İşaret dili: Revizyonlar arasındaki fark

'''İşaret dilleri''' anlamı karşı tarafa iletmek için [[Görme|görsel kanalı]] kullanan [[dil]]lere verilen addır. El işaretlerinin (manual) yanında el dışı işaretler (non-manual) ile ifade edilirler. İşaret dilleri kendilerine ait kelime dağarcığı ve dilbilgisel yapısı olan doğal dillerdir <ref name=":0">{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/61425229|başlık=Sign language and linguistic universals|tarih=2006|yer=Cambridge, UK|yayıncı=Cambridge University Press|diğerleri=Lillo-Martin, Diane C. (Diane Carolyn), 1959-|soyadı=Sandler, Wendy, 1949-|isbn=0-521-48248-8|oclc=61425229|dil=İngilizce}}</ref>. Evrensel olmamakla beraber <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.linguisticsociety.org/content/what-sign-language | başlık = What is Sign Language? {{!}} Linguistic Society of America | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = www.linguisticsociety.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140817183751/https://www.linguisticsociety.org/content/what-sign-language | arşivtarihi = 17 Ağustos 2014}}</ref>, işaret dilleri arasında çarpıcı benzerlikler de bulunur.

Dünyada kaç tane işaret dili olduğu bilinmemektedir. Genelde her ülkenin kendi işaret dili bulunmakla beraber, bazılarında bu sayı birden fazladır. Ethnologue’un 2013 edisyonunda 137 tane işaret dili sayılmaktadır<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20131126034146/http://www.ethnologue.com/subgroups/deaf-sign-language | başlık = Deaf sign language {{!}} Ethnologue | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 26 Kasım 2013 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191226084644/https://web.archive.org/web/20131126034146/http://www.ethnologue.com/subgroups/deaf-sign-language | arşivtarihi = 26 Aralık 2019}}</ref>. Bazı işaret dillerinin yasal statüsü bulunurken diğerlerinin hiçbir statüsü bulunmamaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/731389673|başlık=Sign language legislation in the European Union|yer=Brussels|yayıncı=European Union of the Deaf|diğerleri=Pabsch, Annika., European Union of the Deaf.|soyadı=Wheatley, Mark.|isbn=978-90-816339-0-1|oclc=731389673|dil=İngilizce}}</ref>

1620’de Juan Pablo Bonet Madrid’de ''Reducción de lasletras y arte para enseñar a hablar a losmudos'' (Dilsiz insanlara konuşmayı öğretmek için harflerin ve sanatın indirgenmesi) adlı kitabı yayımlamıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://archive.org/details/bibliotecauniversitariadesevilla | başlık = Fondo Antiguo de la Universidad de Sevilla : Free Texts : Free Download, Borrow and Streaming : Internet Archive | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170526071754/https://archive.org/details/bibliotecauniversitariadesevilla | arşivtarihi = 26 Mayıs 2017}}</ref> Bu işaret dili sesbilgisi ve parmak alfabesi ile sağır insanlar için oral eğitim metodu sunan ilk modern ilmi eser olarak kabul edilir.

Britanya’da parmak alfabesi gizli iletişim<ref name=":1">{{Kitap kaynağı|url=https://www.jbe-platform.com/content/books/9789027280107|başlık=Mercury: or the Secret and Swift Messenger: Shewing how a Man may with Privacy and Speed communicate his Thoughts to a Friend at any distance. Reprinted from the third edition (1708)|tarih=1 Ocak 1984|dil=İngilizce|yayıncı=John Benjamins|ad=John|soyadı=Wilkins|isbn=978-90-272-8010-7|doi=10.1075/fos.6}}</ref>, halka hitap etme ya da sağır insanların iletişimi<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/249702088|başlık=Chirologia: or the natural language of the hand|tarih=2004|yer=Whitefish|yayıncı=Kessinger Publishing|soyadı=Bulwer, John.|isbn=0-7661-6765-8|oclc=249702088|dil=İngilizce}}</ref> gibi amaçlar için kullanılıyordu. 1648’de John Bulwer “Usta Babington” adlı kişiyi parmak alfabesinde ehil bir sağır, “parmak eklemlerinde gayet başarılı” ve karısıyla dokunsal işaret yöntemini kullanarak kolaylıkla anlaşabilen birisi olarak tanımlamıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.britannica.com/topic/Philocopus-or-The-Deaf-and-Dumb-Mans-Friend | başlık = Philocopus; or, The Deaf and Dumb Man’s Friend {{!}} work by Bulwer | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Encyclopedia Britannica | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150913053547/https://www.britannica.com/topic/Philocopus-or-The-Deaf-and-Dumb-Mans-Friend | arşivtarihi = 13 Eylül 2015}}</ref>

