Nihai Çözüm: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
4 kaynağı kurtardı ve 0 kaynağı ölü olarak işaretledi.) #IABot (v2.0.7
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
13 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
1. satır:
'''Nihai Çözüm''' ([[Almanca]]: ''Endlösung'') veya '''Yahudi Problemine Nihai Çözüm''' (Almanca: ''die Endlösung der Judenfrage'', <small>telaffuzu:</small> [[Yardım:IPA|[diː ˈɛntˌløːzʊŋ deːɐ̯ ˈjuːdn̩ˌfʁaːɡə]]]), [[II. Dünya Savaşı]]'nda [[Yahudiler]]i yok etmek için yapılan [[Nazi]] planıdır. 1942'nin ocak ayında [[Berlin]]'in yanında [[Wannsee Konferansı]]'nda Nazilerin liderliğinde sistematik ve kasten yapılacak [[soykırım]]ın prosedürleri kesinleşmiştir.<ref name=":0">{{Web kaynağı |url=https://www.ushmm.org/outreach/tr/article.php?ModuleId=10007712 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=15 Mart 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20170316115556/https://www.ushmm.org/outreach/tr/article.php?ModuleId=10007712 |arşiv-tarihi=16 Mart 2017 |ölüurl=no }}</ref>
 
[[Holokost]] ile [[Polonya Yahudileri]]nin yüzde 90'ı<ref>{{Web kaynağı |url=https://books.google.co.il/books?id=U6KVOsjpP0MC&q=%2290+percent%22&redir_esc=y#v=snippet&q=%2290%20percent%22&f=false |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=15 Mart 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20170316115536/https://books.google.co.il/books?id=U6KVOsjpP0MC&q=%2290+percent%22&redir_esc=y#v=snippet&q=%2290%20percent%22&f=false |arşiv-tarihi=16 Mart 2017 |ölüurl=no }}</ref> ve [[Avrupa Yahudileri]]nin 3'te 2'si öldürülerek sonuçlandı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005151 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=2 Mart 2013 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20130302130042/http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005151 |arşiv-tarihi=2 Mart 2013 |ölüurl=no }}</ref> [[Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar]] kapsamında esir olarak ele geçirilen Sovyet Yahudilerinin %94'ü infaz edildi.<ref>{{web kaynağı |soyadı1=Polyan |ad1=Pavel |başlık=Отрицание отрицания или Битва под Аушвицем. Холокост |url=https://polit.ru/article/2008/07/30/holokost/ |yayıncı=Polit.ru |erişimtarihi=16 Mart 2019 |arşivURL=https://web.archive.org/web/20180811002955/https://polit.ru/article/2008/07/30/holokost/ |arşivtarihi=11 Ağustos 2018 |dil=Rusça |tarih=30 Temmuz 2008 |ölüurl=yes }}</ref>
 
== Genel Bakış ==
"Nihaî Çözüm"ün [[Nazi]] planının kaynağı belirsizdir. [[Yahudi Soykırımı|Yahudi soykırımı]]nın [[Adolf Hitler]] yönetimindeki 10 yıllık Nazi siyasetinin zirvesi olmasıdır. "Nihaî Çözüm" aşama aşama uygulanmıştı. [[Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi|Nazi Partisi]] iktidara geldikten sonra, devlet destekli ırkçılık, Yahudi karşıtı yasalarla, boykotlarla, "Arileştirme" hareketiyle ve son olarak da Yahudileri Alman toplumundan çıkarmayı hedeflemiş "[[Kristal Gece]]" pogromu ile sonuçlandı. [[II. Dünya Savaşı]]’nın başlamasından sonra, Yahudi karşıtı siyaset Avrupa Yahudilerinin kamplarda toplanması ve sonuçta da yok edilmesi şeklinde kapsamlı bir plana dönüştü.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.ushmm.org/outreach/tr/article.php?ModuleId=10007704 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=22 Mart 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20170411223559/https://www.ushmm.org/outreach/tr/article.php?ModuleId=10007704 |arşiv-tarihi=11 Nisan 2017 |ölüurl=no }}</ref>
 
