/2014/12/nazarbayev-offers-mediate-ukraine-stresses-kazakhstans-economic-resilience/|arşiv-tarihi=8 Aralık 2015|ölüurl=yes}}</ref> Uzmanlar, Ukrayna krizi ne kadar gelişirse gelişsin, Kazakistan'ın [[Avrupa Birliği]] ile ilişkilerinin normal kalacağına inanıyor.<ref name=":3">{{Web kaynağı|url=https://carnegie.ru/commentary/57771|başlık=Nazarbayev as Mediator|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=en|çalışma=Carnegie Moscow Center|ad=Alexey|soyadı=Malashenko|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20151208144059/http://carnegie.ru/commentary/?fa=57771|arşiv-tarihi=8 Aralık 2015|ölüurl=yes}}</ref> Nazarbayev'in arabuluculuğunun hem Rusya hem de Ukrayna tarafından olumlu karşılandığı düşünülüyor.<ref name=":3" />
[[Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı|Kazakistan Dışişleri Bakanlığı]] 26 Ocak 2015'te yaptığı açıklamada, "Güneydoğu Ukrayna'daki krizi çözmenin bir yolu olarak barış müzakerelerine alternatif olmadığına kesin olarak inanıyoruz." dedi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2015/01/kazakhstan-urges-peaceful-resolution-ukraine-conflict-reiterates-minsk-agreements/ | başlık = Kazakhstan Urges Peaceful Resolution to Ukraine Conflict, Reiterates Minsk Agreements | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 26 Ocak 2015 | dil = en | çalışma = The Astana Times | ad = Altair Nurbekov in International on 26 | soyadı = January 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150203013438/https://astanatimes.com/2015/01/kazakhstan-urges-peaceful-resolution-ukraine-conflict-reiterates-minsk-agreements/ | arşivtarihi = 3 Şubat 2015}}</ref> Kazakistan 2018'de [[Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması]] ile ilgili BM anlaşmasını imzaladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVI-9&chapter=26&clang=_en|başlık=United Nations Treaty Collection|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=EN|çalışma=treaties.un.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190806220546/https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVI-9&chapter=26&clang=_en|arşiv-tarihi=6 Ağustos 2019|ölüurl=no}}</ref>
==== Kazakistan'ın 2020–2023 Dış Politikası Kavramı ====
317. satır:
* Yatırım çekmek için devlet politikasının uygulanması da dahil olmak üzere, uluslararası arenada ülkenin ekonomik çıkarlarının teşviki;
* Uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması;
* Öncelikle kilit ortaklarla - Rusya, Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Orta Asya ülkeleri ve AB ülkeleri ve ayrıca çok taraflı yapılar yoluyla - Birleşmiş Milletler, Güvenlik Teşkilatı ve Avrupa'da İşbirliği, [[Şanghay İşbirliği Örgütü]], [[Bağımsız Devletler Topluluğu]] ve diğerleri.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3622809 | başlık = President approves new concept of Kazakhstan’s foreign policy for 2020-2030 | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 9 Mart 2020 | dil = en | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200407103930/https://www.inform.kz/en/article/3622809 | arşivtarihi = 7 Nisan 2020}}</ref>
=== Ordu ===
330. satır:
[[Ulusal Güvenlik Kurulu (Kazakistan)|Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi]] (UQK) 13 Haziran 1992'de kuruldu. İç Güvenlik Hizmeti, Askeri Karşı İstihbarat, Sınır Muhafızları, birkaç Komando birimi ve Yabancı İstihbarat (Barlau) hizmetlerini içerir. İkincisi, KNB'nin en önemli parçası olarak kabul edilir. Yöneticisi [[Nurtai Abykayev]]'dir.
2002 yılından bu yana, ortak taktik barışı koruma tatbikatı olan "Bozkır Kartalı" [[Kazakistan hükûmeti]] tarafından düzenleniyor. "Bozkır Kartalı" koalisyonlar oluşturmaya odaklanıyor ve katılan ülkelere birlikte çalışma fırsatı veriyor. Bozkır Kartalı tatbikatları sırasında, [[KAZBAT]] barışı koruma taburu, çok disiplinli barışı koruma operasyonları içinde, [[NATO]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri Ordusu|ABD ordusu]] ile birleşik bir komuta altında çok uluslu bir kuvvet içinde faaliyet göstermektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2015/02/steppe-eagle-2015-multinational-peacekeeping-exercises-held-april-june/ | başlık = Steppe Eagle – 2015 Multinational Peacekeeping Exercises to be Held in April and June | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 6 Şubat 2015 | dil = en | çalışma = The Astana Times | ad = Danna Bupezhanova in Nation on 6 | soyadı = February 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150207012753/https://astanatimes.com/2015/02/steppe-eagle-2015-multinational-peacekeeping-exercises-held-april-june/ | arşivtarihi = 7 Şubat 2015}}</ref>
Aralık 2013'te Kazakistan, [[Haiti]], [[Batı Sahra]], [[Fildişi Sahili]] ve [[Liberya]]'daki [[Birleşmiş Milletler Barış Gücü]] güçlerini desteklemek için subay göndereceğini duyurdu.<ref>https://www.nytimes.com/reuters/2013/12/20/world/20reuters-kazakhstan-un.html?partner=rss&emc=rss&_r=0</ref>
337. satır:
{{Ana madde|Kazakistan'da insan hakları}}
Kazakistan'ın insan hakları durumu bağımsız gözlemciler tarafından zayıf olarak tanımlanıyor. 2015'te [[İnsan Hakları İzleme Örgütü]]'nün Kazakistan hakkındaki raporu, ülkenin "toplanma, konuşma ve din özgürlüğünü büyük ölçüde kısıtladığını söyledi. 2014 yılında yetkililer barışçıl ancak onaylanmamış protestoların ardından gazeteleri kapattı, düzinelerce insanı hapse attı veya para cezasına çarptırdı ve ibadet edenleri devlet kontrolleri dışında dini uygulamaları nedeniyle para cezasına çarptırdı veya gözaltına aldı. Muhalefet lideri [[Vladimir Kozlov]] da dahil olmak üzere hükûmeti eleştirenler, adil olmayan yargılamaların ardından tutuklu kaldı. 2014 yılının ortalarında Kazakistan, yeni ceza, cezai yürütme, ceza usul ve idari kanunları ile temel özgürlükleri kısıtlayan ve uluslararası standartlarla uyumlu olmayan maddeler içeren sendikalar hakkında yeni bir kanun kabul etti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.hrw.org/world-report/2015/country-chapters/kazakhstan|başlık=World Report 2015: Rights Trends in World Report 2015: Kazakhstan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=8 Ocak 2015|dil=en|çalışma=Human Rights Watch|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20161028020227/https://www.hrw.org/world-report/2015/country-chapters/kazakhstan|arşiv-tarihi=28 Ekim 2016|ölüurl=no}}</ref> 2016 İnsan Hakları İzleme Örgütü raporu, Kazakistan'ın "2015 yılında kötüleşen insan hakları sicilini aşmak için birkaç anlamlı adım atarak siyasi reform yerine ekonomik kalkınmaya odaklanmayı" yorumladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.hrw.org/world-report/2016/country-chapters/kazakhstan|başlık=World Report 2016: Rights Trends in Kazakhstan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=4 Ocak 2016|dil=en|çalışma=Human Rights Watch|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20160914160847/https://www.hrw.org/world-report/2016/country-chapters/kazakhstan|arşiv-tarihi=14 Eylül 2016|ölüurl=no}}</ref> [[Kazakistan'da COVID-19 pandemisi]] hakkında yanlış bilgi yaydığı iddiasıyla hükûmeti eleştiren bazı kişiler tutuklandı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.rferl.org/a/kazakhstan-suraev-opposition-activist-detained-false-information-toqaev/30563253.html|başlık=Kazakh Opposition Activist Detained For 'Spreading False Information'|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=en|çalışma=RadioFreeEurope/RadioLiberty|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20200428051440/https://www.rferl.org/a/kazakhstan-suraev-opposition-activist-detained-false-information-toqaev/30563253.html|arşiv-tarihi=28 Nisan 2020|ölüurl=no}}</ref>
Kazakistan'da 2014 yılında yayınlanan bir [[Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmeti|ABD Hükûmeti]] raporuna göre:<blockquote>"Yasa, polisin gözaltına alınanlara avukat tutma hakları olduğunu bildirmesini gerektirmiyor ve polis bunu yapmadı. İnsan hakları gözlemcileri, kolluk kuvvetlerinin tutukluları bir avukatla görüşmekten caydırdığını, tutuklu avukatı gelmeden önce ön sorgulama yoluyla delil topladığını ve bazı durumlarda delil toplamak için yozlaşmış savunma avukatlarını kullandığını iddia etti. [...]"<ref name=":1">{{Web kaynağı|url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2013humanrightsreport/index.htm?year=2013&dlid=220395#wrapper|başlık=Country Reports on Human Rights Practices for 2013|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=2009-2017.state.gov|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190915140035/https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2013humanrightsreport/index.htm?year=2013&dlid=220395#wrapper|arşiv-tarihi=15 Eylül 2019|ölüurl=no}}</ref> "Yasa yeterince bağımsız bir yargı sağlamıyor. Yürütme kolu, yargı bağımsızlığını keskin bir şekilde sınırladı. Savcılar yarı adli bir role sahipti ve mahkeme kararlarını askıya alma yetkisine sahipti. Yargı sürecinin her aşamasında yolsuzluk ortadaydı. Hâkimler en yüksek maaşlı devlet çalışanları arasında olmalarına rağmen, avukatlar ve insan hakları gözlemcileri, ceza davalarının çoğunda hâkimlerin, savcıların ve diğer yetkililerin olumlu kararlar karşılığında rüşvet talep ettiğini iddia ettiler."<ref name=":1" /></blockquote>Kazakistan'ın [[Dünya Adalet Projesi]]'nin 2015 [[Hukukun Üstünlüğü Endeksi]]'ndeki küresel sıralaması 102 üzerinden 65; ülke "Düzen ve Güvenlik" (küresel sıra 32/102) konusunda iyi ve "Hükûmet Yetkileri Üzerindeki Kısıtlamalar" (küresel sıra 93/102), "Açık Hükûmet" (85/102) ve "Temel Haklar" ( 84/102, koşullarda bir bozulmaya işaret eden düşüş eğilimi ile).<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20150429071718/http://data.worldjusticeproject.org/#groups/KAZ | başlık = WJP Rule of Law Index™ 2014 | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 29 Nisan 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163658/https://web.archive.org/web/20150429071718/http://data.worldjusticeproject.org/#groups/KAZ | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
