Peyami Safa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.5 |
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.7 |
||
92. satır:
== Romancılığı ==
Peyami Safa 1914-1961 yılları arasındaki yazın hayatında kendi imzası dışında Server Bedi, Çömez, Serâzâd, Safiye Peyman ve Bedia Servet gibi takma adlarla süreli yazılar yazmıştır. Peyami Safa'nın toplamda 500'e yakın yazısı bulunmaktadır. Fakat 2017 yılı itibarıyla eksiksiz bir [[Peyami Safa bibliyografyası|bibliyografyası]] henüz hazırlanmamıştır. Kendisi [[edebiyat]]ın hemen hemen her türünde eser vermesine rağmen romanlarıyla ön plana çıkmıştır. Sürdürdüğü yaşamın izleri romanlarına da yansımıştır. Çok küçük yaşlarda babasını ve kardeşini [[Sivas]]'ta kaybetmiştir. Sonraki süreçte ise annesi ve ağabeyi [[İsmail Safa]] ile birlikte ekonomik zorluklar altında yaşamıştır. Yine çocukluğunda yakalandığı kemik veremi<ref name=":TDVİA" /> hastalığı onda derin etkiler bırakmıştır. ''Dokuzuncu Hariciye Koğuşu'' adlı romanında hastane atmosferinin etkisi görülmektedir. Hastalığı yüzünden eğitimine devam edememiş, kendi kendisini yetiştirmek zorunda kalmıştır. [[Yusuf Ziya Ortaç]] ve [[Hilmi Ziya Ülken]] de onun bu yönüne dikkat çekmiştir.<ref>{{Web kaynağı | yazar1 = Murat Güvenir | başlık = Peyami Safa Üzerine | url = http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/viewFile/5000099403/5000092624 | erişimtarihi = 19 Aralık 2016 | arşivengelli = evet}}</ref> Peyami Safa'nın kültürel gelişiminde ve dolayısıyla romancılığında küçük yaşlarda öğrendiği [[Fransızca]]'nın da etkisi vardır. ''Yalnızız'' romanında Meral ve Feriha karakterleri arasındaki ilişki buna örnek verilebilir. Yine yabancı dil bilmesiyle Batı kültürünü de yakından tanıma fırsatı bulmuş; ilk yazılarının bir kısmı [[Guy de Maupassant|Maupassant]], [[François de La Rochefoucauld]], ve [[Jean-Jacques Rousseau]]'dan yaptığı tercümeler olmuştur.<ref name=":Tekin">{{Web kaynağı | yazar1 = Mehmet Tekin | başlık = Romancı Yönüyle Peyami Safa | url = https://www.otuken.com.tr/u/otuken/docs/romanci_yonuyle.pdf | yayıncı = [[Ötüken Neşriyat]] | erişimtarihi = 19 Aralık 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161230161424/https://www.otuken.com.tr/u/otuken/docs/romanci_yonuyle.pdf | arşivtarihi = 30 Aralık 2016 | ölüurl =
Peyami Safa'nın 1914-1918 yılları arasındaki ilk hikâye deneyimlerinde dönem şartlarına uygun "entrika" ağırlıklıdır. ''Yirminci Asır'' gazetesinde ''Asrın Hikâye''{{'}}leri başlıklı hikâyeleri onun ilk ciddi deneyimleri olmuştur. Hikâyelerinin beğenilmesi ve çevresindeki yazarlarca teşvik edilmesinden sonra itibar ve güven kazanmıştır. Kısa bir süre sonra yirmi üç yaşında iken ilk romanı olan ''[[Sözde Kızlar]]''{{'}}ı yayımlamış ve kamuoyunda daha da tanınmaya başlamıştır. Bu roman ilk başta Serâzâd imzasıyla ''Sabah'' gazetesinde tefrika edilmeye başlanmışsa da yarıda kalmıştır. Peyami Safa bu romanını kendi açıklamasına göre sadece geçim kaygısı güttüğü için kaleme almıştır.<ref>[[Cahit Sıtkı Tarancı]], a.g.e, s.4</ref> ''Sözde Kızlar'' Peyami Safa'nın ilerleyen süreçte sıklıkla değindiği ve eserlerinde kullandığı Doğu-Batı konusunun ilk izlenimleridir. Ayrıca bu romanının olumlu/olumsuz eleştirilere hedef olmasından sonra ikinci baskısının ''Mukaddime'' kısmında birtakım açıklamalara yer vermiştir. Ayrıca bu eseriyle beraber ''Mahşer'' ve ''Cânân''{{'}}ı "çocukluk eserlerim" diye tanımlar. Özellikle de ''Cânân''{{'}}ı "ele alınmayacak kadar" kusurlu bulur.<ref>“Peyami Safa Diyor ki”, Her Ay, nr. 1, 1937.</ref>