1680’de George Dalgarno kendi sağır eğitim metodunu ve harflerin sol eldeki eklemlere ve avuçtaki bölgelere tekabül ettiği eklemsel bir alfabeyi içeren ''Didascalocophus'', ''or, The deaf and dumb mans tutor'' (Didascalocophus ya da Sağır ve dilsizlerin eğitmeni) adlı kitabını yayınlamıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/45735133|başlık=George Dalgarno on universal language : the art of signs (1661), the deaf and dumb man's tutor (1680), and the unpublished papers|tarih=2001|yer=Oxford|yayıncı=Oxford University Press|diğerleri=Cram, David., Maat, Jaap., Dalgarno, George, 1626?-1687., Dalgarno, George, 1626?-1687., Dalgarno, George, 1626?-1687.|soyadı=Dalgarno, George, 1626?-1687.|isbn=0-19-823732-4|oclc=45735133|dil=İngilizce}}</ref> Eklemsel sistemler işiten insanlar tarafından bir süre kullanılmıştı<ref name=":1" />; bazıları bu sistemin Ogham alfabesine kadar gittiği hakkında tahminlerde bulunmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20100602102335/http://www.bris.ac.uk/Depts/DeafStudiesTeaching/bslsoc/Sessions/s9.htm | başlık = Session 9 | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 2 Haziran 2010 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201007193750/https://web.archive.org/web/20100602102335/http://www.bris.ac.uk/Depts/DeafStudiesTeaching/bslsoc/Sessions/s9.htm | arşivtarihi = 7 Ekim 2020}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jstor.org/stable/26204860|başlık=The Ancient Origins of Sign Handshapes|tarih=2002|sayı=3|sayfalar=322–334|çalışma=Sign Language Studies|cilt=2|ad=George|soyadı=Montgomery|issn=0302-1475}}</ref>

Charles de La Fin vücutta gösterilen bir yerin baş harfinin bir harfi göstereceği, sesli harflerin de diğer İngiliz sistemlerindeki gibi parmak uçlarından gösterilebileceği bir sistemi sunduğu kitabını 1692’de yayınlamıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=eebo2;idno=B04014.0001.001 | başlık = Sermo mirabilis: or The silent language. Whereby one may learn prefectly [sic] in the space of six hours, how to impart his mind to any friend in any language, English, French, Dutch, &c. tho never so deep and dangerous a secret, without the least noise, word or voice; and without the knowledge of any in company. Being a wonderful art kept secret for several ages, in Padua, and now only published to the wise and prudent, who will not expose it, as a prostitute, to every foolish, and ignorant fellow. / By Monsieur La Fin, once secretary to his Eminence the Cardinal of Richlieu. | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = quod.lib.umich.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200724074709/https://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=eebo2;idno=B04014.0001.001 | arşivtarihi = 24 Temmuz 2020}}</ref> Bunu hem İngilizce hem de Latince için yapmıştır.

Fransız Charles-Michel de l’Épée şimdiye kadar Fransa ve Kuzey Amerika’da büyük ölçüde aynı kalan alfabesini 18. yüzyılda yayınladı. 1755’te, Abbé de l’Épée Laurent Clerc’in tartışmalı olarak en ünlü mezunu olduğu sağırlar okulunu Paris’te kurdu. Clerc, Thomas Hopkins Gallaudet ile 1817’de Hartford Connecticut’ta Amerikan Sağır Okulu’nu (American School for the Deaf) kurmak için Amerika’ya gitti.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = https://www.iheart.com/podcast/105-stuff-you-should-know-26940277/ | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = www.iheart.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180911003449/https://www.iheart.com/podcast/105-stuff-you-should-know-26940277/ | arşivtarihi = 11 Eylül 2018}}</ref> Gallaudet’in oğlu, Edward Miner Gallaudet 1857’de Washington, D.C.’de sağırlar için bir okul kurdu, okul 1864’te Ulusal Sağır-Dilsiz Koleji (National Deaf- Mute College) oldu. Şimdi Gallaudet Üniversitesi olan okul, dünyada sağırlara sosyal bilim alanında eğitim veren tek okuldur.