[[Amerikan Barolar Birliği]]'nin ABA Hukukun Üstünlüğü Girişimi, Kazakistan'da adalet sektörü profesyonellerini eğitmek için programlara sahiptir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.americanbar.org/advocacy/rule_of_law/where_we_work/europe_eurasia/kazakhstan/|başlık=Rule of Law in Kazakhstan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=en|çalışma=www.americanbar.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190803111549/https://www.americanbar.org/advocacy/rule_of_law/where_we_work/europe_eurasia/kazakhstan/|arşiv-tarihi=3 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.americanbar.org/advocacy/rule_of_law/where_we_work/europe_eurasia/kazakhstan/background/|başlık=Kazakhstan Background|erişimtarihi=5 Eylül 2020|dil=en|çalışma=www.americanbar.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190803111549/https://www.americanbar.org/advocacy/rule_of_law/where_we_work/europe_eurasia/kazakhstan/background/|arşiv-tarihi=3 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref>
350. satır:
{{Ana madde|Kazakistan ekonomisi}}
[[Dosya:Central Downtown Astana 2.jpg|küçükresim|309x309pik|[[Nur-Sultan]] şehir merkezi]]
Kazakistan, [[Orta Asya]]'daki en büyük ve en güçlü performans gösteren ekonomiye sahiptir. Artan petrol üretimi ve fiyatları ile desteklenen Kazakistan ekonomisi, 2014 ve 2015 yıllarında yavaşlamadan önce 2013 yılına kadar yılda ortalama %8 büyümüştür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.imf.org/en/News/Articles/2015/09/14/01/49/pr13308 | başlık = Public Information Notice: IMF Executive Board Concludes 2013 Article IV Consultation with the Republic of Kazakhstan | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = en | çalışma = IMF | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170202011018/https://www.imf.org/en/News/Articles/2015/09/14/01/49/pr13308 | arşivtarihi = 2 Şubat 2017}}</ref> Kazakistan, tüm borcunu planlanandan 7 yıl önce [[Uluslararası Para Fonu]]<nowiki/>na geri ödeyen ilk [[Eski Sovyet ülkeleri|eski Sovyet Cumhuriyeti]] oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://2009-2017.state.gov/outofdate/bgn/kazakhstan/47484.htm|başlık=Kazakhstan (04/05)|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=U.S. Department of State|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190804164708/https://2009-2017.state.gov/outofdate/bgn/kazakhstan/47484.htm|arşiv-tarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=no}}</ref>
Kazakistan, 179.332 milyar dolarlık [[GSYİH]]'ye ve yıllık %4.5 büyüme oranına sahiptir. Kişi başına düşen, Kazakistan'ın GSYİH'sı 9.686 dolardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://stat.gov.kz/official/dynamic | başlık = stat.gov.kz | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = stat.gov.kz | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191017035705/https://stat.gov.kz/official/dynamic | arşivtarihi = 17 Ekim 2019}}</ref>
Kazakistan, 21. yüzyılın ilk on yılının en dinamik 25 ekonomisi arasında [[Çin]] ve [[Katar]]'ın ardından üçüncü sırada yer almaktadır. Küresel ticaretteki artan rolü ve yeni [[İpek Yolu]]'ndaki merkezi konumu, ülkeye pazarlarını milyarlarca insana açma potansiyeli verdi. 2015 yılında [[Dünya Ticaret Örgütü]]'ne katıldı.
Yüksek dünya ham petrol fiyatlarının canlandırdığı GSYİH büyüme rakamları, 2000'den 2007'ye kadar 8,9 ile %13,5 arasında gerçekleşirken, 2008 ve 2009'da %1-3'e geriledi ve ardından 2010'dan itibaren yeniden yükseldi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG|başlık=GDP growth (annual %) {{!}} Data|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=data.worldbank.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20160628122934/http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG/countries|arşiv-tarihi=28 Haziran 2016|ölüurl=no}}</ref> Kazakistan'ın diğer önemli ihracatı [[buğday]], [[tekstil]] ve [[hayvancılık]]<nowiki/>tır. Kazakistan ayrıca önde gelen bir [[uranyum]] ihracatçısıdır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.world-nuclear.org/information-library/country-profiles/countries-g-n/kazakhstan.aspx|başlık=Uranium in Kazakhstan {{!}} Nuclear Power in Kazakhstan - World Nuclear Association|erişimtarihi=5 Eylül 2020|çalışma=www.world-nuclear.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20130223140352/http://www.world-nuclear.org/info/inf89.html|arşiv-tarihi=23 Şubat 2013|ölüurl=yes}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20110722142342/http://www.kazatomprom.kz/en/news/2/%E2%84%96_1_in_the_world | başlık = № 1 in the world {{!}} Kazatomprom | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 22 Temmuz 2011 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163710/https://web.archive.org/web/20110722142342/http://www.kazatomprom.kz/en/news/2/%E2%84%96_1_in_the_world | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
Hükûmet, bütçe harcamalarını kontrol ederek ve Petrol Fonu - Samruk-Kazına'da petrol geliri tasarruflarını biriktirerek muhafazakar bir maliye politikası izlemeye devam etti. Küresel mali kriz Kazakistan'ı ekonomiyi desteklemek için kamu borçlanmasını artırmaya zorladı. Kamu borcu 2008'de yüzde 8,7 iken 2013'te yüzde 13,4'e yükseldi. 2012 ve 2013 yılları arasında, hükûmet yüzde 4,5'lik genel bir mali fazla elde etti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.worldbank.org/en/country/kazakhstan | başlık = Kazakhstan | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = en | çalışma = World Bank | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120413033559/https://www.worldbank.org/en/country/kazakhstan | arşivtarihi = 13 Nisan 2012}}</ref>
Kazakistan 2002'den beri güçlü döviz girişlerini enflasyonu tetiklemeden yönetmeye çalışıyor. Enflasyon sıkı kontrol altında olmasa da 2002'de %6.6, 2003'te %6.8 ve 2004'te %6.4 olarak kaydedildi.
366. satır:
=== Dış ticaret ===
Kazakistan'ın 2018 yılında dış ticaret cirosu, 2017'ye göre %19.7 artışla 93.5 milyar dolar oldu. 2018'de ise ihracat 67 milyar dolara ulaştı (2017'ye göre + %25.7) ve ithalat 32.5 milyar dolar oldu (2017'ye göre + %9.9).<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/3497852 | başlık = Kazakhstan's foreign trade turnover rises by 19.7% in 2018 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 13 Şubat 2019 | dil = en | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191029200844/https://www.inform.kz/en/article/3497852 | arşivtarihi = 29 Ekim 2019}}</ref> İhracat, 2018 yılında Kazakistan'ın [[gayri safi yurt içi hasıla]]<nowiki/>sının (GSYİH) %40.1'ini oluşturdu. Kazakistan'dan 120 ülkeye 800 ürün ihraç edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2019/04/kazakhstan-increased-exports-nearly-25-percent-in-2018/|başlık=Kazakhstan increased exports nearly 25 percent in 2018|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=18 Nisan 2019|dil=en|çalışma=The Astana Times|ad=Assel Satubaldina in Business on 18|soyadı=April 2019|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190806005648/https://astanatimes.com/2019/04/kazakhstan-increased-exports-nearly-25-percent-in-2018/|arşiv-tarihi=6 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref>
=== Tarım ===
[[Dosya:Песня жаворонка(3264-2448).jpg|küçükresim|220x220pik|[[Kökşetau]] yakınlarında bir tahıl tarlası]]
Tarım, Kazakistan'ın GSYİH'sinin yaklaşık %5'ini oluşturmaktadır.<ref name=":4" /> Tahıl, patates, üzüm, sebze, kavun ve hayvancılık en önemli tarımsal ürünlerdir. Tarım arazisi 846.000 kilometrekareden fazladır. Mevcut tarım arazisi, 205.000 kilometrekare ekilebilir arazi ve 611.000 kilometre kare [[mera]] ve saman alanından oluşmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://data.worldbank.org/indicator/AG.LND.ARBL.HA.PC | başlık = Arable land (hectares per person) {{!}} Data | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | çalışma = data.worldbank.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100425024035/https://data.worldbank.org/indicator/AG.LND.ARBL.HA.PC | arşivtarihi = 25 Nisan 2010}}</ref>
Başlıca hayvancılık ürünleri [[Mandıra ürünü|süt ürünleri]], deri, [[et]] ve [[yün]]<nowiki/>dür. Ülkenin başlıca mahsulleri ise [[buğday]], [[arpa]], [[pamuk]] ve [[pirinç]]<nowiki/>tir. Önemli bir döviz kaynağı olan buğday ihracatı, Kazakistan'ın ihracat ticaretinde önde gelen ürünleri arasında yer almaktadır. 2003 yılında Kazakistan'da brüt olarak 17.6 milyon ton tahıl hasadı yapıldı, bu da 2002 yılına göre %2.8 daha yüksek bir orandı. Kazakistan tarımının [[Sovyetler Birliği]] yıllarında kötü yönetimden kaynaklanan birçok çevre sorunu bulunmaktadır. [[Almatı]]'nın doğusundaki dağlarda ise bir miktar [[Kazak şarabı]] üretilmektedir.
