Lockheed Martin F-35 Lightning II: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Eklemeler yapıldı. |
Hatalar giderildi. |
||
68. satır:
Yazılım, Sistem Geliştirme ve Gösterim (SDD) için altı sürüm veya blok olarak geliştirilmiştir. İlk iki blok, 1A ve 1B, ilk pilot eğitimi ve çok seviyeli güvenlik için F-35'i hazırladı. Blok 2A, eğitim yeteneklerini geliştirirken, 2B, [[ABD Deniz Piyade Kolordusu|USMC]]'nin İlk İşletim Yeteneği (IOC, Initial Operating Capability) için planlanan ilk savaşa hazır sürümdü. Blok 3i, yeni donanıma sahipken 2B'nin yeteneklerini korur ve [[ABD Hava Kuvvetleri|USAF]]'ın IOC'si için planlanmıştır. SDD için son sürüm olan Blok 3F, tam uçuş zarfına ve tüm temel savaş yeteneklerine sahip olacaktı. Yazılım sürümlerinin yanı sıra, her blok ayrıca [[aviyonik]] donanım güncellemelerini ve uçuş ve yapısal testlerden elde edilen hava aracı iyileştirmelerini de içerir.<ref name="lm_sw">{{Web kaynağı|url=https://www.f35.com/about/life-cycle/software |başlık=F-35 Software Development |çeviribaşlık=F-35 Yazılım Geliştirmesi |dil=İngilizce |yayıncı=Lockheed Martin |websitesi=f35.com |erişimtarihi=2 Şubat 2020}}</ref> "Eşzamanlılık" olarak bilinen bu şeyde, bazı [[düşük oranlı ilk üretim]] (LRIP, low rate initial production) uçak partileri erken Blok yapılandırmalarında teslim edilecek ve geliştirme tamamlandıktan sonra Blok 3F'ye yükseltilecekti.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gao.gov/new.items/d06356.pdf |başlık=GAO-06-356, "DOD Plans to Enter Production before Testing Demonstrates Acceptable Performance" |çeviribaşlık=GAO-06-356, "DOD, Test Kabul Edilebilir Performansı Göstermeden Önce Üretime Girmeyi Planlıyor" |dil=İngilizce |yayıncı=Government Accountability Office |tarih=Mart 2006}}</ref> 17.000 uçuş test saatinden sonra, SDD aşaması için son uçuş Nisan 2018'de tamamlandı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.defensenews.com/air/2018/04/12/f-35-program-office-wraps-up-final-developmental-flight-test/ |başlık=F-35 program office wraps up final developmental flight test |çeviribaşlık=F-35 program bürosu son gelişime yönelik uçuş testini tamamladı |ad1=Valerie |soyadı1=Insinna |yayıncı=DefenseNews |tarih=28 Nisan 2018}}</ref> F-22 gibi F-35 de siber saldırılar ve teknoloji hırsızlığı çabalarının yanı sıra tedarik zincirinin bütünlüğündeki olası güvenlik açıkları yoluyla hedef alınmıştır.<ref name="news.sky.com-11741889">{{Web kaynağı|url=https://news.sky.com/story/f-35-jets-chinese-owned-company-making-parts-for-top-secret-uk-us-fighters-11741889 |başlık=F-35 jets: Chinese-owned company making parts for top-secret UK-US fighters |çeviribaşlık=F-35 jetleri: Çin'e ait şirket, çok gizli İngiltere-ABD uçakları için parçalar üretiyor |dil=İngilizce |ad1=Deborah |soyadı1=Haynes |tarih=15 Haziran 2019 |websitesi=[[Sky News]]}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.forbes.com/sites/zakdoffman/2019/06/15/chinese-owned-company-supplies-electronics-on-u-s-and-u-k-f-35-fighter-jets/ |başlık=U.S. And U.K. F-35 Jets Include 'Core' Circuit Boards From Chinese-Owned Company |çeviribaşlık=ABD ve İngiltere'deki F-35 Jetleri, Çin'in Sahibi Olduğu Şirketlerin 'Çekirdek' Devre Kartlarını İçeriyor |dil=İngilizce |ad1=Zak |soyadı1=Doffman |tarih=15 Haziran 2019 |yayıncı=Forbes |websitesi=forbes.com}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.defensenews.com/breaking-news/2016/03/24/chinese-businessman-pleads-guilty-of-spying-on-f-35-and-f-22/ |başlık=Chinese Businessman Pleads Guilty of Spying on F-35 and F-22 |çeviribaşlık=Çinli İşadamı F-35 ve F-22'de Casusluk Suçunu Kabul Ediyor |dil=İngilizce |ad1=Wendell |soyadı1=Minnick |yayıncı=Defense News |websitesi=defensenews.com |tarih=24 Mart 2016 |erişimtarihi=9 Nisan 2019}}</ref>
Denemeler birkaç büyük sorun buldu: ilk F-35B uçak gövdelerinde erken çatlamalar bulundu,<ref group="not">İlk F-35B'lerin, Lot 9 ve sonraki uçaklarında görüldüğü gibi, iyileştirmelerden önce 2.100 saat kadar düşük bir hizmet ömrü vardır.</ref> F-35C yakalama kancası tasarımı güvenilmezdi, yakıt depoları [[yıldırım]] çarpmalarına karşı çok savunmasızdı, kask ekranının sorunları vardı ve bunlar gibi diğerleri. Yazılım, benzeri görülmemiş kapsamı ve karmaşıklığı nedeniyle defalarca ertelendi. 2009 yılında, ABD Savunma Bakanlığı Ortak Tahmin Ekibi (JET, Joint Estimate Team) programın kamu programının 30 ay gerisinde olduğunu tahmin etti.<ref name="internalmemo">{{Web kaynağı|url= |başlık=Internal Pentagon memo predicts that F-35 testing won't be complete until 2016 |çeviribaşlık=Dahili Pentagon notu, F-35 testinin 2016'ya kadar tamamlanmayacağını öngörüyor |dil=İngilizce |ad1=Bob |soyadı1=Cox |yayıncı=Fort Worth Star Telegram |tarih=1 Mart 2010}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.businessweek.com/news/2010-01-06/lockheed-f-35-purchases-delayed-in-pentagon-s-fiscal-2011-plan.html |ad1=Tony |soyadı1=Capaccio |başlık=Lockheed F-35 Purchases Delayed in Pentagon’s Fiscal 2011 Plan |çeviribaşlık=Lockheed F-35 Satın Alımları Pentagon’un 2011 Mali Planında Ertelendi |dil=İngilizce |yayıncı=Bloomberg BusinessWeek |tarih=6 Ocak 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100110005120/http://www.businessweek.com/news/2010-01-06/lockheed-f-35-purchases-delayed-in-pentagon-s-fiscal-2011-plan.html |arşivtarihi=10 Ocak 2010}}</ref> 2011 yılında, program "yeniden temellendi"; yani maliyet ve program hedefleri değiştirilerek IOC'yi planlanan tarih 2010'dan Temmuz 2015'e öteledi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://spectrum.ieee.org/riskfactor/aerospace/military/f35-program-continues-to-struggle-with-software |başlık=F-35 Program Continues to Struggle with Software |çeviribaşlık=F-35 Programı Yazılımla Mücadeleye Devam Ediyor |dil=İngilizce |ad1=Robert |soyadı1=Charette |yayıncı=IEEE Spectrum |tarih=12 Eylül 2012}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.dote.osd.mil/pub/reports/FY2018/pdf/dod/2018f35jsf.pdf |başlık=FY18 DOD Programs F-35 Joint Strike Fighter (JSF) |çeviribaşlık=FY18 DoD Programları F-35 Müşterek Saldırı Uçağı (JSF) |tarih=2018 |websitesi=dote.osd.mil |sayfa=25 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190626203053/https://www.dote.osd.mil/pub/reports/FY2018/pdf/dod/2018f35jsf.pdf |arşivtarihi=26 Haziran 2019 |ölüurl=evet}}</ref> Eşzamanlı olarak test etme, kusurları düzeltme ve üretime başlama kararı verimsiz olarak eleştirilmiş; 2014'te, Savunma Satın Alma Sekreteri Frank Kendall bunu "yanlış satın alma tedavisi" olarak nitelendirmişti.