Türk İşaret Dili’nin (TİD) kökeni kesin olarak bilinmese de varsayımsal olarak kökü Osmanlı saraylarında bulunan sağırlara dayandırılmaktadır. Fatih Sultan Mehmet’ten beri sarayda sağırların olduğu ve bazı işiten insanların kendi aralarında da işaret dilini konuştukları biliniyordu. Eğitim konusunda ise ilk çalışmalar 2. Abdülhamit döneminde yapılmıştır. Bu dönemde sağırlar için çeşitli yerlerde sağır okulları açılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında açılan okullar oralist metotla çalışmaktaydı, fakat 2000’li yıllarda bu metodun terkedilmesiyle, Türkiye’de bulunan okullar işaret dilinde eğitime geçti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tr-ent.org/ | başlık = tr-ent The Turkish Journal of Ear Nose and Throat | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = Türkçe | çalışma = tr-ent | doi = 10.5606/kbbihtisas.2012.013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180220012746/http://www.tr-ent.org/ | arşivtarihi = 20 Şubat 2018}}</ref>

İşaret dillerinin genellikle bulunduğu bölgelerdeki konuşma dilleriyle arasında hiçbir dilbilimsel bağ bulunmaz. İşaret dili ve konuşma dili arasındaki ilişki karmaşık ve konuşma dilinden çok bulunduğu ülkeye göre değişim gösteren bir şeydir. Örneğin, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri İngilizce konuşmaktadır, fakat Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’nın İngilizce konuşan kesimlerinin kullandığı Amerikan İşaret Dili (ASL) Fransız İşaret Dili’nden<ref name=":2" /> türemiş olup, diğer üç ülkenin kullandığı İngiliz, Avusturya ve Yeni Zelanda İşaret Dilleri’nin varyantlarının Amerikan İşaret Dili’yle bağlantısı yoktur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ethnologue.com/language/bfi | başlık = British Sign Language | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Ethnologue | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130307060532/https://www.ethnologue.com/language/bfi | arşivtarihi = 7 Mart 2013}}</ref> Aynı şekilde, İspanyolca her iki ülkede de kullanılan dil olmasına rağmen, İspanya ve Meksika’nın işaret dilleri birbirinden farklıdır<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20121020141343/http://www.sil.org/silesr/2007/silesr2007-008.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 20 Ekim 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200323024436/https://web.archive.org/web/20121020141343/http://www.sil.org/silesr/2007/silesr2007-008.pdf | arşivtarihi = 23 Mart 2020}}</ref>, ve Bolivya’nın işaret dili diğer İspanyolca konuşan ülkelerin işaret dillerinin aksine Amerikan İşaret Dili temellidir<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20120915024309/http://www.sil.org/silesr/2009/silesr2009-002.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 15 Eylül 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200323024439/https://web.archive.org/web/20120915024309/http://www.sil.org/silesr/2009/silesr2009-002.pdf | arşivtarihi = 23 Mart 2020}}</ref>. “Ulusal” işaret dillerinin içerisinde bile konuşma dilinin ağızlarıyla örtüşmekten ziyade genellikle sağır okulunun bulunduğu yere göre farklılık gösterebilen “ağızlar” bulunmaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/57352334|başlık=Sociolinguistic variation in American sign language|tarih=2001|yer=Washington, D.C.|yayıncı=Gallaudet University Press|diğerleri=Bayley, Robert, 1943-, Valli, Clayton., Rose, Mary (Mary Aleene)|soyadı=Lucas, Ceil.|isbn=1-56368-177-3|oclc=57352334}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/68127716|başlık=What's your sign for pizza? : an introduction to variation in American Sign Language|tarih=2003|yer=Washington, D.C|yayıncı=Gallaudet University Press|diğerleri=Bayley, Robert, 1943-, Valli, Clayton.|soyadı=Lucas, Ceil.|isbn=1-56368-299-0|oclc=68127716|dil=İngilizce}}</ref>