Kazakistan'ın, ''[[Malus domestica]]''<nowiki/>'nın (elma) vahşi atası ''[[Malus sieversii]]''<nowiki/>'nin ortaya çıktığı yerlerden biri olduğu düşünülüyor.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20101010130036/http://www.pbs.org/thebotanyofdesire/apple-sweetness.php | başlık = The Botany of Desire: Based on the book by Michael Pollan: Apple - Sweetness {{!}} PBS | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 10 Ekim 2010 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163722/https://web.archive.org/web/20101010130036/http://www.pbs.org/thebotanyofdesire/apple-sweetness.php | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Ortaya çıktığı düşünülen bölgeye "elma zengini" adı verilen Almatı denir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20101013194235/http://almaty.kz/page.php?page_id=166&lang=3 | başlık = АЛМАТЫ қаласы әкімшілігінің ресми сайты :: Тарих | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 13 Ekim 2010 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet}}</ref> Bu ağaç günümüzde [[Orta Asya]] dağlarında, [[Güney Kazakistan eyaleti|Güney Kazakistan]], [[Kırgızistan]], [[Tacikistan]] ve [[Çin]]'deki [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]]'nde bulunmaktadır.
=== Altyapı ===
380. satır:
Demir yolları, tüm kargo ve yolcu trafiğinin %68'ini, ülkenin %57'sinden fazlasına sağlıyor. Endüstriyel hatlar hariç, ortak taşıyıcı hizmetinde 15.333 km hat uzunluğu bulunmaktadır.<ref name=":4" /> Şehirlerin çoğu demir yolu ile birbirine bağlıdır; Hızlı trenler, en güneydeki şehir [[Almatı]]'dan en kuzeydeki şehir [[Kızılyar, Kazakistan|Kızılyar]]'a yaklaşık 18 saatte ulaşmaktadır.
[[Kazakistan Demiryolları]] (KZT) ülkenin ulusal demir yolu şirketidir. Kazakistan'ın demir yolu altyapısının geliştirilmesinde Fransız lokomotif üreticisi [[Alstom]] ile işbirliği yapmaktadır. Alstom'un 600'den fazla çalışanı, KTZ ve onun Kazakistan'daki iştiraki ile iki ortak girişimi bulunmaktadır. Ayrıca [[Orta Asya]] ve [[Kafkasya]]'daki tek onarım merkezidir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20180513011359/http://www.raillynews.com/2017/alstom-inaugurated-first-locomotive-repairing-centre-kazakhstan/ | başlık = Alstom inaugurated first locomotive repairing centre in Kazakhstan - RaillyNews {{!}} Dailly Railway News in English | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 13 Mayıs 2018 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163741/https://web.archive.org/web/20180513011359/http://www.raillynews.com/2017/alstom-inaugurated-first-locomotive-repairing-centre-kazakhstan/ | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
Kazakistan'daki raylı sistem [[Sovyetler Birliği]] döneminde tasarlandığından, demir yolu hatları Sovyetler arası sınırlar ve Sovyet planlamasının ihtiyaçlarına göre tasarlandı. Bu, [[Oral, Kazakistan|Oral]]'dan [[Aktöbe]]'ye giden yolun kısa bir süre [[Rusya]] topraklarından geçmesi gibi anormalliklere neden oldu. Bu aynı zamanda rotaların günümüz Kazakistan ihtiyaçlarına uygun olmayabileceği anlamına da gelmektedir.{{Kaynak belirt}}
[[Dosya:Алматинское метро 014.JPG|küçükresim|254x254pik|[[Almatı]]'daki bir metro durağı]]
Kazakistan'ın en modern tren istasyonu olan [[Nur-Sultan Nurlu Yol Garı]] 31 Mayıs 2017 tarihinde başkent [[Nur-Sultan]]'da açıldı. İstasyonun açılışı, [[Expo 2017]] uluslararası sergisinin başlangıcına denk geldi. Kazakistan Demiryolları'na göre, 120.000 m<sup>2</sup> istasyonun günde 54 tren tarafından kullanılması ve günde 35.000 yolcu taşıma kapasitesine sahip olması bekleniyor.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.railjournal.com/regions/asia/astana-nurly-zhol-station-opens/ | başlık = Astana Nurly Zhol station inaugurated | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 2 Haziran 2017 | dil = en | çalışma = International Railway Journal | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190419130532/https://www.railjournal.com/regions/asia/astana-nurly-zhol-station-opens/ | arşivtarihi = 19 Nisan 2019}}</ref>
[[Almatı]]'da 8,56 km'lik küçük bir metro sistemi bulunmaktadır. İkinci ve üçüncü metro hatlarının ise gelecekte yapılması planlanmaktadır. İkinci hat, [[Alatau (Almatı metrosu)|Alatau]] ve [[Zhibek Zholy (Almatı metrosu)|Zhibek Zholy]] istasyonlarında ilk hat ile kesişecekti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20150425050228/http://www.urbanrail.net/as/alma/almaty.htm | başlık = UrbanRail.Net > Asia > Kazakhstan > Almaty Metro | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 25 Nisan 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163754/https://web.archive.org/web/20150425050228/http://www.urbanrail.net/as/alma/almaty.htm | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Mayıs 2011'de, [[Almatı metrosu]] 1 numaralı hattın ikinci etabının inşaatına başlandı. Şu anda genişletme projesinde 300 metreden fazla tünel kazılmıştır. Uzantı beş yeni istasyon içermekte ve Almatı şehir merkezindeki banliyölerle [[Kalkaman]]'a bağlayacak. Uzunluğu ise 8.62 km olacaktır.<ref name=":5">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20120815102546/http://www.almatymetro.kz/page.php | başlık = Алматыметро :: Главная страница | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 15 Ağustos 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163801/https://web.archive.org/web/20120815102546/http://www.almatymetro.kz/page.php | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> İnşaat 3 aşamaya ayrılmıştır. İlk aşamada Sairan ve Moskova istasyonlarının hatta eklenmesiydi.<ref name=":5" />
2009 yılında [[Avrupa Komisyonu]], yalnızca [[Air Astana]] hariç tüm Kazak hava taşıyıcılarını kara listeye aldı. O zamandan beri Kazakistan, hava güvenliği gözetimini modernize etmek ve yenilemek için sürekli olarak önlemler aldı. 2016 yılında Avrupa hava güvenliği yetkilileri, tüm Kazak hava yollarını kara listeden çıkardı ve Kazak Hava yolları ve [[Sivil Havacılık Komitesi]] tarafından uluslararası standartlara "yeterli uygunluk kanıtı" aldı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.flightglobal.com/sustained-safety-effort-pulled-kazakhstan-off-eu-blacklist/122566.article | başlık = Sustained safety effort pulled Kazakhstan off EU blacklist | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = en | çalışma = Flight Global | ad = David | soyadı = Kaminski-Morrow2016-12-12T11:43:00+00:00 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200317232800/https://www.flightglobal.com/sustained-safety-effort-pulled-kazakhstan-off-eu-blacklist/122566.article | arşivtarihi = 17 Mart 2020}}</ref>
=== Madencilik ve Metalürji ===
396. satır:
{{Ana madde|Kazakistan'da turizm|Kazakistan'ın vize politikası}}
[[Dosya:Казахстан. Боровое, вид с Болектау, осень, вечер.jpg|küçükresim|[[Burabay Gölü]], Bolectau Dağı'ndan görünüm]]
Kazakistan, yüz ölçümüne göre dünyanın en büyük dokuzuncu ve karayla çevrili en büyük ülkesidir. Günümüzde turizm, ekonominin önemli bir bileşeni değildir. 2014 itibariyle turizm, Kazakistan'ın GSYİH'sinin %0.3'ünü oluşturdu, ancak hükûmet bunu 2020'ye kadar %3'e çıkarmayı planlıyor.<ref name=":6">{{Web kaynağı|url=http://www.theguardian.com/world/2014/jul/17/kazakhstan-eases-visa-restrictions-attract-tourists|başlık=Summer holiday in Kazakhstan? Astana eases visa restrictions to attract tourists|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=17 Temmuz 2014|dil=en|çalışma=the Guardian|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20151118030401/http://www.theguardian.com/world/2014/jul/17/kazakhstan-eases-visa-restrictions-attract-tourists|arşiv-tarihi=18 Kasım 2015|ölüurl=no}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://eurasianet.org/kazakhstan-astana-announces-visa-free-travel-for-10-high-investing-states | başlık = Kazakhstan: Astana Announces Visa-Free Travel for 10 High-Investing States {{!}} Eurasianet | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = en | çalışma = eurasianet.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190228071830/https://eurasianet.org/kazakhstan-astana-announces-visa-free-travel-for-10-high-investing-states | arşivtarihi = 28 Şubat 2019}}</ref> [[Dünya Ekonomik Forumu]]'nun 2017 Seyahat ve Turizm Rekabet Edebilirlik Raporu'na göre, Kazakistan'daki seyahat ve turizm sektörü GSYİH'sı 3.08 milyar dolar veya toplam GSYİH'nın yüzde 1.6'sıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://wef.ch/3129pen | başlık = Rankings | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = en-US | çalışma = Travel and Tourism Competitiveness Report 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190925161646/https://wef.ch/3129pen | arşivtarihi = 25 Eylül 2019}}</ref>