Ocak 1933'te güç kazandıktan Eylül 1939'da [[II. Dünya Savaşı]] patlak verene kadar, Nazilerin Almanya'da yaşayan Yahudilere yaptığı zulmün odak noktası tehdit, para ve mallarını kamulaştırma ve göç etmeye teşvik etmek. Nazi Partisine göre Yahudiler ve Roma (sayıca az olmalarına rağmen) "Avrupa'daki tek uzaylılar" ilan etmiştir.<ref>0-713-99570-X</ref>
 
Bunlardan biri de 1933'te Nazi Partisinin demokratik seçimlerle başa geçmesinin hemen ardından “Alman değerlerine karşı çıkanlara hayır” hareketi başlatmasıdır. Bu inisiyatifi organize etme görevini de NSDStB ([[Nasyonal Sosyalist Alman Öğrenciler Birliği]]) üstlenir. Bu birlik, 21 ayrı şehirde komiteler kurup düşüncelerini yaymaya başlar. Üniversite duvarlarına astıkları afişler ise “Alman değerlerine karşı gelenler için 12 öneri” başlıklıdır. Kırmızı gotik harflerle yazılı bu metin, bilhassa Yahudilik, sosyal demokrasi ve liberalizm karşıtı düşünceler ihtiva eder. Neticede 94 yazarın kitapları Almanya'nın birçok yerinde kül halini alır. Bunların içinde, [[Erich Maria Remarque]], [[George Bernhard]], [[Heinrich Mann]] gibi isimler de vardır. Bu olay, 12 yıllık (1933-1945) Nazi kabusunun ilk büyük trajedisidir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.agos.com.tr/tr/yazi/4997/nazi-almanyasinda-ilk-trajedi-1933-kitap-yakma-olayi |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=22 Mart 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20170322204459/http://www.agos.com.tr/tr/yazi/4997/nazi-almanyasinda-ilk-trajedi-1933-kitap-yakma-olayi |arşiv-tarihi=22 Mart 2017 |ölüurl=yes }}</ref>
 
Polonya'nın 1 Eylül 1939 tarihinde Naziler tarafından işgal edilmesinin ardından Almanların yönetimi altına giren Polonya Yahudilerin çoğunluğu Polonyalı ve Batı Avrupalı Yahudiler olmak üzere<ref name=":0" /> bu gettolara gönderildiler. 1940 yılında gettolara toplandı. Bu gettoların en büyüğü yarım milyona ulaşan nüfusu ile [[Varşova Gettosu]] idi. <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.projetaladin.org/holocaust/tr/holokost-tarihi/elem-endestrisi/extermination-of-polish-and-soviet-jews.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=22 Mart 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20161207113637/http://www.projetaladin.org/holocaust/tr/holokost-tarihi/elem-endestrisi/extermination-of-polish-and-soviet-jews.html |arşiv-tarihi=7 Aralık 2016 |ölüurl=yes }}</ref> 1941’de Almanların Sovyetler Birliği’ni işgali sırasında, [[mobilize katliam]] birlikleri ([[Einsatzgruppen]]) tüm Yahudi cemaatlerini öldürmeye başladı. Kullanılan başlıca katliam yöntemleri—silahla vurmak ya da gaz kamyonlarında öldürmek—kısa süre içinde “yetersiz” olarak görüldü ve katliamları gerçekleştirenler üzerinde psikolojik bir yük olarak değerlendirildi.<ref name=":0" />
 
Yahudileri imha etme iki başlıca operayonla devam etti. Polonya'nın işgaliyle başlayan [[Barbarossa Harekâtı|Barbarossa Harekatı]] Haziran 1941'de [[SS]] ve [[Orpo]], [[Sovyetler Birliği]]'nin kontrolünde olan Doğu Polonya'ya sevk edildi. İlerleyen safhalarda amacının Polonyalı ve Sovyetli tüm Yahudilerinin öldürülmesi gerektiğin açıkladı. [[Bolşevizm]], Hitler'in can düşmanıydı ve [[nasyonal sosyalizm]]e göre Bolşevizm Yahudi hakimiyetiyle eş anlamlıydı.<ref name="dw.com">{{Web kaynağı |url=http://www.dw.com/tr/alman-tarihinde-barbarossa-harekat%C4%B1/a-19348079 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=22 Mart 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20161229083129/http://www.dw.com/tr/alman-tarihinde-barbarossa-harekat%C4%B1/a-19348079 |arşiv-tarihi=29 Aralık 2016 |ölüurl=no }}</ref>
 