185. satır:
Peyami Safa Cumhuriyet dönemi aydınlarından biridir. Aynı zamanda yayımladığı romanları Türk edebiyatının önemli yapı taşlarındandır.<ref name=":HD">{{Web kaynağı | yazar1 = [[Doğan Hızlan|Hızlan, Doğan]] | başlık = Onu daha iyi anlayabilmek için | url = http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/dogan-hizlan/onu-daha-iyi-anlayabilmek-icin-28230817 | yayıncı = Hürriyet | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170410215034/http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/dogan-hizlan/onu-daha-iyi-anlayabilmek-icin-28230817 | arşivtarihi = 10 Nisan 2017 | ölüurl = no }}</ref> Yaşamı ve eserleri akademik olarak farklı zamanlarda ve farklı düzeylerde incelenmiştir. [[Beşir Ayvazoğlu]], [[Ergun Göze]], [[Vecdi Bürün]], [[Hamdi Koç]], Nan A Lee, Mehmet Tekin ve yakın dostu [[Cahit Sıtkı Tarancı]]'nın yazar hakkında yayımladığı kitaplar bulunmaktadır. Özellikle Beşir Ayvazoğlu ve Mehmet Tekin'in yazar hakkındaki çalışmaları akademik olarak sıkça atıf almaktadır.<ref name=":CBÜ" /> Aynı zamanda yazarın ''[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]''{{'}}nde bulunan maddesini de Beşir Ayvazoğlu kaleme almıştır.<ref name=":TDVİA" /> 2016 yılı [[Yükseköğretim Kurulu]] Tez Arama Verileri'ne göre yazar ve eserleri hakkında en az 12 doktora ve 54 yüksek lisans tezi bulunmaktadır. Aynı zamanda eserlerini sinemaya aktaran yönetmenler arasında ise [[Muhsin Ertuğrul]], [[Metin Erksan]] ve [[Turgut Demirağ]] gibi isimler bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Peyami Safa | url = http://www.imdb.com/name/nm1070207/ | yayıncı = IMDb | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150120184302/http://www.imdb.com/name/nm1070207/ | arşivtarihi = 20 Ocak 2015 | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Peyami Safa | url = http://www.sinematurk.com/kisi/2055-peyami-safa/ | yayıncı = Sinematürk | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150102182145/http://www.sinematurk.com/kisi/2055-peyami-safa/ | arşivtarihi = 2 Ocak 2015 | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | ölüurl = no }}</ref>
Eğitimini sağlık sorunları gibi nedenlerden dolayı tamamlayamamış olması ve bu sebepten kendi kendisini yetiştirmek zorunda kalması sıklıkla öne çıkarılan bir yönüdür.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Mehmed Niyazi, Peyami Safa'yı anlatacak | url = http://www.yenisafak.com/kultur-sanat/mehmed-niyazi-peyami-safayi-anlatacak-534029 | yayıncı = Yeni Şafak | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170410220444/http://www.yenisafak.com/kultur-sanat/mehmed-niyazi-peyami-safayi-anlatacak-534029 | arşivtarihi = 10 Nisan 2017 | ölüurl = no }}</ref> Adı Türkiye'deki çeşitli ilkokul ve lise gibi eğitim kurumlarına verilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Sarıgazi Peyami Safa İlkokulu | url = http://peyamisafailkokulu.meb.k12.tr/34/40/739266/okulumuz_hakkinda.html | yayıncı = MEB | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170411062749/http://peyamisafailkokulu.meb.k12.tr/34/40/739266/okulumuz_hakkinda.html | arşivtarihi = 11 Nisan 2017 | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Tuzla Peyami Safa İlkokulu | url = http://tuzlapeyamisafa.meb.k12.tr/ | yayıncı = MEB | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170410215710/http://tuzlapeyamisafa.meb.k12.tr/ | arşivtarihi = 10 Nisan 2017 | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Polatlı Peyami Safa Anadolu Lisesi | url = http://peyamisafaanadolulisesi.meb.k12.tr/06/21/122283/okulumuz_hakkinda.html | yayıncı = MEB | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170410220723/http://peyamisafaanadolulisesi.meb.k12.tr/06/21/122283/okulumuz_hakkinda.html | arşivtarihi = 10 Nisan 2017 | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | ölüurl = no }}</ref> Aynı zamanda şair [[Cemal Safi]] de çocuklarından birine Safa'nın ismini vermişti.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Şair Cemal Safi Ankara’da son yolculuğuna uğurlandı | url = http://www.posta.com.tr/sair-cemal-safi-ankara-da-son-yolculuguna-ugurlandi-fotograflihaberi-1408354 | yayıncı = Posta | erişimtarihi = 30 Nisan 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180430181605/http://www.posta.com.tr/sair-cemal-safi-ankara-da-son-yolculuguna-ugurlandi-fotograflihaberi-1408354 | arşivtarihi = 30 Nisan 2018 | ölüurl = no }}</ref> Milliyetçi yönüne ise Türkiye'deki bazı parti liderlerince atıf yapılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Bahçeli: Her yer oyun, her yer tiyatro | url = http://www.hurriyet.com.tr/bahceli-her-yer-oyun-her-yer-tiyatro-40390229 | yayıncı = Hürriyet | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170410220446/http://www.hurriyet.com.tr/bahceli-her-yer-oyun-her-yer-tiyatro-40390229 | arşivtarihi = 10 Nisan 2017 | ölüurl = no }}</ref> İmparatorluktan Cumhuriyete geçişin sancılarını dile getirmesi sıklıkla değinilen başka bir yönüdür. Genel olarak romanlarıyla ön plana çıkmasından ötürü gazete ve düşünsel yazıları pek fazla bilinmemektedir.<ref name=":HD" /> Türkiye'de polisiye roman yazarlığının temellerini atan isimlerden biridir ve [[Maurice Leblanc]]'in [[Arsen Lüpen]] karakterinden esinlenerek yarattığı Cingöz Recai tiplemesi yaygın olarak bilinmektedir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Çok meşhur kalemlerden az bilinen polisiyeler | url = http://www.aksam.com.tr/kitap/cok-meshur-kalemlerden-az-bilinen-polisiyeler--132068h/haber-132068 | yayıncı = Akşam | erişimtarihi = 10 Nisan 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170202025142/http://www.aksam.com.tr/kitap/cok-meshur-kalemlerden-az-bilinen-polisiyeler--132068h/haber-132068 | arşivtarihi = 2 Şubat 2017 | ölüurl =
== Eserleri ==
275. satır:
|''İstanbul Hikayeleri'' (tarihsiz)
|-
| colspan="3" style="background:LightCyan;" | Alıntı:<ref name=":ÇÜ">{{Web kaynağı | soyadı1 = Düzce | ad1 = Mesut | başlık = Peyami Safa Romanlarında Sosyal Değişme ve Din | url = http://library.cu.edu.tr/tezler/7074.pdf | yayıncı = Çukurova Üniversitesi | tarih = 2008 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170203081408/http://library.cu.edu.tr/tezler/7074.pdf | arşivtarihi = 3 Şubat 2017 | erişimtarihi = 2 Şubat 2017 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Safa, Peyami | url = http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c35/c350314.pdf | yayıncı = TDVİA (''çevrimiçi'') | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170129104808/http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c35/c350314.pdf | arşivtarihi = 29 Ocak 2017 | erişimtarihi = 2 Şubat 2017 | ölüurl =
|}
| |||