<ref>{{Bölüm kaynağı|url=https://www.cbsnews.com/news/f-35-joint-strike-fighter-60-minutes/ |başlık=Is the F-35 worth it? |çeviribaşlık=F-35 buna değer mi? |dil=İngilizce |seri=60 Dakika |yayıncı=CBS News |yayıntarihi=16 Şubat 2014}}</ref> Üç tür, %70'lik beklenen ortaklığın çok altında, parçalarının sadece %25'ini paylaşmıştı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.airforcemag.com/all-for-one-and-all-for-all/ |başlık=All For One and One for All |çeviribaşlık=Hepimiz Birimiz ve Birimiz Hepimiz İçin |dil=İngilizce |ad1=John |soyadı1=Tirpak |yayıncı=Air Force Mag |tarih=14 Mart 2016}}</ref> Program, maliyet aşımları ve öngörülen toplam ömür boyu maliyetlerin yanı sıra yüklenicilerin kalite yönetimi eksiklikleri konusunda önemli eleştiriler almıştır.<ref name="violations">{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-united-tech-fighter-engine/u-s-watchdog-finds-quality-violations-in-pratt-work-on-f-35-engine-idUSKBN0NI1TL20150427 |başlık=U.S. watchdog finds quality violations in Pratt work on F-35 engine |çeviribaşlık=ABD bekçi köpeği, F-35 motorundaki Pratt çalışmasında kalite ihlallerini tespit etti |dil=İngilizce |ad1=Andrea |soyadı1=Shalal |
JSF programının, 2001 yılında ödüllendirilen SDD'nin 2002 yılı temel alındığında yaklaşık 200 milyar dolara mal olması bekleniyordu.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/2001/10/27/lockheed-martin-beats-boeing-for-fighter-contract/c65b8843-131f-4827-9c69-c183066f1f57/ |başlık=Lockheed Martin Beats Boeing for Fighter Contract |çeviribaşlık=Lockheed Martin, Savaş Uçağı Sözleşmesi için Boeing'i Yeniyor |dil=İngilizce |ad1=Greg |soyadı1=Schneider |yayıncı=Washington Post |websitesi=washingtonpost.com |tarih=27 Ekim 2001}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2001/10/27/us/lockheed-wins-200-billion-deal-for-fighter-jet.html |başlık=Lockheed Wins $200 Billion Deal for Fighter Jet |çeviribaşlık=Lockheed, Savaş Jeti için 200 Milyar Dolarlık Anlaşmayı Kazandı |dil=İngilizce |ad1=James |soyadı1=Dao |yayıncı=The New York Times |websitesi=nytimes.com |tarih=27 Ekim 2001}}</ref> 2005 gibi erken bir tarihte, ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi (GAO) maliyet ve zamanlamada önemli program risklerini belirlemişti.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A38236-2005Mar15.html |başlık=GAO Questions Cost Of Joint Strike Fighter |çeviribaşlık=GAO, Müşterek Saldırı Uçağının Maliyetini Sorguluyor |dil=İngilizce |soyadı1=Merle |ad1=Renae |yayıncı=The Washington Post |tarih=15 Mart 2005}}</ref> Pahalı gecikmeler Pentagon ve müteahhitler arasındaki ilişkiyi germiş; Program İcra Sorumlusu Korgeneral Christopher Bogdan, 2012'teki yıpranmış ilişkinin altını çizmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-lockheed-fighter/pentagon-tells-lockheed-to-shape-up-on-f-35-fighter-idUSBRE88H00D20120918 |başlık=Pentagon tells Lockheed to shape up on F-35 fighter |çeviribaşlık=Pentagon, Lockheed'e F-35 savaş uçağını şekillendirmesini söyledi |dil=İngilizce |ad1=Andrea |soyadı1=Shalal-Esa |yayıncı=Reuters |tarih=17 Eylül 2012}}</ref> 2017'ye gelindiğinde, gecikmeler ve maliyet aşımları, F-35 programının beklenen yaşam süresi (yani 2070'e kadar) maliyetini o yıl için 1.5 trilyon dolara çıkardı: satın almalar için 406.5 milyar dolar [artı] işletme ve bakım için 1.1 trilyon dolar.