Bülent Ecevit: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Zemxer (mesaj | katkılar)
k →‎Vefatı: iç bağlantı aga
Lokomotifk (mesaj | katkılar)
Kaynaktan bilgi ekledim.
103. satır:
}}
[[Dosya:Dick Cheney & Bülent Ecevit.jpg|küçükresim|Dick Cheney ve Bülent Ecevit]]
'''Mustafa Bülent Ecevit'''<ref>Ecevit, Bülent; Umut Yılı 1977, 1. Baskı. 2010-İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları</ref> (28 Mayıs 1925, [[İstanbul]] – 5 Kasım 2006, [[Ankara]]); Türk siyasetçi, gazeteci, şair, yazar, [[Türkiye çalışma, sosyal hizmetler ve aile bakanları listesi|Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı]], [[Türkiye Cumhuriyeti Devlet Bakanlığı|Devlet Bakanı]], [[Türkiye başbakan yardımcıları listesi|Başbakan yardımcısı]].

1974–2002 yılları arasında dört kez [[Türkiye başbakanları|Türkiye Başbakanlığı]] görevini üstlenmiştir. 1972–1980 yılları arasında [[Cumhuriyet Halk Partisi]] Genel Başkanlığında, 1987–2004 yılları arasında ise [[Demokratik Sol Parti]] Genel Başkanlığında bulunmuştur. 1961–1965 yılları arasında [[İsmet İnönü]] tarafından kurulan hükûmetlerde [[Türkiye çalışma, sosyal hizmetler ve aile bakanları listesi|Çalışma Bakanı]] olarak yer almış olan Ecevit, düşünceleri ve uygulamalarıyla, 20. yüzyıl Türk siyasal yaşamının en önemli isimlerden biri olmuştur. Ecevit, ABD, İngiltere ve batılı ülkelerin şiddetle karşı çıkmasına rağmen 1974 yılında “Ayşe tatile çıksın” parolasıyla [[Kıbrıs Harekâtı]]'nı gerçekleştirerek 1999 yılında da PKK Lideri [[Abdullah Öcalan]]’ın Kenya'da yakalanarak Türkiye’ye getirilmesini sağlayarak Türk tarihine silinmez bir iz bırakmıştır. [[Mustafa Kemal Atatürk]]'ten sonra mal varlığını devletine bağışlayan tek Türk devlet adamıdır. <ref>https://www.sozcu.com.tr/2020/yazarlar/rahmi-turan/ne-ihale-ne-de-servet-5577066/amp/</ref> <ref>https://amp.onedio.com/haber/kibris-fatihi-oldu-apo-nun-yakalanmasini-sagladi-abd-ye-karsi-onur-mucadelesi-verdi-turk-siyasetinin-beyaz-guvercini-bulent-ecevit-847487</ref>
 
Siyasi kariyerine [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]]'de başlayan Ecevit, ilk defa [[1961 Türkiye genel seçimleri|1961 genel seçimleri]]nde CHP Ankara milletvekili olarak meclise girmiştir. 1972 yılında istifa eden İsmet İnönü'nün yerine genel başkanlığa seçilmiştir. Genel başkanlığı sırasında partisi [[1973 Türkiye genel seçimleri]]nde %33,3 oy almıştır. 1974 yılında genel başkanlığını [[Necmettin Erbakan]]'ın yaptığı [[Millî Selamet Partisi]] ile kurduğu koalisyon hükûmetinde ilk defa başbakanlık görevini almıştır. Başbakanlık döneminde 1974 yılında [[Kıbrıs Harekâtı]] yapılmıştır. 10 ay süren bu koalisyon hükûmeti Ecevit'in istifasıyla dağılmıştır. [[1977 Türkiye yerel seçimleri]]nde parti oy oranını %41.4'e çıkarmıştır. Bu oy oranı [[Solculuk|sol]] görüşlü bir partinin çok partili siyasal yaşamda kazandığı en yüksek oy oranı olarak tarihe geçmiştir. 1978 yılında yeni bir hükûmet kurarak tekrar başbakan olmuştur. 1979 yılında [[1979 Türkiye milletvekili ara seçimleri|ara seçimlerde]] başarısızlığa uğrayınca görevden çekilmiştir.
Satır 117 ⟶ 119:
 