2017 yılında turist sayısı açısından dünyada 43. sırada yer aldı. 2000 yılında toplam 1.47 milyon yabancı turist Kazakistan'ı ziyaret etmiş ve bu rakam 2012'de 4.81 milyona yükselmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://mecometer.com/whats/kazakhstan/international-tourism-number-of-arrivals/|başlık=International tourism, number of arrivals - Kazakhstan|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=MECOMeter - Macro Economy Meter|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190804170006/http://mecometer.com/whats/kazakhstan/international-tourism-number-of-arrivals/|arşiv-tarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref> [[The Guardian]], ülkenin dramatik dağ, göl ve çöl manzaralarının cazibesine rağmen Kazakistan'daki turizmi "son derece az gelişmiş" olarak tanımlıyor.<ref name=":6" /> Turist ziyaretlerindeki artışı engelleyen faktörlerin yüksek fiyatlar, "eski altyapı", "kötü hizmet" ve coğrafi olarak çok büyük, az gelişmiş bir ülkede seyahat etmenin lojistik zorlukları olduğu söyleniyor.<ref name=":6" /> Yerliler için bile yurt dışına tatile gitmek, Kazakistan'da tatil yapmanın yalnızca yarı fiyatına mal olabilir.<ref name=":6" />
402. satır:
[[Kazakistan hükûmeti]] tarafından 2020 yılında "Turizm Endüstrisi Geliştirme Planı 2020" adlı bir girişim başlatıldı. Bu girişim, Kazakistan'da beş turizm kümesi oluşturmayı amaçlamaktadır: [[Nur-Sultan]] şehri, [[Almatı]] şehri, [[Doğu Kazakistan Eyaleti|Doğu Kazakistan]], [[Güney Kazakistan eyaleti|Güney Kazakistan]] (Türkistan) ve [[Batı Kazakistan Eyaleti|Batı Kazakistan]]. Ayrıca, 2020 yılına kadar turizm sektöründe 4 milyar dolarlık yatırım ve 300.000 yeni iş yaratılması hedefliyor.<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.tengrinews.kz/environment/kazakhstan-to-develop-its-tourism-industry-254241/|başlık=Kazakhstan to develop its tourism industry|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=18 Haziran 2014|dil=en|çalışma=Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz|soyadı=tengrinews.kz|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190804153640/https://en.tengrinews.kz/environment/Kazakhstan-to-develop-its-tourism-industry-254241/|arşiv-tarihi=4 Ağustos 2019|ölüurl=yes}}</ref><ref name=":6" />
[[Ermenistan]], [[Azerbaycan]], [[Beyaz Rusya]], [[Gürcistan]], [[Moldova]], [[Kırgızistan]], [[Moğolistan]], [[Rusya]] ve [[Ukrayna]] vatandaşlarına 90 güne kadar, [[Arjantin]], [[Birleşik Arap Emirlikleri|BAE]], [[Brezilya]], [[Ekvador]], [[Sırbistan]], [[Güney Kore]], [[Tacikistan]], [[Türkiye]] ve [[Özbekistan]] vatandaşlarına ise 30 güne kadar kalıcı vizesiz gezme fırsatı sunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/kazakistan-seyahat-edecek-turk-vatandaslarinin-dikkatine.tr.mfa | başlık = Kazakistan'a Seyahat Edecek Türk Vatandaşlarının Dikkatine | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = | çalışma = | yayıncı = [[Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120319103946/http://www.mfa.gov.tr/kazakistan-seyahat-edecek-turk-vatandaslarinin-dikkatine.tr.mfa | arşivtarihi = 19 Mart 2012}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ntv.com.tr/galeri/seyahat/vizesiz-ulkeler-guncel-liste-2020-turk-vatandaslarindan-vize-istemeyen-ulkeler,JbMVwo09OkKhb4-0ReIDdg | başlık = Vizesiz ülkeler güncel liste 2020 - Türk vatandaşlarından vize istemeyen ülkeler | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = tr | çalışma = www.ntv.com.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200205162818/https://www.ntv.com.tr/galeri/seyahat/vizesiz-ulkeler-guncel-liste-2020-turk-vatandaslarindan-vize-istemeyen-ulkeler,JbMVwo09OkKhb4-0ReIDdg | arşivtarihi = 5 Şubat 2020}}</ref>
=== Yeşil ekonomi ===
410. satır:
=== Doğrudan yabancı yatırım ===
Kazakistan bağımsızlığından bu yana 120'den fazla ülkeden 330 milyar dolar doğrudan yabancı yatırım (DYY) çekmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2019/09/kazakhstan-attracts-330-billion-fdi-since-1991/ | başlık = Kazakhstan attracts $330 billion FDI since 1991 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 11 Eylül 2019 | dil = en | çalışma = The Astana Times | ad = Dilshat Zhussupova in Nation on 11 | soyadı = September 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190911192654/https://astanatimes.com/2019/09/kazakhstan-attracts-330-billion-fdi-since-1991/ | arşivtarihi = 11 Eylül 2019}}</ref> [[Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı|ABD Dışişleri Bakanlığı]]'na göre Kazakistan, bölgedeki en iyi yatırım ortamına sahip olarak kabul ediliyor.<ref>{{Web kaynağı |url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/241825.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Eylül 2020 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190730094555/https://2009-2017.state.gov/documents/organization/241825.pdf |arşiv-tarihi=30 Temmuz 2019 |ölüurl=no }}</ref> 2002 yılında ülke, [[Sovyetler Birliği]]'nde uluslararası bir kredi derecelendirme kuruluşundan yatırım yapılabilir kredi notu alan ilk ülke oldu. Doğrudan yabancı yatırım, ulusal ekonomide diğer birçok [[Eski Sovyet ülkeleri|eski Sovyet ülke]]<nowiki/>sinden daha önemli bir rol oynamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20141204181919/http://www.nationalbank.kz/?docid=158&switch=english | başlık = Statistics -english | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 4 Aralık 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet}}</ref>
[[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]], kurumlar vergisinden on yıllık muafiyet, emlak vergisinden sekiz yıllık muafiyet ve diğer birçok vergide on yıllık dondurmayı içeren doğrudan yabancı yatırımı teşvik etmek için yasa vergi imtiyazlarını imzaladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|başlık=Kazakhstan Enacts Investor Tax Breaks|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.tax-news.com|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190418090852/https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|arşiv-tarihi=18 Nisan 2019|ölüurl=yes}}</ref> Diğer teşvikler, bir üretim tesisi faaliyete geçtiğinde sermaye yatırımlarının yüzde 30'a varan geri ödemesini içerir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|başlık=Kazakhstan Enacts Investor Tax Breaks|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.tax-news.com|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190418090852/https://www.tax-news.com/news/Kazakhstan_Enacts_Investor_Tax_Breaks____65000.html|arşiv-tarihi=18 Nisan 2019|ölüurl=yes}}</ref>