<ref name="C4WDefault-2683969">{{Web kaynağı|url=http://www.airforcemag.com/DRArchive/Pages/2014/January%202014/January%2008%202014/The-Cost-of-Teamwork.aspx |başlık=The Cost of Teamwork |çeviribaşlık=Takım Çalışmasının Maliyeti |dil=İngilizce |ad1=John A. |soyadı1=Tirpak |yayıncı=Air Force Mag |websitesi=airforcemag.com |tarih=8 Ocak 2014 |yayıncı=Air Force Association |yer=Arlington, Virginia |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140525023853/http://www.airforcemag.com/DRArchive/Pages/2014/January%202014/January%2008%202014/The-Cost-of-Teamwork.aspx |arşivtarihi=25 Mayıs 2014 |ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-07-10/f-35-program-costs-jump-to-406-billion-in-new-pentagon-estimate |başlık=F-35 Program Costs Jump to $406.5 Billion in Latest Estimate |çeviribaşlık=F-35 Programının Maliyeti En Son Tahminlere Göre 406,5 Milyar Dolara Sıçradı |dil=İngilizce |yayıncı=Bloomberg}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.thenation.com/article/f35-fighter-jet-pentagon/ |başlık=The Pentagon’s $1.5 Trillion Addiction to the F-35 Fighter |çeviribaşlık=Pentagon'un F-35 Avcı Uçağına 1.5 Trilyon Dolarlık Bağımlılığı |dil=İngilizce |ad1=William J. |soyadı1=Astore |yayıncı=The Nation |tarih=16 Eylül 2019}}</ref> 'LRIP Lot 13' kodlu F-35A'nın birim maliyeti 79.2 milyon dolardı.<ref name="lrip_13">{{Web kaynağı|url=https://www.airforcemag.com/massive-34-billion-f-35-contract-includes-price-drop-as-readiness-improves/ |başlık=Massive $34 Billion F-35 Contract Includes Price Drop as Readiness Improves |çeviribaşlık=Hazırlık İyileşirken F-35 Sözleşmesi Devasa 34 Milyar Dolarlık Fiyat Düşüşünü İçeriyor |dil=İngilizce |ad1=John |soyadı1=Tirpak |yayıncı=Air Force Mag |tarih=29 Ekim 2019}}</ref> Geliştirme ve operasyonel test ve değerlendirmedeki gecikmeler, tam oranlı üretimi 2021'e ötelemişti.<ref name="gao">{{Web kaynağı|url=https://www.gao.gov/assets/700/692307.pdf |başlık=F-35 Joint Strike Fighter Development Is Nearly Complete, but Deficiencies Found in Testing Need to Be Resolved |çeviribaşlık=F-35 Müşterek Saldırı Uçağının Geliştirilmesi Neredeyse Tamamlandı, ancak Testlerde Bulunan Eksikliklerin Çözülmesi Gerekiyor |dil=İngilizce |yayıncı=GAO |websitesi=gao.gov |tarih=Haziran 2018 |erişimtarihi=12 Haziran 2019}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.defensenews.com/air/2019/10/18/the-f-35-may-hit-full-rate-production-more-than-a-year-late/ |başlık=The F-35 jet might hit full-rate production more than a year late |çeviribaşlık=F-35 jeti, bir yıldan fazla bir süre sonra tam oranlı üretime ulaşabilir |dil=İngilizce |ad1=Valerie |soyadı1=Insinna |tarih=18 Ekim 2019}}</ref>
89. satır:
[[Dosya:X-35A 1.jpg|thumb|sağ|200px|'''X-35''' prototipi yakıt ikmali yaparken]]