Uluslararası İşaret Dili, önceki adıyla Gestuno, genellikle Deaflympics gibi uluslararası sağır etkinliklerinde ve Dünya Sağırlar Federasyonu’nun toplantılarında kullanılmaktadır. Son çalışmalar Uluslararası İşaret’in karma dil (pidgin) olduğunu öne sürse de karma dilden daha kompleks olduğunu ve bir işaret dili olmaya daha yakın olduğu sonucunu gösteriyorlar. [26] Uluslararası İşaret daha yaygın bir terim olsa da bazen '''Gestuno'''<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/2930517|başlık=Gestuno : international sign language of the deaf = langage gestuel international des sourds : the revised and enlarged book of signs agreed and adopted by the Unification of Signs Commission of the World Federation of the Deaf = le livre révisé des signes acceptés et adoptés par la Commission d'unification des signes de la Federation mondiale des sourds.|tarih=1975|yer=Carlisle|yayıncı=British Deaf Association [for] the World Federation of the Deaf|soyadı=World Federation of the Deaf. Unification of Signs Commission.|isbn=0-9504187-0-6|oclc=2930517|dil=İngilizce}}</ref>, '''Uluslararası İşaret Karma-dili''' <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jbe-platform.com/content/journals/10.1075/sll.5.1.04mck|başlık=Interpreting into International Sign Pidgin: An analysis|tarih=1 Ocak 2002|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=27–54|çalışma=Sign Language & Linguistics|cilt=5|ad=Rachel Locker|soyadı=McKee|issn=1387-9316|doi=10.1075/sll.5.1.04mck|ad2=Jemina|soyadı2=Napier}}</ref> veya '''International Gesture''' (IG)<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.theinterpretersfriend.org/indj/ig.html | başlık = International gesture: Principles and gestures | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = www.theinterpretersfriend.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20091124052926/http://www.theinterpretersfriend.org/indj/ig.html | arşivtarihi = 24 Kasım 2009}}</ref> terimleri kullanılmaktadır. Uluslararası İşaret, Dünya Sağır Federasyonu (World Federation of the Deaf) ve başka uluslararası organizasyonlar tarafından kullanılan bir terimdir.

İşaret dilleri, konuşma dillerinde olduğu gibi, anlamsız ve temel sesbirimleri anlamlı birimler olacak şekilde kullanırlar. (Bunlar daha önceden “chremes” olarak adlandırılıyorlardı, Yunanca “el” anlamına gelen kelimeden konuşma dillerdeki “fonem” kavramına benzeşim yapılacak şekilde türetilmiştir, fakat şu anda “sesbirim/fonem” kavramı da kullanılmaktadır çünkü işlevleri tamamıyla aynıdır.) Bu genellikle ikili örüntüleme olarak adlandırılmaktadır. Konuşma dillerinde olduğu gibi, bu anlamsız birimler özelliklerin kombinasyonları olarak gösterilir, fakat el şekli (hand shape), el yönlenmesi (orientation), yer (ya da sesletim yeri), hareket ve el dışı ifadeler genellikle temel farklılıkları oluştururlar.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20180317231914/https://www.researchgate.net/publication/317336147_Chereme_In_Hall_T_A_Pompino-Marschall_B_ed_Dictionaries_of_Linguistics_and_Communication_Science_Worterbucher_zur_Sprach-_und_Kommunikationswissenschaft_WSK_Volume_Phonetics_and_Phonology_Berlin_New_Y | başlık = Chereme. In: Hall, T. A. Pompino-Marschall, B. (ed.): Dictionaries of Linguistics and Communication Science (Wörterbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft, WSK). Volume: Phonetics and Phonology. Berlin, New York: Mouton de Gruyter. (PDF Download Available) | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 17 Mart 2018 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201007193808/https://web.archive.org/web/20180317231914/https://www.researchgate.net/publication/317336147_Chereme_In_Hall_T_A_Pompino-Marschall_B_ed_Dictionaries_of_Linguistics_and_Communication_Science_Worterbucher_zur_Sprach-_und_Kommunikationswissenschaft_WSK_Volume_Phonetics_and_Phonology_Berlin_New_Y | arşivtarihi = 7 Ekim 2020}}</ref> Genel olarak hem işaret dilleri hem de konuşma diller süreksizlik, anlamsallık, nedensizlik, üretkenlik ve kültürel aktarım gibi dilbilimcilerin her doğal dilde bulduğu temel özellikleri paylaşırlar.

İşaret dillerinin konuşma dillerinin işaret hali olduğu veya işaret dillerinin işiten insanlar tarafından oluşturulduğuna dair nedense yanlış bir kanı mevcuttur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20140412004710/http://www.linguisticsociety.org/files/Sign_Language.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 12 Nisan 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet}}</ref> İşaret dili ve konuşma dilleri arasındaki beyinde dili işlemleme benzerlikleri bu yanlış kanıyı daha da güçlendirmiştir. Michel de l’Épée ya da Thomas Hopkins Gallaudet gibi sağır okullarındaki işiten eğitmenler yanlış bir şekilde dilin “kurucuları” olarak adlandırılmışlardır. Halbuki işaret dilleri, tüm doğal diller gibi, onları kullanan insanlar, bu durumda konuşma dil hakkında az bilgisi olan ya da hiç bilgisi olmayan sağırlar, tarafından geliştirilir.