[[Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası]] (EBRD) başkanı [[Suma Chakrabarti]], Kazakistan Yabancı Yatırımcılar Konseyi'ne Başkan Nursultan Nazarbayev ile birlikte başkanlık etti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20140920084219/http://www.ebrd.com/pages/news/speeches/chakrabarti-kazakhstan.shtml | başlık = Kazakhstan is reaching out to the world [EBRD - News and events] | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 20 Eylül 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163825/https://web.archive.org/web/20140920084219/http://www.ebrd.com/pages/news/speeches/chakrabarti-kazakhstan.shtml | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Mayıs 2014'te, EBRD ve Kazakistan hükûmeti, hükûmet tarafından sağlanan 2,7 milyar ABD Dolarını [[Kazakistan ekonomisi]]<nowiki/>nin önemli sektörlerine kanalize etmek için uluslararası finans kuruluşlarıyla birlikte çalışmak üzere Kazakistan'da Reform Sürecini Yeniden Enerji Verme Ortaklığını oluşturdu.<ref name=":7">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20140525223329/http://www.ebrd.com/pages/news/press/2014/140523.shtml | başlık = EBRD and Kazakhstan agree historic partnership to boost reform and investment [EBRD - News and events] | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 25 Mayıs 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163834/https://web.archive.org/web/20140525223329/http://www.ebrd.com/pages/news/press/2014/140523.shtml | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Ortaklık, yatırımı artıracak ve ülkede reformları ileriye taşıyacak.<ref name=":7" />
Kazakistan, Mayıs 2014 itibarıyla bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından bu yana 190 milyar dolar brüt yabancı yatırım çekmiştir ve kişi başına düşen DYY açısından [[Bağımsız Devletler Topluluğu|BDT]] ülkelerine liderlik etmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2014/05/nazarbayev-announces-plans-new-major-incentives-foreign-investors/ | başlık = Nazarbayev Announces Plans for New Major Incentives for Foreign Investors | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 5 Mayıs 2014 | dil = en | çalışma = The Astana Times | ad = Meruert Nemerbayeva in Business on 5 | soyadı = May 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140518074620/https://astanatimes.com/2014/05/nazarbayev-announces-plans-new-major-incentives-foreign-investors/ | arşivtarihi = 18 Mayıs 2014}}</ref> Doğrudan yabancı yatırımları çeken faktörlerden biri de ülkenin siyasi istikrarıdır. [[Dünya Bankası]]'nın raporuna göre Kazakistan, siyasi açıdan en istikrarlı ve şiddetsiz ülke olarak kabul edilen dünyanın ilk %40'ı arasında yer alıyor.<ref>{{Web kaynağı|url=http://info.worldbank.org/governance/wgi/#countryReports|başlık=WGI-Home|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=info.worldbank.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20140705084108/http://info.worldbank.org/governance/wgi/#countryReports|arşiv-tarihi=5 Temmuz 2014|ölüurl=no}}</ref>
Kazakistan ayrıca [[Ernst & Young]] tarafından 2014 yılında yapılan bir ankette yüksek puanlar aldı. EY'nin 2014 Kazakistan Çekicilik Anketi'ne göre; "Kazakistan'ın potansiyeline yatırımcı güveni de tüm zamanların en yüksek seviyesinde bulunuyor ve katılımcıların %47.3'ü Kazakistan'ın önümüzdeki üç yıl içinde giderek daha çekici hale gelmesini bekliyor."<ref name=":8">{{Web kaynağı|url=http://www.ey.com/KZ/en/Issues/Business-environment/EY-Kazakhstan-attractiveness-survey-2014|başlık=Kazakhstan attractiveness survey 2014|erişimtarihi=7 Eylül 2020|arşivtarihi=1 Ocak 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160101051159if_/http://www.ey.com/KZ/en/Issues/Business-environment/EY-Kazakhstan-attractiveness-survey-2014#.VoYKqXn7SUl|tarih=2014|çalışma=|yayıncı=[[Ernst & Young]]}}</ref> Yüksek ekonomik, siyasi ve sosyal istikrar seviyesi ve Kazakistan'ın rekabetçi kurumlar vergisi oranı, çekiciliğinin başlıca nedenleriydi.<ref name=":8" />
442. satır:
2005 yılında, Dünya Bankası Kazakistan'ı [[Angola]], [[Bolivya]], [[Kenya]], [[Libya]] ve [[Pakistan]] ile eşit düzeyde bir yolsuzluk noktası olarak listeledi.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2006/11/05/business/yourmoney/05giffen.html|başlık=Oil, Cash and Corruption|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=5 Kasım 2006|dil=en-US|çalışma=The New York Times|ad=Ron|soyadı=Stodghill|issn=0362-4331}}</ref> 2012'de, en az yolsuzluğa maruz kalan ülkeler endeksinde<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=BU7uK583X8MC&pg=PA112&lpg=PA112&dq=kazakhstan+corruption+ranking&source=bl&ots=ZI50X8c9BL&sig=TiPEPwdRpIq41eJ1a5PxX_GsgYs&hl=en&sa=X&ved=0CFcQ6AEwBTgKahUKEwib2f2FzYPIAhVmcHIKHePYBpE#v=onepage&q=kazakhstan%20corruption%20ranking&f=false|başlık=OECD Investment Policy Reviews: Kazakhstan 2012|tarih=10 Nisan 2012|dil=en|yayıncı=OECD Publishing|soyadı=OECD|isbn=978-92-64-12181-2}}</ref> düşük sırada yer aldı ve Dünya Ekonomik Forumu, ülkede iş yapmanın en büyük sorunu olarak yolsuzluğu listeledi. 2017 OECD raporu ise, Kazakistan'ın kamu hizmeti, yargı, yolsuzluğu önleme araçları, bilgiye erişim ve yolsuzluğun kovuşturulması ile ilgili yasalarda reform yaptığını belirtti.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.oecd.org/daf/anti-bribery/kazakhstan-should-build-on-efforts-to-fightcorruption-and-push-forwar-with-reforms.htm|başlık=Kazakhstan should build on its efforts to fight corruption and push forward with reforms - OECD|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.oecd.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20171026054105/http://www.oecd.org/daf/anti-bribery/kazakhstan-should-build-on-efforts-to-fightcorruption-and-push-forwar-with-reforms.htm|arşiv-tarihi=26 Ekim 2017|ölüurl=no}}</ref> Kazakistan, [[Uluslararası Şeffaflık Örgütü]] gibi kuruluşlar tarafından tanınan yolsuzlukla mücadele reformlarını hayata geçirdi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://astanatimes.com/2018/03/kazakhstan-removed-from-list-of-most-corrupt-countries/|başlık=Kazakhstan removed from list of most corrupt countries|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=1 Mart 2018|dil=en|çalışma=The Astana Times|ad=Assel Satubaldina in Business on 1|soyadı=March 2018|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20191225134558/https://astanatimes.com/2018/03/kazakhstan-removed-from-list-of-most-corrupt-countries/|arşiv-tarihi=25 Aralık 2019|ölüurl=yes}}</ref>
2011'de [[İsviçre]], [[Amerika Birleşik Devletleri]]'ndeki rüşvet soruşturmasının bir sonucu olarak, İsviçre banka hesaplarından Kazakistan'ın 48 milyon ABD doları tutarında varlığına el koydu.<ref name=":13">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160818075353/https://www.baselgovernance.org/sites/collective.localhost/files/documents/131024_selected_case_studies.pdf | başlık = Returning Stolen Assets - Learning from past practice: Selected case studies | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 18 Ağustos 2016 | çalışma = web.archive.org | yayıncı = | arşivengelli = evet}}</ref> ABD yetkilileri, fonların Amerikalı yetkililer tarafından Kazakistan'da petrol veya arama hakları karşılığında Kazak yetkililere ödenen rüşveti temsil ettiğine inanıyordu. İşlemler sonunda ABD'de 84 milyon ABD doları ve İsviçre'de başka bir 60 milyon ABD doları içeriyordu.<ref name=":13" />
[[FBI|Federal Soruşturma Bürosu]] ve Kazak Yolsuzlukla Mücadele Dairesi, Şubat 2015'te Karşılıklı Hukuki Yardım Anlaşması imzaladı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/prs/ps/2015/02/237732.htm|başlık=Signing of a Mutual Legal Assistance Treaty Between the United States and Kazakhstan|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=U.S. Department of State|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20170130211231/https://2009-2017.state.gov/r/pa/prs/ps/2015/02/237732.htm|arşiv-tarihi=30 Ocak 2017|ölüurl=no}}</ref>
460. satır:
=== Dijital Kazakistan ===
Dijital Kazakistan programı, dijital teknolojilerin uygulanması yoluyla ülkenin ekonomik büyümesini artırmak için 2018 yılında başlatıldı. Kazakistan’ın dijitalleştirme çabaları iki yılda 800 milyar tenge üretti. Program 120.000 iş yaratılmasına yardımcı oldu ve ülkeye 32.8 milyar tenge yatırım çekti.