ABD, [[ABD Hava Kuvvetleri|USAF]] için 1,763 F-35A, [[ABD Deniz Piyade Kolordusu|USMC]] için 353 F-35B ve 67 F-35C ve [[Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri|USN]] için 273 F-35C tedarik etme planıyla birincil müşteri ve finansal destekçidir.<ref name="FY2020_SAR" /> Buna ek olarak, Birleşik Krallık, İtalya, Hollanda, Kanada, Türkiye, Avustralya, Norveç ve Danimarka, geliştirme maliyetlerine 4.375 milyar dolar katkıda bulunmayı kabul etmiş ve Birleşik Krallık, tek 1. seviye ortak olarak planlanan geliştirme maliyetlerinin yaklaşık %10'una katkıda bulunmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.globalsecurity.org/military/systems/aircraft/f-35-int.htm |başlık=F-35 Joint Strike Fighter (JSF) Lightning II – International Partners |çeviribaşlık=F-35 Müşterek Saldırı Uçağı (JSF) Şimşek II - Uluslararası Ortaklar |dil=İngilizce |yayıncı=Global Security |websitesi=globalsecurity.org |erişimtarihi=7 Nisan 2010}}</ref> Öncelikli plan, ABD ve sekiz büyük ortak ülkenin 2035 yılına kadar 3.100'den fazla F-35'i satın almasıydı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.jsf.mil/downloads/documents/JSF_PSFD_MOU_-_Update_4_2010.PDF |başlık=Estimated JSF Air Vehicle Procurement Quantities |çeviribaşlık=Tahmini JSF Hava Aracı Tedarik Miktarları |dil=İngilizce |yayıncı=JSF.mil |tarih=Nisan 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110627033349/http://www.jsf.mil/downloads/documents/JSF_PSFD_MOU_-_Update_4_2010.PDF |arşivtarihi=27 Haziran 2011}}</ref> Uluslararası katılımın üç katmanı genellikle programdaki mali payı, ulusal şirketler tarafından teklife açık teknoloji transferi ve alt sözleşmelerin miktarını ve ülkelerin üretilen uçakları elde etme sırasını yansıtır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.defenseindustrydaily.com/F-35-Lightning-The-Joint-Strike-Fighter-Program-2012-07501/ |başlık=F-35 Lightning: The Joint Strike Fighter Program, 2012 |çeviribaşlık=F-35 Şimşek: Müşterek Saldırı Uçağı Programı, 2012 |dil=İniglizce |yayıncı=Defense Industry Daily |tarih=30 Ekim 2012}}</ref> Program ortağı ülkelerin yanı sıra İsrail ve Singapur, Ortak Güvenlik Katılımcıları (SCP) olarak projede yer almıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gao.gov/new.items/d04554.pdf |başlık=Joint Strike Fighter Acquisition: Observations on the Supplier Base |çeviribaşlık=Müşterek Saldırı Uçağı Edinimi: Tedarikçi Bazında Gözlemler |dil=İngilizce |ad1=Katherine V. |soyadı1=Schnasi |yayıncı=US Accounts Office |erişimtarihi=8 Şubat 2006}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ic.gc.ca/eic/site/ad-ad.nsf/eng/ad03863.html |başlık=Industry Canada: F-35 Joint Strike Fighter (JSF) Canada's Next Generation Fighter Capability |çeviribaşlık=Industry Canada: F-35 Müşterek Saldırı Uçağı (JSF) Kanada'nın Yeni Nesil Savaşçı Yeteneği |dil=İngilizce |yayıncı=ic.gc.ca |erişimtarihi=25 Kasım 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100922154022/http://www.ic.gc.ca/eic/site/ad-ad.nsf/eng/ad03863.html |arşivtarihi=22 Eylül 2010}}</ref><ref>''Combat Aircraft Monthly'', Eylül 2010, ss. 24.