Ferisiler: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k →‎Kaynakça: düzeltme
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
3 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
2. satır:
'''Ferisi Yahudileri''' veya '''Ferisiler''' [[İkinci Tapınak Dönemi]]'nde ({{c.}}MÖ 515 - MS 70) İsrailoğulları içinde doğan bir [[Yahudiler|Yahudi]] toplumsal hareketi, düşünce okulu ve siyasi grubudur. MS 70'te [[İkinci Tapınak]]'ın yıkılması ile birlikte Ferisilerin inançları [[Rabbani Yahudilik|Rabbani Yahudiliğin]]<ref group=Not>Bugünkü Yahudiler, Rabbani Yahudiliğin devamı olduğu için Yahudilik ve Rabbani Yahudilik kavramları ile günümüzde kastedilen, aynı topluluktur.</ref> akîdelerinin, ibadetlerinin ve ibadetlerde okunan metinlerinin kökenini oluşturdu.
 
Ferisiler ve [[Sadukiler]] arasındaki ayrılığın kökeni [[İsrailoğulları]]nın [[Mısır]]'daki ikameti kadar eskiye giden temellere dayanan ve İsrailoğulları toplumu içinde süregelen toplumsal ve dinî çatışmaların bir parçasıydı, bu çatışma ve uyuşmazlık [[Antik Roma|Romalılar]]ın [[Filistin]]'i fethetmesiyle daha da alevlendi.<ref>[https://www.jewishvirtuallibrary.org/ Jewish Virtual Library] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110221195128/http://www.jewishvirtuallibrary.org/ |date=21 Şubat 2011 }}'de "[https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/deadsea.html#Essenes The Dead Sea Scrolls, History and Overview] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20181225232759/https://www.jewishvirtuallibrary.org/history-and-overview-of-the-dead-sea-scrolls#Essenes |date=25 Aralık 2018 }}" makalesi; Erişim Tarihi: 22 Aralık 2015</ref> Başka bir çatışma [[Helenleştirme|Yunanlaşmayı]] savunan Yahudilerle, Yunanlaşma karşıtı olan İsrailoğulları arasında yaşanıyordu. Başka bir uyumsuzluk, İkinci Tapınak ve onunla ilgili ibâdetlere ağırlık verilmesini savunanlarla, [[Musevî dinî hukuku]]na ağırlık verilmesini savunanlar arasında yaşanıyordu. Diğer bir sorun ise Sadukilerin sadece yazılı [[Tanah]]'ın [[Tevrat]] bölümünün geçerliliğini savunmalarına karşılık, Ferisi Yahudilerinin Tevrat ile birlikte [[Ketuvim]], [[Nevi'im]] ve -bugün [[Talmud]], [[Mişna]] ve [[Gemara]] olarak bilinen- [[Yahudi sözlü hukuku]]nun da dinî hukukun geçerli bir parçası olmasını savunmalarından kaynaklanıyordu. Sadukilerle, Ferisilerin ayrıldıkları hususlardan birisi de diriliş inancıydı. Sadukiler, mevcut kaynaklara göre, ölülerin dirileceğine inanmıyordu.<ref group=Not>Bugünkü Yahudiler, Ferisilerin (ve daha sonraki adlarıyla Rabbani Yahudilerin) devamı olduğu ve Saduki toplumu günümüze ulaşamadığı için Sadukiler hakkındaki bilgilere sadece rakipleri olan Ferisilerin elinde kalan bilgilerden ulaşılabilmektedir. Ferisilerin, Sadukilerle sürekli çekişme hâlinde olduğu göz önüne alındığında, Sadukiler hakkında gelecek nesillere ne kadar tarafsız bilgi rivâyet ettiklerinin belirsizliği göz önünde bulundurulmalıdır.</ref>
 
Kendisi de bir Ferisi Yahudisi olan [[Josephus]] ({{Kısaltma|y.|yaklaşık}} MS 37-100), Ferisilerin -Sadukilere nazaran- bütün halkın desteğini ve hayır duasını alan bir topluluk olduğunu ve daha seçkin bir topluluk olan Sadukilerin ise o kadar popüler olmadığını savunur. Ferisi Yahudileri, kutsal metinleri tevil etme işinde kendilerini Musevî dinî hukukunun yetkilendirdiğini savunurken, Sadukiler ise [[Süleyman]] zamanında ilk kez başrahiplik makamına atanan ataları [[Sadok]] zamanından beri geçerli olan başrahiplik geleneğine dair kuralları kendi savlarının dayanağı olarak öne sürüyorlardı.
9. satır:
 
== Kökenbilim ==
Ferisi isminin kökeni [[Antik Yunanca]] ''Fariseos''’tur [ Φαρισαῖος ]. Yunanca kelimenin kökeni olarak uzmanların baskın görüşü [[Aramice]] ''Parişa'' [ פְּרִישָׁא ] (çoğ. ''Parişayya'' [ פְּרִישַׁיָּא ] ) kelimesidir, "ayrılanlar" anlamına gelir.<ref>Hitchcock's Dictionary of Bible Names, "[http://www.biblestudytools.com/dictionaries/hitchcocks-bible-names/pharisees.html Pharisees]"</ref> Aramice kelime, [[İbranice]]’deki ''Paruş'' [ פָּרוּשׁ ] (çoğ. ''paruşim'' [ פְּרוּשִׁים ] ) ile aynı kökenden gelir. ''Paruş'', ''paraş'' [ פָּרַשׁ ] fiilinin edilgen isim fiil hâlidir.<ref>Ernest Klein; ''A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English''; Hayfa Üniversitesi: 1987; ISBN 965-220-093-X.</ref><ref>''Strong's Concordance''’ta (''Strong'un Kutsal Kitap Fihristi''’nde) [https://www.blueletterbible.org/lang/lexicon/lexicon.cfm?strongs=H6567 6567 no.lu İbranice kelime] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160304210158/https://www.blueletterbible.org/lang/lexicon/lexicon.cfm?strongs=H6567 |date=4 Mart 2016 }}</ref> Yunanca ''Fariseos''’un Aramice Parişa'dan geldiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, bilinen tek etimolojik açıklama olduğundan kabûl edilen baskın görüştür.
 
''Kayıp İsa'' kitabının yazarı S. Koray Er, ''Ferisi'' ismi ile ilgili başka bir köken önermektedir. Ferisilerin ve Sadukilerin tam olarak ne zaman ortaya çıktığı bilinmemektedir. Er'in teorisine göre, Ferisilerin ortaya çıkışı Farsların (Perslerin) ülkeyi işgâli (Ahameniş İmparatorluğu) döneminde, onların âhiret inancından etkilenmeleriyle meydana geldi.<ref>S. Koray Er; ''Kayıp İsa''; s. 16; Etkileşim Yayınları; İstanbul:Temmuz 2013; ISBN 978-605-131-454-9</ref> Sadukiler ise (Yunan) Helen kültürünün etkisi altındaydılar ve ölümden sonra dirilişe inanmıyorlardı. Farsların etkisi altında oldukları için Ferisiler bu adla anılır oldular.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ferisiler" sayfasından alınmıştır