== 1. Evre: Barbarrosa Operasyonu'nun Ölümcül Takımı ==
Böylesine geniş toprakları ve yüzölçümü olan [[Sovyet Rusya]]'yı işgal etmek için kapsamlı bir plan yapıldı. Bu hazırlıklar, operasyondan 1 yıl önce (18 Aralık 1940) planlanmaya başlanmıştı ve Alman birlikleri ve bağdaşıkları planlanan operasyonu 22 Haziran 1941 tarihinde Sovyet topraklarına 3,6 milyon Alman askeriyle saldırarak başlatmışlardı.<ref name="dw.com"/><ref name="tarihiolaylar.com">{{Web kaynağı |url=http://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/barbarossa-harekati-369 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=6 Nisan 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20170407055828/http://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/barbarossa-harekati-369 |arşiv-tarihi=7 Nisan 2017 |ölüurl=yes }}</ref>
 
[[Heinrich Himmler|Himmler]] göreve 3,000 Güvenlik Polisi, [[Gestapo]], [[Kripo]], [[Sicherheitsdienst|SD]] ve [[Waffen-SS]] topladı. Bu görevlileri "özel güvenlik güçleri komandoları" ve daha sonrasında [[Einsatzgruppen]] olarak adlandırıldılar. [[Einsatzgruppen]]'in görevi [[Komünizm|komünist]]leri ve Yahudileri işgal edilmiş topraklardan bertaraf etmekti. <references group="kitap"> Browning (2004), p. 217</ref> "[[Kırmızı Cuma]]", Sovyet kontrolündeki [[Białystok|Bialystok]], sırasında ilk büyük cinayet 5,000 Polonyalı Yahudi'yi öldürerek başladı. Weiss komutasına [[Barbarossa Harekâtı|Barbarossa]]'nın Bolşevizmi yok etmek için yapılmış bir savaş olduğunu söyledi.<ref>[[Final Solution#CITEREFBrowning2004|Browning (2004)]], p. 232</ref>
 
Nazi Almanyası Sovyet sınırlarını 1941'de geçtikten sonra doğuda operasyonlarına devam etti. Sadece [[Białystok|Bialystok]]'ta değil aynı zaman da [[Gargždai]] Haziranın sonuna doğru kadın ve çocukların öldürülmesine karşı olan tabu kırılmış oldu.<ref>[[Final Solution#CITEREFBrowning2004|Browning (2004)]], p. 260</ref> Temmuz itibarıyla, önemli miktarda kadın ve çocuklar öldürülmüştü ve bu ölümler aynı zamanda [[Ukraynalılar]] ve [[Litvanya]] yardımcı kuvvetleri tarafından destek görüyordu.<ref>[[Final Solution#CITEREFBrowning2004|Browning (2004)]], p. 261</ref> 1941 yılını Ağustos ayının sonunda, [[Einsatzgruppen]] 23,600 Yahudi'yi öldürdü.<ref>[http://www.yadvashem.org/yv/en/holocaust/timeline/timeline_40.asp] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20180715001155/http://www.yadvashem.org/yv/en/holocaust/timeline/timeline_40.asp |date=15 Temmuz 2018 |tarih=15 Temmuz 2018 }} [http://www.yadvashem.org/yv/en/holocaust/timeline/timeline_40.asp "Goering orders Heydrich to prepare the plan for the Final Solution of the Jewish Problem"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20180715001155/http://www.yadvashem.org/yv/en/holocaust/timeline/timeline_40.asp |date=15 Temmuz 2018 |tarih=15 Temmuz 2018 }}. The Holocaust Martyrs' and Heroes' Remembrance Authority</ref> Bir ay sonra Sovyet Yahudilerine karşı büyük bir saldırı düzenlendi. Bu saldırıda 33,000 her yaştan Yahudi sistematik bir şekilde makineli tüfeklerle infaz edildi. Ekim ayının ortasında [[Friedrich Jeckeln]] komutasında 100,000'den fazla infaz gerçekleştirildiğini rapor etti.<ref>[[Final Solution#CITEREFBrowning2004|Browning (2004)]], pp. 291–292</ref>
 