</ref> SCP ve ortak olmayan ülkelere satışlar Pentagon'un Yabancı Askeri Satış (FMS) programı aracılığıyla yapılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.defensenews.com/outlook/2018/12/10/head-of-f-35-joint-program-office-stealth-fighter-enters-the-new-year-in-midst-of-a-growing-phase/ |başlık=Head of F-35 Joint Program Office: Stealth fighter enters the new year in midst of a growing phase |çeviribaşlık=F-35 Ortak Program Ofisi Başkanı: Görünmez savaşçı, büyüyen bir aşamanın ortasında yeni yıla giriyor |dil=İngilizce |ad1=Vice Adm. Mat |soyadı1=Winters |yayıncı=DefenseNews |tarih=9 Aralık 2018 |erişimtarihi=5 Şubat 2020}}</ref> Türkiye, güvenlik endişeleri nedeniyle Temmuz 2019'da F-35 programından çıkarılmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ft.com/content/d3c7492c-7346-11e8-b6ad-3823e4384287 |başlık=US Senate blocks F-35 sales to Turkey |çeviribaşlık=ABD Senatosu, F-35'in Türkiye'ye satışını engelledi |dil=İngilizce |ad1=Katrina |soyadı1=Manson |ad2=Laura |soyadı2=Pitel |yayıncı=Financial Times |website= ft.com |erişimtarihi=19 Haziran 2018}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.cnn.com/2019/07/16/politics/trump-turkey-s400-sales/index.html |başlık=Trump blames Obama as he reluctantly bans F-35 sales to Turkey |çeviribaşlık=Trump, Türkiye'ye F-35 satışlarını isteksizce yasakladığı için Obama'yı suçladı |dil=İngilizce |ad1=Kevin |soyadı1=Liptak |ad2=Nicole |soyadı2=Gaouette |yayıncı=CNN |erişimtarihi=17 Temmuz 2019}}</ref><ref group="not">Türkiye, F-35'in birkaç parçasının tek tedarikçisiydi ve bu da programı yedek tedarikçiler bulmaya zorlamıştır.</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.janes.com/article/83476/f-35-chief-reaffirms-turkey-s-status-as-committed-programme-partner |başlık=F-35 chief reaffirms Turkey's status as committed programme partner |çeviribaşlık=F-35 şefi, Türkiye'nin kararlı program ortağı olarak statüsünü teyit etti |dil=İngilizce |tarih=1 Ekim 2018 |yayıncı=Jane's 360 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20181003062144/https://www.janes.com/article/83476/f-35-chief-reaffirms-turkey-s-status-as-committed-programme-partner |arşivtarihi=3 Ekim 2018 |ölüurl=evet}}</ref>
Japonya, 20 Aralık 2011'de, Japonya'da montajı yapılacak ve 2016'da başlayacak teslimatlarla, F-4 Phantom II'nin yerini alması için 42 F-35'i satın alma niyetini açıklamıştır.<ref name="F-35 chosen">{{Web kaynağı|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-16259895 |başlık=US Lockheed Martin F-35 chosen as Japan fighter jet |çeviribaşlık=ABD'li Lockheed Martin F-35, Japon savaş jeti olarak seçildi |dil=İngilizce |yayıncı=BBC News |tarih=20 Aralık 2011}}</ref> Geliştirme ve testlerdeki gecikmeler nedeniyle, birçok erken sipariş ertelenmiştir. İtalya 2012'de sipariş adetini 131'den 90 F-35'e düşürmüştür. Avustralya, 2006 yılında F/A-18F Super Hornet'i ve 2013 yılında EA-18G Growler'ı geçici önlemler olarak satın almaya karar verdi.<ref name="Vasarri15Feb12">{{Web kaynağı|url=https://archive.today/20130118143224/http://www.businessweek.com/news/2012-02-15/italy-to-cut-f-35-fighter-jet-orders-as-part-of-defense-revamp.html |başlık=Italy to Cut F-35 Fighter Jet Orders as Part of Defense Revamp |çeviribaşlık=İtalya, Savunma Yenilemesi Kapsamında F-35 Savaş Uçağı Siparişlerini Kesecek |dil=İngilizce |ad1=Chiara |soyadı1=Vasarri |yayıncı=Bloomberg Business Week |tarih=14 Şubat 2012}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=http://australianaviation.com.au/2017/07/amberley-welcomes-full-growler-fleet/ |başlık=Amberley welcomes full RAAF Growler fleet |çeviribaşlık=Amberley tam RAAF Growler filosunu ağırlıyor |dil=İngilizce |yayıncı=Australian Aviation |tarih=7 Temmuz 2017 |erişimtarihi=17 Ekim 2017 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20171017150510/http://australianaviation.com.au/2017/07/amberley-welcomes-full-growler-fleet/ |arşivtarihi=17 Ekim 2017 |ölüurl=hayır}}</ref>
