Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi: Revizyonlar arasındaki fark

1998 (kalıcı)|yer=[[StrazburgStrasbourg]], [[Fransa]]|harita=File:Council of Europe (orthographic projection).svg|koordinatlar={{Koordinat|48.596389|7.774167|region:FR_type:landmark|display=inline,title}}}}

'''Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi''' ('''AİHM'''), uluslararası bir teşkilat olan [[Avrupa Konseyi]]'ne bağlı olarak 1959 yılında kurulmuş uluslararası bir mahkemedir. Mahkeme, [[Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi]] ve ek protokolleriyle güvence altına alınmış olan temel hakların çiğnenmesi durumunda bireylerin, toplulukların, tüzel kişilerin ve diğer devletlerin, belirli usul ve kurallar dahilinde başvurabileceği bir yargı merciidir. 47 [[Avrupa Konseyi]] üyesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yargı yetkisini tanımaktadır. Mahkeme, [[Fransa]]'nın [[StrazburgStrasbourg]] şehrinde bulunmaktadır.

Bir kişinin AİHM'ye başvurabilmesi için öncelikle kendi ülkesinde hakkını araması, yani iç hukuk yollarını tüketmesi gerekmektedir. Kişiler, iç hukukta haklarını aradıktan sonra ve bu konuda olumsuz nihaî karar alındıktan sonraki 4 ay zarfında yazılı olarak [[StrazburgStrasbourg]]'da bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurmalıdır. (Eskiden başvuru süresi 6 aydı. Ancak internet üzerinden başvuların alınmaya başlamasından sonra, herkesin bu imkâna sahip olduğu düşünüldüğü için, başvuru süresi kısaltıldı.) Mahkemenin yargı dili [[İngilizce]] veya [[Fransızca]]'dır. Ancak başvuru, konsey üyesi devletlerin birinin diliyle (örn. Türkçe) de yapılabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Applicants/Apply+to+the+Court/Application+pack/ | başlık = Üye ülkelerin dillerinde başvuru formları | biçim = HTML | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130504105754/http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Applicants/Apply+to+the+Court/Application+pack/ | arşivtarihi = 4 Mayıs 2013 | erişimtarihi = 9 Ocak 2013 | ölüurl = no }}</ref> Mahkeme, yapılan başvuruların ön koşullarının yerine getirilip getirilmediğini inceler, bir eksiklik görmezse başvurunun esastan incelenmesine karar verir. Ön koşulları taşımayan başvuruların reddine karar verilir. Bu karar kesindir, karşı başvuru yolu yoktur. Mahkeme, ön koşullar açısından kabul edilebilirlik kararı verdikten sonra esas hakkında karar vermeden önce, taraflara "uzlaşma" önerebilir. Taraflar kendi aralarında uzlaşır ve bu uzlaşı da mahkemece teyîd edilir ise, başvuru sonuçlanmış olur. Dostâne çözüm yoluyla da bir sonuca ulaşılamamışsa, mahkeme başvuruyu yeniden inceler, tarafların yazılı görüşlerini alır. Gerekli görürse duruşma yapar, tanık dinler, soruşturma ve araştırma yapar. Mahkeme, başvuru sahibinin sözleşmede tanınan bir hakkının devlet tarafından ihlâl edildiği kararına varırsa, "''hakkaniyete uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder''". Yâni Mahkeme, devletin tazminat ödemesine karar verir. Mahkemenin kararlarının uygulanıp uygulanmadığı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından denetlenir.

* [http://www.echr.coe.int AİHM resmi sitesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20000301002509/http://www.echr.coe.int/ |datetarih=1 Mart 2000 }}