Harekatın sonucunda Nazi Almanyası, ummadığı bu direniş karşısında Sovyetler tarafından durdurulmuştu.<ref name="tarihiolaylar.com"/> [[Wehrmacht]], Sovyetlere karşı büyük zaferler kazanmış, Sovyetlerin [[Ukrayna]] dahil stratejik ve ekonomik olarak üstün kent ve bölgelerini işgal etmişti. Nazi Almanyası üstünlük kurduğu ve Sovyet kuvvetlerini ortadan kaldırmasına rağmen, asıl hedef olan [[Moskova]] işgal edilememişti. Alman kuvvetleri ve bağdaşıkları aynı yıl güç toplamak ve stratejik planlar yapmak nedeniyle bir saldırı içine girmediler.
 
1941 yılının sonunda, [[Wannsee Konferansı|Wansee]] Konferansı'nın toplanmasından önce, 1 milyona yakın Yahudi'nin halihazırda öldürülmüş olduğu hesaplanmaktadır. <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.projetaladin.org/holocaust/tr/holokost-tarihi/elem-endestrisi/the-wannsee-conference.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=15 Nisan 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20171125155923/http://www.projetaladin.org/holocaust/tr/holokost-tarihi/elem-endestrisi/the-wannsee-conference.html |arşiv-tarihi=25 Kasım 2017 |ölüurl=yes }}</ref> İddialara göre [[II. Dünya Savaşı]]’nda [[Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı)|Doğu Cephesi]]’ni açan bu harekat eğer başarılı sonuçlansaydı belki de bugün Nazi Almanyası dünyaya hükmediyor olabilirdi.<ref name="tarihiolaylar.com"/>
 
=== ''Bezirk Bialystok'' ve ''Reichskommissariat Ostland'' ===
Bazı verilere göre "Nihai Çözüm" yeni bir semt olan  ''[[Bezirk Bialystok]]'ta'' başlamıştı. Alman askerleri birkaç günde [[Białystok Ghetto|Białystok]] ele geçirdi. Bir Cuma günü, 27 Haziran 1941, [[Ordnungspolizei]] 309 şehre geldiler ve Büyük Sinagog'u içinde yüzlerce Yahudi'yle birlikte kilitleyerek ateşe verdiler. [[Sinagog]] yangınıyla birlikte cinayetler dışarıda, Yahudi vatandaşların evlerinin içinde ve [[Chanajki]] çevresinde geceye kadar devam etti. Ertesi gün, 30 vagon ceset toplu mezarlara gönderildi. Browning'in notlarına göre, cinayetlerin başında sadece direkt komuta almadan, "[[Führer]]'in arzularının doğru bir şekilde içine sezerek ve öngörerek yerine getiren" bir komutan tarafından işleniyordu. Sıradaki toplu polonyalı Yahudi ölümü  ''[[Reichskommissariat Ostland]]'da'' meydana geldi. Bu toplu katliamı [[Waffen-SS]] iki günde, 5-7 Ağustos, 12,000 Yahudi'yi öldürdü. Buna ek olarak 17,000 Yahudi bir sene sonra [[getto]] ayaklanmasında [[Beyaz Rusya Polisi]] tarafından öldürüldü.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.avlaremoz.com/2016/04/19/fasizme-karsi-yahudilerin-direnisi-varsova-gettosu-meltem-oral/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=15 Nisan 2017 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20170416044639/http://www.avlaremoz.com/2016/04/19/fasizme-karsi-yahudilerin-direnisi-varsova-gettosu-meltem-oral/ |arşiv-tarihi=16 Nisan 2017 |ölüurl=yes }}</ref>
<!--=== Reichskommissariat Ukraine ===-->
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Nihai_Çözüm" sayfasından alınmıştır