Fakat tümüyle bakıldığında işaret dilleri konuşma dillerden bağımsızlardır ve kendi gelişim yollarını takip ederler. Örneğin, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’nin işiten insanlarının aynı dili konuşmasına rağmen İngiliz İşaret Dili (BSL) ve Amerikan İşaret Dili (ASL) oldukça farklı ve karşılıklı anlaşılamazdır. İşaret dillerinin gramerleri bulunduğu coğrafik bölgenin diline genellikle benzemez, hatta sözdizim açısından Amerikan İşaret Dili İngilizceden daha çok Japoncaya benzer.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.deaflibrary.org/asl.html | başlık = About ASL | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = www.deaflibrary.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/19980110212235/http://www.deaflibrary.org/asl.html | arşivtarihi = 10 Ocak 1998}}</ref>

Konuşma sırası (turn taking) gibi söylem işlevleri çoğunlukla baş hareketleri ve göz dikme (eye gaze) ile düzenlenir. İşaret dilinde bir konuşmadaki hitap edilen kişi işaretçiyi izlemek zorunda olduğu için, işaretçi ona bakmayarak hitap edilen kişinin söz almasını engeller ya da ona bakarak konuşma sırasının onda olduğunu belirtir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.semanticscholar.org/paper/Regulators-and-turn-taking-in-american-sign-Baker/69411a8311d228cf38b409d018b51e9f27b30b32 | başlık = Regulators and turn-taking in american sign language discourse | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 1977 | dil = İngilizce | çalışma = www.semanticscholar.org | ad = C. | soyadı = Baker | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201007193823/https://www.semanticscholar.org/paper/Regulators-and-turn-taking-in-american-sign-Baker/69411a8311d228cf38b409d018b51e9f27b30b32 | arşivtarihi = 7 Ekim 2020}}</ref>

Köy işaret dili yüksek sağırlığın olduğu nispeten ayrı kalmış topluluklarda birkaç nesil boyunca ortaya çıkan yerel dildir ve hem sağırlar hem de sağır ailesi ve arkadaşları olan işitenler tarafından kullanılırlar.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://sandlersignlab.haifa.ac.il/html/html_eng/pdf/EMERGING_SIGN_LANGUAGES.pdf|başlık=Emerging Sign Languages|erişimtarihi=|yazarlar=Meir, I., Sandler, W., Padden, C. & Aranoff, M.|tarih=2010|dil=|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=}}</ref> Bu dillerin belki de en ünlüsü ölü bir dil olan ABD’deki Martha’sVineyard İşaret Dili’dir, fakat Afrika, Asya ve Amerika boyunca dağınık bir şekilde bulunan çeşitli köy işaret dilleri mevcuttur. Türkiye’de Mardin İşaret Dili<ref>{{Kaynak|url=https://www.cambridge.org/core/books/keeping-languages-alive/documentation-of-endangered-sign-languages-the-case-of-mardin-sign-language/3D85354D9B09058D250FB24657D4C43F|başlık=Documentation of endangered sign languages: The case of Mardin Sign Language|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=2013|sayfalar=29–41|çalışma=Keeping Languages Alive: Documentation, Pedagogy and Revitalization|yer=Cambridge|yayıncı=Cambridge University Press|ad=Ulrike|soyadı=Zeshan|ad2=Hasan|soyadı2=Dikyuva|isbn=978-1-107-02906-4|doi=10.1017/cbo9781139245890.005|editör-ad=Mari C.|editör2-ad=Sarah|editör-soyadı=Jones|editör2-soyadı=Ogilvie|dil=İngilizce}}</ref> ve Orta Toroslar İşaret Dili <ref>{{Web kaynağı | url = http://www.rabiaergin.com/central-taurus-sign-language.html | başlık = Central Taurus Sign Language | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = İngilizce | çalışma = Rabia Ergin, Ph.D. | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181004230043/http://www.rabiaergin.com/central-taurus-sign-language.html | arşivtarihi = 4 Ekim 2018}}</ref> bu dillere örnektir.

* İngiliz İşaret Dili (BSL), Avustralya İşaret Dili (Auslan) ve Yeni Zelanda İşaret Dili (NZSL) genellikle BANZSL diye bilinen bir dil olarak değerlendirilir. Maritime İşaret Dili ve Güney Afrika İşaret dili de BSL ile akrabadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20110604014547/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nsr | başlık = Ethnologue report for language code: nsr | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 4 Haziran 2011 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201007193831/https://web.archive.org/web/20110604014547/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nsr | arşivtarihi = 7 Ekim 2020}}</ref>