Tüm kamu hizmetlerinin %82'si Dijital Kazakistan programının bir parçası olarak otomatik hale geldi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astanatimes.com/2020/06/kazakhstans-digitization-program-brings-additional-2-billion-into-the-economy/ | başlık = Kazakhstan’s Digitization Program Brings Additional $2 billion Into the Economy | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 18 Haziran 2020 | dil = en | çalışma = The Astana Times | ad = Assel Satubaldina in Business on 18 | soyadı = June 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200622014433/https://astanatimes.com/2020/06/kazakhstans-digitization-program-brings-additional-2-billion-into-the-economy/ | arşivtarihi = 22 Haziran 2020}}</ref>
== Demografi ==
{{Ayrıca bakınız|Kazaklar|Türk halkları}}
[[Dosya:Population pyramid Kazakhstan 2020.jpg|küçükresim|[[Yaş piramidi]], 2020]]
[[Amerika Birleşik Devletleri Nüfus Sayım Bürosu]] Uluslararası Veri Tabanı, Kazakistan'ın nüfusunu 18.9 milyon (Mayıs 2019) olarak listeler.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20190530184512/https://www.census.gov/popclock/world/kz | başlık = Population Clock: World | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 30 Mayıs 2019 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163851/https://web.archive.org/web/20190530184512/https://www.census.gov/popclock/world/kz | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Dünya Nüfus Beklentilerinin 2019 revizyonu<ref>{{Web kaynağı|url=https://population.un.org/wpp/|başlık=World Population Prospects - Population Division - United Nations|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=population.un.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20150816232627/http://esa.un.org/unpd/wpp/index.htm|arşiv-tarihi=16 Ağustos 2015|ölüurl=yes}}</ref><ref>https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx</ref> gibi [[Birleşmiş Milletler]] kaynakları ise 18.319.618 olarak tahmin etmektedir. Resmi tahminler ise, Kazakistan'ın nüfusunun Mayıs 2020 itibariyle 18.711 milyon olduğunu gösteriyor.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20190530234719/http://stat.gov.kz/faces/homePage | başlık = Негізгі | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 30 Mayıs 2019 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163902/https://web.archive.org/web/20190530234719/http://stat.gov.kz/faces/homePage | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Kazakistan İstatistik Ajansı'na göre, 2013 yılında Kazakistan'ın nüfusu geçen yıl %1.7 artışla 17.280.000'e yükseldi.<ref>https://baigenews.kz/en/news/obshchestvo/kazakhstans_population_increases_by_17_per_cent_over_a_year-2013_08_15-1026973/</ref>
2009 nüfus tahmini, Ocak 1999'daki son nüfus sayımında bildirilen nüfustan %6.8 daha fazladır. 1989'dan sonra başlayan nüfus düşüşü durakladı ve muhtemelen tersine döndü. Erkekler ve kadınlar sırasıyla nüfusun %48.3'ünü ve %51.7'sini oluşturmaktadır.
471. satır:
=== Etnik gruplar ===
[[Dosya:Central Asia Ethnic en.svg|küçükresim|Orta Asya'daki etknik grupların haritası, 1992]]
2018 itibariyle, etnik [[Kazaklar]] nüfusun %67.5'ini oluştururken, [[Kazakistan'daki Ruslar]]'ın oranı ise %19.8'dir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2019/03/dark-shadows-inside-the-secret-world-of-kazakhstan.html|başlık=*Dark Shadows: Inside the Secret World of Kazakhstan*|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=20 Mart 2019|dil=en-US|çalışma=Marginal REVOLUTION|soyadı=Books|ad2=Current|ad4=Political|soyadı2=Affairs|soyadı3=History|soyadı4=Science|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190322144916/https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2019/03/dark-shadows-inside-the-secret-world-of-kazakhstan.html|arşiv-tarihi=22 Mart 2019|ölüurl=no}}</ref> Diğer gruplar arasında [[Tatarlar]] (%1.3), [[Ukraynalılar]] (%2.1), [[Özbekler]] (%2.8), [[Beyaz Ruslar]], [[Uygurlar]] (%1.4), [[Azeriler]], [[Türkler]] [[Dunganlar]], [[Kalmuklar]], [[Çuvaşlar]], [[Polonyalılar]]<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20070215085126/http://www.cdi.org/russia/johnson/7002-15.cfm | başlık = Kazakhstan Polish - Johnson's Russia List 1-2-03 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 15 Şubat 2007 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191122083016/https://web.archive.org/web/20070215085126/http://www.cdi.org/russia/johnson/7002-15.cfm | arşivtarihi = 22 Kasım 2019}}</ref> ve [[Litvanlar]] bulunmaktadır. [[Ukraynalılar]], [[Koreliler]], [[Volga Almanları]] (%1.1), [[Çeçenler]],<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3509933.stm|başlık=Remembering Stalin's deportations|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=23 Şubat 2004|dil=en-GB|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20130606174402/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3509933.stm|arşiv-tarihi=6 Haziran 2013|ölüurl=no}}</ref>[[Ahıska Türkleri]] ve rejimin Rus siyasi muhalifleri gibi bazı azınlıklar, 1930'larda ve 1940'larda [[Josef Stalin]] tarafından Kazakistan'a sürüldü.
Önemli Rus göçü, [[Nikita Kruşçev|Kruşçev]] döneminde [[Bakir Topraklar Projesi]] ve [[Sovyet uzay programı]] ile de bağlantılıydı.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4420922.stm|başlık=Russians left behind in Central Asia|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=23 Kasım 2005|dil=en-GB|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20130911080317/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4420922.stm|arşiv-tarihi=11 Eylül 2013|ölüurl=no}}</ref> 1989'da etnik Ruslar nüfusun %37.8'ini oluştururken, [[Kazaklar]] ülkenin 20 bölgesinin yalnızca 7'sinde çoğunluğu elinde tutuyordu. 1991'den önce Kazakistan'da yaklaşık 1 milyon [[Almanlar|Alman]] vardı, çoğu Volga Almanlarının torunları [[II. Dünya Savaşı]] sırasında Kazakistan'a sürüldü. [[Sovyetler Birliği'nin dağılması]]<nowiki/>ndan sonra çoğu [[Almanya]]'ya göç etti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.thenewhumanitarian.org/feature/2005/02/01/special-report-ethnic-germans|başlık=Special report on ethnic Germans|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=1 Şubat 2005|dil=en|çalışma=The New Humanitarian|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20120227191147/http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=28051|arşiv-tarihi=27 Şubat 2012|ölüurl=no}}</ref> Küçük [[Pontus Rumları|Pontus Rum]] azınlığının çoğu üyesi [[Yunanistan]]'a göç etti. 1930'ların sonlarında Sovyetler Birliği'ndeki binlerce Koreli de Orta Asya'ya sürüldü. Bu insanlar artık [[Koryo-saram]] olarak biliniyor.
555. satır:
|1.1
|-
| colspan="19" |<sup>1</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php | başlık = Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей. | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | çalışma = www.demoscope.ru | arşivurl = https://web.archive.org/web/20070911105215/http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php | arşivtarihi = 11 Eylül 2007}}</ref> <sup>2</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php|başlık=Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей.|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.demoscope.ru|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190502082228/http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php|arşiv-tarihi=2 Mayıs 2019|ölüurl=no}}</ref> <sup>3</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php|başlık=Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей.|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.demoscope.ru|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20200215055302/http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php|arşiv-tarihi=15 Şubat 2020|ölüurl=no}}</ref> <sup>4</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20130120133116/http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Mes/pdf/51_02.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 20 Ocak 2013 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200904094238/https://web.archive.org/web/20130120133116/http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Mes/pdf/51_02.pdf | arşivtarihi = 4 Eylül 2020}}</ref> <sup>5</sup> Kaynak:<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.webcitation.org/5uvOtyVTC?url=http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf | başlık = ПЕРЕПИСЬ НАСЕЛЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 2009 ГОДА | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = | çalışma = | yayıncı = АГЕНТСТВО РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН ПО СТАТИСТИКЕ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170205174154/https://www.webcitation.org/5uvOtyVTC?url=http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf | arşivtarihi = 5 Şubat 2017}}</ref>
|}
=== Diller ===
Kazakistan resmi olarak iki dilli bir ülkedir. Nüfusun %64.4'ü tarafından yerli olarak konuşan [[Kazakça]] ([[Kıpçak grubu]] ailesinin bir parçası)<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/1047531693|başlık=Kazakhstan : the Bradt travel guide|sürüm=Edition 3|yer=Chalfont St Peter, Bucks, England|diğerleri=Oleynik, Maria,|soyadı=Brummell, Paul,|isbn=978-1-78477-092-1|oclc=1047531693}}</ref> "devlet" dili statüsündeyken, çoğu Kazak tarafından konuşulan [[Rusça]] "resmi" dildir<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.studycountry.com/guide/KZ-language.htm | başlık = The Languages spoken in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = en | çalışma = SpainExchange Country Guide | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160511220446/https://www.studycountry.com/guide/KZ-language.htm | arşivtarihi = 11 Mayıs 2016}}</ref> ve iş, hükûmet ve etnik gruplar arası iletişimde rutin olarak kullanılmaktadır. Ancak 2018'den itibaren [[Kazakistan cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Nursultan Nazarbayev]] tarafından [[Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu|Parlamento]]<nowiki/>da Rusça kullanılması yasaklanmıştır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-kazakhstan-language-idUSKCN1GB1EJ|başlık=Lost in translation? Kazakh leader bans cabinet from speaking Russian|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=27 Şubat 2018|dil=en|çalışma=Reuters}}</ref>
[[Kazakistan hükûmeti|Hükûmet]] Ocak 2015'te [[Kiril alfabesi]]<nowiki/>nin kullanıldığı Kazakça'nın 2025 yılına kadar kademeli olarak [[Latin alfabesi]]<nowiki/>ne geçirileceğini duyurdu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.inform.kz/en/article/2741711 | başlık = Kazakh language to be converted to Latin alphabet – MCS RK | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 30 Ocak 2015 | dil = en | çalışma = www.inform.kz | soyadı = INFORM.KZ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171010183639/https://www.inform.kz/en/article/2741711 | arşivtarihi = 10 Ekim 2017}}</ref> Kazakistan'da konuşulan diğer azınlık dilleri arasında [[Özbekçe]], [[Ukraynaca]], [[Uygurca]], [[Kırgızca]] ve [[Tatarca]] sayılabilir. [[Sovyetler Birliği'nin dağılması]]<nowiki/>ndan bu yana [[Türkçe]]'nin yanı sıra [[İngilizce]] de gençler arasında popülerlik kazandı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT091498|başlık=Kazakhstan in 2013|erişimtarihi=7 Eylül 2020|arşivtarihi=29 Eylül 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150929031425/http://www.stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT091498|tarih=29 Eylül 2015|çalışma=|yayıncı=Ministry of National Economy of the Republic of Kazakhstan Committee on Statistics|ölüurl=no}}</ref> Nazarbayev 2019'daki istifa konuşmasında, gelecekte Kazakistan halkının üç dil (Kazakça, Rusça ve İngilizce) konuşacağını öngördü.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20190322165432/http://kazakhstanun.com/address-of-the-head-of-state-nursultan-nazarbayev-to-the-people-of-kazakhstan/ | başlık = Address of the Head of State Nursultan Nazarbayev to the people of Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 22 Mart 2019 | çalışma = web.archive.org | yayıncı = | arşivengelli = evet}}</ref>
=== Din ===
569. satır:
{{Bar percent|[[Etnik din|Etnik dinler]]|yellow|0.3}}
{{Bar percent|[[Budizm|Budist]]|orange|0.2}}
{{Bar percent|Diğer dinler|purple|0.1}}}}{{Ana madde|Kazakistan'da din}}2009 Nüfus Sayımına göre, nüfusun %70'i [[Müslüman]],%26'sı [[Hristiyanlık|Hristiyan]], %0.2'si [[Budizm|Budist]], %0.1 diğer dinler (çoğunlukla [[Yahudilik|Yahudi]]), %3'ü dinsiz, %0.5 ise cevap vermemeyi seçti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20110722142449/http://www.eng.stat.kz/news/Pages/n1_12_11_10.aspx | başlık = The results of the national population census in 2009 | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 22 Temmuz 2011 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191104202334/https://web.archive.org/web/20110722142449/http://www.eng.stat.kz/news/Pages/n1_12_11_10.aspx | arşivtarihi = 4 Kasım 2019}}</ref> [[Kazakistan Anayasası]]'na göre Kazakistan laik bir devlettir.