===Eğitimi===
Bülent Ecevit, 1944 yılında [[Robert Kolej]]'inden mezun oldu. Önce [[Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi|Ankara Hukuk Fakültesi]] sonra da [[Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi|Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi]] İngiliz Filolojisi bölümüne kayıt yaptırmasına rağmen yüksek öğrenimine devam etmedi. İngiltere’de bulunduğu yıllarda Londra Üniversitesi’ne kayıt yaptıran ve burada İngiliz dili ve edebiyatı, Sanskritçe, Bengalce ve sanat tarihi üzerine eğitim aldı, ancak eğitimini tamamlamadı.
 
===Çalışma hayatı===
1944'te çalışma hayatına [[Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü|Basın Yayın Genel Müdürlüğü]]'nde çevirmenlik yaparak başladı. 1946-1950 yılları arasında [[Londra]] Elçiliğinin Basın Ataşeliği'nde kâtip olarak çalıştı. 1950 yılında [[Cumhuriyet Halk Partisi]]'nin yayın organı olan ''[[Ulus (gazete)|Ulus]]'' gazetesinde çalışmaya başladı. 1951-52'de yedeksubay olarak askerliğini yaptıktan sonra yeniden gazeteye döndü. ''Ulus'' gazetesi [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]] tarafından kapatılınca ''[[Ulus (gazete)|Yeni Ulus]]'' ve ''[[Ulus (gazete)|Halkçı]]'' gazetelerinde yazar ve yazı işleri müdürü olarak görev yaptı. 1955 yılında [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nin [[Kuzey Karolina]] eyaletinin [[Winston-Salem]] kentinde, ''The Journal and Sentinel'''de konuk gazeteci olarak çalıştı. 1957'de Rockefeller Foundation Fellowship Bursu ile yeniden ABD'ye gitti, [[Harvard Üniversitesi]]'nde sekiz ay [[sosyal psikoloji]] ve [[Orta Doğu]] tarihi üzerine incelemeler yaptı. Bu sırada Ecevit'in "Hocam" diye bahsettiği {{kaynak belirt}} [[Henry Kissinger|Henry A. Kissinger]] Harvard Üniversitesi rektörü idi. [[Harvard]]'da 1957 yılında, 1950-1960 arasında verilen antikomünizm seminerlerine [[Olof Palme]], [[Bertrand Russell]] gibi kişilerle birlikte katıldı. {{kaynak belirt}}
 
1950’lerde ''[[Forum (dergi)|Forum Dergisi]]''’nin yazı işleri kadrosunda yer aldı. 1965’te ''[[Milliyet (gazete)|Milliyet]]'' gazetesinde günlük yazılar yazdı. 1972’de aylık ''[[Özgür İnsan]]'', 1981’de haftalık ''[[Arayış dergisi|Arayış]]'', 1988’de aylık ''Güvercin'' dergilerini çıkarttı.
 
===Evliliği===
1946 yılında okuldan arkadaşı [[Rahşan Ecevit|Zekiye Rahşan Aral]] ile evlendi. KendisininBülent Ecevit'in vefatından 14 yıl sonra eşi [[Rahşan Ecevit]] de 17 Ocak 2020 tarihinde vefat etmiştir.
 
==Siyasal yaşamı ==
===Cumhuriyet Halk Partisi===
1953Ulus gazetesinde başlayan siyaset ilgisi, onu 1954 yılında [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]]'ye kaydolanÇankaya Ecevit,Ocağı’na kaydolmaya itti.<ref name=":0">{{Kitap kaynağı|url=https://www.iskultur.com.tr/ortanin-solu.aspx|başlık=Ortanın Solu|erişimtarihi=|tarih=|dil=|sayfa=Giriş|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=İş Bankası Yayınları}}</ref> ilkİlk olarak Gençlik Kolları Merkez Yönetim Kurulu'nda görev aldı. 32 yaşında, [[İsmet İnönü]]'nün damadı [[Metin Toker]]'in adaylığını devretmesiyle, [[1957 Türkiye genel seçimleri|27 Ekim 1957 seçimlerinde]] CHP'den milletvekili oldu. Milletvekili olarak siyasi yaşamına başlayan Bülent Ecevit, 12 Ocak 1959 günü toplanan CHP 14. Olağan Kurultayı'nda Parti Meclisi'ne giren isimler arasında yer aldı. [[27 Mayıs Darbesi|27 Mayıs 1960 Askerî Müdahalesi]]'nden sonra, CHP kontenjanından, [[TBMM 1961 Temsilciler Meclisi|Kurucu Meclis]] üyesi oldu. [[1961 Türkiye genel seçimleri|1961 genel seçimleri]]nde Zonguldak milletvekili seçildi. 1961-65 arasında görev yapan İsmet İnönü başkanlığındaki 3 koalisyon hükûmetinde de çalışma bakanı olarak yer aldı. Bu dönemde Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun çıkarılması (24 Temmuz 1963), sosyal güvenlik haklarının genişletilmesi için çaba harcadı.
 
[[Süleyman Demirel]]'in başkanlığındaki [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]]'nin (AP) kazandığı [[1965 Türkiye genel seçimleri|1965 genel seçimleri]]nde [[Zonguldak]]'tan yeniden milletvekili seçildi. Bülent Ecevit bu tarihten sonra muhalefete dönen CHP'nin içinde [[Ortanın Solu]] görüşünün öncülüğünü yapmaya başladı. Aynı dönemde parti içinde Ortanın Solu'na karşı çıkan bir [[klik]] ortaya çıktı. 18 Ekim 1966'da toplanan 18. Kurultay'da 43 yıllık [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]]'nin genel sekreterliğine seçildi. CHP tarihinde ilk defa bir genel sekreter ilçelerden köylere bütün CHP örgütlerini tek tek gezerek partililer ve delegelerle tanıştı. Ecevit çalışkanlığı, hitabet gücü ve parti içinde [[demokratik sol]] duruşuyla giderek sivrildi. Ortanın Solu partinin temel ilkesi olarak kabul edildi. Ecevit, [[Ortanın Solu]] hareketiyle CHP'nin aşırı sola bir duvar çektiğini, AP'nin de aşırı sağa karşı bir duvar çekmesiyle demokrasinin sürekli yaşama olanağı bulacağını savundu.<ref>[[Meydan Larousse: Büyük Lugat ve Ansiklopedi|Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi]]</ref>
Satır 162 ⟶ 164:
===Suikast girişimleri===
{{ana madde|Bülent Ecevit'e suikast girişimleri}}
Bülent Ecevit birçokaltı başarısızkez [[suikast]] girişimine maruz kaldı.<ref name=":0" /> Bunlardan biri [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD'de]], diğerleri ise Türkiye'de gerçekleşti.
 
Ecevit, 70'li yıllarda koalisyon hükûmetlerinin kurulmasından itibaren çeşitli saldırılara uğradı. Bunlardan en önemlileri 23 Temmuz 1976'da [[New York]]'ta ve 29 Mayıs 1977'de o yıllarda sivil uçuşların yapıldığı [[Çiğli Hava Üssü|Çiğli Havaalanı]]nda gerçekleşti. 1976'da [[Kıbrıs Harekatı]] sonrasında ABD'ye yapılan bir gezi sırasındaki saldırı, Ecevit'in korumalığını yapan [[FBI]] ajanı tarafından önlendi. Çiğli Havaalanı'ndaki girişimde dönemin İstanbul Belediye Başkanı [[Ahmet İsvan]]'ın kardeşi Mehmet İsvan yaralandı. Suikastte kullanılan silahın [[Özel Harp Dairesi]]'nde bulunduğu iddiaları sonraki yıllarda çeşitli tanıklıklarla tartışıldı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.bianet.org/bianet/emek/138134-1-mayis-1977-tertip-geliyorum-demisti |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=19 Ocak 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150119203933/http://www.bianet.org/bianet/emek/138134-1-mayis-1977-tertip-geliyorum-demisti |arşivtarihi=19 Ocak 2015 |ölüurl=no }}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Bülent_Ecevit" sayfasından alınmıştır