Kritik Periyod hipotezi (The Critical Period hypothesis) bir dilin, ister işaret ister konuşma dili olsun, çocukların beyninin esnekliği (plasticity) sayesinde çocuklar tarafından yetişkinlerle kıyasla daha hızlı edinildiğini savunur. McGill Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, araştırmacılar Amerikan İşaret Dili’ni doğuştan edinmeye başlayanların gösterdikleri videodaki işaretleri tekrar etmede daha sonradan edinenlerden daha iyi olduklarını buldular. Ayrıca, iki grup arasında cümle kurarken dilsel biçimbirim (grammatical morphology) açısından farkların olduğunu buldular, bu da işaret dilini edinirken kritik bir periyodun olduğunu göstermiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20171201072124/http://www.acfos.org/publication/ourarticles/pdf/acfos1/mayberry.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 1 Aralık 2017 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200323024538/https://web.archive.org/web/20171201072124/http://www.acfos.org/publication/ourarticles/pdf/acfos1/mayberry.pdf | arşivtarihi = 23 Mart 2020}}</ref>

* Ángel Herrero Blanco ile Juan José Alfaro ve Inmacualada Cascales adlı iki sağır araştırmacı tarafından geliştirilen İşaret Dilleri için Alfabetik Yazım Sistemi (Sistema de escritura alfabética, SEA) 2003 yılında bir kitap olarak yayınlanmıştır<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/643124997|başlık=Escritura alfabética de la Lengua de Signos Española : once lecciones|tarih=2003|yer=San Vicente del Raspeig [Alicante]|yayıncı=Publicaciones de la Universidad de Alicante|diğerleri=Alfaro, Juan José,, Cascales, Inmaculada,|soyadı=Herrero Blanco, Ángel L.,|isbn=978-1-282-57496-0|oclc=643124997}}</ref> ve online olarak İspanyol İşaret Dili için erişime açılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.cervantesvirtual.com/seccion/signos/psegundonivel.jsp?seccion=signos&conten=materiales&pagina=cat_materiales1&tit3=Lecciones+de+escritura+alfab%25E9tica+de+LSE | başlık = Biblioteca de signos - Materiales | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | çalışma = www.cervantesvirtual.com | arşivengelli = evet}}</ref> Bu sistem Latin alfabesinin harflerini işareti biçimsel sıralamada gösterebilmek için birkaç vurgu imi ile kullanır. Ortaya çıkan sözcükler işaret ile okunabilir halde olmalıdır. Sistem diğer dillerde küçük uyarlamalarla uygulanabilir ve hiçbir ekipmana ve yazılıma ihtiyaç olmadan çalışabilir halde tasarlanmıştır. El dışı öğeler belli bir ölçüde belirtilebilir fakat araştırmacılar tıpkı konuşma dilinin yazılmasında olduğu gibi bir sistemin pratik olması için bütün öğeleri kapsamak zorunda olmadığını savunmuşlardır. Sisteme kendi [https://wiki.apertium.org/wiki/Traductor_de_espa%c3%b1ol_a_LSE Vikipedi sayfasından] ulaşılabilecek bazı güncellemeler gelmiştir. The Center for Linguistic Normalization of Spanish Sign Language (İspanyol İşaret Dilini Normalleştirme Merkezi) SEA’yı kendi sözlüklerindeki bütün işaretlerin çevriyazısı olarak kullanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://sid.usal.es/ | başlık = SID - Servicio de Información sobre Discapacidad | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | dil = es | çalışma = sid.usal.es | ad = Servicio de Informacion sobre Discapacidad-sid@sid usal es- | soyadı = https://sid.usal.es | arşivurl = https://web.archive.org/web/20000301173158/https://sid.usal.es/ | arşivtarihi = 1 Mart 2000}}</ref>