[[Dosya:Zenkov Cathedral Winter.jpg|sol|küçükresim|[[Yükseliş Katedrali, Almatı]]]]
Dini özgürlükler, Kazakistan Anayasasının 39. Maddesi ile güvence altına alınmıştır. Madde 39, "İnsan hakları ve özgürlükleri hiçbir şekilde kısıtlanamaz" der. 14. madde "dini temelde ayrımcılığı" yasaklar ve 19. madde herkesin "etnik, parti ve dini bağını belirleyip belirtmeme hakkına" sahip olmasını sağlar. Anayasa Konseyi geçmişte,{{Ne zaman}} bazı kişilerin dinlerini uygulama haklarını sınırlayan bir yasa tasarısının anayasaya aykırı olduğuna karar vererek bu hakları onayladı.
[[Dosya:Астана, Мечеть Хазрет Султан - panoramio.jpg|küçükresim|[[Hazret Sultan Camii]], Kazakistan'ın en büyük camisidir]]
Kazakistan'daki en büyük din [[İslam]]'dır. Ardından [[Ortodoks Hristiyanlık]] gelmektedir. [[Sovyetler Birliği]] tarafından on yıllarca süren dini baskıdan sonra, bağımsızlığın gelişi, kısmen din yoluyla etnik kimliğin ifadesinde bir artışa neden oldu. Dini inançların özgürce uygulanması ve tam din özgürlüğünün tesis edilmesi, dini faaliyetlerin artmasına neden oldu. Birkaç yıl içinde yüzlerce [[cami]], [[kilise]] ve diğer ibadethaneler inşa edildi ve dini dernek sayısı 1990'da 670 iken, günümüzde 4.170'e yükseldi.<ref name=":16">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20100511052119/http://www.religions-congress.org/content/view/151/35/lang,english | başlık = Congress of World Religions - Religious Situation Review in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 11 Mayıs 2010 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191209140608/https://web.archive.org/web/20100511052119/http://www.religions-congress.org/content/view/151/35/lang,english | arşivtarihi = 9 Aralık 2019}}</ref>
Bazı rakamlar herhangi [[Mezhepsiz Müslüman|mezhebe bağlı olmayan Müslümanlar]]<nowiki/>ın<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.pewforum.org/2012/08/09/the-worlds-muslims-unity-and-diversity-1-religious-affiliation/|başlık=Religious Identity Among Muslims|erişimtarihi=7 Eylül 2020|tarih=9 Ağustos 2012|dil=en-US|çalışma=Pew Research Center's Religion & Public Life Project|ad=1615 L. St|soyadı=NW|ad2=Suite 800|ad3=DC 20036 USA202-419-4300 {{!}} Main202-419-4349 {{!}} Fax202-419-4372 {{!}} Media|soyadı2=Washington|soyadı3=Inquiries|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190503050410/https://www.pewforum.org/2012/08/09/the-worlds-muslims-unity-and-diversity-1-religious-affiliation/|arşiv-tarihi=3 Mayıs 2019|ölüurl=no}}</ref> çoğunluğu oluşturduğunu gösterirken, diğerleri ülkedeki Müslümanların çoğunun [[Hanefilik]] mezhebinden sonra [[Sünnilik|Sünni]] olduğunu göstermektedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/1047531693|başlık=Kazakhstan : the Bradt travel guide|sürüm=Edition 3|yer=Chalfont St Peter, Bucks, England|diğerleri=Oleynik, Maria,|soyadı=Brummell, Paul,|isbn=978-1-78477-092-1|oclc=1047531693}}</ref> Bunlar arasında nüfusun yaklaşık %60'ını oluşturan etnik Kazaklar ile etnik Özbekler, Uygurlar ve Tatarlar bulunmaktadır.<ref name=":17">{{Web kaynağı|url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/irf/2008/108501.htm|başlık=Kazakhstan|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=U.S. Department of State|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20171002182320/https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/irf/2008/108501.htm|arşiv-tarihi=2 Ekim 2017|ölüurl=no}}</ref> %1'den daha azı Sünni [[Şâfiîlik]] mezhebinin bir parçasıdır (özellikle Çeçenler). Ayrıca bazı [[Kadıyânîlik|Ahmedî]] Müslümanlar da var.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.forum18.org/archive.php?article_id=1577|başlık=Forum 18: KAZAKHSTAN: Ahmadi Muslim mosque closed, Protestants fined 100 times minimum monthly wage - 7 June 2011|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=www.forum18.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20140606214920/http://www.forum18.org/archive.php?article_id=1577|arşiv-tarihi=6 Haziran 2014|ölüurl=no}}</ref> Kazakistan'da toplam 2.300 cami var,<ref name=":16" /> hepsi bir baş [[müftü]] tarafından yönetilen "Kazakistan Müslümanları Ruhani Derneği"ne bağlıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20090918045538/http://www.religions-congress.org/content/view/121/35/lang,english/ | başlık = Congress of World Religions - Islam in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 18 Eylül 2009 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190903002842/https://web.archive.org/web/20090918045538/http://www.religions-congress.org/content/view/121/35/lang,english/ | arşivtarihi = 3 Eylül 2019}}</ref> [[Kurban Bayramı]]'da ülke genelinde bayram olarak kabul edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20100511052119/http://www.religions-congress.org/content/view/151/35/lang,english | başlık = Congress of World Religions - Religious Situation Review in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | çalışma = web.archive.org | soyadı = Dinara Beibitova | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191209140608/https://web.archive.org/web/20100511052119/http://www.religions-congress.org/content/view/151/35/lang,english | arşivtarihi = 9 Aralık 2019}}</ref>
Nüfusun dörtte biri, etnik [[Ruslar]], [[Ukraynalılar]] ve [[Beyaz Ruslar]] dahil olmak üzere [[Rus Ortodoks Kilisesi|Rus Ortodoks]]'tur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/irf/2009/127366.htm|başlık=Kazakhstan|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=U.S. Department of State|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190522225421/https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/irf/2009/127366.htm|arşiv-tarihi=22 Mayıs 2019|ölüurl=no}}</ref> Diğer [[Hristiyanlık]] grupları arasında [[Katolik Kilisesi|Roma Katolikleri]], [[Yunan Katolikleri]] ve [[Protestanlık|Protestanlar]] bulunmaktadır.<ref name=":17" /> Toplam 258 Ortodoks kilisesi, 93 Katolik kilisesi (9 Yunan Katolik) ve 500'ün üzerinde Protestan kilisesi ve ibadethanesi bulunmaktadır. Rus Ortodoks Noel'i de Kazakistan'da bayram olarak kabul edilmektedir.<ref name=":16" /> Diğer dini gruplar arasında [[Yahudilik]], [[Bahâîlik]], [[Hinduizm]], [[Budizm]] ve [[İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi]] bulunmaktadır.<ref name=":17" />
=== Eğitim ===
[[Dosya:Palace of Arts Shabyt.jpg|küçükresim|Kazak Ulusal Sanat Üniversitesi]]
Eğitim evrenseldir ve [[ortaöğretim]] kadar zorunludur ve [[Okuryazarlık oranına göre ülkeler listesi|yetişkin okuryazarlık oranı]] %99.5'tir.<ref name=":19">{{Web kaynağı | url = https://www.collegeatlas.org/kazakhstan-colleges-universities.html | başlık = Kazakhstan Colleges, Universities and Schools | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | dil = en-US | çalışma = www.collegeatlas.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100925090810/https://www.collegeatlas.org/kazakhstan-colleges-universities.html | arşivtarihi = 25 Eylül 2010}}</ref> Bu istatistikler ortalama olarak Kazakistan'daki hem kadınlara hem de erkeklere eşittir.<ref name=":18" />
Eğitim üç ana aşamadan oluşur: ilköğretim (1-4. Sınıflar), temel genel eğitim (5-9. Sınıflar) ve üst düzey eğitim (10-11 veya 12. sınıflar) sürekli genel eğitim ve mesleki eğitim olarak ikiye ayrılır. Mesleki Eğitim genellikle üç veya dört yıl sürer.<ref>{{Web kaynağı|url=https://unevoc.unesco.org/home/TVET%20Country%20Profiles|başlık=TVET Country Profiles|erişimtarihi=7 Eylül 2020|çalışma=unevoc.unesco.org|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20140413141912/http://www.unevoc.unesco.org/worldtvetdatabase1.php?ct=DEU|arşiv-tarihi=13 Nisan 2014|ölüurl=yes}}</ref> Son zamanlarda, birkaç ortaokul, uzmanlık okulları, magnet okulları, [[Gymnasium (okul)|gymnasium]]<nowiki/>lar, [[lise]]<nowiki/>ler ve dilbilimsel ve teknik gymnasiumlar kurulmuştur. Orta [[meslekî eğitim]], özel mesleki veya teknik okullarda, lise veya kolejlerde ve meslek okullarında verilmektedir.<ref name=":19" />
586. satır:
Ülkede üniversiteler, akademiler ve enstitüler, konservatuarlar, yüksek okullar ve yüksek okullar bulunmaktadır. Üç ana seviye vardır: seçilen çalışma alanının temellerini sağlayan ve Lisans derecesi ödülüne götüren temel yüksek öğretim; öğrencilere Uzmanlık Diploması'nın verildiği özel yüksek öğrenim; ve yüksek lisans derecesine götüren bilimsel-pedagojik yüksek öğrenim. Lisansüstü eğitimle, Kandidat Nauk ("Bilim Adayı") ve Bilim Doktoru'na (Doktora) elde edilebilir. Eğitim ve Yüksek Öğrenim Kanunlarının kabul edilmesiyle özel bir sektör kurulmuş ve çeşitli özel kuruluşlara ruhsat verilmiştir.
Kazakistan'da 2.500'den fazla öğrenci toplam 9 milyon dolarlık öğrenci kredisi için başvuruda bulundu. En fazla öğrenci kredisi [[Almatı]], [[Nur-Sultan]] ve [[Kızılorda]]'dan talep edildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20151208051507/http://bnews.kz/en/news/obshchestvo/more_than_25_thousand_students_get_loans_in_kazakhstan-2013_07_26-1033423 | başlık = More than 2.5 thousand students get loans in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 8 Aralık 2015 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200920170004/https://web.archive.org/web/20151208051507/http://bnews.kz/en/news/obshchestvo/more_than_25_thousand_students_get_loans_in_kazakhstan-2013_07_26-1033423 | arşivtarihi = 20 Eylül 2020}}</ref>
Kazakistan'daki eğitim ve beceri geliştirme programları da uluslararası kuruluşlar tarafından desteklenmektedir. Örneğin, 30 Mart 2015'te, Dünya Bankalarının İcra Direktörleri Grubu, Kazakistan'daki Beceriler ve İş projesi için 100 milyon dolarlık bir krediyi onayladı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160309080855/http://finchannel.com/index.php/society/jobs/item/42191-world-bank-supports-better-skills-for-quality-jobs-in-kazakhstan | başlık = FINCHANNEL.com - World Bank Supports Better Skills for Quality Jobs in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 9 Mart 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163935/https://web.archive.org/web/20160309080855/http://finchannel.com/index.php/society/jobs/item/42191-world-bank-supports-better-skills-for-quality-jobs-in-kazakhstan | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref> Proje, işsiz, verimsiz bir şekilde serbest meslek sahibi ve eğitime ihtiyacı olan mevcut çalışanlara ilgili eğitim vermeyi amaçlamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20160309080855/http://finchannel.com/index.php/society/jobs/item/42191-world-bank-supports-better-skills-for-quality-jobs-in-kazakhstan | başlık = FINCHANNEL.com - World Bank Supports Better Skills for Quality Jobs in Kazakhstan | erişimtarihi = 7 Eylül 2020 | tarih = 9 Mart 2016 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163935/https://web.archive.org/web/20160309080855/http://finchannel.com/index.php/society/jobs/item/42191-world-bank-supports-better-skills-for-quality-jobs-in-kazakhstan | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
== Kültür ==
623. satır:
=== Mutfak ===
{{Ana madde|Kazak mutfağı}}
Kazak mutfağında, çiftlik hayvanı eti çeşitli şekillerde pişirilebilir ve genellikle çeşitli geleneksel ekmek ürünleri ile servis edilir. İçecekler ise genel olarak [[siyah çay]], [[ayran]], ve [[kımız]] gibi geleneksel sütten elde edilen içecekleri içerir. Geleneksel bir Kazak yemeği sofrada çok sayıda [[meze]], ardından [[çorba]], [[pilav]] ve [[Beşbarmak]] gibi bir veya iki ana yemek içerir. Ayrıca fermente kısrak sütünden yapılan kımız da çokça tüketilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.orexca.com/kazakhstan/cuisine.htm | başlık = Kazakh National Cuisine. What to Eat in Kazakhstan? | erişimtarihi = 8 Eylül 2020 | çalışma = www.orexca.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190804184804/https://www.orexca.com/kazakhstan/cuisine.htm | arşivtarihi = 4 Ağustos 2019}}</ref>
=== Spor ===
[[Dosya:FC Astana vs. Celtic FC UCL 2017.jpg|küçükresim|[[Astana Arena]]'nın açılışı, 2009]]
Kazakistan sürekli olarak Olimpiyatlarda performans sergiliyor. Özellikle [[boks]]<nowiki/>ta başarılıdır. Bu, Orta Asya ulusuna biraz dikkat çekti ve sporcularının dünya bilincini artırdı. [[Dmitri Karpov]] ve [[Olga Rıpakova]], Kazakistan'ın en önemli atletlerindendir. Dmitri Karpov, [[2004 Yaz Olimpiyatları]], [[2003 Dünya Atletizm Şampiyonası|2003]] ve [[2007 Dünya Atletizm Şampiyonası|2007]] Dünya Atletizm Şampiyonalarında bronz madalya alan bir [[dekatlon]]<nowiki/>cudur. Olga Rıpakova ise, [[2012 Yaz Olimpiyatları]]'nda, [[2011 Dünya Atletizm Şampiyonası|2011 Dünya Atletizm]] ve Altın Şampiyonası'nda gümüş madalya alan, üçlü atlama (kadınlar) konusunda uzmanlaşmış bir atlettir.
[[2014 Kış Olimpiyatları]]'te ve [[2022 Kış Olimpiyatları]] için [[Almatı]] aday olmuştur. Ayrıca [[Nur-Sultan]] ve Almatı [[2011 Asya Kış Oyunları]]<nowiki/>na ev sahipliği yaptı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20171107012714/http://www.iihf.com/home-of-hockey/championships/asia/2011-asian-games/ | başlık = 2011 Asian Games | erişimtarihi = 8 Eylül 2020 | tarih = 7 Kasım 2017 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201008163949/https://web.archive.org/web/20171107012714/http://www.iihf.com/home-of-hockey/championships/asia/2011-asian-games/ | arşivtarihi = 8 Ekim 2020}}</ref>
=== Medya ===
636. satır:
=== UNESCO Dünya Mirası ===
Kazakistan, [[Dünya Mirası]] listesinde üç kültürel ve doğal mirasa sahiptir: [[Hoca Ahmed Yesevi Türbesi]], [[Tamgalı]] Arkeolojik Manzarası içindeki Petroglifler ve Korgalzhyn ve Nauryzumsky rezervleri.<ref>{{Web kaynağı | url = https://whc.unesco.org/en/statesparties/kz | başlık = Kazakhstan | erişimtarihi = 8 Eylül 2020 | dil = en | çalışma = UNESCO World Heritage Centre | ad = UNESCO World Heritage | soyadı = Centre | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060211051645/https://whc.unesco.org/en/statesparties/kz | arşivtarihi = 11 Şubat 2006}}</ref>
== Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar ==
| |||