130. satır:
F-35'in görev sistemleri, uçağın en karmaşık yönleri arasındadır. Aviyonik ve [[sensör füzyonu]], pilotun durumsal farkındalığını ve komuta ve kontrol yeteneklerini geliştirmek ve ağ merkezli savaşı kolaylaştırmak için tasarlanmıştır.<ref name="LHMC" /><ref>{{Görüşme kaynağı|url=http://www.militaryaerospace.com/articles/print/volume-21/issue-5/news/news/f-35-avionics__an.html |başlık=F-35 avionics: an interview with the Joint Strike Fighter's director of mission systems and software |çeviribaşlık=F-35 aviyonikleri: Müşterek Saldırı Uçağının görev sistemleri ve yazılım direktörü ile röportaj |dil=İngilizce |ad1=Eric |soyadı1=George |görüşmeci=John McHale |tarih=1 Mayıs 2010 |eser=Military & Aerospace Electronics |yayıncı=PennWell Corporation |cilt=21 |sayı=5 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160101013605/http://www.militaryaerospace.com/articles/print/volume-21/issue-5/news/news/f-35-avionics__an.html |arşivtarihi=1 Ocak 2016 |ölüurl=evet}}</ref> Anahtar [[sensör|algılayıcı]]lar arasında Northrop Grumman AN/APG-81 aktif elektronik taramalı dizi ([[AESA]]) radarı, BAE Systems AN/ASQ-239 Barracuda elektronik harp sistemi, Northrop Grumman/Raytheon AN/AAQ-37 Dağıtık Diyafram Açıklık Sistemi (DAS), Lockheed Martin AN/AAQ-40 Elektro-Optik Hedefleme Sistemi (EOTS) ve Northrop Grumman AN/ASQ-242 İletişim, Konumlandırma ve Kimliklendirme (CNI, Communications, Navigation, and Identification) takımı. F-35, yerel [[harp alanı|savaş alanı]]nın uyumlu bir görüntüsünü sağlamak için sensör iletişimi ve herhangi bir olası kullanım ve birbirleri ile birleştirim amaçlı kullanılabilirliği ile tasarlanmıştır; örneğin, APG-81 radarı ayrıca elektronik harp sisteminin bir parçası olarak da işlev görür.<ref name="aviationtoday.com">{{Web kaynağı|url=http://www.aviationtoday.com/av/categories/military/845.html |ad1=Ron |soyadı1=Sherman |başlık=F-35 Electronic Warfare Suite: More Than Self-Protection |çeviribaşlık=F-35 Elektronik Harp Takımı: Kişisel Korumadan Daha Fazlası |dil=İngilizce |yayıncı=Aviation Today |websitesi=aviationtoday.com |tarih=1 Temmuz 2006}}</ref>
F-35'in yazılımlarının çoğu C ve C++ programlama dillerinde geliştirilirken, F-22'deki Ada83 kodu da kullanıldı; Blok 3F'nin yazılımı 8.6 milyon satır koda sahiptir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://journal.thecsiac.com/issue/53/158 |başlık=Hey C and C++ Can Be Used In Safety Critical Applications Too! |çeviribaşlık=Hey, C ve C++ Güvenlik Açısından Kritik Uygulamalarda da Kullanılabilir! |dil=İngilizce |yayıncı=Journal.thecsiac.com |tarih=11 Şubat 2001}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.aviationweek.com/aw/generic/story_channel.jsp?channel=defense&id=news/awst/2010/06/07/AW_06_07_2010_p26-231580.xml&headline=Flight%20Tests%20Of%20Next%20F-35%20Block%20Underway |ad1=Graham |soyadı1=Warwick |başlık=Flight Tests Of Next F-35 Block Underway |çeviribaşlık=Bir Sonraki F-35 Bloğunun Uçuş Testleri Devam Ediyor |dil=İngilizce |yayıncı=Aviation Week |tarih=12 Haziran 2010}}</ref> Green Hills Software [[Integrity (işletim sistemi)|Integrity DO-178B]] [[gerçek zamanlı işletim sistemi]] (RTOS), [[bütünleşik çekirdekli işlemci]]ler (ICP, Integrated core processors) üzerinde çalışır; veri ağı, [[IEEE 1394|IEEE 1394b]] ve [[Fiber Kanal]] veri yollarını içerir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://embeddedstar.com/press/content/2004/2/embedded12722.html |başlık=Raytheon Selects RACE++ Multicomputers for F-35 Joint Strike Fighter |çeviribaşlık=Raytheon, F-35 Müşterek Saldırı Uçağı için RACE++ Çoklu Bilgisayarlarını Seçti |dil=İngilizce |yayıncı=Embeddedstar.com |erişimtarihi=25 Ekim 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151027215847/http://embeddedstar.com/press/content/2004/2/embedded12722.html |arşivtarihi=27 Ekim 2015 |ölüurl=evet}}</ref><ref name="M&AE V21 I2 McHale">{{Web kaynağı|url=http://www.militaryaerospace.com/articles/print/volume-21/issue-2/news/news/f-35-joint-strike-fighter-leverages-cots-for-avionics-systems.html |başlık=F-35 Joint Strike Fighter leverages COTS for avionics systems |çeviribaşlık=F-35 Müşterek Saldırı Uçağı, aviyonik sistemler için COTS'tan yararlanıyor |dil=İngilizce |ad1=John |soyadı1=McHale |tarih=1 Şubat 2010 |yayıncı=Military & Aerospace Electronics, PennWell Corporation |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130921054632/http://www.militaryaerospace.com/articles/print/volume-21/issue-2/news/news/f-35-joint-strike-fighter-leverages-cots-for-avionics-systems.html |arşivtarihi=21 Eylül 2013 |ölüurl=evet}}</ref> Yazılım, tanımlı radyo sistemleri için filo yazılımı yükseltmelerini sağlamak ve daha fazla yükseltme esnekliği ve uygun fiyatta olmasını sağlamak için, aviyonikler, kullanışlı olduğunda [[ticari kullanıma hazır]] (COTS, Commercial off-the-shelf) bileşenlerden yararlanır.<ref name="avweek_20070205">{{Haber kaynağı|başlık=The Electric Jet |çeviribaşlık=Elektrikli Jet |dil=İngilizce |ad1=E. H. |soyadı1=Philips, |yayıncı=Aviation Week & Space Technology |tarih=5 Şubat 2007}}</ref><ref name="avionics_20070601">{{Web kaynağı|url=http://www.aviationtoday.com/av/categories/military/11667.html |başlık=Reducing Risk on the Joint Strike Fighter |çeviribaşlık=Müşterek Saldırı Uçağında Riski Azaltma |dil=İngilizce |ad1=Ian |soyadı1=Parker |yayıncı=Access Intelligence, LLC - Aviation Today |websitesi=aviationtoday.com |tarih= 1 Haziran 2007}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.avionics-intelligence.com/articles/2013/06/ai-f35-fpgas.html |başlık=Tens of thousands of Xilinx FPGAs to be supplied by Lockheed Martin for F-35 Joint Strike Fighter avionics |çeviribaşlık=F-35 Müşterek Saldırı Uçağı aviyonikleri için Lockheed Martin tarafından tedarik edilecek on binlerce Xilinx FPGA |dil=İngilizce |tarih=16 Haziran 2013}}</ref> Görev sistemleri yazılımı, özellikle sensör füzyonu, programın en zor kısımlarından biriydi ve önemli program gecikmelerine neden olmuştu.<ref group="not">
[[Dosya:AN-APG-81 Antenna, 2005 - National Electronics Museum - DSC00393.JPG|thumb|left|upright|[[APG-81|AN/APG-81]] [[Aktif Faz Dizinli Radar|AESA radarı]] anteni. Anten uçağın burun konisine sığabilecek boyuttadır.]]
| |||