Bir anadil işaret kullananı için, işareti algılama zihnin görsel dil tecrübesini nasıl anlamlı hale getirdiği konusunda oldukça etkilidir. Örneğin, bir el şekli kendisinden önceki veya sonraki işaretlere göre değişim gösterebilir, ama bu değişimler işaretin gelişimi sırasında algısal kategoriler tarafından ayarlanır. Zihin el şeklindeki farklılıkları fark eder fakat benzer el şekillerini aynı kategoride toplar.<ref>{{Web kaynağı | url = http://dsdj.gallaudet.edu/assets/section/section2/entry94/DSDJ_entry94.pdf | başlık = Seeing Signs: Language Experience and Handshape Perception | erişimtarihi = | yazarlar = Jill P. Morford | tarih = | çalışma = | yayıncı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120111142013/http://dsdj.gallaudet.edu/assets/section/section2/entry94/DSDJ_entry94.pdf | arşivtarihi = 11 Ocak 2012}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.3758/BF03212211|başlık=Human adults and human infants show a “perceptual magnet effect” for the prototypes of speech categories, monkeys do not|tarih=1 Mart 1991|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=93–107|çalışma=Perception & Psychophysics|cilt=50|ad=Patricia K.|soyadı=Kuhl|issn=1532-5962|doi=10.3758/BF03212211}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0010027708001789|başlık=Effects of language experience on the perception of American Sign Language|tarih=1 Ekim 2008|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=41–53|çalışma=Cognition|cilt=109|ad=Jill P.|soyadı=Morford|issn=0010-0277|pmc=PMC2639215|pmid=18834975|doi=10.1016/j.cognition.2008.07.016|ad2=Angus B.|ad3=James|ad4=Joshua|ad5=Gabriel|soyadı2=Grieve-Smith|soyadı3=MacFarlane|soyadı4=Staley|soyadı5=Waters}}</ref> Farklı el şekilleri diğer kategorilerde toplanır. Zihin farklı algısal kategoriler arasındaki benzerlikleri göz ardı eder, aynı zamanda el şekli değişiminden kaynaklı olan algısal kategorilerin görsel bilgisini de korur.

AT&T görüntülü telefonunu 1964 New York Dünya Fuarı’nda tanıtması işaret dili konuşanlarının birbiriyle iletişime geçmesi için telekomünikasyonun imkanlarının kullanılmasını göstermek açısından ilklerden bir tanesidir. Fuarda, biri fuarda diğeri ise başka bir şehirde olmak üzere iki sağır kullanıcı rahatlıkla iletişime geçtiler.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20120623215926/http://www.porticus.org/bell/pdf/picturephone.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 23 Haziran 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200323024614/https://web.archive.org/web/20120623215926/http://www.porticus.org/bell/pdf/picturephone.pdf | arşivtarihi = 23 Mart 2020}}</ref> Fakat, videolu iletişim 2000’lerin başlarında bant aralığının video verisini kaldırabilecek ölçüye gelmesine kadar geniş ölçekte kullanılabilir değildi.

Yapay zekadaki yeni gelişmelerle birlikte, işaret dilinde tümce içeren (genellikle tek tümcecikli) kısa videoları yazı diline çeviren derin öğrenme temelli makine çeviri algoritmaları geliştirilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20180329054531/https://qilin-zhang.github.io/_pages/pdfs/VideobasedSignLanguageRecognitionwithoutTemporalSegmentation.pdf | başlık = Wayback Machine | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 29 Mart 2018 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet}}</ref>

Paddy Ladd 1980’lerde Britanya televizyonunda sağırlar için bir program başlattı ve kendisi işaret dilini televizyona taşıyan ve sağır çocukların işaret dilinde eğitim görmesini sağlayan kişi olarak bilinir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20140910210203/http://www.theguardian.com/society/2003/mar/19/guardiansocietysupplement5 | başlık = Profile: Paddy Ladd, pioneer and activist {{!}} Society {{!}} The Guardian | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 10 Eylül 2014 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201007193902/https://web.archive.org/web/20140910210203/http://www.theguardian.com/society/2003/mar/19/guardiansocietysupplement5 | arşivtarihi = 7 Ekim 2020}}</ref>

Geleneksel analog yayıncılıkta çoğu program genellikle sabah saatlerinde işaret dilini kullanan kişiyle beraber tekrar edilir, işaret dilini kullanan kişi ana yayında bulunmaz.<ref name=":10">{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20090417003132/http://www.rnid.org.uk/howwehelp/research_and_technology/communication_and_broadcasting/signing_on_television | başlık = RNID.org.uk: How we help: Research and technology: Communication and broadcasting: Signing on television | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 17 Nisan 2009 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201007193910/https://web.archive.org/web/20090417003132/http://www.rnid.org.uk/howwehelp/research_and_technology/communication_and_broadcasting/signing_on_television | arşivtarihi = 7 Ekim 2020}}</ref> Bunun sebebi olarak işaret diline çeviri yapan kişinin dikkat dağıtması gösterilir. BBC’de gece geç ya da sabah erken saatlerde yayınlanan programlar işaret diliyle birlikte yayınlanır. Yeni gelişen televizyon teknolojileri işaret yapan kişiyi, tıpkı altyazılarda olduğu gibi, kapatma imkânı sunmaktadır.<ref name=":10" />

İnsanlarla iletişime geçmeleri için bilim insanlarının şempanzeler<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0960982206011870|başlık=Referential gestural communication in wild chimpanzees (Pan troglodytes)|tarih=Mart 2006|sayı=6|dil=İngilizce|sayfalar=R191–R192|çalışma=Current Biology|cilt=16|ad=Simone|soyadı=Pika|doi=10.1016/j.cub.2006.02.037|ad2=John|soyadı2=Mitani}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/BF01730971|başlık=The social group of wild chimpanzees in the Mahali Mountains|tarih=1 Eylül 1968|sayı=3|dil=İngilizce|sayfalar=167–224|çalışma=Primates|cilt=9|ad=Toshisada|soyadı=Nishida|issn=1610-7365|doi=10.1007/BF01730971}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0010027785900368|başlık=“Gavagai!” or the future history of the animal language controversy|tarih=Ocak 1985|sayı=3|dil=İngilizce|sayfalar=207–296|çalışma=Cognition|cilt=19|ad=David|soyadı=Premack|doi=10.1016/0010-0277(85)90036-8}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencemag.org/lookup/doi/10.1126/science.165.3894.664|başlık=Teaching Sign Language to a Chimpanzee|tarih=15 Ağustos 1969|sayı=3894|dil=İngilizce|sayfalar=664–672|çalışma=Science|cilt=165|ad=R. A.|soyadı=Gardner|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.165.3894.664|ad2=B. T.|soyadı2=Gardner}}</ref>, goriller<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/7283799|başlık=The education of Koko|tarih=1981|sürüm=1st ed|yer=New York|yayıncı=Holt, Rinehart, and Winston|diğerleri=Linden, Eugene.|soyadı=Patterson, Francine.|isbn=0-03-046101-4|oclc=7283799|dil=İngilizce}}</ref> ve orangutanlar<ref>{{Kaynak|url=https://www.cambridge.org/core/books/language-and-intelligence-in-monkeys-and-apes/cognitive-foundations-for-reference-in-a-signing-orangutan/61D16070323CEB896E8459451F292087|başlık=The cognitive foundations for reference in a signing orangutan|erişimtarihi=5 Eylül 2020|tarih=1990|sayfalar=511–539|çalışma='Language' and Intelligence in Monkeys and Apes: Comparative Developmental Perspectives|yer=Cambridge|yayıncı=Cambridge University Press|ad=H. Lyn White|soyadı=Miles|isbn=978-0-521-45969-3|doi=10.1017/cbo9780511665486.021|editör-ad=Kathleen Rita|editör2-ad=Sue Taylor|editör-soyadı=Gibson|editör2-soyadı=Parker|dil=İngilizce}}</ref> gibi insan olmayan primatlara işaret dili öğretme girişimleri olmuştur.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/8846697|başlık=The mind of an ape|tarih=1983|sürüm=1st ed|yer=New York|yayıncı=Norton|diğerleri=Premack, Ann J.|soyadı=Premack, David.|isbn=0-393-01581-5|oclc=8846697|dil=İngilizce}}</ref> Fakat, dilbilimciler genellikle bunun bir insan dili bilgisine ulaştıramadığını, sadece işaretler/kelimeler olduğunu söylerler.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/24376489|başlık=Aping language|tarih=1992|yer=Cambridge|yayıncı=Cambridge University Press|soyadı=Wallman, Joel.|isbn=0-521-40487-8|oclc=24376489}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://web.archive.org/web/20080207132421/http://www.lcc.gatech.edu/~mcnair/Teaching/3206-S2004/Animal_Communication.htm | başlık = Animal Communication | erişimtarihi = 5 Eylül 2020 | tarih = 7 Şubat 2008 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201007193925/https://web.archive.org/web/20080207132421/http://www.lcc.gatech.edu/~mcnair/Teaching/3206-S2004/Animal_Communication.htm | arşivtarihi = 7 Ekim 2020}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/45835574|başlık=Language files : materials for an introduction to language & linguistics|tarih=2001|sürüm=8th ed|yer=Columbus|yayıncı=Ohio State University Press|diğerleri=Stewart, Thomas W., 1967-, Vaillette, Nathan.|isbn=0-8142-0876-2|oclc=45835574|dil=İngilizce|yazar1=Ohio State University. Department of Linguisticsh}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/oclc/70216957|başlık=An introduction to language|tarih=2007|sürüm=8th ed|yer=Boston, MA|yayıncı=Thomson Wadsworth|diğerleri=Rodman, Robert., Hyams, Nina, 1952-|soyadı=Fromkin, Victoria.|isbn=1-4130-1773-8|oclc=70216957|dil=İngilizce}}</ref> İşaret dilini öğrenen önemli hayvanlar aşağıdakileri içermektedir: